De stapelwolk van Rhenen

De afgelopen week leverde voldoende zonneschijn op, al was er ook wel af en toe wat bewolking aanwezig. Vanuit de weerkamer van Meteo Consult was op een aantal dagen zelfs ‘de stapelwolk van Rhenen’ heel goed zichtbaar. Voordat we ingaan op deze “speciale” wolk, leggen we even in het kort uit hoe wolken tot ontwikkeling komen.


<sub>Een klein stapelwolkje vormt zich in de omgeving van Rhenen.


Het wolkje wordt al wat groter. Nabij de Amerongse berg is inmiddels ook een stapelwolk tot ontwikkeling gekomen.


Beide wolken groeien langzaam verder</sub>

Twee soorten bewolking
Grofweg bestaan er twee soorten wolken; gelaagde bewolking en gestapelde bewolking. Gelaagde bewolking ontstaat wanneer twee luchtsoorten elkaar treffen. Vaak gaat het om warme en koude lucht. Omdat warme lucht lichter is, zal deze over de koudere lucht schuiven. De warmere lucht wordt dus gedwongen om te stijgen. Bij het stijgen, koelt deze lucht echter langzaam af, condenseert en zo vormt zich heel geleidelijk een gelaagde wolkenlaag.


<sub>Uiteindelijk ontstaat er een wolkenstraatje boven de Utrechtse Heuvelrug.


Met behulp van deze satellietfoto is goed te zien, dat zich boven de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug (stapel)wolken vormen. Ook in het oosten van het land (eveneens zandgronden) is de vorming van stapelwolken aardig op gang gekomen. Boven het zuiden van het land lost een wolkenveldje verder op. Het vocht wordt echter alweer aangesproken zodat ook hier stapelwolken ontstaan.</sub>

Gestapelde bewolking ontstaat in een onstabiele luchtmassa. In zo’n luchtmassa zorgt de zon voor een snelle opwarming van de lucht boven het aardoppervlak. Ook hier geldt weer, warmere lucht is lichter dan koude lucht en dus stijgen er allemaal bellen met warme lucht op. Vogels en zweefvliegers maken hier gebruik van want in die zogenaamde thermiekbellen kun je zonder al te veel moeite tot op een grote hoogte komen. Bij het stijgen van de bel, koelt ze ook weer af en gaat het vocht condenseren en vormt zich stapelbewolking.

De stapelwolk van Rhenen
De stapelwolk van Rhenen ontstaan op momenten dat we in ons land te maken hebben met onstabiele luchtmassa’s. Na een zonnige ochtend ontstond er eind vorige week elke keer in de loop van de ochtend een stapelwolk ten westen van Wageningen, precies boven Rhenen. Ook naar het oosten waren al vrij snel stapelwolken te zien. Aan de zuidelijke horizon was het echter compleet wolkeloos.


_{Hoogtekaart van Midden-Nederland. De Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe liggen duidelijk hoger waardoor de aangevoerde lucht gedwongen wordt om te stijgen. Verder zorgt de zandgrond ervoor dat de temperatuur net even wat hoger uitkomt.}



Rhenen ligt op de grens tussen het laaggelegen en uit rivierklei bestaande, rivierengebied en de hoger gelegen en uit zand bestaande Utrechtse Heuvelrug. Omdat zandgrond sneller warm wordt dan de rivierklei, zullen er boven de Utrechtse Heuvelrug sneller luchtbellen met warme lucht opstijgen. Na enige tijd vormen zich hier ook de eerste stapelwolken. Ook het kleine hoogteverschil zal enige invloed gehad hebben op het ontstaan van de stapelwolk. Vanuit de weerkamer van Meteo Consult was dit in ieder geval goed te volgen. Overigens was ditzelfde effect ook goed zichtbaar boven de Veluwe. Ook hier bestaat de grond uit zand en dus warmt de lucht boven het aardoppervlak hier veel sneller op. In de loop van de ochtend was het ook in de rest van Nederland goed opgewarmd en ontstond in het hele land flink wat stapelbewolking.

Onstabiel weekje
De komende dagen is de lucht boven ons land veelal onstabiel. Rond het midden van de week wordt het zelfs heel warm en dan kan het weleens tot stevige stapelwolken komen. De stapelwolken groeien dan af en toe zo ver door, dat ze ook buien gaan opleveren.

_{Bron: Meteo Consult, Atlas van Nederland}