Code rood/weeralarm voor ijzel op maandag

| Gewijzigd: 14 februari 2021, 19:03 uur, door Sven

Code rood is ondertussen ingetrokken voor bepaalde provincies, in andere provincies is deze nog geldig tot kort na de middag. Het is en blijft opletten voor gladheid (lokaal wordt er zelfs op straat geschaatst!)

Code rood beëindigd

(Zeer) regionale koudegolf ten einde

Uiteindelijk behaalden 5 stations een koudegolf. Een windstil moment waarbij de temperatuur nét rondom de weerhut snel toenam, op 11 februari, betekende voor 6 stations defenitief het einde van de race naar een koudegolf (waarna er dus 5 overbleven die hem wél behaalden).
Hupsel behaalde een indrukwekkende reeks van 7x strenge vorst (waarvan helaas dus 2 dagen geen ijsdagen waren). Daarmee verliep de koudegolf hier ongetwijfeld het koudste, vooral omdat het sneeuwdek hier het dikste was (ook speelde het goed wegvallen van de wind en aanvoer over Denemarken i.p.v. Oostzee/Noordzee een rol). Hupsel behaalde de koudste nacht van -16,2°C op dinsdag 9 februari, boven een vers sneeuwdek.

Voor veel stations is de laatste koudegolf nog steeds van januari 2013 of februari 2012, deze koude periode's verslaan de afgelopen koudegolf beiden in lengte, en 2012 ook nog in aantal nachten strenge vorst. Naar mijn mening was de langdurige sneeuwval en de sneeuwstorm wel erg bijzonder!



De koudegolf werd op de baan geholpen mede (!) dankzij de SSW (sudden stratospheric warming), er waren echter nog meer factoren van belang bij de instandkoming van de blokkade boven Scandinavië & Groenland. Aan het criterium voor een Major SSW werd op 5 januari voldaan (gemiddelde windrichting op 30 km en op 60° noorderbreedte oostelijk). Het Groenlandhoog verscheen rond 18 januari op de kaarten, het leidde tot geen standvastig winterweer doordat lagedruk nog actief bleef op de oceaan.


Een Groenlandhoog zonder enig winterweer boven de Benelux.

Op 28 januari begon de luchtdruk boven de Noorse zee te stijgen (tussen Noorwegen en Groenland). In de tussentijd koelde Scandinavië flink af, wat voor ons een belangrijk koudereservoir is. Het duurde echter nog tot 6 februari 2021 totdat de écht koude lucht het land binnenstroomde vanuit het noorden (een enkele winterprik in het noorden daargelaten).
Door een botsing tussen zeer zachte en zeer koude lucht viel er veel sneeuw in een strook van Leipzig, over Midden-Duitsland naar Nederland. In deze strook viel er maximaal 20 tot 40 cm, in Nederland viel gemiddeld genomen wel 8 tot 15 cm, flink verwaaid in sneeuwduinen.



De koude periode kwam ten einde doordat de hogedruk boven Scandinavië wegzakte richting Zuidoost-Europa. Aan de westflank van het hogedrukgebied rukte gisteren zachte lucht op naar het noorden. Vanochtend nam de zachte lucht de hele Benelux in bezit, met een ijzelsituatie waarbij het in de onderste 0,5 tot 10 meter van de atmosfeer nog vroor. Inmiddels is de dooi ook op klomphoogte in volle gang.



We moesten het voor de kou voornamelijk van sneeuw hebben, de bovenluchten waren koud, maar niet extreem koud (in februari 2018 werden luchten tot -18°C op 850 hPa). In februari 2018 kwam het echter amper tot strenge vorst, sneeuw ontbrak en de harde wind bracht zeker geen ideale condities voor afkoeling.



De afgelopen periode lag de wind overtuigend in de noordoosthoek, zeker 50% van de tijd.

Opklaringen vanuit het zuiden

Momenteel breekt de bewolking op veel plekken, met name in het zuiden. Door de kracht van de zon en de zeer zachte lucht vanuit het zuiden kan het kwik vandaag al oplopen naar 12°C, in het noorden nog 6 tot 8°C. Vanuit het westen nadert met sneltreinvaart echter een koufront, dat al in de namiddag en avond van west naar oost trekt, met de nodige buien.

Morgen overheerst de bewolking weer, met in Vlaanderen nog een knipoog van de zon. Daarmee bereiken we morgen 8 in het noorden tot 12°C in het zuiden.


In het zuiden de langste zonneschijn, in het noorden zal de zon niet of kort te zien zijn. Boven West-Frankrijk en Engeland ligt de neerslag van vanavond al klaar.


10°C op 1,5 meter, maar 0°C op 10 cm - hoe kan dat?
De metingen op 10 cm waren de afgelopen week vaak al afwijkend, we zagen opvallende temperaturen op 10 cm, het was op sommige weerstations kouder op 1,5 meter dan op 10 cm.  Normaal is het op 10 cm vrijwel altijd 's nachts kouder dan op 1,5 meter hoogte.
Dat kwam destijds doordat de thermometer op 10 cm was ondergesneeuwd. De sneeuw werkt als isolatiedeken, boven de sneeuw kan het erg snel afkoelen, in en onder de sneeuw blijft de aardwarmte opgesloten. De thermometer meet dan dus de temperatuur in de sneeuw, i.p.v. de temperatuur net boven de sneeuw.



Momenteel zien we het omgekeerde, op 10 cm is het rond het vriespunt, terwijl het op 1,5 meter 8 tot 10°C is. Dit is wederom veroorzaakt door de smeltende sneeuw. Op 1,5 meter ligt geen sneeuw, daar gaat alle energie in het opwarmen zitten. Op 10 cm is de thermometer nog steeds ingesneeuwd, hier gaat alle energie zitten in het smelten van de sneeuw, en niet in het opwarmen. De temperatuur blijft daar dus op 0,0°C hangen totdat alle sneeuw op 10 cm hoogte gesmolten is.



Rond het IJsselmeer en de Waddenzee hebben we ook nog een flinke lading ijs liggen, ook hier smelt het ijs en ligt de temperatuur rond 0,0°C. Op de Waddeneilanden of stations zoals Berkhout of Stavoren kunnen we de komende dagen ook nog aanzienlijk lagere temperaturen zien (vooral in situaties met een zwakke wind). Dan kan een dunne laag koude lucht vanaf het ijs net het land opkomen.

EC laat ons alle kanten van de thermometer zien
Waren er vorige week nog nachten waarin EC gevaarlijk dichtbij de -20°C kwam, zo komt EC nu gevaarlijk dichtbij de 20°C. Zowel voor -20 als voor +20 zijn ideale condities nodig, weinig wind, weinig bewolking. Daarom is de kans vooralsnog klein dat het werkelijk zó extreem zacht wordt. 14 tot 17°C zou een veilige verwachting zijn, die eventueel later nog naar 18 of 19°C opgeschroeft zou kunnen worden. De regio rondom het IJsselmeer en de Waddenzee heeft dan nog steeds te maken met koude lucht vanaf het water, daar (sterk afhankelijk van windrichting) eerder 10°C.



Ongelofelijk dat dit gewoon pluim zuid is, voor dezelfde regio bij de OPER een virtueel verschil van 40°C.
Daarnaast is hier GFS bijgetekend die vanaf maandag fors afwijkt van EC, met een terugkeer naar normale temperaturen. Ook zien we bij EC een dag-nacht verschil van 20°C (van 0 naar 20°C) dankzij ideale afkoel- en opwarmcondities. GFS heeft bewolking en wind en een dag-nacht verschil van slechts 1-2°C.
Alleen zaterdag en zondag zijn daarmee zéér zacht en lente-achtig. Verlenging is onzeker!

+20°C extremer dan -20°C
Daarbij moet ik ook nog even zeggen dat 20°C bijzonderder zou zijn dan -20°C, omdat kijkende naar records, we bij +20°C meteen in de maandrecords zouden duiken (met de huidige stations). Bij -20°C zouden we nog niet in de top 10 komen, het is namelijk al 30x kouder geweest dan -20°C in februari, tegenover éénmalig warmer dan +20°C (2019, erg recent).



Bron afbeelding: https://www.wetterzentrale.de/nl/extremes_mon.php?country=3 | Gewijzigd: 16 februari 2021, 16:12 uur, door Thijs.

Update Temperatuurpluimen 16-02-2021 21:45 uur

ECMWF:


GFS:

Animatie pluimen sinds 1 december 2020

Animatie pluim 26 januari - 17 februari
Hier zien we dat de koude periode van de vorige week vanaf 1 februari in de pluimen stond. De komende zeer zachte week steeg sinds 8 februari overtuigend in waarschijnlijkheid.
| Gewijzigd: 17 februari 2021, 20:10 uur, door Thijs.

Update Temperatuurpluimen 18-02-2021 09:45 uur

ECMWF:


GFS: