West-Antarctische ijskap kan volledig verdwijnen

Een groot deel van het ijs op West-Antarctica kan smelten als de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer nog maar iets toeneemt, zegt een studie in Nature vandaag. Een andere studie, in dezelfde editie van Nature, laat het mogelijke effect daarvan zien: 7 meter zeespiegelstijging. Alhoewel dit honderden jaren kan duren zal het proces nog deze eeuw onstopbaar worden, wanneer de broeikasconcentratie in het huidige tempo blijft stijgen.

Beide studies baseren zich op gegevens uit boringen door Nieuw-Zeelandse, Italiaanse, Amerikaanse en Duitse glaciologen in de zeebodem onder de Rossplaat, een grote massa landijs, die vanaf West-Antarctica over de oceaanbodem schuift.



Instorten
De verzamelde boorkernen bevatten informatie over het gedrag van de ijskap in de afgelopen paar miljoen jaar. Volgens de onderszoekers is de gehele West-Antarctische ijskap instabiel, en is deze 5 tot 3 miljoen jaar geleden maar liefst 38 keer ‘ingestort’, om vervolgens weer langzaam op te bouwen.

De oorzaak van deze natuurlijke fluctuaties lag in een periodieke verschuiving van de aardas, die Antarctica om de 40.000 jaar iets naar de zon toe richtte. De klimaatverandering die dit tot gevolg had leidde bovendien tot veranderingen van ecosystemen en een stijging van de CO2-concentratie.

Zodra deze concentratie 400 parts per million (ppm) bereikte, zo blijkt uit de boringen, verdween in een kettingreactie van afsmelting vrijwel de gehele ijskap.

Huidige situatie
“De CO2-concentratie in de atmosfeer komt inmiddels opnieuw bij die waarde in de buurt”, zegt Tim Naish, directeur van het Antarctische onderzoeksprogramma van de Australische Victoria Universiteit. De concentratie bedraagt sinds dit jaar ongeveer 389 ppm. Onder voortzetting van de huidige CO2-uitstoot wordt de grens van 400 ppm voor 2014 overschreden.

In de huidige situatie staat Antarctica evenwel iets verder van de zon. Wanneer echter ook de relatief hoge niveaus van andere broeikasgassen, zoals methaan en lachgas, worden omgerekend naar CO2-equivalenten, is de totale broeikasconcentratie nu al aanzienlijk hoger dan op enig andere piek in de afgelopen miljoenen jaren. Binnen 4 jaar kan deze op 450 ppm liggen, de officiële bovengrens voor het internationale klimaatverdrag.

“De geologische bodemarchieven onderstrepen het risico dat een groot deel van Antarctica instabiel is en kan afsmelten... wanneer de huidige opwarming doorzet”, stelt Naish.

Minder weerkaatsing
Het smelten van zee-ijs langs de randen van het continent kan daartoe de eerste aanzet geven, denken de onderzoekers, door het zogeheten albedo-effect: hoe kleiner het oppervlak zee-ijs, hoe minder zonlicht wordt weerkaatst en hoe warmer het wordt. Dit kan vervolgens ook het afsmelten van de dikke ijskappen op land bespoedigen, die dan bovendien steeds sneller naar zee kunnen stromen.

Deze eeuw
Computersimulaties van de Universiteit van Pennsylvania geven aan dat de gehele West-Antarctische ijskap zal verdwijnen bij een temperatuurstijging van 5 graden.

“Zo’n opwarming kan al worden veroorzaakt door de accumulatie van broeikasgassen in deze eeuw”, zo stelt het artikel in Nature. CO2 blijft ongeveer honderd jaar actief in de atmosfeer. De huidige opwarming, waaronder smelt van de Noordpool, wordt door traagheid van het klimaatsysteem grofweg veroorzaakt door de menselijke uitstoot tot en met de jaren ’70.

_©Hier.nu