Weersgebeurtenissen aan klimaattrends koppelen

Het is een belangrijke vraag die regelmatig gesteld wordt bij extremen zoals overstromingen of hitterecords: "Zien we hier dan klimaatverandering aan het werk?". Tegenwoordig is het mogelijk om hier een onderbouwt antwoord op te geven, dankzij krachtige en daardoor gedetailleerde klimaatmodellen. Een internationale groep onder leiding van het KNMI (het WWA) is hierin gespecialiseerd en kan binnen dagen tot weken hierop antwoord geven, wanneer de klimaatvraag in de journalistiek nog relevant is.
De meest extreme extremen zijn vaak lokaal in zowel ruimte als tijd. Daardoor is een grof wereldwijd klimaatmodel van weinig waarde bij het koppelen van weersgebeurtenissen aan trends in klimaat (zoals klimaatverandering).

Bij het analyseren of een bepaald extreem toegeschreven kan worden aan klimaatverandering gebruikt men alleen speciale klimaatmodellen welke extremen realistisch kunnen berekenen. Deze studie heet een attributiestudie. Hieronder staat een uitgebreide uitleg van het KNMI hoe dit werkt:
 

De extreme regen van mei 2016 in Frankrijk en Duitsland, de extreme kou in januari van 2017 op de Balkan, de januari stormen van 2018 in Europa, de extreme hitte in Nederland in 2019, de bosbranden in Australië van 2019/20. Sinds de eerste WWA studie naar de hittegolf in Europa van juli 2015 hebben we inmiddels meer dan twintig studies uitgevoerd. Op basis van deze praktijkervaringen is een robuuste routekaart voor attributie van weerextremen opgesteld.

Stappen in een attributiestudie

De grootste les is dat de eigenlijke attributie slechts één vraag beantwoordt in een reeks van vragen die in zo'n studie gesteld moeten worden:

Trigger: welke gebeurtenissen gaan we onderzoeken? 
Definitie: welke aspecten van de extreme weergebeurtenis waren het meest relevant?
Trend analyse observaties: hoe zeldzaam was dit en hoe is dit veranderd?
Evaluatie klimaatmodellen: welke modellen kunnen het weerextreem representeren?
Analyse klimaatmodellen: welk deel van de waargenomen trend kan worden toegeschreven aan klimaatverandering? (dit is de eigenlijke attributie stap)
Synthese: wat is het totaalbeeld van de rol van klimaatverandering?
Kwetsbaarheid: hoe belangrijk zijn andere (maatschappelijke) factoren?
Communicatie: hoe zorgen we dat de resultaten zowel begrijpelijk als waarheidsgetrouw verteld worden?

Als we één van deze stappen overslaan, zijn de resultaten slechts wat getallen die zonder context veel minder relevant zijn.

Impact stuurt definitie weergebeurtenis

In WWA geven we prioriteit aan gebeurtenissen met grote impact op de maatschappij of die tot grote discussies leiden (bijvoorbeeld de overstromingen in de VS in 2017 door de orkaan Harvey). Daardoor zijn de antwoorden van de attributiestudies belangrijk voor een groot publiek. De gebeurtenis wordt zo gedefinieerd dat het de impact zo goed mogelijk reflecteert, zoals bijvoorbeeld de hoogste 3-daags gemiddelde temperatuur voor een hittegolf. Op basis van waarnemingen geven we vervolgens aan hoe extreem de gebeurtenis was: moeten we in het huidige klimaat goed voorbereid zijn op zo'n extreem of was het zo uitzonderlijk dat de kosten niet opwegen tegen het geringe risico?

Invloed van klimaatverandering op extreem

Met waarnemingen kan tegenwoordig vaak een trend aangetoond worden, maar kan niet worden achterhaald wat de oorzaak is van die trend. Om de waargenomen trend te linken aan klimaatverandering (of niet) gebruiken we klimaatmodellen. Daarbij gebruiken we alleen de klimaatmodellen die het extreme weer op realistische wijze narekenen. Resultaten van minstens twee maar liefst meer modellen leiden samen met de berekeningen op basis van de observaties tot een gezamenlijke conclusie over hoe klimaatverandering een rol speelt in de kans op en de sterkte van een specifieke weersextreem.

Communicatie van het totale risico

Om de conclusies efficiënt te communiceren zijn meerdere documenten nodig, die voor wetenschappers, journalisten en beleidsmakers begrijpelijk moeten zijn. Één ding hebben deze verschillende stukken gemeen: naast informatie over de kans op de weergebeurtenis en de onzekerheden hierin beschrijven we ook de kwetsbaarheid van de samenleving hiervoor. Niet alleen meteorologische factoren maar ook maatschappelijke omstandigheden bepalen wat de impact is van het extreme weer. 

Belang van een wetenschappelijke basis

Na extreem weer wordt het KNMI steevast de vraag gesteld wat de rol is van klimaatverandering. Een  wetenschappelijke attributie studie geeft hierop een gefundeerd antwoord. Dit geeft de samenleving een degelijk handvat om al dan niet maatregelen te nemen om zich weerbaarder te maken tegen soortgelijke gebeurtenissen in de toekomst en maakt de huidige impact van klimaatverandering direct voelbaar.
https://www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuws/snelle-duiding-van-extreem-weer

Geert Jan van Oldenborgh
Dit was de specialisatie van Geert Jan van Oldenborgh. Hij was in de wetenschap internationaal bekend en één van de belangrijkste wetenschappers op het gebied van attributiestudies. Deze week is hij helaas op 59-jarige leeftijd overleden aan kanker. Dit jaar kwam hij zelfs in de Times top 100 most influential people terecht vanwege zijn grote bijdrage aan de klimaatwetenschap. Hij vond de eerlijke connectie met het publiek erg belangrijk. Hij stond regelmatig de media te woord, en was daarin eerlijk in zijn ondervindingen. Soms was er ook een enkele attributiestudie waarbij geen verband tussen klimaat en extreem gevonden werd.

Climate explorer
Hij had ook een eigen website opgezet waar het relatief eenvoudig is om zelf naar verbanden te zoeken, bijvoorbeeld een verband tussen GMST (global mean surface temperature) en de NAO index. Je kan zelf naar de site toegaan, een timeseries of field selecteren, en deze vervolgens correleren (verbanden zoeken) met een andere timeserie of field variabele. Je kan ook gewoon iets bekijken zonder verband, bijvoorbeeld een reconstructie van de NAO-index sinds het jaar 1000, of El Nino sinds het jaar 500.

Geef de site een bezoekje en speel wat rond met alle knopjes en grafiekjes!

>> https://climexp.knmi.nl <<



Hieronder is het verband tussen CO2 en GMST (Global Mean Surface Temperature). Dit is wellicht het meest bekende klimatologische verband, welke iedereen op straat tegenwoordig wel kent. Meer CO2 staat gelijk aan hogere globale temperatuur, met een R-waarde van maarliefst 0.966, deze R-waarde is in de klimaatwetenschap zéér hoog, dat wil zeggen dat CO2 met afstand de voornaamste bepalende factor is in temperatuur. Het maakt meteen duidelijk dat bijvoorbeeld een zonnecyclus vergeleken met CO2 slechts bijzaak is.



Luistervoer: ondertussen in de kosmos
Geert Jan van Oldenborgh was onlangs nog te horen in een podcast, terwijl hij al enige tijd ziek was. De podcast is > hier < te luisteren.

Ondertussen in het klimaat: in deze extra afleveringen spreekt Maarten Keulemans met wetenschappers in aanloop naar de klimaattop in Glasgow. Dat de mens voor 100% in de klimaatverandering inmiddels wel vast. KNMI-wetenschapper Geert Jan van Oldenborgh probeert al jaren de stuwende hand van de opwarming achter weersextremen wiskundig te vangen. Steeds vaker heeft hij beet. Bij Time vinden ze hem zelfs een van de meest invloedrijke bewoners van de planeet.

M'n debuut als podcasthost! Ik sprak de zieke, maar razend slimme KNMI-rekenmeester @gjvoldenborgh. https://t.co/rGruFY2GHN

— Maarten Keulemans (@mkeulemans) October 6, 2021

Times top 100: https://time.com/collection/100-most-influential-people-2021/6095982/friederike-otto-geert-jan-van-oldenborgh/
Geert Jan van Oldenborgh bij het KNMI: https://www.knmi.nl/over-het-knmi/onze-mensen/geert-jan-van-oldenborgh
Belangrijk onderzoek, verband Limburgse overstromingen en klimaat: https://www.worldweatherattribution.org/heavy-rainfall-which-led-to-severe-flooding-in-western-europe-made-more-likely-by-climate-change/
 

---

Ik wens de familie, vrienden en kennissen van Geert Jan veel sterkte!
| Gewijzigd: 13 oktober 2021, 23:15 uur, door Thijs.