Langzamerhand groeien de temperaturen op het noordelijk halfrond naar hun zomerpiek toe. Dat geldt niet alleen voor de waarden boven land. Ook de zeeën, enigszins vertraagd ten opzichte van het land, warmen op. En dat aankomende hoogtepunt in zeewatertemperaturen betekent ook dat het Noord-Atlantische tropische orkaanseizoen van start is gegaan.
Grafiek van historisch opgetreden tropische stormen en orkanen boven de Noord-Atlantische Oceaan. Bron: NOAA, National Hurricane Center, Verenigde Staten.
Het hurricane seizoen
Het hurricane seizoen loopt officieel van 1 juni tot en met 30 november. Die twee data vormen overigens geen keiharde grenzen, want ook voor en na deze periode in het jaar kunnen tropische orkanen voorkomen. Maar 97% van de tropische cyclonen (waaronder ook stormen) vindt echter plaats in dat tijdvak.
Het hoogtepunt in activiteit loopt samen met de periode in het jaar met de hoogste zeewatertemperaturen. Doordat water minder snel opwarmt het landoppervlak (en ook minder snel afkoelt) is er klimatologisch gemiddeld gezien een zeer duidelijke piek te zien aan het eind van de zomer en begin van de herfst. Zie ook de afbeelding hiernaast.
Dat er dit seizoen tot op heden nog maar 1 tropische storm is voorgekomen – met windsnelheden enigszins vergelijkbaar met tenminste windkracht 8, stormachtig op de schaal van Beaufort - betekent dan ook zeker niet vanzelf dat het een rustig orkaanseizoen wordt.
Het ontstaan van tropische cyclonen in een notedop. Bron: NOAA, National Hurricane Center, Verenigde Staten.
Het ontstaan van cyclonen
Tropische stormen ontstaan uit onweerscomplexen voor de westkust van Afrika. Vervolgens worden ze met de oostelijke passaatwind op die breedte, meegevoerd. De route leidt de cyclonen weg van de Afrikaanse kust, richting het Carabisch gebied en de Golf van Mexico, waar deze weerssystemen zo gevreesd zijn. Met zeewatertemperaturen van ten minste 27 graden kunnen deze stormen zich daar onder bepaalde omstandigheden namelijk explosief ontwikkelen tot orkaankracht.
Vrij actief orkaanseizoen
World Climate Service (WCS) verwacht een bovennormaal actief hurricaneseizoen. Gemiddeld komen per seizoen 10 tropische stormen voor - met windsnelheden enigszins vergelijkbaar met tenminste windkracht 8, stormachtig, in Nederland - , 6 orkanen en 3 zware orkanen voor. De verwachting van WCS van iets voor het begin van juni koerst aan op 13-15 tropische stormen, 7-9 orkanen en 3-5 zware orkanen. Daarbij is er 84% kans dat een orkaan de Verenigde Staten bereikt, en 52% dat dit gebeurt met een zware orkaan.
World Climate Service is een samenwerking tussen de MeteoGroup (Meteo Consult met al haar zusterbedrijven), en de Amerikaanse ondernemingen Storm Exchange en ZedX.
Zeewatertemperaturen oostelijk deel Noord-Atlantische Oceaan
Het verwachtte actieve orkaanseizoen heeft te maken met twee belangrijke factoren. Ten eerste hebben we met een periode te maken met bovennormaal warme zeewatertemperaturen in het oostelijke gedeelte van de Noord-Atlantische Oceaan. Er is een strook met relatief warm water, nu al 5-jaar lang, te vinden voor de gehele Europese westkust tot langs de Afrikaanse westkust. En naar verwachting houdt deze situatie ook de rest van het komende jaar aan. Dit heeft niet alleen een opwarmend effect op het Europese continent, maar vormt ook een stimulerende factor voor het ontstaan van tropische stormen uit onweersbuien voor de Afrikaanse kust.
Windschering en ENSO
Ten tweede is van groot belang in hoeverre sprake is van windschering in de tropische gedeelte van de Noord-Atlantische oceaan, de zone waar de ontstane cyclonen hun weg in banen richting de Amerika’s.
Windschering bestaat uit verschillen in windsnelheid en of -richting tussen de verschillende luchtlagen. Hoe groter deze verschillen zijn, hoe lastiger het voor een tropische cycloon wordt zich te handhaven. De enorme wervel met een doorsnede van honderden kilometers waaruit zo’n weersysteem bestaat, wordt door het ‘duwen’ en ‘trekken’ dat hierdoor ontstaat, verstoord. Andersom: hoe minder windschering, hoe minder verstoring, hoe minder verzwakking.
En hiermee komt ook het El Niño - Southern Oscillation of ENSO effect in het spel. Dit is een om de zoveel tijd afwijkende temperatuur van het zeewater in het tropische gedeelte van de Stille Oceaan die wereldwijd gevolgen voor het weer heeft. Het heeft onder meer gevolgen voor de mate van windschering boven het deel van de Noord-Atlantische oceaan waar de orkanen tot ontwikkeling komen.
WCS geeft aan dat de kans op een ‘neutrale’ situatie (geen temperatuursafwijkingen als je kijkt naar het gehele ENSO-gebied) 70% is. Daarmee is dat de meest waarschijnlijk optie.
Wel is er daarbij een relatief grote onzekerheid in de verwachting. De huidige uitgangspositie (de temperatuursverdeling binnen het ENSO-gebied zelf) is namelijk wél afwijkend. Vrijwel uniek zelfs. Mocht onverwacht toch een El Niño de kop opsteken, zoals in 2006, met veel windschering als gevolg, dan blijft het aantal tropische cyclonen ver achter bij de huidige verwachting.
Ondertussen in Nederland….
Thuis in eigen land gebeurt er deze dagen van alles. Dinsdag zijn dergelijke mooie foto's waarschijnlijk niet te maken. De wolken zullen grotendeels ontbreken bij flink oplopende temperaturen. Foto: Karin Broekhuijsen.
Terwijl we het in deze Weer in het Nieuws tot nu toe gehad hebben over het lopende hurricaneseizoen dat nog tot eind november loopt, gebeuren ook bij ons zeer interessante dingen. En dan wel nu meteen.
Wie de afgelopen dagen de weerberichten heeft gevolgd, weet dat het warm gaat worden. Dinsdag is in het hele land een fantastische dag met vrijwel overal dik zomerse temperaturen. Woensdag komt van oorsprong nog wat warmere, zeg maar gerust hete lucht in deel van Nederland binnen, maar vanuit het westen en zuidwesten dringen diezelfde dag al koelere omstandigheden op.
Op de overgang tussen die twee luchtsoorten ontstaan in een deel van het land waarschijnlijk (zware) regen- en onweersbuien die in de 24 uur erna verder terrein winnen.
Woensdag worden de verschillen binnen ons land waarschijnlijk zeer groot, wanneer zeer warme lucht vanuit het zuidwesten en westen geleidelijk aan concurrentie krijgt van koelere.
bron: weer.nl | Gewijzigd: 30 juni 2008, 20:08 uur, door Bronk