Perito Moreno gletsjer brokkelt af

Afgelopen dagen brokkelden er weer flinke stukken ijs af van de gletsjer Perito Moreno (letterlijke vertaling: het bruine hondje), gelegen in het Parque Nacional Los Glaciares te Argentinië. Dit afbrokkelen gebeurt vooral in de zomer vrijwel dagelijks, maar nu gebeurde dit spectaculaire voorval ook in de wintertijd en dat is uniek! Honderden mensen waren ooggetuige toen brokken ijs, zo groot als woonhuizen, afbraken en met geweldig gedonder in het Argentinomeer storten. Sinds 1917 is het afbrokkelen tijdens de winterperiode niet meer voorgekomen en hoewel de Perito Moreno nog maar één van de weinige gletsjers in de wereld is die niet korter wordt, wijten wetenschappers de afbrokkeling aan klimaatverandering.


_{Aanzicht van de gletsjer Perito Moreno. Bron: Wikipedia}

Een gletsjer is een ijsmassa die wordt gevormd doordat dikke sneeuwlagen door hun eigen gewicht aan de onderkant tot ijs worden verdicht. De sneeuw wordt eerst omgezet tot een korrelige ijsmassa, die gevormd wordt doordat sneeuwkristallen onder de toenemende druk van de bovenliggende lagen van vorm veranderen. Sijpelend smeltwater kan dit proces versnellen. Later en dieper in de gletsjer vormt zich, door de toenemende druk, wit gletsjerijs, waarna het nog verder in het proces verdicht tot blauw ijs. Door de enorme druk wordt het ijs dan plastisch en kan onder invloed van de zwaartekracht langzaam bergafwaarts gaan stromen. Het einde van de gletsjer smelt dan af, waarna het smeltwater een weg naar buiten zoekt, de gletsjerpoort uit stroomt en een riviertje vormt.


_{Bovenaanzicht van de gletjser. Bron: Wikipedia}

Gletsjers kunnen worden getypeerd aan de hand van hun vorm, grootte en het geografische begin- en eindpunt. De meest karakteristieke en in Europa de meest voorkomende gletsjer is de valleigletsjer, bijvoorbeeld de Aletschgletsjer in Zwitserland en de Jostedalsbreen in Noorwegen. Maar ook in Nederland zijn vele gletsjerresten te vinden die nog uit de ijstijden stammen, denk hierbij aan de stuwwallen van de Veluwe en de Drentse zwerfstenen. Dit waren de randen van een ijskap die vanuit Scandinavië richting Nederland kwam.

Perito Moreno gletsjer
De Perito Moreno, gelegen in het Andesgebergte in het zuiden van Argentinië, is een kalvende variant van een gletsjer; dat wil zeggen dat hij wel in het water eindigt, maar niet drijft. Het is één van de 48 gletsjers die worden gevoed door het Patagonische IJsveld, één van de drie grootste wereldwijde zoetwaterreserves. Hij eindigt in een fjord, waar het ijs 60 meter dik en 5 kilometer breed is. Per dag schuift de ijsmassa 1 tot 2 meter verder, zo’n 700 meter per jaar. Door het gekraak van de over elkaar schuivende ijsbrokken enerzijds en het op regelmatige tijdstippen afbreken van grote ijsbrokken anderzijds, kan een zogenoemde ‘rupture’ waargenomen worden. De gigantische ijsbrokken, als huizen zo groot, vallen dan met veel lawaai in het Argentinomeer.


_{Ligging van de Perito Moreno in Argentinië. Bron: archief}

Natuurlijke stuwdam
Doordat de gletsjer in de winter groeit en in de zomer smelt en krimpt, blijft het eindpunt van de gletsjer praktisch stabiel. Maar doordat de ijsmassa regelmatig het vaste land bereikt en simpelweg niet verder kan groeien, wordt de zuidelijke arm van het meer, de Brazo Rico zijde, afgesloten van zijn natuurlijke afloop en vormt zich dan een natuurlijke stuwdam. Dit gebeurt meestal in de zomer wanneer het ijs zwakker is. De arm kan dan tot wel 30 meter stijgen, waardoor door de enorme druk op de afdamming deze uiteindelijk breekt. Dit voorval doet zich normaal gesproken in de periode tussen november en april voor, maar nu is het ook in de Argentijnse winter, juni tot en met augustus, gebeurd en dat is een vrij unieke gebeurtenis. Door grote hoeveelheden neerslag in de afgelopen dagen en een lichte aardverschuiving onder de gletsjer brokkelden toch grote stukken ijs af.


_{Verloop van de natuurlijk vorming van een stuwdam en het doorbreken daarvan. Bron: www.elmundo.es}

Klimaatverandering?
Klimatologische voorwaarden voor gletsjers zijn voldoende neerslag en voldoende lage temperaturen. Deze omstandigheden doen zich in de hooggebergten van de Andes zeker voor en daardoor is dit gebergte een prima plek voor deze gletsjer. In de zomer warmt een groot deel van het ijs op en dat zorgt dan ook in vooral die periode voor bijna dagelijkse afbrokkeling van stukken ijs. In de winter komt dit echter bijna nooit voor. Enkele wetenschappers wijten de afbrokkeling in de winter dan ook aan het veranderende en opwarmende klimaat. Dit fenomeen is namelijk niet de eerste vreemde weersverandering van het laatste jaar. In Buenos Aires viel in juli 2007 de eerste sneeuw sinds 90 jaar en afgelopen maart werden er twee flinke waterhozen gevormd boven de Rio de la Plata rivier, 200 meter van de kust af, wat ook erg ongewoon is voor die regio.

_{©Meteo-consult}