Terwijl de winter in Europa ver te zoeken is vriest het op 25 tot 30 kilometer hoogte dat het kraakt. Dinsdag zijn die hoogte boven ons land temperaturen gemeten van -80 graden. Op sommige plaatsen niet ver van ons verwijderd is -91 graden gemeten.
De extreme kou op grote hoogte hangt samen met de zogenaamde polaire vortex, die zich dit jaar bijzonder sterk heeft ontwikkeld. De polaire vortex is een gebied met erg lage temperaturen, in de buurt van de noordpool met sterke winden daaromheen. De kern van deze vortex ligt nu tussen IJsland en Scandinavië, en dat is dicht genoeg bij Nederland zodat wij er ook wat van merken.
De metingen die het KNMI op die hoogte verricht zijn afkomstig van ozonsondes, weerballonnen die vanuit De Bilt worden opgelaten. Met zo'n weerballon wordt ook de wind gemeten en ook die resultaten zijn opmerkelijk. De weerballon is met meer dan 100 meter per seconde (360 km/uur) naar het oosten getrokken. Op grote hoogte knapt de weerballon en komt de meetapparatuur aan een parachute naar beneden. Waarschijnlijk is de sonde uit De Bilt ergens voorbij Hannover geland.
Parelmoerwolken
Bij zulke lage temperaturen op grote hoogte kunnen zich bijzonder kleurrijke wolken, parelmoerwolken genaamd. De kleuren houden verband met zeer kleine ijskristallen waaruit de wolken bestaan. Ze zijn het best te zien even na zonsondergang of vóór zonsopkomst. In Scandinavië zijn op 21 januari parelmoerwolken waargenomen.
©KNMI
Het is de laatste tijd genieten boven Noorwegen. Niet zozeer om het weer, maar om de parelmoerwolken die de laatste weken regelmatig verschijnen. Deze foto's komen uit Fjellhamar en zijn gisteren (24 januari) genomen.
Parelmoerwolken (nacreous clouds) kunnen ontstaan in gebieden waar het op grote hoogte in de atmosfeer extreem koud is, beneden -80 graden. Ze komen voor in de stratosfeer boven 12km hoogte. In de winter zie je ze vaak aan de lijzijde van hoge bergen, als het daar hard waait. Vooral in Groenland en Noorwegen komen ze voor en de laatste jaren zijn ze ook op zuidelijker gelegen plaatsen in Europa waargenomen.
Ook in de stratosfeer op meer dan twaalf kilometer hoogte boven ons land is het de laatste jaren met temperaturen tot soms -84 graden extreem koud. De temperaturen zijn soms laag genoeg voor de vorming van parelmoerwolken en ervaren waarnemers in het noordoosten van Groningen en in Deventer hebben deze voor Nederland zeker zeldzame wolken op 16 februari 1996 kort na zonsondergang gezien. In het najaar van 1999 zijn ook parelmoerwolken waargenomen boven Schotland. De laatste jaren daalt de temperatuur in de stratosfeer geleidelijk en broeikasexperts verwachten op grote hoogte een verdere temperatuurdaling. Mogelijk zijn de prachtige parelmoerwolken in de toekomst ook in ons land vaker te zien.
©Weerblog | Gewijzigd: 14 augustus 2017, 15:15 uur, door Joyce.s