Het is 1 juni, de meteorologische zomer gaat van start!

Het seizoen waar velen toch steeds naar uit kijken! Terrasjes doen, festivals, vakantieperiode, hittegolven afgesloten met onweer, en nog zoveel meer!

Hoe gaat de zomer van start?
Wel zoals het hoort eigenlijk Na een maand mei die te koud verliep (na een lange reekt te warme maanden in De Bilt) gaan we eindelijk richting zomerse temperaturen. Vorig jaar haalden we in mei vlotjes de grens van 25 graden tot zelfs 30 graden en meer, nu was het toch even wachten. Maar het eerste weekend van de weerkundige zomer maakt dit meer dan goed! Waar we op zaterdag de zomerse grens van 25 graden reeds bereiken is een 30 graden op zondag 2 juni lokaal niet uit te sluiten.

Hieronder de meest recente pluim van het Europese weermodel ECMWF:



De eerste week van de zomer is nog wat koffiedikkijken, wat ook duidelijk te zien is aan de spreiding. De warmte van zondag zou mogelijk met onweer kunnen worden afgesloten, maar ook volgende week zit de onstabiliteit vlak om de hoek. De modellen hebben zelfs al extreme kaarten tevoorschijn getoverd. Maar over onweerskansen lezen jullie natuurlijk meer in het daarvoor dienende onweerstopic ;)

Hieronder even de neerslagpluim van ECMWF, waarin duidelijk te zien is dat enige wisselvalligheid komende week tot de mogelijkheden behoort. Als er neerslag zal vallen, zal dit waarschijnlijk in de vorm van onweer zijn.


Dit wat betreft de start van de zomer, zoals in ieder discussietopic kan je hier alles kwijt wat betreft het weer rond de zomer. Voor onweerskansen verwijs ik naar het aparte algemene kansentopic, voor grotere kansen openen we traditiegetrouw een apart kansentopic.

Geniet van de zomer!





 

De hoogste temperaturen zullen nu zowat bereikt zijn, lokaal werd de kaap van 32 graden net gehaald. In De Bilt is de 30 graden net niet gehaald



In Vlaanderen werd de 30 graden trouwens reeds kort na de middag behaalt, ook op meerdere stations werd de tropische grens overschreden.


Edit: De Bilt heeft het toch nog gehaald:
| Gewijzigd: 2 juni 2019, 16:06 uur, door Sven

Wat een stilte hier in het zomertopic haha

Maar goed, logisch na een week vol onweerskansen, dus gaan we nu maar de onstuimige toer op met veel wind op zaterdag!

Hieronder even de waarschuwingen vanwege het KNMI en KMI alsook een stukje uit de guidance:



Wind
In de nacht naar zaterdag en zaterdag overdag geven alle modellen op zee en op het IJsselmeer ZW 8 Bft. De Harmonie 36 en nu ook Hirlam tippen in de westelijke kustdistricten in de ochtend soms net even aan de 9 Bft. Met zulke gemiddelde winden zijn de berekende windstoten van 75-90 km/uur op de kust ook reëel. landinwaarts zouden de uitschieters ook net even aan de 75 km/uur kunnen tippen. (Met name Zuid-Limburg in de ochtend)
 

Citaat van TimL97, vrijdag 14 juni 2019, 12:16 uur Mijn excuses als dit niet het goede topic is, maar ik heb een vraag over de verschillende modellen m.b.t. de neerslaghoeveelheden die dit weekend worden verwacht. Volgens de 00Z run van het GFS wordt er tot en met zondag extreem veel neerslg verwacht in de Benelux (30 tot plaatselijk >100mm):

Echter zie ik op sites als Buienradar, Weeronline en Weerplaza een heel ander beeld. Zij houden het t/m zondag op 5-10 mm. Is er een verklaring voor dit verschil? Was deze GFS run niet betrouwbaar?
Ruwe data versus weersites
Buienradar, Weeronline en Weerplaza gebruiken niet enkel GFS, maar ook andere modellen. Door meerdere modellen te gebruiken filter je er al een deel van alle uitschieters uit.
Daarnaast corrigeren ze nog met MOS (Model Output Statistics), dit is een model die de verwachtingen vergelijkt met vergelijkbare situaties uit het verleden, en kijkt dan wat de verschillen waren tussen observaties en voorspellingen. Zodoende is dit model zichzelf alsmaar aan het verbeteren omdat het iedere dag weer ''bijleert'' van de afwijkingen van gisteren.

Het is maar goed dat weersites niet meteen de run van GFS of enig ander model gebruiken, want dan zouden veel mensen flink schrikken van de incidentele uitschieters bij bijvoorbeeld neerslag, temperatuur of wind. Zelf kun je ook goed zien dat dit een flinke uitschieter was, want als we naar 2 runs later kijken, zien we een neerslagsom van slechts 5 tot 30 mm.



Als we van globale (GFS) naar lokale modellen gaan (Harmonie), hebben we veel meer rekenkracht beschikbaar omdat we een kleiner oppervlak hoeven te berekenen. Met die extra rekenkracht kan harmonie beter lokale processen berekenen, zoals buien. Daardoor is Harmonie een van de betere modellen op de korte termijn.



Als we kijken naar hoeveel regen er vandaag gevallen is, zien we dat de modellen qua hoeveelheid (5 tot 30 mm) er goed op zaten. Qua locatie niet helemaal, maar dat is bij lokale buien vaak lastiger.

Actueel zien we in de kustregio's de temperaturen in sneltempo een stap terugzetten doordat de wind nu van zee komt. In het binnenland is het overal nog heerlijk (voor de liefhebbers) warm.



Hieronder even de tot nu toe behaalde maxima vandaag, lokaal werden er temperaturen van 36 graden genoteerd.


De komende dagen zetten de temperaturen een stap terug door een meer noordelijke stroming. De zuidelijke helften en België houden het net wat warmer. Tijdens het weekend gaan de temperaturen weer in de lift en wordt het lokaal weer meer dan 30 graden.

Noordenwind brengt verkoeling, warmte komt terug in het weekend

---

Doordat de hogedruk uiteindelijk westelijker uitkwam dan voorheen berekend, kon aan onze zijde van het hoog de wind naar het noorden draaien. Hierdoor kreeg de Noordzee greep op ons weer en kwam de typische lage bewolking vanaf de Noordzee aanzetten. Met name de kustgebieden en het noorden hebben dat geweten, ze zagen de zon slechts zelden door het wolkendek heen prikken. De grens wat echter abrupt en verder naar het zuiden heeft de zon flink geschenen. Ook de hete lucht is helemaal niet ver weg, woensdag werd het in Arcen nog 29,2°C en in Keulen ruim 32°C. In Frankrijk bevindt zich echter nog veel warmere lucht, hierover straks meer.

Luchtsoortenanalyse

---

Aan de hand van de Theta-E kunnen we goed de luchtsoorten van elkaar onderscheiden. De Theta-E is een combinatie van zowel vocht als temperatuur. Daardoor kan je beter de gehele eigenschappen van een luchtsoort bepalen (wat niet mogelijk zou zijn met enkel temperatuur of enkel vocht). Om de theta-E te begrijpen, moet het even duidelijk zijn dat bij condensatie (de vorming van een wolk) warmte vrijkomt (latente warmte). 

De theta-E is eigenlijk de ''normale'' temperatuur + de latente warmte. Dus de temperatuur is morgen bijvoorbeeld 24°C en de theta-E is 36°C, dus er is grofweg 12°C theoretische latente warmte. (Theoretisch omdat het buiten onmogelijk is al het waterdamp in de lucht om te zetten in vloeibaar water.)

Geldig vandaag, 20:00. Hierboven de verdeling qua luchtsoorten naar mijn mening. 
m = maritiem, c = continentaal. AL = Arctische Lucht, PL = Polaire Lucht, TL = (sub)Tropische Lucht. 

Maritieme lucht is afkomstig van zee en oceaan en is vrij vochtig, continentale lucht is afkomstig van het continent en is vaak vrij droog. Tropische lucht is niet afkomstig uit de tropen (die luchtsoort heet Equatoriale lucht), maar uit de gebieden rond de 30° noorderbreedte. Polaire lucht is afkomstig van rond de 60° en arctische van rond de 90°.

Dan over het weer van vandaag, de grens tussen de koelere en de hete lucht lag donderdag nog vrij dichtbij (ongeveer rond de Frans-Belgische grens), in Frankrijk komen ze gevaarlijk dicht in de buurt van absolute hitterecords, daarover straks meer.
Vrijdag komt de kern van het hoog ongeveer boven ons hoofd te liggen en draait de wind van noord naar noordoost. Daarmee kan de temperatuur in het zuiden al wat hoger komen dan de 25°C van donderdag (Volkel en Arcen kunnen de hittegolf verder verlengen). De Noordzee-stratus trekt in de nacht weer wat verder landinwaarts, en in de loop van de dag lost de bewolking vanuit het zuiden ook weer door de kracht van de zon op.
Zaterdag (zie onderstaande afbeelding) is het hoog verder naar het oosten getrokken en draait de wind hier van noordoost naar zuidoost. Daarmee zijn we even van de Noordzee af en wordt het weer warm, ook in het noorden. De meest hete lucht van Frankrijk blijft ons bespaard komend weekend, maar zaterdag is 33°C in het zuidoosten mogelijk, het noorden doet zaterdag met 28-29°C ook weer mee met de zomer.


Kaart zaterdag 20:00, vrij droge continentale lucht bevindt zich zaterdag opnieuw in de Benelux.

Satellietbeeld

---

Op de satelliet zagen we bijna iedere dag een duidelijke grens tussen de stratus en de zonnige gebieden. Deze grens trok net zoals gisteren in de loop van de dag noordwaarts, waarmee de zon overdag terrein wint, terwijl 's nachts de stratus juist richting het zuiden oprukt.



Waarom is het zo warm in Frankrijk?

---

De hete lucht bevindt zich dus duidelijk in Frankrijk, in noordoost Spanje en in laaggelegen delen rond de Alpen is het ook heet (36 tot 41 graden de afgelopen dagen). Hoe kan het dat de lucht hier zo heet is? De oorzaak moeten we op hoogte zoeken, dus we dalen weer af van 6 km hoogte naar beneden.

6 km hoogte
We beginnen op 6 km hoogte. Des te hoger we komen des te lager de luchtdruk. Aan het oppervlak ligt de druk vaak tussen de 980 en 1020 hPa, de hoogte waarop de druk afgenomen is naar 500 hPa ligt meestal rond de 5700 meter (570 decameter). Deze hoogte ligt echter boven Frankrijk nu rond de 5970 meter. Dit is met name voor de zomer uitzonderlijk hoog!

597 dam = 5970 meter

Deze extreem hoge druk zorgt ervoor dat er veel subsidentie plaatsvindt (subsidentie = dalende lucht, tegenovergestelde van convectie). Deze lucht warmt dan sterk op doordat de druk toeneemt richting het aardoppervlak. 

Lucht onder toename van luchtdruk warmt op, lucht onder afname van luchtdruk koelt af. Dit is bijvoorbeeld merkbaar doordat deodorant sterk afkoelt wanneer het van hoge druk in de fles naar buiten (lagere druk) komt.

1,5 km hoogte
Eenmaal op 1,5 km hoogte aangekomen is de lucht al flink warmer geworden, van -10 op 6 km hoogte naar bijna 28°C op 1,5 km hoogte. Dit is voor Frankrijk een extreem hoge waarde, zeker als je bedenkt dat dit allemaal grotendeels zonder opwarming door zon gebeurt (opwarming door de zon vindt vooral plaats in de onderste 500 meter).

Roze kleuren (25°C en warmer) boven Frankrijk, een zeldzaam gezicht, vaak komen ze niet noordelijker dan Spanje of Italië.

Tevens daalt de relatieve vochtigheid snel als als de lucht daalt, dus daardoor wordt enige wolkenvorming of convectie sterk beperkt.

Aan het oppervlak
Eenmaal aan de grond gekomen in Frankrijk kan het kwik overdag sowieso junirecords breken (41,5°C), misschien gaat zelfs het alltime hitterecord van Frankrijk op de schop (44,1°C). Het is op grote schaal ruim 12°C warmer dan normaal, 

Donderdag was het in Centraal- en Zuid-Frankrijk al op verschillende plaatsen 40 graden, morgen kan in het zuiden zelfs het kwik dichtbij het hitterecord komen!

Verder zijn er ook vrij hoge concentraties Saharazand boven Europa te vinden dezer dagen, dat was een paar dagen geleden zelfs te zien op het satellietbeeld, aan sluierbewolking of extra gekleurde zonsop- en ondergangen is het ook te zien.



Wanneer en hoe wordt de warmte hier verdreven?

---

Dan weer terug naar eigen land, zaterdagmiddag bereikt de hitte hier zijn hoogtepunt zoals eerder gezegd. Ook de nacht die erop volgt kan het vrij warm blijven (dus laat de koele lucht de komende nachten nog even binnen, tenzij je een hitteliefhebber bent). Zondag is het al erg vroeg warm, maar in de loop van de dag draait de wind van zuidoost naar west. Afhankelijk van de timing kan het in het oosten nog tropisch worden, maar tegen de avond is de koele lucht overal weer terug.

Onweer?
Bij de woorden ''afkoeling'' zullen de meeste onweerliefhebbers toch weer denken aan ''onweer''. Echter is de lucht droog (door die subsidentie eerder besproken) en is de forcering (het extra duwtje) erg zwak. Zoals het er nu uitziet valt het niet goed voor onweer, een lokale (onweers)bui is gezien de termijn nog niet uit te sluiten.

Lange termijn

---

Zoals Sven eerder met de pluim liet zien, is er een goede kans op een nieuwe korte warmte opstoot ergens rond volgende week donderdag. Het is momenteel echter het gebrek aan neerslag wat opvalt, zowel EC als GFS hebben weinig neerslag in petto voor komende week.



Of we een herhaling van 2018 krijgen is niet te zeggen, niet ieder jaar is zo droog als 2018. Voorlopig in ieder geval droog. | Gewijzigd: 28 juni 2019, 19:04 uur, door Thijs.

Rustige atmosfeer levert record

---

Als we op de actuele weerkaart kijken, zien we dat we momenteel onder een uitloper van het Azorenhoog zitten.

Afbeelding 1 (actueel beeld): de Benelux bevindt zich onder een uitloper (grijze lijn) van het Azorenhoog.

Bij Portugal tolt zoals al een lange tijd een hoogtelaag rond welke telkens opnieuw warme lucht vanuit Afrika naar Spanje en Frankrijk stuurt. Niet heel veel beweging. Het Groenlandhoog gaat een verbinding aan met het Azorenhoog en daardoor kan de koudere lucht verder zuidelijk uitstromen. Ook de Benelux gaat hier mee te maken krijgen.

Afbeelding 2 (aanstaande zaterdag): de uitloper van het Azorenhoog neemt in invloed af terwijl wij meer met een noordelijke stroming te maken krijgen, zaterdag komt het koufront over. Het hoogtelaag boven Portugal tolt er nog steeds rond.

Zaterdag: In de loop van de zaterdag wordt de bewolking vanuit het noorden dikker, in het zuiden kan het in de warme lucht nog 24 graden worden, maar in het noorden is dat in de koude lucht slechts 17°C. Met name in het noorden en oosten kan enige neerslag van betekenis vallen uit het koufront (1 tot 6 mm), in België en het zuiden van Nederland zal het hoofdzakelijk bewolking zijn.


Afbeelding 3: uiteindelijke situatie, maandag. Hogedruk boven Groot-Brittannië, bij ons een noordenwind met bewolking en een kleine kans op een buitje (kans beperkt door hogedruk).

Rustige nacht veroorzaakt recordje

---

Dankzij weinig wind en heldere condities kon optimale afkoeling plaatsvinden. Dit resulteerde in een kleine verbetering van het record voor de laagste grastemperatuur voor juli. (Het oude record op 10 cm was -1,5°C, dat is nu met 0,1°C verbeterd.

Afbeelding 4: in het binnenland boven zandgrond zien we erg lage temperaturen direct boven het oppervlak.

Hoe kon het zo koud worden?

---

De reden dat het zo sterk af kon koelen heeft alles te maken met de rustige omstandigheden onder de uitloper van het Azorenhoog. De perfecte rustige dag leent zich goed om naar dagelijks terugkerende cyclussen te kijken. Ik heb hiervoor afgelopen zaterdag gebruikt omdat de gehele dag compleet helder verliep en er weinig verstoring was van wind. Alles is in UTC, onze tijd is UTC + 2 uur.


Afbeelding 5: een bijna perfecte stralingscurve. Rood=maximum, zwart = negatieve/positieve straling.

Voor deze uitleg kijken we naar Q netto (de totale som van alle straling). Een positieve Q net betekent dat er energie wordt toegevoegd (als warmte bijvoorbeeld). Een negatieve Q net betekent dat we energie kwijtraken, vaak merken we dit als de afkoeling. We zien dat Qnet in de nacht constant -50 w/m2 is. In de dag stijgt deze geleidelijk naar maximaal 600 w/m2 (omstreeks 11:45). Interessant voor ons is het moment waarop de Qnet van negatief naar positief gaat, en andersom. Deze momenten zijn om 4:30 en 19:00.
Met een schuin oog kijken we ook even naar de Q short (in). Dit geeft de kortgolvige straling die we ontvangen (en als mens waarnemen als zonneschijn).  Daarin zien we dat om 4:00 ongeveer de eerste zonnestralen de grond raken.


Afbeelding 6: temperatuur. Met de lijnen worden het maxima (rood) en de nulpunten (zwart) weergegeven van straling.

We kijken naar de drogeboltemperatuur (''normale'' temperatuur) en met een schuin oog ook naar de temperatuur op 10 cm. We zien het moment dat de straling positief wordt mooi samenvallen met het moment waarop de temperatuur op 1,5 m begint te stijgen. De temperatuur op 10 cm begint iets eerder te stijgen (valt samen met het moment waarop de eerste zonnestralen de grond raken, gele lijn afbeelding 5). Het moment waarop de straling weer negatief wordt valt samen met het moment waarop de temperatuur flink sneller gaat dalen. Het maximum valt niet mooi op het moment waarop je het misschien zou verwachten (weergegeven met dunne grijze lijn), maar een stuk eerder. Ik denk dat dit komt doordat in de middag de lucht het meest sterk gemengd wordt het de koudere bovenlucht en daardoor de lucht bij afnemende zonnekracht al begint af te koelen.


Afbeelding 7: relatieve vochtigheid (%) met het tijdstip van het minimum en maximum van de temperatuur.

Als we naar de vochtigheid kijken komt deze vrijwel geheel overeen met de temperatuursgrafiek. Het temperatuursmaximum komt overeen met de laagste vochtigheid. Dit is vrij logisch, stel dat de lucht om 4:00 100 plaatsen heeft voor water. Van die 100 zijn er 90 bezet, dan is de vochtigheid 90%. Zodra de temperatuur stijgt is er meer plaats voor water, maar blijft hoeveelheid water min of meer gelijk. Dus tel dat om 15:00 er nog steeds 90 bezet zijn, maar er nu plaats is voor 300 water. Dan is de vochtigheid afgenomen tot 30%. Naast dit speelt er wel nog meer, zoals verdamping en menging van de lucht. Door de menging van de lucht in de middag neemt de wordt minder vochtige lucht van boven naar beneden gebracht. Ook verdampt er overdag meer vocht (water => waterdamp), wat de vochtigheid weer wat verhoogd.


Afbeelding 8: temperatuur in de grond. Oranje: maximum op 10 cm hoogte. Gele strepen, maxima op 5, 10 en 20 cm diepte.

De grond is een slechte geleider van warmte, hierdoor is er in grotten of in je kelder vaak een vrij constante temperatuur. We zien ook wat interessants bij de timing van de grondtemperatuur.

1)  vermindering van het maximum: op 1,5 meter hoogte was het maximum 35°C. Op 5 cm diepte is dat al afgenomen tot 23°C. Weer slechts 5 cm dieper is het 20°C. Op 20 cm diepte is het maar maximaal 18°C.

2) vertraging van het maximum: door de slechte geleiding zit er een vertraging in het doorgeven van de warmte. op 5 cm is het maximum 2 uur later, dit neemt toe tot 13 uur vertraging op 20 cm diepte. Dit betekend dat midden in de nacht de temperatuur op 20 cm op zijn hoogst is!

Mochten er nog vragen zijn beantwoord ik die graag.

De oorzaak van de sterke afkoeling van afgelopen nacht is dus de weinige wind, hierdoor werd de atmosfeer ''gesorteerd'' op temperatuur grofweg in de onderste 50 meter. De koudste lucht (hoogste dichtheid) zakt naar onder, met daarboven telkens weer lagen met een iets hogere temperatuur daarboven. Wanneer er wind zou zijn zou de koudste lucht niet naar de bodem kunnen zakken.

Pluim: voorlopig koeler, op lange termijn weer richting 25°C

---

Met de noordenwind komende dagen koeler en regelmatig bewolking met een kans op lichte buitjes na wat regen op zaterdag. Op de lange termijn voorzichtig weer naar 25°C.


Geen overdreven droge pluim, maar lage hoeveelheden zetten geen zoden aan de dijk. Voorlopig in België en Zuidwest-Nederland de minste neerslag, de pluim van het noordoosten is het natste. | Gewijzigd: 4 juli 2019, 23:55 uur, door Thijs.