Droogte in het noorden voorbij
Akkerbouwers Noord-Nederland last van droogte, Zeeland bijna te nat
Akkerbouwers in het noorden van Groningen melden dat de gewassen bezwijken onder de droogte. "We hebben minimaal 20 millimeter water noÂdig", zegt akkerbouwer Jan WilÂlem Bakker, die een bedrijf van 700 hectare runt in Bierum in het noorden van ÂGroningen.
Wie kon beregenen, zag het water snel verdampen onder de hitte en zon van de afgelopen weÂken. Maar in het noorden kan op veel plaatsen niet beregend worden omdat het grondwater brak is. Daarbij mag pootgoed in geen geval beregend worden vanwege het gevaar van bruinrotÂbesmetting.
Terwijl het in het noorden te droog is, melden akkerbouwers in Zeeland niet meer met de selectiekar het land op te kunnen omdat het land te nat is. Ook hebben akkerbouwers in Flevoland deels moeten overzaaien, omdat hevige onweersbuien het jonge gewas te veel hebben beschadigd. Dat deed zich met name voor in de teelt van witlof.
©Agrarisch Dagblad
Akkerbouwers in het noorden van Groningen melden dat de gewassen bezwijken onder de droogte. "We hebben minimaal 20 millimeter water noÂdig", zegt akkerbouwer Jan WilÂlem Bakker, die een bedrijf van 700 hectare runt in Bierum in het noorden van ÂGroningen.
Wie kon beregenen, zag het water snel verdampen onder de hitte en zon van de afgelopen weÂken. Maar in het noorden kan op veel plaatsen niet beregend worden omdat het grondwater brak is. Daarbij mag pootgoed in geen geval beregend worden vanwege het gevaar van bruinrotÂbesmetting.
Terwijl het in het noorden te droog is, melden akkerbouwers in Zeeland niet meer met de selectiekar het land op te kunnen omdat het land te nat is. Ook hebben akkerbouwers in Flevoland deels moeten overzaaien, omdat hevige onweersbuien het jonge gewas te veel hebben beschadigd. Dat deed zich met name voor in de teelt van witlof.
©Agrarisch Dagblad
Droogte in het noorden houdt aan
Vanochtend regende het in het zuiden en zuidwesten van het land gestaag door, maar juist daar is het neerslagtekort – dat wordt bijgehouden sinds 1 april - het minst groot tot op sommige plaatsen zelfs geheel niet aanwezig! In vooral het noorden, ja daar had het “moeten†regenen, hoewel daar wel enkele losse buien vallen, net als gisteren. Maar deze maken daar geen einde aan de droogte die voorlopig zal aanhouden.
Radarbeeld van vanochtend 10.15 uur.
Randstoring
Een zogeheten randstoring vanaf de oceaan is via de Britse eilanden over de zuidelijke provincies getrokken. De storing leverde vanochtend in het Zeeuwse Clinge, bij waarnemer Paul van de Heijden, alweer 16 millimeter regen op (om 10 uur), Jaap den Hollander uit Haamstede noteerde 15 millimeter. En tussen 10 en 11 uur was het ook raak in het Zuid-Hollandse Ridderkerk. Nathan Elshout: “De extreme neerslag viel uit een zeer kleine, en stationaire pikzwarte wolk, wat dus dit tot gevolg had. Autorijden was eigenlijk nergens met goed fatsoen mogelijk door de hevige regenval en het feit dat de wegen veranderd waren in kleine rivieren. De foto is genomen op de kruising van de Nikkelstraat en de Havenstraat in Ridderkerk.â€
Deze weg in Ridderkerk werd een rivier. Foto: Nathan Elshout
Ook in Brabant en Limburg is de storing actief, met naar verwachting tot rond 20 millimeter neerslag vandaag, in het zuiden van Limburg is 30 millimeter oftewel 30 liter water per vierkante meter mogelijk. Ook het meteorologische instituut van België waarschuwt voor flinke hoeveelheden neerslag in hun land.
Net ten noorden van de regenzone liepen een paar losse, flinke buien mee, zoals boven Utrecht. Jeroen Jansen uit de Meern: "Na een dreigende lucht barstte het geweld los rond 12.45 uur, het viel soms met bakken uit de lucht, dit leverde tussen 12.45-13.15 uur 12.2 mm op".
Koel en een enkele bui
De komende dagen staan geen randstoringen op het programma. Een koele noordwestelijke stroming brengt wel af en toe een losse bui voort, vanaf de Noordzee. In de van oorsprong Noordpoollucht komt de temperatuur niet hoger uit dan 14 tot 17 graden, misschien dat de noordweststroming begin volgende week de pas wordt afgesneden als een hogedrukgebiedje boven Nederland ontstaat. Het wordt dan geleidelijk minder koel met uiteindelijk normale temperaturen (rond 20 graden overdag), meest droog weer en meer zon.
Bern morgen: droog?
De Alpen vormen in feite de grens tussen het zomerse weer in het zuiden van Europa en het onbestendige, koele weer in het noord(west)en. Een grens in de meteorologie gaat vaak samen met wolken en neerslag, en ditmaal is dat niet anders. Ook in het Zwitserse Bern, waar Nederland morgen zijn tweede EK-wedstrijd tegen Frankrijk speelt, is het wisselvallig met buiige regen en kans op onweer. Maar, waarschijnlijk klaart het na een nacht met buien morgen overdag op! En met een graad of 15 tijdens de aftrap en weinig wind lijkt het dan goed voetbalweer te worden. Tegelijkertijd vallen er nog wel stevige buien in delen van Oostenrijk en het noorden van Italië.
Neerslagcijfers
Terug naar de droogte in met name Noord-Nederland. Het jaar is halfom en als we dan kijken naar het neerslagtotaal van 2008 tot nu toe, dan blijkt dat er veel gebieden zijn die nog geen 400 millimeter regen hebben gemeten, ongeveer de helft van de totale gemiddelde jaarsom. Die gebieden vinden we vooral in de noordelijke provincies terug. In het Groningse Uithuizen bijvoorbeeld viel van 1 januari tot en met vanochtend totaal 301.5 mm. Maar in het oosten, in de Achterhoek bijvoorbeeld, is het ookal niet veel natter met in Vorden 309 millimeter. Verder 327 mm in Roodeschool, 328 in De Cocksdorp op Texel en 334 mm in Delfzijl.
Het neerslagtekort sinds 1 april. Er verdampt meer water dan dat er valt, behalve in delen van het zuiden en zuidoosten. Bron: KNMI.
Trage groei
Jannes Wiersema houdt nauwkeurig bij hoe het staat met de groei van de gewassen in zijn gebied, het Hogeland in Groningen. Jannes: "de aardappelgroei staat stil. Het zijn kleine bosjes loof. Ze zijn nu aan het aardappelselecteren (= zieke planten verwijderen) en men kan door de ruggen rennen. In andere jaren zit er zoveel loof op dat je er bijna niet doorheen kan lopen.. De granen hebben zelfs last van de droogte en worden hier en daar beregend, wat zeer zeldzaam is voor ons gebied. Ook een enkel aardappelperceel. Maar dat is zeer risicovol, omdat de kans groot is dat je je land besmet met het bruinrotvirus. Daarom beregent hier verder ook niemand. Bruinrot is een bacterieziekte die in een plant zit die aan de waterkant staat, en zo het oppervlaktewater besmet. De aardappelplanten zijn nu bezig met knolzetting (nieuwe aardappelen aanmaken). Er zijn zelfs nog percelen waar de aardappelen nog niet eens boven staan! De suikerbieten doen het wel goed. Zij hebben namelijk direct een pinwortel gevormd die nu diep in de grond zit, op zoek naar water. Ik denk dat we mooie lange bieten krijgen."
De spreekwoordelijke druppel op een gloeiende plaat: als je een fles leeg gooit zie je het water niet terug zo diep is de scheur hier in Midwolda, Groningen. Foto: Karin Broekhuijsen.
"De rabarber kon om technische redenen niet besproeid worden en is flauw gevallen, normaliter wordt dat verkocht door deze kweker tot de langste dag. Nu ziet het er niet meer uit door de droogte, vertelde ze".
Op het weerstation van Jannes is vanaf 1 april tot gisteren 48,8 mm regen gevallen. En dat in een groeiperiode waar de gewassen op gang moeten komen. Jannes vervolgt: "De klei is zo hard hier, het is net een betonvloer. Het neerslagtekort is vanaf 1 april tot nu 180 mm! Er moet nu wel snel neerslag van betekenis vallen anders zijn de opbrengsten van de pootaardappelen zeer laag. Het is bij de meeste akkerbouwers hun hoofdinkomen. Ook de uien groeien niet, ze hebben nog net geprofiteerd van de natte grond in het begin van april. Maar zij kampen nu met de droogte. Ik verwacht dan ook dat ze klein blijven. De rest van de zomer is doorslaggevend en dus spannend voor de agrariërs. Van het graan blijven de zaden waarschijnlijk klein".
©Meteo-consult
Vanochtend regende het in het zuiden en zuidwesten van het land gestaag door, maar juist daar is het neerslagtekort – dat wordt bijgehouden sinds 1 april - het minst groot tot op sommige plaatsen zelfs geheel niet aanwezig! In vooral het noorden, ja daar had het “moeten†regenen, hoewel daar wel enkele losse buien vallen, net als gisteren. Maar deze maken daar geen einde aan de droogte die voorlopig zal aanhouden.
Radarbeeld van vanochtend 10.15 uur.
Randstoring
Een zogeheten randstoring vanaf de oceaan is via de Britse eilanden over de zuidelijke provincies getrokken. De storing leverde vanochtend in het Zeeuwse Clinge, bij waarnemer Paul van de Heijden, alweer 16 millimeter regen op (om 10 uur), Jaap den Hollander uit Haamstede noteerde 15 millimeter. En tussen 10 en 11 uur was het ook raak in het Zuid-Hollandse Ridderkerk. Nathan Elshout: “De extreme neerslag viel uit een zeer kleine, en stationaire pikzwarte wolk, wat dus dit tot gevolg had. Autorijden was eigenlijk nergens met goed fatsoen mogelijk door de hevige regenval en het feit dat de wegen veranderd waren in kleine rivieren. De foto is genomen op de kruising van de Nikkelstraat en de Havenstraat in Ridderkerk.â€
Deze weg in Ridderkerk werd een rivier. Foto: Nathan Elshout
Ook in Brabant en Limburg is de storing actief, met naar verwachting tot rond 20 millimeter neerslag vandaag, in het zuiden van Limburg is 30 millimeter oftewel 30 liter water per vierkante meter mogelijk. Ook het meteorologische instituut van België waarschuwt voor flinke hoeveelheden neerslag in hun land.
Net ten noorden van de regenzone liepen een paar losse, flinke buien mee, zoals boven Utrecht. Jeroen Jansen uit de Meern: "Na een dreigende lucht barstte het geweld los rond 12.45 uur, het viel soms met bakken uit de lucht, dit leverde tussen 12.45-13.15 uur 12.2 mm op".
Koel en een enkele bui
De komende dagen staan geen randstoringen op het programma. Een koele noordwestelijke stroming brengt wel af en toe een losse bui voort, vanaf de Noordzee. In de van oorsprong Noordpoollucht komt de temperatuur niet hoger uit dan 14 tot 17 graden, misschien dat de noordweststroming begin volgende week de pas wordt afgesneden als een hogedrukgebiedje boven Nederland ontstaat. Het wordt dan geleidelijk minder koel met uiteindelijk normale temperaturen (rond 20 graden overdag), meest droog weer en meer zon.
Bern morgen: droog?
De Alpen vormen in feite de grens tussen het zomerse weer in het zuiden van Europa en het onbestendige, koele weer in het noord(west)en. Een grens in de meteorologie gaat vaak samen met wolken en neerslag, en ditmaal is dat niet anders. Ook in het Zwitserse Bern, waar Nederland morgen zijn tweede EK-wedstrijd tegen Frankrijk speelt, is het wisselvallig met buiige regen en kans op onweer. Maar, waarschijnlijk klaart het na een nacht met buien morgen overdag op! En met een graad of 15 tijdens de aftrap en weinig wind lijkt het dan goed voetbalweer te worden. Tegelijkertijd vallen er nog wel stevige buien in delen van Oostenrijk en het noorden van Italië.
Neerslagcijfers
Terug naar de droogte in met name Noord-Nederland. Het jaar is halfom en als we dan kijken naar het neerslagtotaal van 2008 tot nu toe, dan blijkt dat er veel gebieden zijn die nog geen 400 millimeter regen hebben gemeten, ongeveer de helft van de totale gemiddelde jaarsom. Die gebieden vinden we vooral in de noordelijke provincies terug. In het Groningse Uithuizen bijvoorbeeld viel van 1 januari tot en met vanochtend totaal 301.5 mm. Maar in het oosten, in de Achterhoek bijvoorbeeld, is het ookal niet veel natter met in Vorden 309 millimeter. Verder 327 mm in Roodeschool, 328 in De Cocksdorp op Texel en 334 mm in Delfzijl.
Het neerslagtekort sinds 1 april. Er verdampt meer water dan dat er valt, behalve in delen van het zuiden en zuidoosten. Bron: KNMI.
Trage groei
Jannes Wiersema houdt nauwkeurig bij hoe het staat met de groei van de gewassen in zijn gebied, het Hogeland in Groningen. Jannes: "de aardappelgroei staat stil. Het zijn kleine bosjes loof. Ze zijn nu aan het aardappelselecteren (= zieke planten verwijderen) en men kan door de ruggen rennen. In andere jaren zit er zoveel loof op dat je er bijna niet doorheen kan lopen.. De granen hebben zelfs last van de droogte en worden hier en daar beregend, wat zeer zeldzaam is voor ons gebied. Ook een enkel aardappelperceel. Maar dat is zeer risicovol, omdat de kans groot is dat je je land besmet met het bruinrotvirus. Daarom beregent hier verder ook niemand. Bruinrot is een bacterieziekte die in een plant zit die aan de waterkant staat, en zo het oppervlaktewater besmet. De aardappelplanten zijn nu bezig met knolzetting (nieuwe aardappelen aanmaken). Er zijn zelfs nog percelen waar de aardappelen nog niet eens boven staan! De suikerbieten doen het wel goed. Zij hebben namelijk direct een pinwortel gevormd die nu diep in de grond zit, op zoek naar water. Ik denk dat we mooie lange bieten krijgen."
De spreekwoordelijke druppel op een gloeiende plaat: als je een fles leeg gooit zie je het water niet terug zo diep is de scheur hier in Midwolda, Groningen. Foto: Karin Broekhuijsen.
"De rabarber kon om technische redenen niet besproeid worden en is flauw gevallen, normaliter wordt dat verkocht door deze kweker tot de langste dag. Nu ziet het er niet meer uit door de droogte, vertelde ze".
Op het weerstation van Jannes is vanaf 1 april tot gisteren 48,8 mm regen gevallen. En dat in een groeiperiode waar de gewassen op gang moeten komen. Jannes vervolgt: "De klei is zo hard hier, het is net een betonvloer. Het neerslagtekort is vanaf 1 april tot nu 180 mm! Er moet nu wel snel neerslag van betekenis vallen anders zijn de opbrengsten van de pootaardappelen zeer laag. Het is bij de meeste akkerbouwers hun hoofdinkomen. Ook de uien groeien niet, ze hebben nog net geprofiteerd van de natte grond in het begin van april. Maar zij kampen nu met de droogte. Ik verwacht dan ook dat ze klein blijven. De rest van de zomer is doorslaggevend en dus spannend voor de agrariërs. Van het graan blijven de zaden waarschijnlijk klein".
©Meteo-consult
Droogte in noord-Nederland uitzonderlijk
Het noorden van Nederland kampt al een tijdje met droogte. In Friesland, Groningen en delen van de Noordoostpolder en Noord-Holland is een groot neerslagtekort ontstaan.
Deze situatie is bijzonder en komt volgens het KNMI maar eens in de 20 jaar voor.
Uit de cijfers van het KNMI blijkt dat in de genoemde gebieden sinds begin april een neerslagtekort van ongeveer 200 millimeter is ontstaan. Opvallend is dat in de rest van het land, en vooral het zuidoosten, geen sprake is van een tekort. In het zuiden van Limburg is het zelfs natter dan normaal.
Het neerslagtekort (of -overschot) wordt berekent door het aantal gevallen millimeters te vergelijken met de verdamping. Als er meer verdampt dan valt, ontstaat na verloop van tijd een tekort.
In juni viel tot nu toe in de noordelijke gebieden slechts 10 tot 15 millimeter regen terwijl in het zuiden soms 100 millimeter of meer werd opgevangen. In een gemiddelde zomer wordt een neerslagtekort van ongeveer 100 millimeter in augustus opgebouwd. Het huidige tekort ligt nog wel onder dat van het recordjaar 1976 toen uiteindelijk in augustus een tekort van ruim boven de 300 millimeter ontstond.
,,Het tekort is ook niet zomaar weg,'' zegt klimatoloog Rob Sluijter van het KNMI. ,,Dat kan anderhalve maand duren. Het is opvallend dat er in een relatief klein gebied als Nederland zo'n groot contrast is tussen de neerslag in het noorden en het zuiden.''
De afgelopen weken heeft vooral het zuidoosten twee keer last gehad van zware (onweers)buien. Afgelopen zondag werden het oosten en het zuiden nog getroffen door hoosbuien die gepaard gingen met flinke hagel.
©Weeronline
Het noorden van Nederland kampt al een tijdje met droogte. In Friesland, Groningen en delen van de Noordoostpolder en Noord-Holland is een groot neerslagtekort ontstaan.
Deze situatie is bijzonder en komt volgens het KNMI maar eens in de 20 jaar voor.
Uit de cijfers van het KNMI blijkt dat in de genoemde gebieden sinds begin april een neerslagtekort van ongeveer 200 millimeter is ontstaan. Opvallend is dat in de rest van het land, en vooral het zuidoosten, geen sprake is van een tekort. In het zuiden van Limburg is het zelfs natter dan normaal.
Het neerslagtekort (of -overschot) wordt berekent door het aantal gevallen millimeters te vergelijken met de verdamping. Als er meer verdampt dan valt, ontstaat na verloop van tijd een tekort.
In juni viel tot nu toe in de noordelijke gebieden slechts 10 tot 15 millimeter regen terwijl in het zuiden soms 100 millimeter of meer werd opgevangen. In een gemiddelde zomer wordt een neerslagtekort van ongeveer 100 millimeter in augustus opgebouwd. Het huidige tekort ligt nog wel onder dat van het recordjaar 1976 toen uiteindelijk in augustus een tekort van ruim boven de 300 millimeter ontstond.
,,Het tekort is ook niet zomaar weg,'' zegt klimatoloog Rob Sluijter van het KNMI. ,,Dat kan anderhalve maand duren. Het is opvallend dat er in een relatief klein gebied als Nederland zo'n groot contrast is tussen de neerslag in het noorden en het zuiden.''
De afgelopen weken heeft vooral het zuidoosten twee keer last gehad van zware (onweers)buien. Afgelopen zondag werden het oosten en het zuiden nog getroffen door hoosbuien die gepaard gingen met flinke hagel.
©Weeronline
Droogte Noord-Nederland extreem
Nog altijd is het neerslagtekort in het noorden van het land extreem groot. En met de weersverwachting voor de komende dagen in het achterhoofd is er geen verandering op komst. Verder bevinden we ons in de tijd van het jaar waarin de verdamping maximaal kan zijn. Dat gebeurt op zeer zonnige en dagen met een stevige (drogende) wind. Er geldt: hoe droger de lucht en hoe meer wind, des te meer water er kan verdampen. In het zuiden van Nederland is het tekort een stuk minder en in Zuid-Limburg heerst zelfs een neerslagoverschotje. Dit alles geldt vanaf 1 april en wordt bijgehouden tot en met 1 oktober. Recordjaar voor wat de droogte betreft blijft voorlopig 1976, maar 2008 zit nog in de 'race' om uit te groeien tot één van de vijf droogste jaren.
Het doorlopend neerslagtekort, gerekend vanaf 1 april tot en met gisteren. Alleen in Zuid-Limburg heerst een klein overschot. Het noorden kampt nog steeds met een tekort tot 200 liter water per vierkante meter (= millimeter) aan toe!
Vooral voor de land- en tuinbouw is het van groot belang om de hoeveelheid verdamping in de gaten te houden. Uit kale grond verdampt weinig, anders is dat op begroeide terreinen waar plantenwortels in de bodem zuigen om vocht te onttrekken aan het grondwater. Hoeveel vocht planten kunnen opzuigen, hangt af van de worteldiepte en het type bodem: bij zware klei en zand is ongeveer 12% van het vocht beschikbaar, maar in een veengrond is zo'n 54% beschikbaar. De beschikbare hoeveelheid vocht hangt af van de verhouding tussen de neerslag en verdamping.
De maïs in het Brabantse Rosmalen ziet er goed uit. Hier is het neerslagtekort op dit moment veel minder groot dan in het noorden des lands. Foto: Ans van Ballegooy.
De uien staan er wel maar ze zijn veel te klein. De uien zijn half april gezaaid en hebben nog wat 'geluk' gehad van de natte winter, zodat ze wel zijn opgekomen. Maar de groei is er uit, waardoor ook dit gewas beregend wordt om zo de schade te beperken. Foto: Jannes Wiersema.
Het is niet eenvoudig om de verdamping aan te geven, omdat ook de planten zelf een rol spelen in het proces. Sterk groeiende planten zorgen voor veel verdamping, maar hebben ook veel vocht nodig. Zowel regen als zon bevorderen de groei, maar op droge, zonnige dagen moet het benodigde vocht uit de bodem komen. Bij droogte wordt het steeds moeilijker voor de plant om vocht uit de bodem te zuigen, waardoor deze minder groeit. Voor landbouwgewassen is dat van belang, want minder groei betekent ook minder opbrengst. Met de groeiafname neemt ook de verdamping af: de verdamping is dus ook een maat voor de opbrengst.
Hier ziet u een perceel wortelen. Ze zijn 6 weken geleden gezaaid en komen (op een spriet na) niet op. Als dit perceel niet zou worden beregend loopt de schade flink op: geen wortelen, geen oogst en geen geld. Het is een duur teeltprodukt. Foto: Jannes Wiersema.
De 18de eeuwse onderzoeker Petrus van Musschenbroek had dat al door. Hij begon als eerste de "uitwaseming" te meten met behulp van een met water gevulde bak. Tegenwoordig wordt de rekenmethode van Makkink gebruikt. Om te kunnen vergelijken met andere gewassen gebruikt men de zogeheten referentie-gewasverdamping en deze heeft betrekking op een van voldoende vocht voorzien grasland. Met behulp van gewasfactoren kan de verdamping voor andere planten/gewassen worden bepaald waarbij rekening wordt gehouden met het ontwikkelingsstadiums van de verschillende planten (in blad, zonder blad) of gewassen (jong, volwassen, afrijpend).
De aardappelen. Deze situatie is normaal voor eind april, niet voor nu. Over het algemeen komen er te weinig aardappelen. De aardappelen die er aan zitten zijn nog niet groter dan knikkers. Normaal moeten ze met twee weken al dood worden gemaakt (men noemt dat loofklappen en spuiten), maar ik denk dat dat nog wel laat kan worden. Maar dan moeten wel luizen uitblijven. Luizen zijn een slechte zaak voor de aardappelplanten. Foto: Jannes Wiersema.
Wanneer zich een duidelijk vochttekort in de bodem voordoet, is de werkelijke verdamping kleiner dan de gewasverdamping. Voor boeren is de gewasverdamping zeer nuttig, zij kunnen aan de hand hiervan bepalen hoeveel water hun gewas nodig heeft om optimaal te kunnen blijven groeien en of zij, indien mogelijk, wel of niet hoeven te beregenen.
Een aardappelveld in het Drentse Meppen. Foto: Karin Broekhuijsen. Dit zijn fabrieksaardappelen. Die kunnen beter tegen (regen)water dan de pootaardappelen in Groningen. In Drente worden hoofdzakelijk aardappelen verbouwd voor aardappelzetmeel. Deze aardappelen worden na het rooien gewoon op een hoop op het land gestort en ingepakt met stro. Dat is niet te vergelijken met de aardapppelen die in Roodeschool en omgeving verbouwd worden. De pootaardappelen worden na het rooien opgeslagen in bewaarschuren met goede vochtregelaars en ventilatoren om ze droog en goed te houden, aldus Jannes.
De referentie-gewasverdamping hangt sterk samen met de zonnestraling en is 's zomers daarom veel groter dan 's winters. In De Bilt verdampt er door het referentie-gewas jaarlijks ongeveer 540 mm. In de hele maand januari is de verdamping ongeveer 8 mm, ten opzichte van 90 mm in juli. In april en mei verdampt er gemiddeld ongeveer 2,5 mm per dag, maar op zonnige dagen verdampt dan al de dubbele hoeveelheid. En op zeer warme, zonnige en winderige dagen in juli kan de verdamping wel 7 mm per dag bedragen.
Graanveld in Meppen, Drenthe. Foto: Karin Broekhuijsen.
Hoe dan ook, de boeren in het noorden kampen met lage opbrengsten en ongunstige prijzen. Mede omdat er continu beregend moet worden, en dat is een enorme kostenpost. Het voorjaar was uitzonderlijk droog en ook de voorzomer begint op die manier. Jannes Wiersema houdt de stand van de gewassen voor ons in de gaten in het Groningse Roodeschool en directe omgeving. Zie de foto’s en zijn beschrijvingen hieronder.
En zeker de komende vijf dagen zullen droge perioden met zon blijven overheersen, zodat de verdamping op peil blijft. Beregenen blijft dus - helaas voor de agrariërs - noodzakelijk. En dat geldt overigens niet alleen voor Noord-Nederland....
Bron: wikipedia, Meteo Consult, Jannes Wiersema.
Nog altijd is het neerslagtekort in het noorden van het land extreem groot. En met de weersverwachting voor de komende dagen in het achterhoofd is er geen verandering op komst. Verder bevinden we ons in de tijd van het jaar waarin de verdamping maximaal kan zijn. Dat gebeurt op zeer zonnige en dagen met een stevige (drogende) wind. Er geldt: hoe droger de lucht en hoe meer wind, des te meer water er kan verdampen. In het zuiden van Nederland is het tekort een stuk minder en in Zuid-Limburg heerst zelfs een neerslagoverschotje. Dit alles geldt vanaf 1 april en wordt bijgehouden tot en met 1 oktober. Recordjaar voor wat de droogte betreft blijft voorlopig 1976, maar 2008 zit nog in de 'race' om uit te groeien tot één van de vijf droogste jaren.
Het doorlopend neerslagtekort, gerekend vanaf 1 april tot en met gisteren. Alleen in Zuid-Limburg heerst een klein overschot. Het noorden kampt nog steeds met een tekort tot 200 liter water per vierkante meter (= millimeter) aan toe!
Vooral voor de land- en tuinbouw is het van groot belang om de hoeveelheid verdamping in de gaten te houden. Uit kale grond verdampt weinig, anders is dat op begroeide terreinen waar plantenwortels in de bodem zuigen om vocht te onttrekken aan het grondwater. Hoeveel vocht planten kunnen opzuigen, hangt af van de worteldiepte en het type bodem: bij zware klei en zand is ongeveer 12% van het vocht beschikbaar, maar in een veengrond is zo'n 54% beschikbaar. De beschikbare hoeveelheid vocht hangt af van de verhouding tussen de neerslag en verdamping.
De maïs in het Brabantse Rosmalen ziet er goed uit. Hier is het neerslagtekort op dit moment veel minder groot dan in het noorden des lands. Foto: Ans van Ballegooy.
De uien staan er wel maar ze zijn veel te klein. De uien zijn half april gezaaid en hebben nog wat 'geluk' gehad van de natte winter, zodat ze wel zijn opgekomen. Maar de groei is er uit, waardoor ook dit gewas beregend wordt om zo de schade te beperken. Foto: Jannes Wiersema.
Het is niet eenvoudig om de verdamping aan te geven, omdat ook de planten zelf een rol spelen in het proces. Sterk groeiende planten zorgen voor veel verdamping, maar hebben ook veel vocht nodig. Zowel regen als zon bevorderen de groei, maar op droge, zonnige dagen moet het benodigde vocht uit de bodem komen. Bij droogte wordt het steeds moeilijker voor de plant om vocht uit de bodem te zuigen, waardoor deze minder groeit. Voor landbouwgewassen is dat van belang, want minder groei betekent ook minder opbrengst. Met de groeiafname neemt ook de verdamping af: de verdamping is dus ook een maat voor de opbrengst.
Hier ziet u een perceel wortelen. Ze zijn 6 weken geleden gezaaid en komen (op een spriet na) niet op. Als dit perceel niet zou worden beregend loopt de schade flink op: geen wortelen, geen oogst en geen geld. Het is een duur teeltprodukt. Foto: Jannes Wiersema.
De 18de eeuwse onderzoeker Petrus van Musschenbroek had dat al door. Hij begon als eerste de "uitwaseming" te meten met behulp van een met water gevulde bak. Tegenwoordig wordt de rekenmethode van Makkink gebruikt. Om te kunnen vergelijken met andere gewassen gebruikt men de zogeheten referentie-gewasverdamping en deze heeft betrekking op een van voldoende vocht voorzien grasland. Met behulp van gewasfactoren kan de verdamping voor andere planten/gewassen worden bepaald waarbij rekening wordt gehouden met het ontwikkelingsstadiums van de verschillende planten (in blad, zonder blad) of gewassen (jong, volwassen, afrijpend).
De aardappelen. Deze situatie is normaal voor eind april, niet voor nu. Over het algemeen komen er te weinig aardappelen. De aardappelen die er aan zitten zijn nog niet groter dan knikkers. Normaal moeten ze met twee weken al dood worden gemaakt (men noemt dat loofklappen en spuiten), maar ik denk dat dat nog wel laat kan worden. Maar dan moeten wel luizen uitblijven. Luizen zijn een slechte zaak voor de aardappelplanten. Foto: Jannes Wiersema.
Wanneer zich een duidelijk vochttekort in de bodem voordoet, is de werkelijke verdamping kleiner dan de gewasverdamping. Voor boeren is de gewasverdamping zeer nuttig, zij kunnen aan de hand hiervan bepalen hoeveel water hun gewas nodig heeft om optimaal te kunnen blijven groeien en of zij, indien mogelijk, wel of niet hoeven te beregenen.
Een aardappelveld in het Drentse Meppen. Foto: Karin Broekhuijsen. Dit zijn fabrieksaardappelen. Die kunnen beter tegen (regen)water dan de pootaardappelen in Groningen. In Drente worden hoofdzakelijk aardappelen verbouwd voor aardappelzetmeel. Deze aardappelen worden na het rooien gewoon op een hoop op het land gestort en ingepakt met stro. Dat is niet te vergelijken met de aardapppelen die in Roodeschool en omgeving verbouwd worden. De pootaardappelen worden na het rooien opgeslagen in bewaarschuren met goede vochtregelaars en ventilatoren om ze droog en goed te houden, aldus Jannes.
De referentie-gewasverdamping hangt sterk samen met de zonnestraling en is 's zomers daarom veel groter dan 's winters. In De Bilt verdampt er door het referentie-gewas jaarlijks ongeveer 540 mm. In de hele maand januari is de verdamping ongeveer 8 mm, ten opzichte van 90 mm in juli. In april en mei verdampt er gemiddeld ongeveer 2,5 mm per dag, maar op zonnige dagen verdampt dan al de dubbele hoeveelheid. En op zeer warme, zonnige en winderige dagen in juli kan de verdamping wel 7 mm per dag bedragen.
Graanveld in Meppen, Drenthe. Foto: Karin Broekhuijsen.
Hoe dan ook, de boeren in het noorden kampen met lage opbrengsten en ongunstige prijzen. Mede omdat er continu beregend moet worden, en dat is een enorme kostenpost. Het voorjaar was uitzonderlijk droog en ook de voorzomer begint op die manier. Jannes Wiersema houdt de stand van de gewassen voor ons in de gaten in het Groningse Roodeschool en directe omgeving. Zie de foto’s en zijn beschrijvingen hieronder.
En zeker de komende vijf dagen zullen droge perioden met zon blijven overheersen, zodat de verdamping op peil blijft. Beregenen blijft dus - helaas voor de agrariërs - noodzakelijk. En dat geldt overigens niet alleen voor Noord-Nederland....
Bron: wikipedia, Meteo Consult, Jannes Wiersema.
KNMI: neerslagtekort noorden nog niet opgelost
Ondanks de regenbuien van de afgelopen dagen kampt het noorden van Nederland nog steeds met een neerslagtekort. Dat zegt het KNMI vrijdag. Een neerslagtekort ontstaat als meer vocht verdampt dan er neerslag valt. Het tekort is nu tussen de tweehonderd en 250 millimeter. Ook de grondwaterstanden in het noorden zouden laag zijn.
Voor de boeren in het noorden ziet het er niet best uit als het om de droogte gaat. Het KNMI voorspelt voor volgende week droog en zonnig weer met zomerse temperaturen van meer dan 25 graden. In juni meldde het weerinstituut al dat veel gewassen door het gebrek aan water achterlopen in de groei.
©De Pers
Ondanks de regenbuien van de afgelopen dagen kampt het noorden van Nederland nog steeds met een neerslagtekort. Dat zegt het KNMI vrijdag. Een neerslagtekort ontstaat als meer vocht verdampt dan er neerslag valt. Het tekort is nu tussen de tweehonderd en 250 millimeter. Ook de grondwaterstanden in het noorden zouden laag zijn.
Voor de boeren in het noorden ziet het er niet best uit als het om de droogte gaat. Het KNMI voorspelt voor volgende week droog en zonnig weer met zomerse temperaturen van meer dan 25 graden. In juni meldde het weerinstituut al dat veel gewassen door het gebrek aan water achterlopen in de groei.
©De Pers
