Van recordsterk naar verzwakking in stratosferische poolwervel

Op dit moment is de stratosferische poolwervel af en toe recordkrachtig, en ook recordkoud zoals hierboven beschreven. De kern is weliswaar iets naar NW-Rusland verschoven, maar de westelijke wervelwind hoog boven ons draait op volle toeren.

Er is echter een speedbump op komst voor deze recordwind in de stratosfeer. Er gaat zich namelijk een "speedbump" (drempel) vormen op de grens tussen de troposfeer en de stratosfeer. Deze grens ligt zo rond de 250 hPa (10 km hoogte). Deze speedbump wordt veroorzaakt doordat de troposfeer een stuk uitsteekt. Door het krachtige hogedrukgebied dat er boven Rusland (en later Scandinavië) gaat ontstaan worden alle luchtlagen iets omhoog geduwd. Het 500 hPa vlak ligt zo al 550 meter hoger dan gebruikelijk op dat grijze gebied op onderstaande kaart.
De kettingreactie gaat naar boven, de hele troposfeer door, totdat ook de grens tussen de troposfeer en de stratosfeer een stuk naar boven uitsteekt. Hierdoor knallen de recordwinden in de stratosfeer tegen dit uitstekende stuk troposfeer aan, waardoor de stratosfeer uiteindelijk af gaat zwakken.

In dat wit-grijze gebied steken de luchtlagen zo'n 550 meter verder in de hoogte dan normaal.

Als we kijken naar de gemiddelde wind op 100 hPa (16 kilometer hoogte) dan zien we heel duidelijk dat we van de 10% krachtigste poolwervels (donkerblauw) afzwakken naar een normaal tot iets te zwakke poolwervel.


Vanaf 3-4-5 februari gaat de troposfeer een stuk uitsteken, waardoor de stratosfeer gaat verzwakken. Deze verwakking zien we aanvankelijk vooral onderaan, dichtbij de grens met de troposfeer.

SSW?

---

SSW nee, voorlopig een minimale kans op een SSW. Voor een SSW meten we de verzwakking op 10 hPa hoogte, de "officiële" hoogte voor de stratosferische poolwervel. 10 hPa ligt op zo'n 30 km hoogte. Mocht de poolwervel zich niet herstellen, dan zal het nog enige tijd duren voordat de verzwakking helemaal onderaan de wervel (10 tot 16 km hoogte) doorwerkt tot bovenaan de wervel (30 km hoogte).

Maar, ook hier zien we al wel een voorzichtige verzwakking, we gaan van recordkrachtige poolwervel (paars) naar een iets minder krachtige poolwervel, maar we behoren nog steeds tot de 30% krachtigste jaren (blauw).

Er is op dit moment 3% kans op een SSW eind februari. Dit kan nog veranderen, maar de kansen zijn voorlopig klein.


Door de hogedruk boven Scandinavië en Rusland zien we ook op officiële hoogte een verzwakking van recordkracht naar het 70ste percentiel. Er is vooralsnog slechts 3% kans op een SSW eind februari.

Meestgebruikte definitie SSW:
Wanneer de zonal-mean zonal winds (gemiddlde westenwinden) op het 10 hPa drukvlak op 60°N lager zijn dan 0 m/s (oftewel oostelijke wind), tussen november en maart. Er moeten minimaal 20 dagen met een westelijke wind tussen twee periodes met oostelijke wind zitten om het als 2 aparte events te tellen. De wind moet minimaal 10 dagen terug westelijk waaien vóór 30 april, anders noemen we het geen SSW maar een "Final warming".

Heat flux: zien we een toename of afname in kracht poolwervel?


Blauw/paars = toename in kracht. Rood/oranje = afname in kracht. We gaan een zeer abrupte verzwakking van de stratosfeer in, geholpen door de "speedbump" a.k.a. Scandi-Ruslandhoog.

Impact?
Als de verzwakking doorzet zou dit de noordelijke hogedruk langer in stand kunnen houden. Op langere termijn kan het ook meer evolueren naar hogedruk bij Groenland. Hierdoor zou de kouvoorraad die nu helemaal leeg (!) is, op de lange termijn gevuld kunnen worden, en dan tot wat meer kou bij ons leiden. Het gebrek aan een koudevoorraad zorgt ervoor dat de hogedruk bij Scandinavië en Rusland nu nog amper tot winterweer leidt.  | Gewijzigd: 31 januari, 14:50 uur, door Thijs.