De jaarwisseling van 1992/1993 is wat het weer betreft een beruchte. Op die oudejaarsavond van 1992 daalt de temperatuur snel en om acht uur vriest het op sommige plaatsen matig met temperaturen van -5 graden of lager. Het is helder, maar plaatselijk komt al dichte mist in de provincies Utrecht en Zuid-Holland voor. Met een windje uit zee is vochtige (en minder koude) lucht binnengestroomd en het aangevoerde ‘vocht’ leidt tot de mist in het binnenland. In het weerdagboek dat wij sinds 1990 bijhouden schrijft de meteoroloog: “Misschien dat de vuurpijlen straks voor wat menging en daardoor oplossing van de mist kunnen zorgen. Als dat niet lukt, hebben we nog altijd een paar kurken…â€Â Een grappige opmerking, maar de waarheid is niet grappig…. Want uiteindelijk zou de mist zich uitbreiden en werd het in de nieuwjaarsnacht op veel plaatsen zelfs zeer mistig. Net na middernacht bedroeg het zicht lokaal minder dan 10 meter (minder dan 2 a 3 meter zelfs!). Het gevolg: zeven doden, waarvan vier bij de Beneluxtunnel en 100 gewonden waarvan enkele zeer ernstig. Er werd tijdelijk ernstige smog gemeten in het Rijnmond gebied door hoge zwaveldioxide concentraties, afkomstig van het afgestoken vuurwerk.Â
Ziet de nieuwjaarsochtend van 2008 er zo uit? Archieffoto van Willy Steenkamp uit Loil.
De zeer dichte mist werd veroorzaakt door de kruitdampen. Het principe is als volgt: in de vochtige, stabiele luchtlaag in de onderste paar honderd meter van de atmosfeer (onder een zogeheten inversie) hopen zich allemaal minuscule stof- en vuildeeltjes (zoals roet) op, in dit geval in de lucht gebracht door het vuurwerk, en waarvan de afmetingen 0,0001 tot 0,01 millimeter bedragen. Hierop zet waterdamp zich af. Met een afkoelende lucht (in die nacht daalde de temperatuur immers naar ver onder nul) en weinig wind kan daardoor zeer dichte mist ontstaan. Vergelijkbaar is de situatie zoals die zich in 1952 in Engeland voordeed. Vooral het zuiden van Engeland had te maken met een giftige laag van mist, veroorzaakt door de uitstoot van fabrieken. De smerige mist hield het een aantal etmalen uit en uiteindelijk vonden 4000 mensen de dood als gevolg van deze ‘killer fog’.Â
Het knallende begin van dit jaar. Archieffoto van Jowin Boerboom uit Wehl.
Kortom, het vuurwerk kan dus wel degelijk het weer bepalen. Ook dit jaar is daar kans op tijdens oud & nieuw. Op de weerkaart zien we een uitgebreid hogedrukgebied boven Scandinavië maar zijn uitloper reikt via ons land naar Frankrijk. Zie het plaatje hieronder.
De weerkaart voor Oud & Nieuw, 1 januari 2008 01 uur. Nederland bevindt zich in de hogedrukas van het krachtige hoog boven Lapland (kerndruk 1042 hPa).
Wij zitten dan precies in de zogeheten hogedrukas, met als gevolg weinig wind. Laaghangende bewolking trekt komende nacht vanuit Engeland ons land binnen en onder een inversie zal de bewolking morgen moeizaam oplossen, zodat we ook tijdens de jaarwisseling veel laaghangende wolken zullen hebben. En als we dan massaal vuurwerk afsteken, zullen we weer extra condensatiekernen in de lucht brengen zodat zich makkelijker dan normaal in deze hogedruksituatie mist kan vormen met temperaturen dalend naar rond het vriespunt. Echter, voor mist (zicht van 1000 meter of minder) hebben we in eerste instantie ook brede opklaringen nodig en die ontbreken waarschijnlijk morgenavond. Het wordt dus wel een koude jaarwisseling, maar of er inderdaad dichte of zelfs zeer dichte mist gaat ontstaan, is nu nog moeilijk te bepalen.
Het te verwachten temperatuurprofiel van de atmosfeer in de nieuwjaarsnacht op 3 januari 2008. De rode lijn is de temperatuur, de blauwe stippellijn de dauwpuntstemperatuur. Bij de pijl zien we de inversie, daaronder zit de vochtige, koude lucht waarin zich mist kan vormen.
©Weer.nl
Ruim tien miljoen kilo vuurwerk gaat vanavond de lucht in, plus zo’n drie miljoen kilo illegaal vuurwerk. Een feestje van een uur. De minder leuke gevolgen nemen we voor lief.
Als het om vuurwerk gaat, is er maar één getal dat voortdurend daalt: het aantal verkooppunten. Dat ligt dit jaar weer 20 procent lager dan vorig jaar. Maar verder is het alsmaar hoger en hoger. De vuurwerkbranche verwacht opnieuw meer te verkopen dan ooit tevoren.
We kunnen dit jaar ook veel zwaarder vuurwerk kopen dan voorgaande jaren. De politie houdt er rekening mee dat Oudjaarsnacht 2007 een stuk onrustiger zal zijn dan een jaar geleden. Het aantal meldingen van ongeregeldheden is de laatste drie jaar met eenderde gestegen. De alom betuttelde Nederlander toont zich met oudejaar een onverbeterlijke rebel.
Afgaande op de laatste jaren zullen er ongetwijfeld ruim zeshonderd gewonden vallen (wat overigens nog maar de helft is van het aantal tien jaar geleden). In driekwart van de gevallen gaat het om brandwonden aan hoofd of vingers. De eerste vuurwerkdode is afgelopen donderdag al gevallen; een man uit Waalwijk die met kruit aan het knutselen was.
Dan is er het afval: die dertien miljoen kilo vuurwerk bestaat voor het grootste deel uit papier. Oudjaarsavond levert voldoende oud papier om duizend vuilnisauto’s te vullen.
En vuurwerk stinkt. Knalvuurwerk, gevuld met buskruit, produceert zwavelverbindingen. Siervuurwerk bevat naast buskruit ook zware metalen, die voor de mooie kleuren moeten zorgen. Met Oudjaar, zo schatte het RIVM, blazen we naast onschuldige kleurmakers als ijzer en natrium ook 100 ton barium, 40 ton koper, 30 ton strontium, 10 ton titanium en 5 ton antimoon de lucht in. Dat klinkt veel, maar het is alles bij elkaar slechts een bescheiden bijdrage aan de totale milieubelasting door industrie en verkeer. Alleen dat extra koper (6 procent van het totaal), daar zijn de deskundigen niet blij mee, want ons oppervlaktewater bevat al te veel koper.
Hetzelfde geldt eigenlijk voor het meest zichtbare milieuprobleem: de vette smog die boven ons land blijft hangen. Vuurwerk veroorzaakt ruim honderd ton fijnstof. Dat klinkt alweer veel, maar is het niet. Het is een half procent van wat we met z’n allen jaarlijks produceren. Maar omdat we die halve procent in krap één uur tijd de lucht in schieten, schiet de fijnstofconcentratie op dat moment naar ongekende hoogte: achttien keer zo veel als normaal. Koploper afgelopen jaar was, hoe kan het anders, de gemeente Den Haag. Maar de smog was, dankzij het onstuimige weer, een stuk minder dan tijdens de twee voorafgaande Oudjaarsavonden; het probleem was binnen enkele uren verwaaid. Op het platteland viel nauwelijks enige verhoging te meten.
Hoe vet de vuurwerksmog is en hoe lang ze blijft hangen, is sterk afhankelijk van het weer. Berucht is de vochtige, windstille jaarwisseling van 1994/1995, toen Nederland extra lang onder een stinkende deken lag. Vanavond zullen we daar geen last van hebben. Het wordt koud en helder, met een vleugje wind. Ideaal weer om eens lekker uit je dak te gaan. Maar hou het alsjeblieft gezellig. ‘Vuurwerk is niet meer van deze tijd’
Het afsteken van vuurwerk moet verboden worden. In plaats daarvan zou elke gemeente een centrale vuurwerkshow moeten organiseren. Dat stelt het Rotterdamse raadslid Arno Bonte (GroenLinks) voor. De vuurwerktraditie is in zijn ogen niet meer van deze tijd.
In het eerste uur van het nieuwe jaar is de uitstoot van fijnstof zo groot als normaal in anderhalve week. Ook vallen rond de jaarwisseling meer slachtoffers dan normaal in een maand, aldus Bonte. Zonder vuurwerk kunnen buren elkaar op straat makkelijker een goed nieuwjaar te wensen. Bovendien zal het veiliger worden om na middernacht vrienden of familie op te zoeken. ‘En tienduizenden astmapatiënten zullen voortaan zonder ademhalingsproblemen van de jaarwisseling kunnen genieten.’
Het zal even wennen zijn, erkent Bonte, maar een centrale vuurwerkshow biedt wel de voordelen en niet de nadelen van vuurwerk.
©AD
Ik benieuwd hoe dat vanavond gaat.
extra krom is het dat nasa met cijfers komt die laten zien dat de afgelopen tien jaar nauwlijks sprake was van enige opwarming op aarde.
dat vuurwerksmog is en raar goedje. het kan extreem plaatselijk voorkomen.
er worden hier jaren genoemd van 15 jaar terug.
ik kan mij daar weinig van herinneren. ik heb het zelf beleeft in 2004. zicht minder dan 20 cm. ik zou mn zusje naar huis brengen met de auto maar ben halverwege de straat om gedraaid. we zijn toen maar op de fites gegaan.
Vanwege de hoge luchtvochtigheid en de snel toenemende smog door vuurwerk kan het zicht vannacht hier en daar tot ver beneden 50 meter teruglopen. Vanavond kan de eventueel al ontstane mist zich door vroeg ontstoken vuurwerk al sterk verdichten. In het oosten kan de mist ook aanvrienzen.
In het verleden is het eerder gebeurd dat er bij vrijwel windstil weer en beginnende mist in de vroege avond een zeer slecht zicht op de wegen ontstond tijdens nieuwjaarsnacht. De enorme toename van condensatiekernen door vuurwerk verdeelt de mist over veel meer druppeltjes dan normaal het geval zou zijn en daardoor kunnen plaatselijk - voor het menselijk oog muren van - zeer dichte mistbanken ontstaan. Hierdoor raakt men de oriëntatie volledig kwijt en ontstaat de mogelijkheid van ongelukken als in Prinsenbeek of bij Velsen op de A9 en - nog meer recent - zoals bij de rookpottenaffaire in het oosten van het land. Wie veilig en gezond het nieuwe jaar wil beginnen kan beter niet gaan rijden. Morgen zal in de loop van de morgen de wind opsteken en zal de smog waarschijnlijk minder zichtbelemmerend worden.
©VWKweb
Afbeelding ©KNMI
Het begint slecht dit jaar in Nederland met de luchtkwaliteit. Vannacht was al duidelijk dat de smog ernstige vormen begon aan te nemen: op veel plaatsen was het zicht minder dan 10 meter.
De hoogste concentraties waren zoals gebruikelijk in de grote steden waar te nemen. In Groningen en Rotterdam lagen de piekwaarden waarschijnlijk het hoogst met waarden tussen 800 en 1000 ug/m^3. Op zich is dat al voldoende om zonder mist het zicht terug te brengen tot ca. 100 meter. Gecombineerd met de al aanwezige mist werden in het oosten van het land daardoor zichtwaarden van 1 tot 10 meter bereikt. Hierdoor werd het ook onzinnig om nog langer vuurwerk af te steken omdat het hogere vuurwerk niet meer zichtbaar was.
Doordat zich juist nu een hogedruksituatie heeft ontwikkeld met weinig wind zal de zware smog die momenteel boven Nederland hangt slechts moeizaam verdwijnen. Momenteel liggen de concentraties van de daggemiddelde waarden nog tussen 50 en 250 ug/m^3 dat is 1 tot 5 maal de toegestane dagwaarde van 50 ug per kubieke meter.
Waar de hoogste verontreiniging werd gemeten wordt nog uitgezocht, maar Rotterdam maakt een goede kans om de luchtverontreinigingstrofee te winnen.
Hieronder Rotterdam Noord gemeten door DCMR.
©VWKweb