Nederlandse bodem beweegt

Snelle bodembewegingen zoals aardbevingen kunnen enorme schade aanrichten. Er vinden echter ook langzamere bodembewegingen plaats. Zo blijkt dat Zuid-Limburg tien centimeter omhoog is gekomen in de laatste vijftien jaar, mogelijk door het stijgende grondwater in de mijnen. Andere gebieden zoals de Waddenzee, Groningen en nabij Alkmaar blijken juist te dalen door gaswinning. Langzaam, maar ook gevaarlijk en kostbaar.

Satellietmetingen
Om de bodembewegingen in de diverse plaatsen in Nederland nauwkeurig te registreren wordt gebruik gemaakt van satellieten, die onafhankelijke resultaten opleveren. Prof. Hanssen (TU Delft, Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek) vertelt: ‘De satelliet meet de tijdsduur tussen zenden en ontvangen van een radarpuls. Deze tijdsduur kan worden omgezet in een afstand. Wanneer de afstand tussen een lokaal gebied (binnen het radarbeeld) en de satelliet verandert (ten opzichte van andere gebieden binnen het beeld en de satelliet), dan kan dit afstandsverschil worden bepaald met een precisie van enkele millimeters. Door deze metingen gedurende jaren te herhalen wordt een precisie van circa 1 mm/jaar bereikt (of soms beter)’


_{2D aanzicht van de bodemdaling (in mm) in de regio Zuid-Limburg in de periode april 1992 - december 2000, geprojecteerd op Google Earth.}

Zuid-Limburg
Een gedeelte van Zuid-Limburg stijgt. 'De oorzaak is hoogstwaarschijnlijk de toenemende waterdruk in de watervoerende gesteentes. Hierdoor zet het gesteente iets uit, en het effect hiervan op het aardoppervlak is bodemstijging. De waterdruk neemt toe nadat het water gedurende decennia was weggepompt uit de voormalige mijngangen tijdens de mijnbouwactiviteiten. Er is geen invloed van gebergtevormende processen, aangezien de tektonische processen in de regio niet bestaan uit 'botsende' platen van de aardkorst (lithosfeer)', aldus prof. Hanssen. Vooral voor gebieden nabij breuken in de aardkorst kan dat gevaar opleveren.



Groningen, regio Alkmaar en de Waddenzee
Het kan ook de andere kant op want andere gebieden in Nederland dalen juist. Het gebied rond Groningen en de Noord-Nederlandse gasvelden daalt sinds 1963 door gaswinning. In prof. Hanssens intreerede deze maand vertelde hij dat de financiële gevolgen maar liefst in de honderden miljoenen lopen. Onder andere de haven van Delfzijl moest worden aangepast.



Ook het gebied nabij Alkmaar (Kennemerland) blijkt met maximaal vier mm per jaar te dalen door gaswinning. Daarnaast daalt de Hondsbossche en Pettemer zeewering, zeer kwetsbare schakels in de kustverdediging. In 1953 begaf deze zeewering het bijna.



Een politiek heet hangijzer in Nederland is de bodemdaling in de Waddenzee als gevolg van de gaswinning sinds begin 2007. Zeer recent nog kwam er een rapport uit waarin stond dat de bodemdaling twee maal zo snel zou zijn, een ramp voor de regionale natuur. Prof. Hanssen verhaalt hierover: ‘We kunnen alleen op het land meten: van het water verandert de reflectiekarakteristiek te snel. De meeste gasvelden 'onder de Waddenzee' liggen echter voor 50% ook onder het land gebied. Hierdoor kunnen we toch meten wat er met de druk in het gasreservoir gebeurt. We zien de zakking plaatsvinden, het is echter nog te vroeg om aan te geven of dat met de verwachte snelheid gebeurt of niet. Een probleem dat we hierbij hebben is dat de Nederlandse overheid ('Staatstoezicht op de Mijnen', de toezichthouder) er nog niet voor wil zorgen dat de satelliet 'aanstaat' op het moment van overvliegen. Hierdoor 'missen' we relevante data.’ Opvallend… De overheid heeft als taak de mensen volledig in te lichten over deze bodemdaling en gevolgen hiervan. Onafhankelijke, verifieerbare satellietmetingen zouden daarbij een grotere rol moeten spelen.

Een groot deel van Nederland ligt onder de al maar stijgende zeespiegel. Als ook de bodem nog eens daalt door gaswinning, dan levert dit zeer gevaarlijke en kostbare situaties op. Onafhankelijk monitoren door satellieten en maatregelen nemen lijkt dan ook een inkoppertje. Maar of dat ook altijd gedaan wordt?

_{©Kennislink}