De stand van de winter 2024-25
In de eerste post kijk ik naar de start van het winterhalfjaar op verschillende plaatsen. In de 2de post ga ik in op Nederland.
De start van de winter in Lapland: vorig jaar koud, dit jaar zeer zacht
Vorig jaar beleefde Lapland een bijzonder koude start van de winter. Oktober en november verliepen dit jaar ruim 4 graden warmer dan vorig jaar. Waar we vorig jaar dus aan de koude kant zitten, zitten we nu aan de (record)warme kant. Sterker nog, Estland en Finland hebben wereldwijd de hoogste warmte-anomalie (+2°C over de maanden mei-november 2024).
Dat vertaalt zich ook naar het sneeuwdek. Sinds het sneeuwdek vanaf 1959 in Rovaniemi (het "thuis" van de kerstman, diep in Fins Lapland) wordt bijgehouden lag er altijd al wel sneeuw rond deze tijd. Dit jaar begon ook met enige sneeuw. Maar, toen het 24 nov. in Nederland 19,1°C werd (Ell, Limburg), smolt ook de sneeuw in Lapland. Hierdoor is het dit jaar begin december voor het eerst weer sneeuwvrij in Fins Lapland.
Zacht en sneeuwrijk in Tromso, Noorwegen
Het lijkt een tegenstelling, zacht en sneeuwrijk. Maar, Tromso heeft een zachte en bijzonder sneeuwrijke start van de winter. Dit komt doordat warmere lucht meer vocht kan bevatten. Voorbeeld: als het eerst gemiddeld -3°C was en vervolgens 2 graden warmer wordt, valt er meer neerslag én blijft de gemiddelde temperatuur onder nul (-1°C). Het wordt dus minder koud maar wel sneeuwrijker (zoals in Tromso). Op een andere plaats waar het eerst -1°C was en dan 2 graden warmer wordt, komt de gemiddelde temperatuur boven nul en valt de meeste neerslag ineens als regen. De sneeuwval neemt dan juist fors af (zoals in het zuiden van Scandinavië).
De enige plaats waar het langdurig kouder dan normaal is geweest, is IJsland. Het is zelfs het enige land ter wereld dat een significante koude anomalie heeft (-1°C over de maanden mei-november 2024).
Alpen: vroege sneeuwval maar ook sterke dooi
In september zorgde storm Boris thuis voor overstromingen in Polen, Tsjechië en Oostenrijk. Deze neerslag werd veroorzaakt door zeer koude lucht die met zeer warme lucht botste. De koude lucht stroomde uit over Midden-Europa, in Nederland werd overdag enkele dagen maximaal 15 graden. In de Alpen viel er vanaf ca. 800 m hoogte sneeuw. In Obertauern (vlakbij Grossglockner) op 1750 meter, viel ruim een meter sneeuw!
Echter, deze sneeuwmassa's waren niet opgewassen tegen de flinke smelt die nog zou volgen. De sneeuwdump van bovenstaande beelden was in 2 weken weggesmolten. Zo vroeg in het seizoen kan het ook nog flink warm worden, zo was het op dezelfde plaats een paar weken later nog circa 20 graden. Ook in november lag de vorstgrens meermaals boven de 3000 meter, hierdoor lopen we nu op achterstand qua sneeuwdikte. Boven de 1500 meter ligt er sinds 20-21 november een sneeuwdek. In de dalen heeft er zich nog geen standvastig sneeuwdek kunnen opbouwen.
De start van de winter in Lapland: vorig jaar koud, dit jaar zeer zacht
Vorig jaar beleefde Lapland een bijzonder koude start van de winter. Oktober en november verliepen dit jaar ruim 4 graden warmer dan vorig jaar. Waar we vorig jaar dus aan de koude kant zitten, zitten we nu aan de (record)warme kant. Sterker nog, Estland en Finland hebben wereldwijd de hoogste warmte-anomalie (+2°C over de maanden mei-november 2024).
Dat vertaalt zich ook naar het sneeuwdek. Sinds het sneeuwdek vanaf 1959 in Rovaniemi (het "thuis" van de kerstman, diep in Fins Lapland) wordt bijgehouden lag er altijd al wel sneeuw rond deze tijd. Dit jaar begon ook met enige sneeuw. Maar, toen het 24 nov. in Nederland 19,1°C werd (Ell, Limburg), smolt ook de sneeuw in Lapland. Hierdoor is het dit jaar begin december voor het eerst weer sneeuwvrij in Fins Lapland.
Not a great start to December in terms of snow depth in Rovaniemi, Lapland. Today's observation at Rovaniemi Airport shows 0 cm of snow, which is a record low for this time of year (in 1959-2023 statistics).
— Mika Rantanen (@mikarantane.bsky.social) December 4, 2024 at 9:18 AM
[image or embed]
Zacht en sneeuwrijk in Tromso, Noorwegen
Het lijkt een tegenstelling, zacht en sneeuwrijk. Maar, Tromso heeft een zachte en bijzonder sneeuwrijke start van de winter. Dit komt doordat warmere lucht meer vocht kan bevatten. Voorbeeld: als het eerst gemiddeld -3°C was en vervolgens 2 graden warmer wordt, valt er meer neerslag én blijft de gemiddelde temperatuur onder nul (-1°C). Het wordt dus minder koud maar wel sneeuwrijker (zoals in Tromso). Op een andere plaats waar het eerst -1°C was en dan 2 graden warmer wordt, komt de gemiddelde temperatuur boven nul en valt de meeste neerslag ineens als regen. De sneeuwval neemt dan juist fors af (zoals in het zuiden van Scandinavië).
De enige plaats waar het langdurig kouder dan normaal is geweest, is IJsland. Het is zelfs het enige land ter wereld dat een significante koude anomalie heeft (-1°C over de maanden mei-november 2024).
More like a warm blob this year. From May to November, Finland is the 2nd warmest country in the world, in terms of temperature anomaly. Estonia keeps the top place.
— Mika Rantanen (@mikarantane.bsky.social) December 5, 2024 at 8:04 AM
[image or embed]
Alpen: vroege sneeuwval maar ook sterke dooi
In september zorgde storm Boris thuis voor overstromingen in Polen, Tsjechië en Oostenrijk. Deze neerslag werd veroorzaakt door zeer koude lucht die met zeer warme lucht botste. De koude lucht stroomde uit over Midden-Europa, in Nederland werd overdag enkele dagen maximaal 15 graden. In de Alpen viel er vanaf ca. 800 m hoogte sneeuw. In Obertauern (vlakbij Grossglockner) op 1750 meter, viel ruim een meter sneeuw!
Diepste winter in de oostelijke Alpen. In #Obertauern #Salzburg is inmiddels 80 cm gevallen en het blijft maar sneeuwen! 📹 Via Marco Kaschuba FBhttps://t.co/smP1eYYTa8 pic.twitter.com/oHVJaWFRSz
— Johanns (Alpen)weer @johannsalpenweer.bsky.social (@Alpenweerman) September 14, 2024
*Op de foto hierboven lijkt er nog veel meer sneeuw te liggen, maar ik vermoed dat de stuifsneeuw zich op die foto opgehoopt heeft. Desalniettemin een gave foto!Update: the #Obertauerm #crevasse - 15 September 2024, 8:30 pic.twitter.com/lmlKUU2i3l
— Winfried Veil (@winfriedveil) September 15, 2024
Echter, deze sneeuwmassa's waren niet opgewassen tegen de flinke smelt die nog zou volgen. De sneeuwdump van bovenstaande beelden was in 2 weken weggesmolten. Zo vroeg in het seizoen kan het ook nog flink warm worden, zo was het op dezelfde plaats een paar weken later nog circa 20 graden. Ook in november lag de vorstgrens meermaals boven de 3000 meter, hierdoor lopen we nu op achterstand qua sneeuwdikte. Boven de 1500 meter ligt er sinds 20-21 november een sneeuwdek. In de dalen heeft er zich nog geen standvastig sneeuwdek kunnen opbouwen.
| Gewijzigd: 5 december 2024, 17:25 uur, door Thijs.Swiss glaciers are seeing below-average snowdepths two months into the new mass balance year, according to real-time #GLAMOS stations. Not unusual, though, and forecasts show snow depths will catch up soon. ❄️❄️ #Glaciers #Climate
— VAW Glaciology (@vaw-glaciology.bsky.social) December 3, 2024 at 4:11 PM
[image or embed]
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Sneeuwbedekking Alpen ondergemiddeld tot normaal
In de (Zwitserse) Alpen zien we een zeer gevarieerd beeld van het sneeuwdek. In het dal ligt er minder sneeuw dan normaal (over de afgelopen 70-80 jaar). Op de hoogste bergen van Zwitserland (>3500 m) ligt een normale hoeveelheid sneeuw. De gletsjers hebben zoals gisteren vermeld minder sneeuw dan gebruikelijk, de gletsjers liggen immers ook vooral tussen de 2000 en 2500 meter.In het blokje hieronder leg ik uit hoe het kan dat er, ondanks de erg zachte oktober en november, nog steeds een normale hoeveelheid sneeuw ligt in het hooggebergte.
Het lijkt een tegenstelling, klimaatopwarming en een toename van sneeuw. Maar het is wel degelijk zo. Dit komt doordat er uit minder koude lucht lucht meer neerslag (sneeuw/regen) valt.
Situatie hooggebergte: als het eerst gemiddeld -3°C was en vervolgens 2 graden warmer wordt, valt er meer neerslag én blijft de gemiddelde temperatuur onder nul (-1°C). Het wordt dus minder koud maar wel sneeuwrijker.
Situatie dal: waar het eerst -1°C was en dan 2 graden warmer wordt, komt de gemiddelde temperatuur boven nul en valt de meeste neerslag ineens als regen. De sneeuwval neemt dan juist fors af.
Situatie hooggebergte: als het eerst gemiddeld -3°C was en vervolgens 2 graden warmer wordt, valt er meer neerslag én blijft de gemiddelde temperatuur onder nul (-1°C). Het wordt dus minder koud maar wel sneeuwrijker.
Situatie dal: waar het eerst -1°C was en dan 2 graden warmer wordt, komt de gemiddelde temperatuur boven nul en valt de meeste neerslag ineens als regen. De sneeuwval neemt dan juist fors af.
Daarnaast viel de afgelopen tijd de meeste neerslag uit noorden- en westenwinden. Hierdoor ligt er in de noordwestelijke Alpen (Zwitserse Alpen) meer sneeuw dan de zuidelijke Alpen (Italiaanse Alpen).
Metingen Andermatt (1440 m) noordwestelijke Alpen:
Begin november minder dan gebruikelijk, vervolgens een flinke sneeuwdump op 21-22 november. Die smolt daarna deels weer weg, inmiddels ligt er ongeveer een normale hoeveelheid.
Bernina Diavolezza (2090 m) zuidelijke Alpen:
Tot dusver structureel minder sneeuw dan er de afgelopen 80 jaar gewoonlijk lag.
Het weer van nu in de Alpen
Gisteren was het overal nog zonnig, maar inmiddels is het front die gisteren boven de Benelux hing ook aangekomen in de Alpen. Vooral aan de noordelijke Alpen (Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk) valt soms behoorlijk wat sneeuw. Aan de zuidzijde (Italië, Zuid-Oostenrijk) valt amper sneeuw en schijnt de zon nog regelmatig.
Gisteren waren er plaatselijk mooie optics te zien.
De komende dagen: sneeuwdump boven de 2000 m, zeer droog in Zuidalpen
Vanaf donderdagmiddag tot vrijdagochtend wordt er aanzienlijke sneeuwval verwacht in de Alpen, met lokaal tot 30 cm in de Zwitserse Noordalpen. Diep in het Alpengebied valt 5 tot 10 cm. In de Zuidalpen blijft het erg droog.
De sneeuwgrens zal aanvankelijk stijgen tot 2100 m, maar daalt vrijdagmiddag weer tot ongeveer 1200 m.
In het weekend wordt er vanaf zaterdagmiddag opnieuw sneeuw verwacht, met 25 tot 40 cm op de noordflank van de Alpen (boven 2000 m) en tot 50 cm in het uiterste westen. De sneeuwgrens daalt zaterdagavond tot het laaggebergte. | Gewijzigd: 6 december 2024, 12:46 uur, door Thijs.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Vorstdagen
1 november t/m 5 december 2024
De meeste nachten vorst waren voor weerstation Twenthe (8 stuks). Ook in Drenthe, de Achterhoek en Zuidoost-Brabant/De Peel kwamen al 7 vorstdagen binnen. Normaal (sinds 1901) waren er rond deze tijd al 10 vorstdagen binnen in De Bilt, daar liggen we met 2 dus ver achter.Vorstsom
1 november t/m 5 december 2024
De vorstsom is de som van alle negatieve nachttemperaturen (bij elkaar). Een nacht met als laagste temperatuur -2 draagt 2 punten bij aan de vorstsom. Het is interessant dat we relatief een veel lagere vorstsom zien in Drente-Twenthe-Achterhoek. Daar vroor het dus even vaak als in Brabant, maar wel minder hard. Eindhoven heeft de hoogste vorstsom (12,6), daar vroor het 's nachts dus een stukje harder. Normaal bedroeg de vorstsom in De Bilt (sinds 1901) rond deze tijd al 18,5. De actuele vorstsom in De Bilt is nu nog maar 3,7.Laagste temperatuur
1 november t/m 5 december 2024
In Eindhoven vroor het over meerdere nachten relatief wat harder. De laagste temperatuur is tot dusver behaalt in Woensdrecht. Daar vroor het minder vaak, maar als het er vriest, kan de temperatuur flink dalen (-4,1 op 29 november). Elders werd de laagste temperatuur vooral op 21-22 november behaald.Hellmann koudegetal
1 november t/m 5 december 2024
Op 21 november kwamen er ook al plaatselijk een paar Hellmann koudegetallen binnen. Dit jaar waren de eersten voor Eindhoven (0,4). Oost-Brabant en Zuid-Limburg kregen ook enkele tienden. De Bilt staat nu nog op 0 (gemiddeld sinds 1901 zou dat al 1,0 zijn).IJsdagen waren er tot dusver nog niet. Dat is vrij normaal, 92 van de 123 jaren in de meetreeks van De Bilt hadden rond deze tijd ook nog geen ijsdag gehad.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
