Vrijdag zonsverduistering

Op vrijdag 1 augustus gaat de zon even schuil achter de maan. In heel Europa en dus ook in ons land is het een gedeeltelijke zonsverduistering. Als het niet bewolkt is zien we een hapje uit de zon (eclipsbril noodzakelijk).



De verduistering begint om 10.37 uur met een klein deukje aan de bovenkant van de zon. Om 11.25 is de verduistering maximaal en dan is gaat zo'n 25% van de zonnediameter schuil achter de maan. Om 12.16 uur is de zonsverduistering voorbij. De genoemde tijden gelden voor Utrecht, op andere plaatsen in Nederland kunnen de tijden iets afwijken.

Weer niet gunstig
De weersverwachting ziet er voor vrijdag niet gunstig uit. Waarschijnlijk is er die dag veel bewolking en vallen er buien.

Opgelet
Kijk niet naar de zon zonder de ogen te beschermen tegen verblinding met een spciaal eclipsbrilletje. Een gewone zonnebril beschermt beslist onvoldoende!

Bij een zonsverduistering of eclips van de zon komt de maan precies tussen de zon en de aarde in te staan. Meestal bedekt de maan de zon niet helemaal en dan is het een gedeeltelijke verduistering. De zon blijft dan nog voldoende helder. We zien geen afname van het licht. Als de maan de zon wel helemaal afdekt, spreken we van een totale zonsverduistering en dan is er een mooie krans (een corona) rond de zon te zien. De zonsverduistering van 1 augustus is totaal in een een smalle strook die door Noord-Groenland, Nova Zembla, midden-Siberië, West-Mongolië en Noord-China loopt.

_©KNMI

Laskap is wel goed ja.

De zonsverduistering van 1 augustus

Morgen, op vrijdag 1 augustus dus, is het nieuwe maan. De positie van zon, maan en aarde is dan van dien aard, dat er in diverse streken een zonsverduistering is te bewonderen. Er is zelfs sprake van een totale zonsverduistering. In een smalle band schuift de maan voor de hele zonneschijf en onderschept daarbij vrijwel al het licht. Een dergelijke zeer zeldzame gebeurtenis maken we in ons land niet mee, hier wordt slechts een klein ‘hapje’ uit de zon genomen. Eerst leggen we in het kort uit hoe een zonsverduistering in zijn werk gaat.


_{De baan van de totaliteitszone van de verduistering van 1 augustus.}

Het spel tussen de maan- en zonneschijf.
De maan is vele malen kleiner dan de zon, maar de maanschijf lijkt aan de hemel toch ongeveer even groot als de zonneschijf, wat komt omdat de maan veel dichterbij staat dan de zon. De afstand aarde – maan schommelt tussen 356.375 en 406.720 kilometer. Ook de afstand aarde – zon is niet constant, maar schommelt rond 149 miljoen kilometer. De schijnbare diameters van de zonne- en de maanschijf zijn dus niet constant, maar de verschillen zijn met het blote oog nauwelijks waarneembaar. Bij een zonsverduistering luistert dat echter wel nauw, juist omdat de beide schijven vrijwel dezelfde diameter hebben. Soms is de maan ‘te klein’ om de hele zonneschijf te bedekken.

We spreken dan van een ringvormige verduistering; rondom de donkere maanbol blijft dan nog een smalle rand van de zonneschijf zichtbaar. Is de maan wel ‘groot genoeg’ om de hele zonneschijf te bedekken, dan spreken we van een totale zonsverduistering die slechts enkele seconden kan duren, maar soms langer dan zes minuten duurt! Overigens verwijdert de maan zich langzaam van de aarde, met bijna 3 cm per jaar. Dat lijkt een verwaarloosbaar toename van de afstand aarde - maan te zijn, maar die langzame toename zal er toch voor zorgen dat in de toekomst totale zonsverduisteringen korter gaan duren en steeds zeldzamer worden. Uiteindelijk – over ongeveer een kwart miljard jaar – zullen er geen totale zonsverduisteringen meer optreden, maar uitsluitend ringvormige verduisteringen.


_{Zo ziet een totale zonsverduistering er uit. Een zwarte bol, met daaromheen de corona van de zon en soms, langs de randen zijn ook nog zonnevlammen te zien.}

Waarom niet iedere maand een zonsverduistering?
De aarde draait precies in het vlak van de evenaar haar rondjes om de zon. Als de maan dat ook zou doen, dan zouden we iedere keer met nieuwe maan een zonsverduistering meemaken. In werkelijkheid maakt de maanbaan een hoek met dat vlak en zal de nieuwe maan veel vaker wel dan niet boven- of onderlangs de zonneschijf trekken. Sowieso is het goed ‘mikken’ geblazen, ook als de maan toevallig wel precies goed staat. De strook waar een eventuele verduistering ‘totaal’ of ‘ringvormig’ is hooguit een paar honderd kilometer breed, daarbuiten mist de maan de zonneschijf net, een beetje of grotendeels. We spreken dan van een ‘gedeeltelijke’ zonsverduistering. Zelfs dan blijft er nog een groot gebied op aarde over waar de maan, zoals meestal, de zonneschijf in zijn geheel mist. De afbeelding hieronder laat zien hoe het spel van licht en schaduw bij een zonsverduistering precies werkt.


_{Schema van hoe een zonsverduistering werkt. De schaduw van de maan valt op de aarde.}

De verduistering van vrijdag 1 augustus.
Overigens is de verduistering van morgen in ons land ook maar een kleintje, want slechts 25% van de totale zonnediameter wordt door de maan ‘weggehapt’. Dat komt omdat de zone waarin de maan geheel voor de zon schuift, zich ditmaal op grote afstand bevindt. De totaliteitszone begint in het noorden van Canada, waar de zon geheel verduistert opkomt. Vervolgens scheert deze over het uiterste noorden van Groenland en nog ten noorden van Spitsbergen langs, om daarna via Nova Zembla Siberië in te duiken. Daar vindt de totaliteit plaats bij de hoogste zonnestand van 33 graden en krijgt deze een maximale duur van 147 seconden. Daarna neemt de snelheid van de maanschaduw steeds verder toe en bij een steeds lagere zonnestand zal dus de duur van de totaliteit steeds korter worden. Uiteindelijk zoeft de maanschaduw langs het grensgebied tussen China en Mongolië, om daarna definitief China binnen te trekken. Daar valt de zonsverduistering vlak voor zonsondergang, maar nog voor de Chinese oostkust is bereikt, is de zon daar ondergegaan en heeft de maanschaduw de aarde weer verlaten. Wel kan men daar bij helder weer nog net het begin van de verduistering zien.


_{Deze foto, alsmede de drie hieronder, geven aan hoe de verduisting in ons land verloopt. Hier is de verduistering ongeveer een kwartier bezig.}

Op de afbeeldingen hiernaast is te zien hoe het er morgen in ons land uit zou kunnen zien. Het eerste deukje in de zonneschijf verschijnt linksboven en dat gebeurt tussen half elf en elf uur. De maximale verduistering vindt plaats rond 11.25 uur, aan de linker bovenkant is dan het grootste hapje uit de zonneschijf genomen. Het maximum zal in het westen van het land een paar minuten eerder plaatsvinden dan in het oosten. Het ‘hapje’ zal op Schiermonnikoog het grootst zijn en in Zeeuws-Vlaanderen het kleinst, en uiteenlopen van ongeveer 22% tot 30% van de zondiameter. Er is dan 11 tot 18% van de zonneschijf door de maan bedekt. Daarna verplaatst het deukje zich langzaam naar onderen aan de linkerkant, om kort na 12.15 uur op ‘negen uur’ van de zonneschijf te verdwijnen.


_{Het maximum valt tussen 11.25 en 11.30 uur.}

Verder naar het zuiden zal deze gedeeltelijke verduistering steeds minder voorstellen. In Zuid-Frankrijk, Spanje, Portugal, Zuid-Italië en een groot deel van Griekenland, blijft de zon helemaal ‘heel’. Vakantiegangers in Noord-Europa zitten wat dat betreft beter. Op Noord-IJsland wordt de zon voor meer dan 60% verduisterd, maar nog mooier wordt het op de Noordkaap. Daar is sprake van een intense gedeeltelijke verduistering van 81%. Het hoogtepunt wordt daar ruim een kwartiertje later bereikt dan in Nederland.


_{Op het middaguur loopt de verduistering alweer af.}

Wat het weer betreft, hebben we in eigen land wellicht geluk. De warme lucht die nu nog boven ons land aanwezig is, wordt komende nacht met regen- en onweersbuien verdreven. De storing zal in de ochtend al naar het oosten wegtrekken en de bewolking breekt. Misschien kan de zonneschijf zelfs mooi met een zonnebril op worden bewonderd als daar dunnere wolkenplukken langstrekken. Dat is alleen veilig als de zon geen zichtbare schaduw werpt. Het verdient echter aanbeveling om gebruik te maken van een zogenaamd eclipsbrilletje. Het is sowieso noodzakelijk zo’n brilletje op te zetten, zodra de zon écht doorbreekt en kijk zelfs dan niet te lang in een stuk door.


_{Een paar minuten voor het einde van de verduistering. Over bijna anderhalf jaar wordt er in ons land opnieuw, en nu een grotere 'hap' uit de zon genomen.}

Mocht deze kans aan u voorbijgaan, op 4 januari 2011 vindt de volgende plaats. Deze is nergens totaal op aarde, maar in Nederland is het toch een forse gedeeltelijke verduistering. De zon komt dan al verduisterd op, en even later zal 78% van de zondiameter zijn bedekt. En nu maar hopen op een heldere (vries) winterochtend!

_{Bronnen: Meteo Consult, diverse internetsites. Foto’s en afbeeldingen: diverse internetsites, Stellarium, Tom van der Spek}

Total eclipse provides rare delight

(CNN) -- A total solar eclipse was sweeping across Earth Friday, providing a rare sight for people in the upper Northern Hemisphere.


The eclipse will be visible in parts of Canada, northern Greenland, the Arctic, central Russia, Mongolia, and China. It will move across the planet in a narrow path that begins in Canada's northern territory of Nunavut and ends in northern China's Silk Road region at sunset, according to NASA.

A solar eclipse happens when the moon passes directly between Earth and the sun. When the moon's shadow falls on Earth, people within that shadow see the moon block a portion of the sun's light.

The moon's shadow has two parts, an umbra and a penumbra. The umbra is the main part of the shadow which appears to black out the sun. The umbra is the moon's faint "outer" shadow -- the outer ring of the main shadow.

During a total solar eclipse, the moon appears to cover all of the sun for observers located in the moon's umbral shadow. Those viewing the eclipse from the moon's penumbral shadow see the moon cover only a portion of the sun.

At the moment of "totality," when the moon's shadow totally obscures the sun, the sun's outer atmosphere -- the solar corona -- becomes visible. NASA says this seldom-seen sight -- visible for about two minutes at most -- is coveted by experienced eclipse watchers and an awe-inspiring vision for first-time viewers.

The solar corona extends farther than 620,000 miles from the sun's visible surface and reaches temperatures up to 2 million degrees. iReport.com: Witnesses cheer as sky grows dark

Total solar eclipses happen once or twice a year somewhere in the world but can still be a special experience for viewers.

"Just to say how special it is, in the whole universe we might be among the few beings that have the chance of seeing something like that," said Michael Khan, a mission analyst at the European Space Agency. "The fact that we have a moon and that the moon passes in front of our sun, and that the apparent size of our moon is approximately equal to the apparent size of the sun -- all these factors combine to create the solar eclipse phenomenon."

Those viewing any part of the eclipse should never look directly at it, experts warn. People can use a dense plastic foil made specifically for viewing eclipses, available at opticians or astronomy shops, or they can mount telescopes or binoculars and project the image of the sun on to cardboard.

_Bron:CNN.com