De kwaliteit van de volgende filmer is iets minder dan de anderen, maar het geeft wel mooi weer hoe veel mensen er gezellig tegelijk naar de uitbarsting zitten te kijken.

Wervelingen slingeren lavabrokken de lucht in

Het was de afgelopen dagen zonnig op IJsland, er was ook weinig wind. Ideaal weer voor de thermiekbellen om te kunnen groeien zonder sterke achtergrondweer. De thermiek wordt gevoedt door de enorme warmte die van de lava afkomt.

De thermiek kan uitgroeien tot een werveling uit de hozenfamilie (windhoos, waterhoos, stofhoos, vuurhoos). De hozen die we boven de lava zien lijken het meest of vuur- of stofhozen. Dit zijn hozen die hun ontstaan volledig te danken hebben aan warmte van onderaf (door een sterk opgewarmde akker of een bosbrand). >>Meer informatie van Studio Dewolf over stofhozen<<

Deze lavahozen, of lava devils zijn vrij zeldzaam puur omdat dit soort rustige spleeteruptie vrij zeldzaam is. Dit type spleeteruptie komt vooral op IJsland voor. Bij een uitbarsting op een schild- of kegelvulkaan zul je waarschijnlijk geen hozen tegenkomen.



In september 2014 was er een andere uitbarsting op IJsland (Holuhraun), hierbij is ook een lavahoos waargenomen met infrarood camera's.



Live stream:



Mooie geüpdate kaart uitbarsting:
http://jardfraedikort.is/ddd/geldingadalir_3D/ | Gewijzigd: 30 april 2021, 11:17 uur, door Thijs.

Lavawervelwind

Er is nieuws rond het type uitbarsting dat we nu zien, rond de rookontwikkeling die we live op de webcambeelden zien, en rond de "lavawervelwind" die we een paar dagen geleden zagen.

Allereerst de lavawervelwind. In reacties op de beelden gingen mensen met een weerkundige achtergrond meteen uit van een wervelwind die op dezelfde manier ontstaat als een stof- of vuurhoos. Zo ook ikzelf (zie 2 posts hierboven).
Mensen met een meer geologische achtergrond wezen vervolgens op het feit dat hier brokken lava in de lucht geslingerd werden. Brokken lava hebben een veel hoger gewicht dan stof uit een stofhoos, dus is een verschijnsel vergelijkbaar met een stof- of vuurhoos wel krachtig genoeg om brokken lava in de lucht te krijgen?
Geologen dachten eerder aan gasbellen die onder hoge druk aan de oppervlakte komen. Maar we zien wel duidelijk een wervelende beweging, en een zwabberend pad van de werveling over het lavaoppervlak. Dat lijkt in mijn ogen lastig te herenigen met gasbellen.

Mijn suggestie zou een combinatie zijn. Wellicht zorgt de wervelwind voor een lagere luchtdruk waardoor gas vrijkomt uit de lava. luchtdruk heeft vaker invloed op chemische evenwichtsreacties, zoals koolzuurgas dat vrijkomt uit je Cola als je de dop eraf haalt.
Dan komen natuurlijk de vragen naar boven, is de lagere luchtdruk in een werveling hier überhaupt laag genoeg voor?

Kortom, dit is een zeer zeldzame waarneming die voorlopig vooral vragen oplevert, en een discussie over wat we nu werkelijk zien.
 

En nu iets dat ik nog nooit eerder gezien had: een #lavawervelwind!! IJslandse vulkanoloog prof. Þorvaldur Þórðarson ziet dit ook voor het eerst. Hij denkt aan hete gasbellen uit uit een spetterkegel barsten en koude wind tegenkomen. Amazing stuff... pic.twitter.com/OBO4EnL4tW

— Sam (@samgerrits) May 1, 2021

Verandering type uitbarsting

Één week geleden gingen we van een uitbarsting uit meerdere uitlaten weer terug naar een uitbarsting vanuit één enkele spetterkegel. Hierdoor zat er al wat meer druk achter en bereikte de lavafonteinen in deze kegel al hoogtes van 20 tot 50 meter.

Gedurende de afgelopen 24 uur werd de uitbarsting meer en meer pulserend, dus we zagen cycli waarbij de uitlaat enkele minuten rustig was, om vervolgens weer met meer kracht een veel hogere lavafontein te produceren. Hiermee is het eruptietype iets explosiever geworden. De fontein bereikte nu hoogtes van 50 tot wellicht 200 meter. Deze toename in hoogte zorgde ervoor dat de vulkaan ineens in de wijde omtrek te zien was.
Vergelijking qua hoogtes: Euromast: 185 meter, Atomium: 100 meter, Dom Utrecht: 112 meter (hoogste kerktoren van NL).

Dit zijn filmbeelden uit een buitenwijk van de hoofdstad Reykjavík (20 km afstand).



Wat dichterbij zien we ook duidelijk de pulses, de vulkaan is even rustig voor enkele minuten, om vervolgens weer enorme lavafonteinen de lucht in te gooien.

Actuele ontwikkeling livestream

Momenteel zien we veel rook aan de zuidwestelijke zijde van het vulkanisch gebied. Op de webcam is dit goed te zien. Misschien zien we een nieuwe uitlaat aan deze zijde, het kan ook grondwater zijn dat aan de kook is geraakt en er als stoom nu uitkomt. Het kan ook "gewoon" gras zijn dat aan het branden is, maar ik vraag me dan af waardoor het gras daar is gaan branden.

| Gewijzigd: 2 mei 2021, 13:21 uur, door Thijs.

Constructie aarden wal
Om tijd te winnen is men begonnen met de bouw van een aarden muur die uiteindelijk 4 tot 8 meter hoog moet worden. Met deze muur willen ze voorkomen dat de lava een nieuwe vallei in kan stromen. In deze vallei kan het naar de parkeerplaatsen van de toeristen toestromen. Verder ligt er in deze vallei een verbindingsweg, en ook infrastructuur zoals stroomkabels.

Met de bouw hopen ze dat de lava een andere vallei instroomt, hiermee kunnen ze nog maanden tijd winnen voordat de lava via een andere weg de verbindingsweg bereikt. Misschien stopt de uitbarsting wel over een maand, dan besparen ze de schade aan de infrastructuur helemaal.

Een kijkje in de vulkaankegel:

Vergelijking in jaargetallen tussen Duits-Franse vulkanen en Fagradalsfjall:

10.930 voor Christus (circa 12930 jaar geleden): Uitbarsting Laachervulkaan Duitsland

Dit was een grote explosieve uitbarsting met veel as. Het classificeerd als een VE 6 op de explosiviteitsschaal. Hiermee was deze uitbarsting vergelijkbaar met de Pinatubo uitbarsting van 1991, of  5x zo krachtig als de uitbarsting van Mount St. Helens. De uitbarsting bracht een laagje as van enkele centimeters tot aan Berlijn en Zwitserland. Vulkanisch materiaal van deze uitbarsting blokkeerde ook enige tijd de Rijn, waardoor er hier een groot stuwmeer ontstond. Nadat de blokkade doorbrak, vond er een grote overstroming plaats die ook de Rijn-regio in Nederland trof.

De uitbarsting liet een caldera achter (de magmakamer is ingestort toen het eenmaal leeg was). Deze caldera is tegenwoordig gevuld met water (de Laacher See). De Laacher See ligt vlakbij Koblenz.
De vulkaan wordt nog gezien als "actief", maar de kans op een uitbarsting is zeer klein, zeker omdat er momenteel niets wijst op een toename in vulkanische activiteit.


Bron afbeelding: Holger Weinandt - Creative Commons BY-SA 3.0 - Wikipedia

4040 voor Christus (circa 6040 jaar geleden): Uitbarsting Central Massif Frankrijk

Ook Frankrijk heeft een vulkanisch gebied rondom de Puy de Dôme. De uitbarstingen hier zijn van het Strombolian type, vergelijkbaar met de uitbarstingen op de Etna. In het gebied liggen talloze vulkaankegels van eerdere uitbarstingen gedurende de afgelopen 150.000 jaar. De uitbarstingen worden geclassificeerd als een VE 1-2 op de explositiviteitsschaal.
Ook dit gebied wordt nog gezien als een actief vulkanisch gebied. Het is zeer waarschijnlijk dat er in dit gebied ooit een nieuwe uitbarsting plaats gaat vinden, maar het zou ook nog duizenden jaren kunnen duren voordat het zover is. Er is momenteel niets dat wijst op een toename in activiteit.


Bron afbeelding: Fabien1309 - Creative Commons BY-SA 3.0 - Wikipedia

4000 voor Christus (circa 6000 jaar geleden): Voorgaande uitbarsting Fagradalsfjall IJsland

We hebben het hier over het massief waar de huidige IJslandse uitbarsting plaatsvindt. Op de plek van de huidige uitbarsting was er voor het laatst vulkanisme circa 6000 jaar geleden. Dit is dus ongeveer tegelijk met de laatste uitbarsting in Frankrijk. De uitbarstingen op het schiereiland Reykjanes zijn niet vergelijkbaar met de vulkanen in Frankrijk en Duitsland. De IJslandse vulkanen zijn vaak spleetvulkanen, met de binnenkomst van magma in lange scheuren. De vulkanen op het Europees vasteland hebben een magmakamer welke schild- en kegelvulkanen vormen.

Over het gehele schierland Reykjanes vond de laatste uitbarsting in het jaar 1200 na christus (800 jaar geleden) plaats. | Gewijzigd: 21 mei 2021, 13:51 uur, door Thijs.

Drone-liefhebbers spelen met vulkaan
Wellicht een van de meest gefilmde vulkaanuitbarstingen ooit? De vulkaan blijft mensen aantrekken, en drone-bestuurders offeren zelfs drones op om nóg dichterbij de lava te komen:



De geoloog verklaart
Hieronder twee video's waarin een geoloog wat uitleg geeft rondom de uitbarsting.




Nieuwe plannen voor zandbulten die lavastroom richting de weg moet vertragen
Ze blijven experimenteren met het omleiden van lavastromen. Het plan is nu om enkele aarden muren te bouwen in Natthagí om zo te kijken of ze de lavastroom kunnen vertragen. Er wordt ook verteld dat vulkanologen erop wijzen dat we mogelijk aan het begin staan van een 2 eeuwen durende periode van vulkanische activiteit op Reykjanes schiereiland. Dat vormt op de lange termijn mogelijk een probleem voor de warmte-energie-centrales, het vliegveld, toeristische hotspots zoals de Blue Lagoon en de voorsteden van Reykjavík zelf.

https://www.youtube.com/watch?v=hG3LtMexwiY

Nieuwe webcam, ingezoomd op de krater:



Nieuwe spectaculaire beelden van de vulkaan:
  | Gewijzigd: 11 juni 2021, 13:52 uur, door Lako

Uitbarsting nog steeds gaande in de 4de maand
Sinds de vulkaan op 19 maart voor het eerst ontstond, is de productie van lava er gestaag omhoog gegaan.