Bijna twee weken geleden schreven we al dat de eerste decade van februari zeer zacht zou gaan verlopen. Op de 10e (gisteren dus) is de hoeveelheid opgebouwde warmte groter dan die van het afgelopen, recordwarme jaar. Vorig jaar hadden we een recordwarme januari achter de rug met temperaturen die zelfs voor maart hoog zijn. Januari 2007 kwam uit op 7.1 graden gemiddeld, een waarde die in maart in minder dan een op de vijf maanden is overschreden. Dit jaar deed januari daar qua warmte weinig voor onder, niet alleen in eigen land. In vrijwel geheel Noordwest-Europa is dit jaar tot dusver uitzonderlijk zacht verlopen.
De opgetreden temperaturen te De Bilt, gedurende de afgelopen 90 dagen. De bovenste grafiek toont het verloop van de gemiddelde temperatuur, de middelste het verloop ten opzichte van de 'normaal' en de onderste grafiek de opgetreden maximum- en minimumtemperaturen (Bron: CPC).
vrijwel geen kou
Het jaar 2008 is tot en met gisteren 41 dagen oud en terugkijkend moeten we constateren dat alleen nieuwjaarsdag precies een ‘normale’ gemiddelde temperatuur heeft opgeleverd. De twee dagen daarna waren meer dan 2 graden kouder dan de norm, maar het waren de enige ‘te koude’ dagen! Maar liefst 31 van de 41 dagen waren méér dan 2 graden warmer dan de norm en op 27 dagen bedroeg de afwijking naar boven 3.0 graden of meer. Hierdoor is het aantal graaddagen tot en met gisteren (10 februari) opgelopen naar 141.3, daar waar 2007 op dezelfde datum tot 137.7 was gekomen. Uiteraard zegt dat niets over het verdere verloop van dit jaar. Het is bijna zeker dat 2007 medio april weer flink op dit jaar gaat uitlopen, want april vorig jaar verliep warmer dan een normale zomermaand met in het zuiden van het land maar liefst tien zomerse dagen! De kans is erg klein dat de atmosfeer dat huzarenstukje dit jaar gaat herhalen.
Tijdens deze heldere dagen is het in de nacht en vroege ochtend een beetje winter met rijp en bevroren plassen, zoals hier in Bennekom.
winter en lente
De afgelopen zeer zonnige dagen leverden zowel een beetje winter als ook lente op. In de nacht en vroege ochtend wist het kwik op diverse plaatsen tot rond het vriespunt te dalen, wat overigens volstrekt normaal is in de tweede februariweek. Zeker niet normaal zijn de temperaturen zoals deze ’s middags werden opgetekend. Op meerdere locaties in de zuidelijke helft van het land werd het 13 tot 15 graden. Dat zijn geen records, maar deze waarden liggen wél zo’n 6 tot 9 graden boven de norm. Over het hele etmaal bezien lagen de temperaturen dan ook ruim boven de norm.
Overigens lijken de temperatuursverschillen tussen en noordoosten en het zuidwesten van ons land de komende dagen flink toe te nemen. Een groot gebied met nevel en lage bewolking ten noorden en noordoosten van ons land breidt zich langzaam zuidwaarts uit en naar verwachting zal deze kille bewolking de noordoostelijke helft van ons land gaan veroveren. Bij een gebrek aan zon zal het kwik daar morgenmiddag bij rond 5 graden blijven steken, terwijl het in Brabant, in de zon, nog wel rond 12 graden kan worden.
Door het aanhoudende zachte weer beginnen de knoppen van de Hortensia al aardig uit te lopen.
Scandinavië uitzonderlijk zacht
Niet alleen in eigen land en omgeving is 2008 tot dusver erg zacht verlopen, ook Scandinavië beleeft dit jaar een uitzonderlijk zachte winter. In de afbeelding hiernaast zijn van de afgelopen drie maanden de temperaturen van het Finse Lahti geplaatst, dat zo’n honderd km ten noorden van Helsinki ligt. Te zien is dat de temperaturen daar, op een paar kortdurende dipjes van een paar dagen na, al bijna negen weken lang zo’n vijf tot tien graden boven de norm ligt. Eigenlijk kwam het daar alleen in de eerste januariweek zowel ’s nachts als overdag tot een flinke vorst, die in die streken overigens ‘normaal’ is. De afwijking naar boven bedraagt over 90 dagen bezien, ruim 4.5 graden. Elders in Scandinavië zien we vergelijkbare afwijkingen, soms wat groter, soms wat kleiner, maar veel ‘te warm’ was het overal.
Niet alleen daar, maar ook verder oostwaarts, in de Baltische staten, de Oekraïne en Wit-Rusland, beleeft men een (zeer) zachte winter. Dat geldt ook voor de nog oostelijker gelegen Russische hoofdstad Moskou, waarvan de temperaturen hiernaast ook zijn getoond. Na een tamelijk gemiddelde november was het ook hier zachtheid wat de klok sloeg, slechts onderbroken door een fikse kou-uitbraak gedurende de eerste januaridecade.
De opgetreden temperaturen in het Finse Lahti.
kou-uitbraak
De winter is echter nog niet voorbij. Het lijkt erop dat gedurende de tweede helft van de komende week een forse kou-uitbraak gaat plaatsvinden boven Scandinavië, waarbij de temperaturen daar binnen een paar dagen wel met 20 graden kunnen gaan dalen. De kou stroomt vervolgens ver naar het zuiden uit en lijkt ook Rusland, de Baltische staten en Polen in zijn greep te krijgen, en zelfs delen van Duitsland. Het ziet er echter naar uit dat deze vrieskou, die aan de oostflank van een krachtig hogedrukgebied naar het zuiden toe uitstroomt, niet tot ons land weet door te dringen. Het hoog zelf trekt namelijk ook snel zuidwaarts en gooit daarmee de deur van ijskast voor ons land in het slot. De temperaturen gaan in ons land wel omlaag, om in het weekeinde voor het eerst sinds meer dan een maand weer eens onder de norm uit te komen, maar een late vorstperiode lijkt niet in het vat te zitten. Hoewel winterliefhebbers er nog een lieve duit voor over zullen hebben om toch nog een dikke week met vorst en sneeuw te krijgen, zullen veel andere mensen daar niet meer op zitten te wachten. Dat geldt ook voor de natuur. Voor de ontluikende knoppen en lentebloeiers is het voorjaar al lang begonnen en mag een late wintervlaag achterwege blijven.
Overigens is het zo dat het dit jaar niet overal lange tijd zacht is geweest. Vooral in delen van China heeft de winter zich de afgelopen weken van zijn grimmige kant laten zien. Morgen zullen we daar meer aandacht aan gaan besteden.
Het temperatuurbeeld van de afgelopen drie maanden te Moskou. Ondanks een flinke koudegolf gedurende de eerste decade van januari, is het hier over de hele periode ruim 2.3 graden warmer dan 'normaal' geweest.
In de tweede helft van deze week doet de winter een (laatste?) poging. Zeer koude lucht stroomt over Scandinavie naar het zuidzuidoosten uit. De blauwe tinten zijn 850 hPa temperaturen van onder nul. De donkerste tinten staan voor temperaturen van respectievelijk onder -10 en onder -15 graden. De kaart is geldig voor donderdag 14 februari om 13.00 uur lokale tijd. De Benelux zit dan nog in relatief zachte lucht.
Bron: MeteoConsult