Hoogwater door wind, regen en smelt

We hebben momenteel vanuit 2 richtingen een aanvoer van water, daar komt morgen nog een 3de richting bij: wateropzet vanuit zee.

Zeer natte voorgeschiedenis
Sinds de zomer begon is het al lange tijd zéér nat geweest in onze omgeving. Hierdoor zijn de grondwaterstanden flink gestegen (begin juni was het nog erg droog). Al een tijdje zijn ze op "veldcapaciteit". Dat wil zeggen dat ze maximaal gevuld zijn, er kan geen water meer worden opgenomen door de bodem. Al het overtollige water wordt afgevoerd naar de sloten, beken en waterlopen. Deze waterlopen moeten het water kwijt aan de grotere waterwegen, hiervoor staan talloze gemalen nu hard te pompen. Met name in Friesland en de Hollandse provincies moet er veel machinerie aan te pas komen om het water uit de polders weg te pompen.

Smelt in de Alpen
De winter begon eind november en begin december met een dik pak sneeuw voor de Alpen. De start was vele malen beter dan vorige jaren. In het laagland (München/Beieren) viel nog haast een halve meter sneeuw. Echter, een goed begin is geen garantie voor de toekomst, zo bleek maar weer. Dat pak sneeuw is nu aan het smelten, dit smeltwater zorgt voor een hoogwatergolf in de Rijn.


Links 19 december, rechts 3 december. In de verte zie je de Bodensee (grens Zwitserland, Oostenrijk, Duitsland).

Eind november was er al een verhoogde waterstand, toen door overvloedige regenval in het stroomgebied van de Rijn. Door de smelt in de Alpen en Frans/Duitse middelgebergtes in combinatie met regenval is er momenteel ook een verhoogde waterstand. We zijn echter al voorbij de piek, de waterstanden in de Rijn bij Gelderland dalen al iets. (Waar ik Rijn zeg, bedoel ik alle rivieren die aangesloten zijn op de Rijn, dus o.a. de Waal, de IJssel, de Nederrijn, de Lek etc..)

Actuele situatie Rijn

De waterstandspiek heeft zondagavond 17 December Lobith bereikt. Sindsdien is de waterstand aan het dalen en sinds vannacht ligt deze weer onder de 13 meter +NAP. De waterstand zal verder uitzakken richting 12,3 meter +NAP op vrijdagochtend 22 december. Vanaf dan zet een nieuwe stijging in en zal de 13 meter +NAP weer bereikt worden op 24 of 25 December. Een waterstand hoger dan 15 meter +NAP (kleurcode oranje) zal komende week waarschijnlijk niet bereikt worden, maar na deze week lijken de waterstanden nog even te blijven stijgen en komt de 15 meter in beeld. De onzekerheid in de voorspellingen is echter nog erg groot.

Waterstand vandaag

De Maas is overigens heel stabiel, in het stroomgebied is nog niet (te) veel regen gevallen, en van smeltwater op grote schaal is ook totaal geen sprake (sneeuwdek in de Ardennen nog niet significant genoeg).

Wateropzet vanuit zee komt erbij

---

De wind zorgt in de nacht van donderdag op vrijdag voor een verhoging van anderhalve meter aan de kust. Als eerste merken we dat aan de Zeeuwse en Hollandse kust, want daar overlapt vloed als eerste met de extra anderhalve meter water door de wind. Nu mogen we op veel plaatsen wel van een hoogwater spreken. De hoogste waterstanden zien we niet aan de kust, maar een stukje stroomopwaarts in de rivieren. De rivieren (die al verhoogd waren) kunnen hun water niet kwijt omdat de zee ook hoog staat. Daardoor ontstaat "stroomopwaarts" een opstopping van water.
Gelukkig is het doodtij, dat wil zeggen dat de vloed lager is dan een normale vloed. Als we een norrmale of springvloed hadden gehad, dan zouden de problemen veel groter worden.


Waterstand morgenavond.


De hoogste waterstand wordt verwacht rond de Nieuwe en Oude Maas in Rotterdam. De piek valt daar rond middernacht.

Vrijdagochtend: vloed in de Waddenzee

---

Nu merk je dat er bijna 12 uur verschil zit tussen vloed aan de Zeeuwse kust en vloed in de Waddenzee. In de nacht naar vrijdag is het hier eb, maar doordat de wind ook hier voor zo'n 2 meter extra water zorgt, zal de waterstand hoger zijn dan een gebruikelijke vloedhoogte. De vloed moet dan vrijdagochtend nog komen, en daardoor worden ook in het noorden een hoogwater bereikt.

Noordzee:

Stom Pia trekt via Groenland en IJsland richting Zuid Zweden (donderdag) en dan verder naar de Oostzee (vrijdag). Er komt een storm (8-9 Bft) op de Noordzee te staan met W tot NW windrichtingen. De piekwaterstanden worden bij het nachthoogwater van donderdag naar vrijdag verwacht. Onzeker is of na storm Pia nog verdere randstoringen overtrekken en voor verhoogde waterstanden in het  kerstweekend zorgen.Op dit moment is sprake van een doodtijperiode, maar vanwege hoge rivierafvoeren en Noordwesterstorm Pia worden verhoogde waterstanden verwacht. Met name in de Rijn-Maasmonding en het Waddengebied worden tussen donderdagavond 21 december en vrijdagochtend 22 december hoge waterstanden verwacht. Waterstanden worden verwacht in kleurcode geel en bij enkele sectoren is de kans groot dat de grenswaarde van kleurcode oranje overschreden wordt.

Noordwaardpolder:

De combinatie van verhoogde afvoer op de Rijn en Noordwesterstorm is naar verwachting aanleiding voor het meestromen van de Noordwaard polder. Er wordt een waterstand verwacht van 230 cm +NAP bij Werkendam op 22-12-2023 om 03:50 uur en van 200 cm +NAP bij Keizersveer op 22-12-2023 om 05:50 uur. De hierop volgende hoogwaters worden verwacht op 230 cm +NAP bij Werkendam en 210 cm +NAP bij Keizersveer. Verwachting is dat op 22 December aan het einde van de middag de waterstand zakt tot beneden het waarschuwingsniveau van 200 cm +NAP bij Keizersveer.

Er is kans op sluiting van de Oosterschelde, Hollandsche IJssel, Maeslant- en Hartelkering.

Waterstand vrijdag


Waterstand in het Huibertgat, ten oosten van Schiermonnikoog. Aan de kust wordt een hoogwater verwacht (geen extreem hoogwater).

Alle waterstanden zijn op basis van modellen van Rijkswaterstaat. Deze modellen hebben ook een foutmarge.