Outflow Middelandse zee
Nu het een paar dagen rustig en mooi weer hebben we tijd voor een bijzonder fenomeen, dat zich aan de zuidzijde van een buiencomplex op woensdag 13 augustus boven de Middellandse Zee tussen Spanje, Frankrijk en Italië voordeed.
Als er iets van de afgelopen zomer is blijven hangen, dan zijn het wel de vele buien die vielen. Ze brachten niet alleen van tijd tot tijd wateroverlast teweeg, maar af en toe ook flinke hagel, windstoten (of valwinden), waterhozen en een enkele windhoos. Wat luchtbewegingen betreft, zijn buien erg interessante weerfenomenen die soms een heel eigen dynamiek hebben.
Het begint met de wolk
Het begint allemaal met de vorming van een wolk, op plaatsen waar een thermiekbel de hoogte in gaat. Als de wolk wat groter wordt en de atmosfeer er klaar voor is, gaan de luchtbewegingen bij een bui zich organiseren. De stijgende lucht komt dan aan de voorkant van de wolk terecht, te bepalen aan de hand van de trekrichting van de bui. De andere kant van de weegschaal (de dalende lucht) komt dan ook letterlijk aan de andere kant van de bui te zitten; de achterkant dus. Dat is ook de plaats waar de meeste neerslag valt. Gaat dat hard en neemt die vallende neerslag van boven veel lucht met zich mee, dan kan dat tot zware windstoten of valwinden leiden die onder de buienwolk door via het aardoppervlak naar buiten (meestal naar voren) bewegen.
Gaat het er in de atmosfeer nog wat heftiger aan toe, dan organiseren de luchtbewegingen in en rond een bui zich nog wat beter. Er kan een situatie ontstaan waarin de buienwolk om zijn eigen as gaat draaien. Op het draaipunt kan zich dan weer een windhoos of tornado vormen. In geval van draaiing heet de bui een supercell. Supercells komen jaarlijks in Nederland voor, maar zijn minder talrijk dan gewone (losse) buien of buienlijnen. Die laatste twee kennen we dan ook het beste, met alle gevolgen die erbij horen. Van veel regen in korte tijd tot hagel en windstoten (al dan niet zwaar). Als zich eens een supercell met windhoos of tornado voordoet, kijken we er meer van op.
Overal veel buien
Nu was Nederland niet de enige plaats waar het de afgelopen zomer vaak tot buien kwam. Veel mensen zullen het op vakantie hebben gemerkt: bijna overal was het zo. Zijn die buien als je ze over krijgt tijdens je vakantie alleen maar lastig en ongewenst, vanuit de ruimte zien ze er wel prachtig uit. Nu we allemaal op onze mobiele telefoon mee kunnen kijken naar radar- en satellietbeelden, hebben velen ze ongetwijfeld gezien, die ontploffende buien die soms wel iets van de bij atoombommen horende paddenstoelwolken weg hebben. Het ziet er niet zelden zeer spectaculair uit.
Op woensdag 13 augustus kwam daar in het Middellandse Zeegebied nog iets anders bij. In een koufront, dat die dag van west naar oost over Frankrijk trok, ontstond boven het zuidoosten van Frankrijk een zeer actief buiengebied met onweer. In steden als Marseille en Nice lieten de buien in korte tijd tussen 20 en 30 millimeter regen achter. Maar dit was niet het enige. Rondom de buien traden ook flinke windstoten op. Nu is het zo dat die windstoten steeds duidelijk koudere lucht vanuit de bui naar buiten blazen. Iedereen kent dat wel. Het zijn de windstoten die eindelijk verkoeling brengen, na nog een erg benauwde aanloop naar de bui toe.
‘Outflow’ ging de zee op
Op die woensdag 13 augustus was het zo dat het tempo van de verplaatsing van de buien en de kracht van de windstoten op zo’n manier met elkaar samenwerkten, dat een golf met koudere lucht vanuit het zuiden van Frankrijk de Middellandse Zee werd opgestuurd, waar de snel bewegende koude lucht geen obstakels meer tegenkwam. Boven het (warme) zeewater ontstond op de kop van die vanuit de buien naar het zuiden stromende koude lucht (in de meteorologie wordt zo’n luchtstroom de ‘outflow’ van de buien genoemd) een wolkenrij, die precies liet zien hoe ver de koudere lucht gevorderd was. De satelliet kon dat allemaal mooi volgen.
Het leverde een spectaculair filmpje op dat naast dit verhaal te zien is (even op de foto klikken en het gaat lopen). Zulke outflowbanden zijn in Europa niet zo vaak te zien, maar komen in de Verenigde Staten vaker voor. Daar kunnen ouflowbanden ook langere tijd overleven en er de oorzaak van zijn dat zich nieuwe buiencomplex vormen, op die banden. Het laat mooi zien hoe grote buiencomplexen hun eigen dynamiek kunnen genereren en er op die manier af en toe zelfs in slagen om het weer naar hun hand te zetten. Een verwachting gaat zo weleens helemaal de mist in.
Nu even geen buien
Voor de komende dagen staan in Nederland even geen buien op het programma, wel moeten we de wolkenvelden in de gaten houden die met een oostelijke wind af en toe vanuit Duitsland in onze buurt kunnen komen. Omdat er voorlopig een behoorlijke rol voor de zon lijkt te zijn weggelegd, gaan de temperaturen eerst nog verder omhoog, naar een maximum van 25 of 26 graden op vrijdag. Daarna wordt de lucht wel onstabieler, komt er meer bewolking en neemt de buienkans toe, met als direct gevolg dat ook de temperaturen weer wat terrein moeten prijsgeven.
Bronnen: MeteoGroup, Meteosat.
#KeepOnSmiling
