Discussietopic Warme golfstroom & AMOC
Je ziet ook duidelijk dat in koude tijden de regio ten zuiden van Groenland warmer dan normaal is (door een wat krachtigere golfstroom die warm water naar Groenland brengt).
Tegenwoordig (met sterke opwarming) zien we dat dezelfde regio juist kouder dan normaal is (door een iets minder krachtige golfstroom).
Wat is de motor achter de golfstroom?
De reden dat de golfstroom minder krachtig wordt in warme tijden heeft te maken met het smelten van ijs. IJs bevat enkel zoet water, waardoor normaal gezien het zeewater zouter wordt (de concentratie Na+ en Cl- neemt toe). Dit zoutere zeewater krijgt een steeds hogere dichtheid (is per m3 zwaarder). Uiteindelijk wordt zakt dit water hierdoor naar de bodem van de oceaan (en gaat het via de oceaanbodem terug naar het zuiden). De golfstroom is dus onderdeel van een enorm stelsel van stromingen over de gehele wereld. De ''reis'' (circulatie) van een pakketje water over de gehele stroming duurt zo'n 500 - 1000 jaar.
Onvoorstelbare afstanden worden afgelegd, terwijl de stroomsnelheid vaak vrij traag is. De snelheid van de warme golfstroom is zo'n 2,5 meter per seconde (9 km/u), maar het variëert enorm van plek tot plek (de warme golfstroom is vrij smal (50 tot 250 km) en kronkelt sterk). De stroming op diepte is veel trager namelijk ongeveer 1 cm per seconde (36 meter per uur).
Invloed klimaatverandering
Nu er minder zeeijs gevormt wordt en er meer landijs afsmelt, komt er veel extra zoet water vrij. Dit zoete water heeft een lagere dichtheid (is per m3 lichter). Normaal zakt het steeds zwaardere en zoutere water naar de bodem, maar nu blijft het dus lichter (lagere dichtheid) en zakt het minder snel. Dit vertraagd de golfstroom waardoor minder warm water uit de tropen wordt aangevoerd.
Gevolgen
Stel dat de golfstroom sterk zou vertragen, dan zouden koude stromingen vanaf IJsland en Groenland verder zuidelijk kunnen komen. Dit koudere water zou voor een afname van de neerslag in Europa kunnen leiden, en ook zou de temperatuur in Europa minder snel stijgen t.o.v. het wereldgemiddelde.
Tot dusver klinkt het niet slecht voor zon- of winterliefhebbers, maar aan de andere kant wordt het warme water uit de stropen minder afgevoerd naar het koude noorden. In de tropen zou het zeewater warmer worden, wat slecht nieuws is voor koraal en de visstand (want er wordt ook minder voedselrijk water vanuit het zuiden aangevoerd worden in de tropen).
Mijn visie
Ik denk niet dat de warme golfstroom in de nabije toekomst (lees, komende jaren) stil zal vallen of sterk in kracht af zal nemen. Ik denk dat we dan eerder moeten kijken naar lange tijdschalen van honderden tot duizenden jaren, tegen die tijd is de wereld al compleet veranderd (en wie weet hebben we dan in de Randstad toestanden zoals nu in Venetië...).
Meteo Consult
Uit een interessant artikel van Meteo Consult (al wel uit 2008):
| Gewijzigd: 16 november 2019, 23:20 uur, door Thijs.Om te zien hoe groot de rol van de ligging aan zee is, gingen ze met klimaatmodellen aan de slag. Modellen die erg lijken op de computermodellen die worden gebruikt om de dagelijkse weersverwachting te berekenen. Uiteindelijk rekenden ze twee scenario’s door, een met en een zonder de warmte die door de Warme Golfstroom wordt rondgepompt. Verder lieten ze het hele systeem in tact, inclusief weer en invloed van de zon gedurende de seizoenen. De uitkomst was verrassend. Voor het verschil in temperaturen tussen de west- en de oostkant van de Atlantische Oceaan in het gebied ten zuiden van Noord-Noorwegen bleek het niet uit te maken of er al dan niet een Warme Golfstroom in de berekeningen werd meegenomen. Dit verschil moest dus wel door andere processen worden verklaard, zoals het eerdergenoemde onderscheid tussen een land- en een zeeklimaat, om maar wat te noemen.
Het weglaten van de Warme Golfstroom betekende overigens niet dat er helemaal geen invloed was op het klimaat. Omdat de Golfstroom warmte weghaalt uit de gebieden rond de evenaar en warmte aanvoert in de gebieden waar hij voorkomt, resulteerde het weglaten van de Golfstroom in een warmer klimaat in de gebieden rond de evenaar en in een kouder klimaat op alle andere plaatsen, die met de Golfstroom te maken hebben. In de zeegebieden binnen de Poolcirkel kwam het verschil op lokaal 8 graden neer, maar in de landgebieden bleef het gematigd, op de meeste plaatsen gemiddeld minder dan 3 graden. Daarbij bleek het dat de Warme Golfstroom aan beide zijden van de oceaan min of meer evenveel warmte in de atmosfeer achterliet en zo geen of nauwelijks invloed heeft op de temperatuurverschillen, zoals die tussen beide zijden van de plas worden waargenomen.
In het niet
De invloed van de stromingen in de oceaan op het klimaat lijkt hiermee een stuk kleiner dan door velen wordt gedacht. Volgens schattingen transporteren water en lucht alleen in de tropen ongeveer vergelijkbare hoeveelheden warmte. In de gematigde breedten, ten noorden van 35 graden noord, lijkt het erop dat de atmosfeer (en dus de wind) de belangrijkste transporteur van warmte is, veel belangrijker dan water. De hoeveelheid warmte, die de Warme Golfstroom aanvoert, valt hier in het niet bij de warmte die het in de winter afkoelende oceaanwater als geheel in de lucht brengt en vervolgens via de overheersende westelijke stroming richting het westen van Europa transporteert. Hierdoor zijn de winters bij ons veel warmer dan ze zonder de aanwezigheid van de zee zouden zijn.
De rest van het artikel (aanrader): invloed golfstroom op ons klimaat kleiner?
In de tussentijd heeft de wetenschap niet stilgezeten en is er veel nieuw onderzoek gedaan naar de warme golfstroom, en de AMOC (Atlantic Meridional Overturning Circulation). Voortschrijdend onderzoek heeft veel nieuwe resultaten gebracht, maar er is ook nog steeds veel onbekend over de AMOC. Ik vind het een buitengewoon interessant onderwerp, om het af te trappen hierbij een TED talk over de AMOC. Zolang deze circulatie krachtig blijft, zorgt het ervoor dat de oceanen een groot deel van onze CO2 uitstoot op kunnen nemen, tegelijkertijd brengt de AMOC veel warmte van het zuidelijk halfrond en de tropen naar het noordelijk halfrond.
Dat blijkt uit een nieuwe studie door wetenschappers van de Universiteit Utrecht. Zorgen over een mogelijk stilvallen van de golfstroom in de Atlantische Oceaan zijn er al heel lang. Alom wordt er vanuit gegaan dat dit enorme gevolgen voor het klimaat op aarde kan hebben. Maar tot nu toe gaf het klimaatonderzoek met behulp van computermodellen geen uitsluitsel over de waarschijnlijkheid en het moment waarop dit stilvallen zou kunnen gebeuren.
De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat 'een abrubte transitie wel degelijk mogelijk is', zegt hoofdauteur René van Westen. "We hadden al een sterk vermoeden, maar nu hebben we echt laten zien dat het kan. Dat wil zeggen dat op een hele korte tijdschaal, binnen honderd jaar, er een heel ander klimaat kan ontstaan. West-Europa kan dan sterk afkoelen, met vijf tot tien graden."
Wat is de AMOC ?
De golfstroom heet officieel Atlantische Meridionale Overturning Circulatie, AMOC. Deze AMOC voert warm oceaanwater noordwaarts, richting het Noordpoolgebied. Daar koelt het water af en zinkt dan naar de diepte, waarna het in zuidelijke richting terugstroomt. Omdat al het water in de oceaan met elkaar in verbinding staat, heeft deze golfstroom in de hele wereld invloed op het klimaat.
De warme oceaanstroom vertraagt: einde opwarming klimaat ?
Als de AMOC stilvalt, zal het op het noordelijk halfrond kouder worden, en op het zuidelijk halfrond nog warmer. Maar er zijn niet alleen gevolgen voor de temperatuur. Ook ecosystemen en neerslagpatronen kunnen wereldwijd veranderen, zoals bij de Amazone, waar droge en natte seizoenen kunnen omdraaien.
Het mogelijk bereiken van een kantelpunt in het klimaat, zoals het stilvallen van de AMOC, is voor wetenschappers een belangrijke reden om aan te dringen op urgente actie tegen klimaatverandering. Alleen door het snel terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen kan verdere klimaatverandering worden tegengegaan.
Zeespiegelstijging
Het stilvallen van de golfstroom kan ook leiden tot meer zeespiegelstijging dan nu al wordt voorspeld. Volgens Van Westen kan de zeespiegel met 80 centimeter extra stijgen, nog bovenop het smelten van ijskappen en het uitzetten van warmer wordend zeewater. Dit kan ertoe leiden dat sommige kustgebieden onbewoonbaar worden.
Lees ook:
Studie: Groenland heeft in bijna 40 jaar tijd biljoen ton ijs verlorenVoor hun onderzoek keken de wetenschappers naar het zoutgehalte van het oceaanwater tussen Afrika en Zuid-Amerika. "Als de hoeveelheid zout in het water daar een cruciale waarde bereikt, dan stort de circulatie in", aldus Van Westen. Dat betekent dat de golfstroom daardoor minder snel stroomt en stil kan vallen.
Hoe lang nog ?
De reden voor het zouter wordende water, is de hoeveelheid smeltwater van de Groenlandse ijskap. Dat smeltwater is zoet. "Als je water zoeter maakt, wordt het lichter en zakt het minder goed naar de diepte. Daardoor stroomt het water minder goed door", legt Van Westen uit. Het oceaanwater tussen Afrika en Zuid-Amerika blijft daardoor eveneens langer op dezelfde plek, waardoor het zoutgehalte toeneemt.
"Dit is slecht nieuws voor het klimaatsysteem en de mensheid, omdat men tot nu toe kon denken dat zo’n AMOC-kantelpunt alleen een theoretisch concept was", schrijven de onderzoekers in de nieuwe studie. Maar er blijven nog veel vragen over, waar vervolgonderzoek antwoord op zou moeten geven. Zo zeggen de onderzoekers dat het nu nog niet mogelijk is om te voorspellen hoe lang het nog precies duurt, voordat de AMOC het kantelpunt bereikt.
Hoogleraar oceanen en klimaat Caroline Katsman van de TU Delft vindt het een interessante en belangwekkende studie. "Op basis van een ‘voorspellings-index’ wordt bevestigd dat het klimaat beweegt in de richting van een kantelpunt", zegt ze.
Katsman: "Wat ze laten zien is dat ongeveer 25 jaar vóór een AMOC-instorting een belangrijke meetbare parameter, de trend in het zoetwaterstransport in de Zuid-Atlantische Oceaan, van teken verandert. Die parameter meten geeft dus voorspelbaarheid, is het idee."
(Heleen Dekker, RTLnieuws 12/2/'24)
