Saharazand in 2024: steeds vaker boven Europa
Komt saharazand boven Europa tegenwoordig vaker voor?
Misschien herinner je je de de oranje zon van 17 oktober 2017 nog, toen zorgde een diepe zuidstroming voor een toevoer van saharazand en as van Portugese bosbranden. De lucht kleurde bleek, de zon werd flets en oranje. Sindsdien zorgde saharazand nog veel vaker voor meer bewolking boven Nederland bij een diepe zuidstroming. Copernicus onderzocht of Saharazand boven Nederland vaker voor gaat komen.Bron: Copernicus.eu
De winter van 2024 heeft tot dusver relatief veel grote uitbraken van saharazand over Europa en Latijns Amerika. Hoewel saharazand een normaal weersverschijnsel is in deze regio's, is de intensiteit en frequentie in recente jaren wel toegenomen. Dit zou gerelateerd kunnen zijn aan veranderingen in stromingspatronen.
In de afgelopen maanden hebben satellieten al minstens 3 grote saharazanduitbraken waargenomen over de Atlantische Oceaan en richting Europa.
Midden december kregen de Canarische Eilanden nog een forse portie saharazand over zich heen, het zorgde voor een grauwe en fletse lucht, verslechterde luchtkwaliteit en ongebruikelijk hoge temperaturen. Het saharazand kwam van de Maghreb (regio van Libië tot Mauritanië).
Een grote pluim aan saharazand stak 12 december vanuit Mauritanië en Marokko de zee naar de Canarische eilanden over.
Toen het kerst werd kreeg Spanje de volle laag van een nieuwe portie saharazand.
Tussen 23 en 31 januari kwam er opnieuw veel saharazand de lucht in. Het saharazand verspreidde zich naar Zuid-Amerika in het westen, en Scandinavië in het noorden. Het was duidelijk op satellietbeelden te zien (hieronder):
Saharazand boven de Kaapverdische eilanden, satellietbeeld van 25 januari. Je ziet ook Kelvin-Helmholtzgolven ten westen van de Kaapverdische eilanden.
De aerosolenverwachting (saharazand is een soort aerosol) toont de grote pluim boven de Atlantische Oceaan, en een lange tong richting het noorden. Animatie van 1 januari tot 12 februari.
In Noord-Europa werden de zonsondergangen veel kleurrijker. Gelukkig levert saharazand na duizenden kilometers op grote hoogte door de lucht te dwarrelen weinig gezondheidsschade op. Enkel als het dan even regent, kan het saharazand nog wel op de grond belanden (waar het op ruiten en auto's terecht kan komen). Daarnaast heeft het zand invloed op de chemische reacties in de lucht en ontstaan er door dit zand sneller wolken.
Voor de gebieden dichtbij de Sahara, zoals de Canarische eilanden, is het saharazand in de lucht wel gevaarlijk. Ze noemen het hier een "Calima" als de hete woestijnwind saharazand brengt. Ook rond de Middellandse Zee kan de lucht soms compleet oranje kleuren, ook het zicht kan teruglopen met alle gevolgen voor je gezondheid. De Spaanse weerdienst waarschuwt zelfs regelmatig voor saharazand.
De fijnstofverwachting (PM10) hieronder toont twee nieuwe saharazanduitbraken in de eerste helft van februari. Een deel van het saharazand valt namelijk onder fijnstof. De concentraties zand waren erg hoog rond de Middellandse Zee. Mid-februari trok een nieuwe pluim saharazand naar West-Europa.
Vaker zuidenwind en dus saharazand in de winter?
Terwijl er deze winter dus veel saharazand in de lucht was, kwam nieuw onderzoek tot de conclusie dat dit zand in de winter flink toe is genomen. Normaalgenomen heeft de winter juist het minste saharazand in de lucht. In februari-maart van 2020-2022 was er een sterke toename in saharazand. Soms hield de toestroom van saharazand aan voor nooit eerder geziene duur.
Het onderzoek laat zien dat de concentratie saharazand is toegenomen, en dat het ook hoger in de lucht komt in de winters van 2020-2022, vergeleken met de periode 2003-2019.
"Sinds 2020 wordt de regio rond de Middellandse Zee steeds warmer, en zien we een voortdurende droogte in de Maghreb (regio Noord-Afrika). Dit draagt bij aan de toename van saharazand in Europa van de laatste jaren", aldus Sara Basart (World Meteorological Organization), één van de auteurs van de studie.
Het artikel onderzoekt ook welke patronen bijdragen aan uitbraken van saharazand. "Afgesnoerde lagedrukgebieden (Cut-off lows) voor de kust van Marokko en hogedrukgebieden boven Europa zorgen voor veel van deze events in de winter" zegt Emilio Cuevas. David Barriopedro voegt daaraan toe "het type hogedrukgebied verschilt van geval tot geval, maar vaak gaat het om blokkades of ruggen van hogedrukgebieden in de subtropen. Deze kwamen regelmatig voor in de winters van 2020-2022."
Uit een analyse uit 2021 bleek dat het aantal uitbraken van saharazand in de periode 2005-2019 zelfs verdubbelt is.
Er is nu ook een nieuwe tool gelanceert die laat zien welke vorm aerosolen er in de lucht waargenomen zijn:
https://aerosol-alerts.atmosphere.copernicus.eu/
Momenteel zorgt een diepe zuidstroming opnieuw voor een uitbraak van saharazand over Italië. Daarnaast zie je in rood ook een significante hoeveelheid SO4 (zwavel) aerosolen.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Komend weekend opnieuw bijzonder veel saharazand boven Oost- en Noord-Europa
Ook Finland en Zweden zijn niet veilig voor het saharazand. Door een diepe zuidstroming wordt het zeer zacht boven Oost- en Noord-Europa, die zuidstroming brengt ook voor langere tijd een grote portie zand met zich mee:
Een strook saharazand van Griekenland, via Hongarije en Polen, reikt helemaal tot aan Finland en Zweden.
Op de laatste februaridagen kwam het kwik in Hongarije al enkele dagen boven de 20 graden uit. Polen, Oekraïne en Wit-Rusland hebben ook al de 15 graden gehaald. Met de vooruitzichten zal het zeer zachte weer lange tijd blijven aanhouden.
Temperaturen zijn in het oosten en noorden van Europa het komend weekend veelal rúím boven het klimaatgemiddelde. In Polen kan het plaatselijk ook al 20 graden worden. | Gewijzigd: 28 februari, 21:54 uur, door Thijs.
Ook Finland en Zweden zijn niet veilig voor het saharazand. Door een diepe zuidstroming wordt het zeer zacht boven Oost- en Noord-Europa, die zuidstroming brengt ook voor langere tijd een grote portie zand met zich mee:
Een strook saharazand van Griekenland, via Hongarije en Polen, reikt helemaal tot aan Finland en Zweden.
Op de laatste februaridagen kwam het kwik in Hongarije al enkele dagen boven de 20 graden uit. Polen, Oekraïne en Wit-Rusland hebben ook al de 15 graden gehaald. Met de vooruitzichten zal het zeer zachte weer lange tijd blijven aanhouden.
Temperaturen zijn in het oosten en noorden van Europa het komend weekend veelal rúím boven het klimaatgemiddelde. In Polen kan het plaatselijk ook al 20 graden worden. | Gewijzigd: 28 februari, 21:54 uur, door Thijs.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Calima (saharazand) zorgt voor stofregen in Spanje
Een behoorlijk grote, intense en langdurige pluim met saharazand hangt boven het zuiden van Spanje. Het zorgt niet alleen voor oranje-bruine luchten, maar ook voor een laagje saharazand dat alles bedekt. Auto's, de stoep, vensterbanken, ramen, even wordt het allemaal vies.Al sinds maandag komt er steeds een nieuwe portie saharazand richting Spanje. Ook het komende weekend blijft het zand maar komen. Het zand komt echter voorlopig niet onze kant op, want bij ons komt komend weekend tijdelijk een noordweststroming op gang.
Lagedruk voor de Spaans-Marokkaanse kust zorgt dat er in Noord-Afrika veel zandkorrels door de wind opgepikt worden en vervolgens in grote nummers de lucht boven Spanje verduisteren.
Vanaf volgende week maandag verdwijnt de noordweststroming in de Benelux, in plaats daarvan krijgen we waarschijnlijk een zuidoostelijke stroming. Met deze zuidoostelijke stroming zouden we dinsdag dan nog een minimaal klein staartje van het sarahazand kunnen krijgen. Je ziet het hieronder in de animatie:
De Calima is een wind vanuit de Sahara, die vooral de Canarische eilanden in een lucht vol zand kan verhullen. Bij deze Calima kwamen in de bergen al windstoten voor van circa 80 km/u. Het kan een gezondheidsrisico vormen voor kwetsbaren, maar voor de meesten zal het bij een zeer opmerkelijke periode blijven (met schoonmaakongemak). Pas vanaf maandag zullen de luchten boven Spanje weer volledig helder worden. Volgens sommigen is het de meest intense Calima sinds jaren.
Calima en el amanecer 22/03/24 #Puertollano @tablas_daimiel @madorobla @ElTiempo_tve @meteocr @meteocastuera @ElTiempoCMM @rasalvi49 @AEMET_CLaMancha @lasextameteo @castan_tere @aquilatierratve @tiempobrasero @eltiempoGCM @ElTiempoes @Meteoralia @MeteoredES pic.twitter.com/oEW4KneZ2S
— Francisco Jose #parado (@video2paco) March 22, 2024
Las deposiciones secas sobre la superficie tras la tormenta de polvo de ayer, nos deja un amanecer diferente en #SierraNevada, donde la nieve ha amanecido marrón. pic.twitter.com/Ndb6Ij7SJB
— Storm Málaga (@Storm_Malaga) March 22, 2024
En los 18 años que llevo en el suroeste NUNCA había visto algo tan brutal.
— Ainoa Boyd y no voy. (@AinoaBoyd) March 22, 2024
Lo q ven, es lo que hemos venido respirando los últimos días.
¿Esta capa de barro impedirá la fotosíntesis en la vegetación?🤔#CalidadDelAire #CrisisClimatica #Calima pic.twitter.com/Oo4Wn2wtev
#TorreDelMar#calima@aquilatierratve @slaplana_tve @lasextameteo @MeteoredES @ElTiempoA3 @tiempobrasero pic.twitter.com/t9LOwMm81Q
— 𝔼𝕝 𝕥𝕚𝕖𝕞𝕡𝕠 𝕒𝕝 𝕤𝕦𝕣 (@Eltiempoalsur) March 22, 2024
#calima en el cielo y el suelo...#TorreDelMar.
— 𝔼𝕝 𝕥𝕚𝕖𝕞𝕡𝕠 𝕒𝕝 𝕤𝕦𝕣 (@Eltiempoalsur) March 22, 2024
22 de marzo de 2024.@aquilatierratve @ElTiempo_tve @lasextameteo @JoannaIvars @AEMET_Andalucia @AEMET_Esp @MeteoredES @ElTiempoes @MeteoCanalSur pic.twitter.com/S5a2PgzECe
Meer over een Calima lees je hier https://www.buienradar.nl/nederland/weerbericht/blog/komt-saharazand-tegenwoordig-vaker-voor-da668b
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Vandaag voorproefje qua saharazand
Vandaag hadden we te maken met de passage van een warmtefront. Dat warmtefront bracht niet alleen warme lucht, vanuit het zuiden werd ook een portie saharazand aangevoerd. Dat zorgt voor een wat meer melkachtige lucht. Ook komend weekend zouden we een vlaag saharazand kunnen krijgen. Iets verder naar het oosten (de Alpen bijv.) krijgen ze nog meer saharazand, zeker komend weekend.
Links de "forecast" voor dinsdag 16:00 (vandaag), rechts de forecast voor komende zondag 01:00.
De universiteit van Athene heeft een eigen saharazand-model, dit model geeft opvallend meer saharazand. Misschien dat dit model iets te enthousiast is met het zand.
Beide modellen geven in ieder geval vandaag een relatief lage concentratie zand, en zaterdag een hogere concentratie iets ten oosten. Op deze termijn zal er nog wel een beetje verschuiven, dus misschien dat die pluim zand iets verder boven de Benelux komt te liggen.
Weer een ander saharazand-model, min of meer zelfde verhaal.
Zaterdag gaat het waarschijnlijk ook even regenen, in combinatie met saharazand zou er misschien spetters zand op auto's en ramen achter kunnen blijven. We houden het in de gaten, dit model gaat in totaal voor zo'n 0,6 gram zand per vierkante meter.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Saharazand boven Sicilië en Zuid-Italië
A massive Saharan dust cloud is on the way between the two frontal systems. The cloud is moving across the Mediterranean towards the Balkan peninsula and central Europe tonight into tomorrow. Map:@NASAEarth pic.twitter.com/PJ3eq0Ctev
— severe-weather.EU (@severeweatherEU) March 26, 2024
Impressive skies under the dust cloud from the Saharan desert this morning, webcam images are from Sicily, south Italy. @Windycom pic.twitter.com/pgiYMTPxsF
— severe-weather.EU (@severeweatherEU) March 27, 2024
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Saharazand op satellietbeelden
De hete Calimawind bracht zand en stof van de Sahara naar Portugal en Spanje. De lucht werd oranje en de besneeuwde berghellingen bij Granada (Sierra Nevada) werden bruin. In sommige regio's liet regen overal druppels met zand achter. Dagenlang was er sprake van een slechte luchtkwaliteit. Dit is het satellietbeeld van 22 maart.
Vooral een fenomeen van de winter en lente
Saharazandseizoen 2023 weinig zand, 2024 terug veel zand
Toen had de winter van 2023 een relatief rustig "saharazandseizoen". In de afgelopen winter keerden de extreme toevoer van zand uit de Sahara weer terug. In december, januari en februari waren er ook al veel krachtige stromingen die het zand tot in het Verenigd Koninkrijk en Scandinavië brachten.
Oorzaken: droogte en vaker blokkades
De onderzoekers hebben een paar factoren op een rijtje gezet die dit hevige "saharazandseizoen" kunnen verklaren:
Meer informatie: https://earthobservatory.nasa.gov/images/152604/desert-dust-envelops-portugal-and-spain
Bron: NASA’s Earth Observatory, freely available for publishing.
Saharazand op weg naar Nederland, gevolgen voor zon en kans op onweer?
Gisteren vertrok een flinke wolk saharazand uit Noord-Afrika. Het trok over Italië, vanavond steekt het zand de Alpen over. Morgen verwachten we het zand boven West-Duitsland en Oost-Nederland. Mocht er veel zand in de lucht aanwezig zijn, zou het misschien 1-2 graden minder warm kunnen worden langs de Duitse grens (i.p.v. 19 graden dan mogelijk 17 graden). Dat verkleint de instabiliteit en de kans op onweer.
Satellietbeeld van 28 maart (gisteren), Saharazand op weg naar Nederland
De hete Calimawind bracht zand en stof van de Sahara naar Portugal en Spanje. De lucht werd oranje en de besneeuwde berghellingen bij Granada (Sierra Nevada) werden bruin. In sommige regio's liet regen overal druppels met zand achter. Dagenlang was er sprake van een slechte luchtkwaliteit. Dit is het satellietbeeld van 22 maart.
Vooral een fenomeen van de winter en lente
- In de winter en lente neemt de lucht uit het diepe zuiden saharazand uit Noord-Afrika mee richting West-Europa. Het saharazand zweeft dan vooral door relatief lage luchtlagen (0 tot 6 km).
- Vanaf het einde van de lente tot het begin van de herfst is waait het saharazand vooral met de noordoostelijke passaat mee, westwaarts richting de Caraïben en de Amazone. Bij deze wind belandt het zand juist in hoge luchtlagen (5 tot 12 km).
Saharazandseizoen 2023 weinig zand, 2024 terug veel zand
Toen had de winter van 2023 een relatief rustig "saharazandseizoen". In de afgelopen winter keerden de extreme toevoer van zand uit de Sahara weer terug. In december, januari en februari waren er ook al veel krachtige stromingen die het zand tot in het Verenigd Koninkrijk en Scandinavië brachten.
Oorzaken: droogte en vaker blokkades
De onderzoekers hebben een paar factoren op een rijtje gezet die dit hevige "saharazandseizoen" kunnen verklaren:
- Door voortdurende droogte in Noordwest-Afrika wordt er meer zand door de wind opgepikt
- Door blokkades meandert de straalstroom meer en zijn er meer zuid-noordstromingen, die het zand vaker naar Europa brengen.
Meer informatie: https://earthobservatory.nasa.gov/images/152604/desert-dust-envelops-portugal-and-spain
Bron: NASA’s Earth Observatory, freely available for publishing.
Saharazand op weg naar Nederland, gevolgen voor zon en kans op onweer?
Gisteren vertrok een flinke wolk saharazand uit Noord-Afrika. Het trok over Italië, vanavond steekt het zand de Alpen over. Morgen verwachten we het zand boven West-Duitsland en Oost-Nederland. Mocht er veel zand in de lucht aanwezig zijn, zou het misschien 1-2 graden minder warm kunnen worden langs de Duitse grens (i.p.v. 19 graden dan mogelijk 17 graden). Dat verkleint de instabiliteit en de kans op onweer.
Satellietbeeld van 28 maart (gisteren), Saharazand op weg naar Nederland
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Saharazand kleurt Alpen bruin
We kunnen het zand live volgen op weg naar Duitsland (en Oost-Nederland).
Mocht er überhaupt ruimte zijn voor de zon langs de oostgrens, dan zal het saharazand ook zonneschijn in de weg zitten.
We kunnen het zand live volgen op weg naar Duitsland (en Oost-Nederland).
Ein erster großer Schwall #Saharastaub erreicht nun den Süden Deutschlands. In der Schweiz ist die signifikante Trübung des Himmels bereits deutlich bemerkbar, wie dieses Webcam-Vergleichsbild zeigt (https://t.co/b7HsuRZPvO) pic.twitter.com/UtL6u3BfLW
— Unwetter-Freaks (@unwetterfreaks) March 29, 2024
Met de Z stroming wordt niet alleen zeer zachte lucht vanuit NW Afrika #Algerije aangevoerd maar in de loop van de dag ook veel #Saharastof. Vgl beeld oostelijke Lac Léman (meer van Geneve) vanmorgen en vanmiddag met rechts #Montreux pic.twitter.com/qhe23nGUj2
— Johanns (Alpen)weer (@Alpenweerman) March 29, 2024
Mocht er überhaupt ruimte zijn voor de zon langs de oostgrens, dan zal het saharazand ook zonneschijn in de weg zitten.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Saharazand op de Gletsjer: een soort jaarringen
Niet op bomen, maar in het ijs van de Gletsjers in de Alpen zorgt het saharazand voor duidelijk herkenbare lijnen van flinke porties saharazand. Aan het einde van iedere winter en begin van de lente komt saharazand het vaakste voor. In het gletsjerijs kan je daardoor best goed zien wanneer er telkens een jaar voorbij is, als je het volgende saharazand-laagje tegenkomt.Februari 2021 bracht bij ons sneeuwstorm Darcy, maar in de Alpen bracht Darcy een flinke portie saharazand. Ook minder grote porties zijn als zwakke lijntjes wel duidelijk te zien.Impressive stratigraphy visible in the seracs of the Mt Blanc du Tacul (4248 m asl) north face! ❄️⏳️
— Melaine Le Roy (@subfossilguy) May 2, 2024
The record of February 2021 major saharan dust event is just mind-blowing!
Pic. M. Colonel pic.twitter.com/RnN2Gr8jr7
Eerder W. in t Erland (Winterland)
