Eowyn: zwaarste storm ooit gemeten in Ierland
Storm en wind
Eowyn: zwaarste storm ooit gemeten in Ierland
Zeer zware storm richting Ierland?
Hierboven beschreef ik hoe arctische lucht helemaal tot aan de Golf van Mexico kon stromen en daar tot een sneeuwkans leidt. De Golf van Mexico blijft echter een bron van warme en vochtige lucht. De botsing tussen koude en warme lucht die de komende uren langs de kusten van de Golf van Mexico plaats gaat vinden zet de vorming van een jet streak (versnelling in de straalstroom) op gang.Deze jet streak zorgt ervoor dat de storing die ook ontstond op de grens tussen koude en warme lucht flink kan groeien. Voor de kust van Ierland lijkt er dan een explosieve uitdieping plaats te gaan vinden. Op donderdag 23 januari 00:00 UTC ligt de luchtdruk op 999 hPa, op vrijdag 24 januari 00:00 UTC is de luchtdruk explosief gedaalt naar 945 hPa. Dat is een daling van 54 hPa binnen 24 uur, ruim dubbel de definitie van explosieve uitdieping (24 hPa binnen 24 uur).The extreme cyclone headed towards Ireland & the UK is a direct result of the upcoming southern US snowstorm - strong cold air advection into the Gulf of Mexico leads to an intense baroclinic wave developing and rapidly deepening as it traverses the North Atlantic:
— Tomer Burg (@burgwx.bsky.social) 21 januari 2025 om 03:03
[image or embed]
De windstoten aan de Ierse kust varieren nog wel tussen de modellen, hieronder een overzicht van de maximale windstoten:
ICON: 180 km/u
EC: 185 km/u
UKMO: 190 km/u
ARPEGE: 220 km/u
Volgens het internet is de zwaarste windstoot ooit gemeten in Ierland 191 km/u tijdens storm Ophelia in 2017.
De gemiddelde windsnelheid ligt ook enorm hoog. Deze varieert van 110 tot 135 km/u, dat is een volle 11 bft of zelfs orkaankracht (12 bft). Van een officiële orkaan lijkt me geen sprake, want er zijn zeker geen tropische eigenschappen te bekennen.
Hieronder zie je in GFS de hoogst bereikte gemiddelde windsnelheid. Dit toont een brede strook met 10 bft ("Storm", bruin), 11 bft aan de Ierse, Noord-Ierse en Schotse kust (roze), en plaatselijk 12 bft (categorie 1 op de Saffir-Simpson schaal).
Er is nog wel enige onzekerheid. Dat zie je ook duidelijk in het GFS ensemble. Des te verder de koers naar het noordwesten afwijkt, des te verder de storm kan uitdiepen (mogelijk tot 920 hPa). Het zou dan wel kunnen datd de hoogste windsnelheden Ierland niet meer bereiken. Des te verder de koers naar het zuidoosten afwijkt, des te kleiner de storm blijft (965 hPa).
Wat merken we er in Nederland van?
In Nederland lijkt vrijdag 'gewoon' een winderige dag te worden. Aan de kust zijn windstoten van 90-100 km/u mogelijk. Daarna volgt enige tijd neerslag door de passage van een front.
Daarna zou het ijs gebroken kunnen zijn, de westcirculatie komt op gang. We maken daarna mogelijk vaker kans op storm. Dit komt door een fenomeen waarbij de eerste storm in zijn achterzijde een gunstige situatie achterlaat waarin de volgende storm kan groeien. Zoiets noemen we een "cycloonfamilie". Hieronder kan je daar meer over lezen.
A jet-stream fired up by the current North American coldwave will lead to a phenomenon known as a "Cyclone Family" in the North Atlantic. Multiple deep low pressure areas develop and take a similar track late January (close to the British Isles) More info: www.nature.com/articles/s41...
— Nick Silkstone (@nick-silkstone.bsky.social) 20 januari 2025 om 22:07
[image or embed]
Een van die "dochterstormen" uit de cycloonfamilie zou wel tot storm kunnen leiden in de Benelux, maar dit is nog speculatief.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
En we noemen haar Éowyn
Storm Éowyn has been named and is forecast to bring strong winds to much of the UK on Friday and into Saturday. Stay weather aware.
— Met Office - weather and climate (@metoffice.bsky.social) 21 januari 2025 om 11:32
[image or embed]
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Topics sneeuwval Golf van Mexico en storm bij Ierland gesplitst
Ook al gaat het om min of meer hetzelfde lagedrukgebied, gezien de bijzonder zware storm die Ierland zou kunnen treffen heb ik de topics toch even gesplitst.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Kans op windrecord Ierland
Ze zijn er misschien wel wat gewend, maar een storm zo zwaar als Éowyn kan worden zijn ze zeker niet gewend. Vooral de Ierse westkust, waaraan een stad zoals Galway ligt. De regio's waar de meeste windschade verwacht wordt zijn Munster, Connacht en Ulster.
De hoogste windstoten zullen volgens de huidige korte termijn modellen zo tussen de 185 en 200 km/u liggen, vooral in de omgeving Galway. De gemiddelde wind komt op 12 bft te liggen, dus we kunnen misschien wel spreken van een extratropische orkaan. Buiten de zwaarst getroffen westkust komt de wind tussen de 9 en 11 bft te liggen met windstoten van 120 tot 180 km/u.
In het zuidoosten van Ierland, zo'n beetje tot Dublin, is er minder wind. Met een windkracht 8 en 100-110 km/u windstoten zal het daar wat minder ontwrichtend zijn.
De kern van het lagedrukgebied trekt net ten noordwesten van Ierland, in de kern kan de luchtdruk mogelijk dalen tot 936 hPa.
In Nederland krijgen we een doorsnee winderige dag
Ook in Nederland krijgen we een winderige dag voor de kiezen. In het binnenland staat er een vrij krachtige wind (5 bft) en kunnen er windstoten tot 75 km/u voorkomen. Aan de kust, vooral tussen IJmuiden en Vlieland, kunnen windstoten van ruim 90 km/u voorkomen. De gemiddelde wind is hard tot stormachtig (7-8 bft).
Rond lunchtijd wordt er ook de passage van een front van west naar oost berekend.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Code rood voor heel Ierland en Zuid-Schotland
De voorzijde van Éowyn is nu 10 uur verwijdert van de Ierse kust. Dat betekent dat over circa 10 uur de wind daar snel begint toe te nemen.Zie hieronder de code rood voor Ierland, Noord-Ierland en Zuid-Schotland. De waarschuwingen voor Ierland zijn geldig van 02:00 komende nacht tot 14:00 morgenmiddag (lokale tijd). De storm trekt vervolgens over Noord-Ierland en Zuid-Schotland. Voor Noord-Ierland en Zuid-Schotland zijn ze geldig tussen 07:00 en 17:00 lokale tijd.
Waarschuwingen Ierland
Red Storm Éowyn: Gale to storm force southerly winds becoming westerly with extreme, damaging and destructive gusts in excess of 130 km/h
Impacts:
• Danger to life
• Extremely dangerous travelling conditions
• Unsafe working conditions
• Disruption and cancellations to transport
• Many fallen trees
• Significant and widespread power outages
• Impacts to communications networks
• Cancellation of event
• Structural damage
• Wave overtopping
• Coastal flooding in low-lying and exposed areas
Voor de Nederlandse kust code geel voor 7 bft wind. In Groot-Brittannië zorgen de overlappende waarschuwingen ervoor dat de code rood er een beetje oranje uitziet.
De modellen zijn eigenlijk vrij consistent met windstoten van 180-220 km/u aan de Ierse westkust. Elders in Ierland windstoten van 120 tot 180 km/u. Opvallend is dat iets grovere modellen zoals EC en ARPEGE hogere windstoten geven dan gedetailleerde modellen zoals Arome, ICON-D2 en Harmonie. Je zou eigenlijk juist verwachten dat je bij gedetailleerdere modellen hardere kleinschalige windstoten zou zien. Misschien dat EC en ARPEGE de dynamiek van explosieve uitdieping en een eventuele sting jet (extra versnelling van de wind) anders berekenen.
Ik kan nu nog niet zeggen of de korte termijn modellen zoals Arome en Harmonie het juist hebben, of dat EC en ARPEGE het beter berekenen.
Actuele situatie
Met nog maar 10 uur te gaan zien we de storm momenteel midden op de Atlantische oceaan liggen. Vanuit de VS en Canada stroomt continentaal arctische lucht (cA) de oceaan op, boven de oceaan tranformeert dat naar maritiem arctische lucht (mA) en op lagere breedte naar maritiem polaire lucht (mP).
Vanaf de Golf van Mexico gaat ook een tong met maritiem subtropische lucht (mT) op transport naar onze regio. Onze regio wordt gedomineerd door maritiem polaire lucht (mP). Wellicht ben ik iets te conservatief geweest met maritiem subtropische lucht (mT) en zou je daar ook van kunnen spreken in Duitsland, Polen, Zuid-Scandinavië, Bretagne en NW-Spanje.
De botsing van arctische lucht en subtropische lucht, die een paar dagen eerder al boven de Golf van Mexico begon (en daar tot sneeuwval leidde) zorgt voor grote temperatuursverschillen. Deze grote temperatuursverschillen leiden tot een versnelling in de straalstroom, een zogenoemde "jet streak". De voorzijde van deze jetstreak beweegt noordwaarts terwijl de achterzijde naar het westen blijft gaan. Daardoor splitst de jetstreak in twee delen. Het eerste deel ligt momenteel over Ierland en reikt tot aan Bretagne, het tweede deel ligt nog midden op de oceaan.
Op de plek waar de jetstreak splitste vindt divergentie plaats. Divergentie in de bovenlucht heeft een aanzuigende werking waardoor lagedruk fors uitdiept. Dat is vooral zo in de linkerzijde van de "uitgang" en de rechterzijde van de "ingang" van zo'n jet streak (zie de jet streak als een tunnel waarin de wind versnelt).
Dus door het splitsen ontstaat er een zéér gunstige situatie waarin er lucht omhoog gezogen wordt, waardoor de luchtdruk aan het oppervlak snel gaat dalen.
De topsnelheid van iedere jetstreak is ook aangegeven.
En dat dalen is inmiddels begonnen. We zien dat Éowyn een kerndruk van circa 973 hPa heeft. Daarmee is de storm begonnen aan een explosieve daling. Uiteindelijk komt de luchtdruk zo rond 936-938 hPa te liggen voor de kust van Ierland. Ierland heeft daarmee pech dat de storm zijn hoogtepunt bereikt precies aan hun westkust.
Éowyn stoomt op naar de Ierse kust. | Gewijzigd: gisteren, 13:38 uur, door Thijs.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Veel schade inmiddels door deze orkaan. Meer dan 560.000 huizen zonder stroom. Het Ierse KNMI geeft aan dat de storm nog niet op zijn hoogtepunt is.
https://www.irishtimes.com/environment/2025/01/24/storm-eowyn-live-updates-status-red-warning-ireland-met-eireann-power-outages-transpor't
https://www.irishtimes.com/environment/2025/01/24/storm-eowyn-live-updates-status-red-warning-ireland-met-eireann-power-outages-transpor't
Nooit eerder werd zo'n harde wind gemeten in Ierland
Buiten de weerstations om kunnen er nog iets hogere windsnelheden voorgekomen zijn, niet overal staat een weerstation. Met handmetingen heb ik windstoten tot 187 km/u langs zien komen, maar niet heel veel hoger dan dat.
Een gemiddelde wind van 135 km/u is volgens de schaal van beaufort windkracht 12, orkaankracht. Het is echter geen officiële orkaan, want het heeft geen tropische kenmerken. Daardoor spreek ik liever van een storm met orkaankracht en niet van "orkaan Éowyn".
Stingjet mogelijk op basis van satellietbeelden
Kijken we naar het satellietbeeld rond de piek van Éowyn, dan zien we een kerndruk van circa 938 hPa. Omdat de kern van het lagedrukgebied op zee bleef tijdens het hoogtepunt moeten we afgaan op enkele boeien en onze eigen interpretatie. Met 938 hPa volg in de analyse van Meteocentre.
Het satellietbeeld toont een fraaie krul die in een punt eindigt. Daar op die plek kan er een "sting jet" plaatsgevonden hebben. Dit is wanneer de vochtige lucht rond het front naar beneden wordt gezogen en gemengd wordt het zeer droge stratosferische lucht. Hierdoor verdampen de wolken, verdamping koelt de lucht af, koudere lucht is relatief zwaarder en dus valt de lucht als een baksteen naar beneden. Hierdoor nemen windsnelheden fors toe. Lang verhaal kort: het front wordt afgebroken (het verdampt) en daardoor nemen de windsnelheden plaatselijk fors toe.
Met gebied waarin ik verwacht dat er vannacht een sting jet plaatsgevonden heeft is wit gearceerd. SJ staat voor Sting Jet.
Hoe herken je een sting jet op de satelliet? Welnu, de naam sting jet is bedacht omdat het patroon op het satellietbeeld wel lijkt op de sting (de angel) van een schorpioen. Vergelijk de angel hieronder met het satellietbeeld hierboven, en misschien herken jij ook de vorm. Die vorm is typisch voor een sting jet.
Nu is het heel lastig om op basis van de satellietbeelden de sting jet ook echt te bevestigen. Dat komt door de volgende 3 redenen:
- Een sting jet is vaak maar 10-30 km breed.
- Het is de vraag of de sting jet de grond geraakt heeft, de hoge windsnelheden kunnen soms de grond niet bereiken.
- Ten slotte zijn er ook andere jets (smalle stromen met zeer hoge windsnelheden) in een lagedrukgebied. Dat zijn bijv. de WCB, CCB (Warm Conveyor Belt en Cold Conveyor Belt) en de CJ (Cold Jet). De WCB, CCB en CJ worden soms verward met een sting jet.
Foto van Shantanu Kuveskar, creative commons (CC BY-SA 4.0).
Ter volledigheid hier de analyse van meteocentre.com, je ziet dat de kern op zee ligt. Inmiddels ligt de kern voor de Schotse kust, maar de storm is wel over het hoogtepunt heen.
De analyse van 24 januari 2025 06:00 UTC:
https://meteocentre.com/analysis/map-surface.php?date=2025012406&size=standard&lang=en&map=UK&area=eur
The last location that still has power, seafront area in Lahinch #Éowyn about 30mins ago
— Lars Lowinski (@larswx.bsky.social) 24 januari 2025 om 07:31
[image or embed]
| Gewijzigd: vandaag, 15:02 uur, door Thijs.Extreme winds and spray in Lahinch, County Clare just now #Éowyn
— Lars Lowinski (@larswx.bsky.social) 24 januari 2025 om 04:39
[image or embed]
Eerder W. in t Erland (Winterland)
