Polar Vortex / Beschouwingen en achtergronden
Algemeen weer
Polar Vortex / Beschouwingen en achtergronden
“Stratosferische dwalingen” en voorspellende waarde
In oktober hebben we een artikel geschreven (AWM Lars van Galen) over een afzwakkende SPV en de gevolgen voor het weer in onze contreien voor de maande november.Zie hier
De grote vraag is nu hoe gaat het verder met deze ontwikkelingen en kunnen we iets “zinnigs” zeggen over het verloop van de winter en in het bijzonder de december . Laten we eens proberen een tipje van de sluier op te lichten:
Laten we voor de duidelijkheid even bij het begin beginnen en wel bij het weer! De beleving van het weerbeeld vindt altijd plaats aan de grond en wel in onze directe (lokale) omgeving. Het zijn echter juist de (globale) patronen elders en hoog in de atmosfeer die sturend en bepalend zijn voor de ontwikkelingen aan de grond en onze directe omgeving.
De eigenlijke motor van “het weer” is de zon(straling). Door verschillen in zon instraling ontstaan er (grote) groot temperatuurverschillen tussen de evenaar en de polen. Deze verschillen kunnen dagelijks oplopen tot meer dan 100 graden! Door deze temperatuursverschillen ontstaan er in alle lagen van onze atmosfeer luchtstromingen die wederom door de draaiing van onze aarde beïnvloed worden. We weten het wellicht nog van school “Als gevolg van de aardrotatie (corioliskracht) vindt er een afwijking plaats van baan die de warme en koude lucht volgt. Op het noordelijk halfrond vertonen alle bewegingen een afwijking naar rechts, op het zuidelijk halfrond naar links”.
Al deze luchtcirculaties en luchtbewegingen hebben slechts één doel: het opheffen van de energieverschillen tussen de evenaar en de polen. Lucht kan echter slechts relatief geringe hoeveelheden energie opnemen en ook weer afgeven. Water is daarin veel effectiever en water in de lucht neemt dan ook een omvangrijk energietransport in de lucht voor zijn rekening in de vorm van waterdamp, wolken en regen. Verreweg de grootste energie-uitwisseling vindt overigens plaats via de zee en de zeestromingen. Daarmee worden enorme hoeveelheden energie van zuid naar noord en omgekeerd getransporteerd.
De Zweedse meteoroloog Carl-Gustaf Rossby (28 December 1898 – 19 August 1957) ontdekte in 1939 grootschalige bewegingen in de atmosfeer die ontstaan ten gevolge van een natuurlijk herstel van het hierboven genoemde Coriolis effect. Hij merkte ook op dat dat de sterkte daarvan afhankelijk is van de breedtegraad. Deze zogenaamde planetaire golf of golven kregen de naam “Rossby” golven. In de atmosfeer zijn deze Rossby-golven makkelijk te herkennen als grootschalige meanders (slingeringen) van de straalstroom, ze zorgen in feite voor het scheiden van koude en warme luchtmassa’s, waaruit cyclonen (laged drukgebieden /depressies) en anticyclonen (hogedrukgebieden) ontstaan.
Voor de wizkids: de snelheid van de golf is gegeven door:
Met c de golfsnelheid, u de gemiddelde westwaarts gerichte stroming, β de Rossby-parameter en k het aantal golven. Algemeen kun je stellen het aantal troggen/ruggen bepaalt het “golfgetal” en dit kan varieren van 1 tot 8
Met c de golfsnelheid, u de gemiddelde westwaarts gerichte stroming, β de Rossby-parameter en k het aantal golven. Algemeen kun je stellen het aantal troggen/ruggen bepaalt het “golfgetal” en dit kan varieren van 1 tot 8
Veelal visualiseren we in ons hoofd en ook op de weerkaarten deze (golven) in het horizontale vlak! Echter, deze energie uitwisselingen vinden niet alleen in het “horizontale vlak” van west naar oost plaats maar tevens en vooral ook in het verticale vlak (hoogte). Anders gezegd, er vindt continu uitwisseling van energie (warmte) plaats tussen de diverse lagen van de troposfeer (T) en stratosfeer (S). Deze terugkoppelingen worden ook wel teleconnecties genoemd ! De afgelopen jaren is er veel onderzoek gedaan naar de terugkoppeling mechanismen van de lagere atmosfeer en vooral ook hun “voorspelbare waarde“e in het het bijzonder op de invloed van de stratosferische polar vortex in de wintermaanden.
Voor we daarmee verder gaan eerst even een korte uitleg over de stratosferiche polar vortex (SPV):
De zogenaamde ‘polar vortex’ vormt een belangrijk onderdeel van het omvangrijke complexe systeem in onze atmosfeer dat zoals al hierboven aangeduid resulteert in ons weerbeeld aan de grond. De ‘polar vortex’ wordt gevormd door (zeer) koude lucht die in een reusachtige draaikolk rondom de polen vanaf 5 kilometer (500hPA) boven het aardoppervlak circuleert. Deze aanwezigheid van kou levert lagedrukwerking op in de bovenlucht.
Er dient daarbij onderscheid gemaakt te worden tussen enerzijds de troposferische polar-vortex (TPV) en anderzijds de stratosferische polar-vortex (SPV). Met de Stratosferische polar-vortex wordt de eigenlijke polar-vortex bedoeld, een traag systeem welke zich manifesteert in de stratosfeer op 12 tot 50 km hoogte. Het is een gebied met zeer koude lucht dat zich tijdens de donkere koude poolwinters manifesteert op grote hoogte pakweg van november tot eind februari op het noordelijk halfrond. In de zomer is de SPV afwezig. Op zowel de zuidpool als ook op de noordpool is er sprake van zo’n SPV over het zuidelijk halfrond is de wervel sterker en stabieler. Over het noordelijk halfrond is deze wervel een stuk onrustiger en dat heeft nu net zo zijn consequenties.
Zoals gezegd kan het op deze hoogtes in de wintermaanden (poolnacht) door gebrek aan warmtestraling (zon) enorm koud worden waarbij we op 20 kilometer hoogte temperaturen waarnemen van -80 graden. Is de SPV ook nog eens mooi symmetrisch dan kunnen we stellen dat we met een “sterke” SPV te maken hebben die zijn invloed ook tot in de lagere atmosfeer (T) zal doen gelden. Is dit het geval dan hebben we algemeen met sterke westenwinden (jetstream) te maken. Vergelijk het met een draaitol, hoe krachtiger de tol draait hoog stabieler hij staat door de centrifugerende krachten. Anders gezegd –een sterke (zeer koude) SPV leidt tot sterke westenwinden (zonaal) We hebben in dit geval te maken met positieve fase van de NAO en AO
Anderzijds kan het ook voorkomen dat de SPV juist niet zo koud is of juist opwarmt. In dit geval spreken we van een “zwakke” SPV en ook dit heeft weer zijn invloed op de lagere atmosfeer. We zien dan juist een afname van de westenwinden (stream) en zelfs een meer noord-zuid georiënteerd stromingspatroon (meridionaal) . In dit geval hebben we te maken met een negatieve fase van de NAO en AO. Vergelijk nogmaals de draaitol die nu veel minder snel zal draaien, de centrifugaal werkende krachten aan de zijkant zijn veel minder sterk en neemt de snelheid nog verder af dan zien we de tol verplaatsen vanuit zijn draaipunt (uit het lood) en vervolgens omvallen.
In principe gebeurt hetzelfde met de SPV (is immer één grote ronddraaiende cycloon, koude vortex). Door het verzwakken (opwarmen) gaat hij zich vanuit zijn draai (middelpunt) punt verplaatsen, we zien hem tevens verbrokkelen (dipolen of tripolen dan wel split) waarbij aan de randen door de afnemende centrifugaal krachten hele gebieden met koude troposferische of zelfs stratosferische lucht afbrokkelen (filamenten). In het laatste stadium “valt de SPV om” of beter gezegd, wel hebben we te maken met een volledige collaps of breakdown. Dit zien we bijvoorbeeld ook gebeuren aan het einde van de winter wanneer door de opwarming de SPV verdwijnt (final warming)
We gaan weer even terug naar de overheersende westelijke winden op het noordelijk halfrond en de Rossby (planetaire) golf of golven. Variaties in de stratosferische westenwinden leiden enkele weken later tot soortgelijke variaties in de troposferische westenwinden. Anderzijds zullen Rossby-golven zoals we al hebben gezegd ook in hoogte en zelfs tot in de bovenste troposfeer en stratosfeer voortbewegen. Dit zien we bijvoorbeeld gebeuren door hoge bergen (bergketens) die loodrecht op de westelijke hoogtestroming verlopen Rocky Mountains). De jetstream gaat “zwingen” en de amplitude neemt toe. Hieronder een 3 tal plaatjes ter visualisering – bron plaatjes Weerwoord.be (VdV)
Is de golf uiteindelijk zo hoog dat zijn “kritische punt” wordt bereikt dan zal de golf breken of over de top gaan, verzwakken en omkeren. In plaats van een westelijk stromingspatroon zien we dan een omkering naar een oostelijke stroming waarbij door het “instorten” van de golf (luchtmassa’s) de stratosferische lucht comprimeert en daardoor ook weer opwarmt.
Dit proces kan een verdere kettingreactie naar beneden toe veroorzaken met als uiteindelijk resultaat de breakdown van de “koude vortex”. In enkele
dagen tijd kan het kwik er met wel 40° tot 50 stijgen. Men spreekt dan van een zgn. Sudden Stratospheric Warming (SSW) waarbij we veelal twee mogelijkheden zien:
1 de poolwervel gaat aan de wandel (displacement) en verlaat het centrale poolgebied, dit gebeurt met name bij een zgn (wave-1 opwarming / 1 trog – 1 rug) of
2. de vortex breekt in twee stukken breekt (wave-2 opwarming / 2 ruggen – 2 troggen) met bijvoorbeeld het ontstaan van een afgesplitste dipool waarbij de twee resulterende “vortexen” zich afzonderlijk gaan bewegen.
dagen tijd kan het kwik er met wel 40° tot 50 stijgen. Men spreekt dan van een zgn. Sudden Stratospheric Warming (SSW) waarbij we veelal twee mogelijkheden zien:
1 de poolwervel gaat aan de wandel (displacement) en verlaat het centrale poolgebied, dit gebeurt met name bij een zgn (wave-1 opwarming / 1 trog – 1 rug) of
2. de vortex breekt in twee stukken breekt (wave-2 opwarming / 2 ruggen – 2 troggen) met bijvoorbeeld het ontstaan van een afgesplitste dipool waarbij de twee resulterende “vortexen” zich afzonderlijk gaan bewegen.
De term SSW verwijst dus naar wat we waarnemen en wel een snelle opwarming in de stratosfeer. Overigens kunnen de golven kunnen golven elkaar ook afzwakken in plaats van versterken, het moge duidelijk zijn dat dit geen impact zal hebben op het afzwakken van de SPV!
Er zijn al heel wat studies gedaan naar het wel en wee van sturende drukgebieden en hun uitwerkingen op de stratosfeer en indirect en met vertraging op die van de troposfeer. Het voert te ver om die allemaal te gaan benoemen en analyseren maar algemeen kunnen we het volgende stellen:
De SPV is “gevoelig” voor blokkerende troposferische hogedrukgebieden (TBH) ten opzichte van de Rossbygolven (planetaire golven) en diens geografische “fase”. Zo is aangetoond dat TBH boven noord Amerika, de noord Atlantische Oceaan, Europa en het westen van Rusland en met name Siberië voor een betere voortplanting van de golf in hoogte zorgen met als gevolg een opwarming van de SPV tot gevolg. Tevens is ook aangetoond dat prominente hoogtetrog over de westelijke Stille Oceaan en het Verre Oosten de neiging hebben om de opwaartse voortplanting te onderdrukken en daardoor juist voor een afkoeling zorgen.
Daarbij geldt ook nog eens: blokkerende (stationaire) hogedrukgebieden hebben meer impact met betrekking tot een eventuele opwarming (SSW) van de (polaire) stratosfeer dan dynamisch hogedrukgebieden in combinatie met hoogtetroggen die in de geografische stromingsrichting van de westerlies (westenwinden) voortbewegen.
Naast bergketens kunnen ook blokkerende hogedrukgebieden soortgelijke processen in de hand werken en als tegenhanger daarvan hoogtetroggen dit juist weer verzwakken. Vooral het Siberische hoog kan (zal) wanneer het goed ontwikkeld is invloed hebben op het verloop van de jetstream (Rossby golf).
Het Siberische hoog is een thermische hoog wat vooral in de onderste lagen van de atmosfeer gevuld is met zeer koude lucht. Belangrijk voor de ontwikkeling van dit thermische hoog is de mate van sneeuwbedekking in Siberië. Veel en vooral vroege sneeuw (oktober) zijn gunstig voor de ontwikkeling van het thermische hoog. Kijken we naar deze herfst dan zien we boven Siberië sinds oktober een record hoge sneeuwbedekking.
Ter afsluiting: het gedrag van de SPV wordt gemonitord door o.a. satellietgegevens, sonderingen als ook modeldata en deze zijn online terug te vinden op diverse websites. In principe kunnen we dus de ontwikkelingen in de (S)PV vervolgen op 10, 20 of 30 hPa. Wanneer de SPV verval begint te sputteren (te zien aan de kerntemperatuur, de vorm of de sterkte van de vortex en de jetstream) dan kan dit in de nabije toekomst zijn uitwerking hebben op het algemene weerpatroon. Tussen het inzetten van een SSW en de interactie op de polaire jet zit een 10 à 14 dagen tijd. Vandaar dus ook het enigszins ‘voorspellende’ karakter van wat er hoog in de stratosfeer gebeurt. Last but nog least moeten vervolgens de puzzel stukjes voor onze contreien nog wel even goed vallen (exacte positie van de sturende drukgebieden) Gaat dit gebeuren dan zullen we in de loop van december gaan evolueren naar markant kouder WINTERweer! (zonder enige garantie)
Bron Alpenweerman.nl / Johann
Phantasie ist wichtiger als Wissen, denn Wissen ist begrenzt. (Albert Einstein)
Polar Vortex / SSW (update) 03-02-18
Chaos in de bovenkamer – de poolwervel gaat breken!
Lange tijd is de stratosfeer – de luchtlaag boven ons – deze winter relatief rustig gebleven. Maar dat gaat de komende dagen veranderen! De normaal zo stabiele luchtlaag wordt helemaal op zijn kop gezet, met mogelijk ook gevolgen voor het weer aan de grond! In deze blog meer over de achtergrond van deze opschudding.Korte introductie
Om te begrijpen wat er de komende dagen gaat gebeuren, is het eerst belangrijk om te begrijpen wat de ‘normale’ situatie is in de winter. Normaal gesproken bevindt het weer waar wij mee te maken hebben zich vooral dicht bij de grond, tot ongeveer een hoogte van 10 km. Dat wordt ook wel de troposfeer genoemd. In deze luchtlaag ontstaan alle stormen, regenbanden, hogedrukgebieden en lagedrukgebieden die voor ons het weer bepalen. In de luchtlaag daarboven, die zich uitstrekt van 10 tot ongeveer 30 km, is het normaal gesproken juist heel rustig. Deze luchtlaag heet ook wel de stratosfeer. Het is daar normaal zo rustig, omdat de temperatuur toeneemt met de hoogte; het wordt dus warmer hoe hoger je komt. Dat wordt ook wel stabiel genoemd.
Toch is het ook weer niet helemaal rustig in de stratosfeer. En dat is omdat zich daar elke winter een groot lagedrukgebied vormt. Deze heet de poolwervel. Je kunt het zien als een enorme ‘tol’ waaromheen de wind sterk waait van west naar oost. Deze poolwervel ligt vaak met haar kern heel dicht bij de Noordpool in de winter, en verandert nauwelijks van plaats. De poolwervel is dus eigenlijk een heel stabiele factor in de stratosfeer.
Toch gebeurt het soms dat deze poolwervel aan de kant wordt geduwd, of in tweeën wordt gesplitst. Een dergelijke gebeurtenis wordt een Sudden Stratospheric Warming (SSW; plotselinge stratosferische opwarming) genoemd. Dit gebeurt gemiddeld ongeveer 2 keer per 3 jaar. De naam komt omdat tijdens een SSW de temperatuur enorm hard stijgt in korte tijd. Zo kan de temperatuur maar liefst 30 graden kan stijgen in minder dan een week tijd (!). Om even aan te geven hoe extreem dit is: Als dit aan de grond zou gebeuren, dan zou de temperatuur dus van 5 naar bijvoorbeeld 35 graden stijgen binnen een week.
Dit jaar ook raak
Ook dit jaar gaat het dus ‘raak’ zijn. De poolwervel wordt de komende dagen helemaal ‘fijngeknepen’. Het is daarmee ook een hele mooie SSW, zoals we hieronder gaan zien. Daarvoor gebruiken we de weerkaarten op ongeveer 30 km hoogte.
Om deze SSW begrijpen is het belangrijk om te bedenken dat de ‘L’ de poolwervel is. De poolwervel kan ook breken, dan zijn er dus meerdere kleine ‘poolwervels’. De H’s zijn ‘hogedrukgebieden’ die de poolwervel juist van haar plaats duwen.
Nog geen opschudding…
Op 2 februari was er nog niet veel aan de hand. De poolwervel lag dicht bij de Noordpool, maar wel iets aan de Europese kant. Deze werd namelijk licht weggeduwd door een hogedrukgebied boven de Stille Oceaan. Maar hier is nog zeker geen sprake van een SSW.
Op 2 februari lijkt alles nog vrij rustig, al ligt de poolwervel niet helemaal netjes boven de Noordpool. Bron: FU Berlin.
Druk van twee kanten
7 dagen later is er wel heel veel veranderd. De poolwervel begint haar eerste serieuze barsten te vertonen. De kern is namelijk opgesplitst in twee stukken. Eentje ligt boven Noord-Amerika, de andere boven Rusland. Dit komt doordat het hogedrukgebied boven de Stille Oceaan hulp heeft gekregen vanaf Europese kant. De twee samen ‘splijten’ de poolwervel in tweeën. Nog steeds is dit geen overtuigende SSW, want de twee kernen van de poolwervel zitten nog redelijk aan elkaar vast.
Op 9 februari is het begin van de splijting mooi te zien.
Gespleten en kapot!
Nog 3 dagen later is er maar weinig van de sterke poolwervel over! De twee kernen zijn helemaal losgeraakt van elkaar. De kern boven Noord-Amerika is nog vrij sterk. Maar de andere is juist helemaal verzwakt en ligt boven het uiterste zuidoosten van Europa.
Uiteindelijk blijkt dus dat de de hogedruk min of meer de pool heeft ‘veroverd’. Dit is een klassiek patroon voor een SSW. En ook meteen een hele mooie!
.
12 februari is de SSW zeker een feit!
Temperatuuromslag
Natuurlijk zou een SSW nog niets zijn zonder een extreme opwarming. Deze gaat de komende dagen ook zeker plaatsvinden. Om dit te laten zien is hieronder de verwachte temperatuur vanaf 2 februari precies boven de Noordpool op 30 km hoogte getoond, omringd met een rood vierkant. De temperatuur stijgt van ongeveer -60 graden op 2 februari naar -30 graden op 12 februari; een stijging van 30 graden in 10 dagen dus. De sterkste stijging van -50 naar -30 graden vindt zelfs plaats in een paar dagen tijd. Deze opwarming is dus zeker ‘plotseling’!
De SSW levert ook een forse opwarming op van ongeveer 30 graden in 10 dagen tijd! Bron: FU Berlin.
Speculeren over de gevolgen?
De grootste vraag is nu nog wat deze split van de poolwervel betekent voor het weer aan de grond. De effecten van een SSW vinden vaak plaats tussen 5 en 50 dagen na de SSW. Dit is een grote tijdsperiode, waarin de effecten soms sterk en soms juist helemaal afwezig kunnen zijn. Omdat de gevolgen van SSWs nog verre van helemaal duidelijk zijn, wordt hier veel onderzoek naar gedaan. Maar er is toch al redelijk wat bekend. Enkele dagen tot enkele weken na een SSW gebeurt namelijk vaak het volgende:
- De kans op hoge druk/blokkades in de buurt van de polen wordt iets groter. Dit betekent dat de kans op het aanhouden van een bepaald weertype bij ons groter wordt. Dat kan dus een koude noordoostelijke stroming zijn, maar ook een warme zuidelijke stroming.
- Waar deze blokkades precies komen te liggen is sterk afhankelijk van verschillende eigenschappen van een SSW.
- Samenhangend komt de polaire straalstroom zuidelijker uit. De polaire straalstroom is een rivier van hoge windsnelheden die rond de aarde cirkelt rond onze breedtegraad. Als deze zuidelijker komt, dan is de kans op kou-uitbraken groter. Dit is dan weer afhankelijk van de locatie van blokkades.
Als de tijd het toelaat komt binnenkort nog een update over wat de (belangrijke) rol is van het weer aan de grond voor deze SSW. En natuurlijk houden we ook de weerkaarten na de SSW goed in de gaten! Wordt zeker vervolgd…
Bron Alpenweerman.nl / Lars van Galen
| Gewijzigd: 4 februari 2018, 12:27 uur, door Alpenweerman
Phantasie ist wichtiger als Wissen, denn Wissen ist begrenzt. (Albert Einstein)
Een uitgeputte poolwervel gaat weer in zomerslaap!
De komende dagen zegt de poolwervel in de stratosfeer definitief vaarwel. We nemen dan ook afscheid na een heel interessant jaar, met een krachtige plotselinge opwarming (SSW) in februari. De effecten van deze SSW waren als uit het boekje! In deze blog meer over de ‘zomerslaap’ van de poolwervel, een terugblik naar de ‘perfecte’ SSW en alvast een korte blik vooruit naar volgende winter.De lente is alweer even onderweg. Planten staan weer in bloei, de natuur wordt weer groener en de temperatuur heeft alweer een paar keer de 20 graden overschreden. Zo lijkt de winter ook alweer een hele poos geleden. Toch zijn er nog steeds tekens van winter te bekennen! De poolwervel, hoog in de atmosfeer, is namelijk nog steeds aan het rondtollen. Al gaat ook dat niet even hard meer.
Een korte uitleg van wat een poolwervel is, en wat die te maken heeft met ons weer, is hierte vinden!
Afzwaaien
Ook voor de poolwervel zijn de laatste dagen nu bijna geteld. De komende dagen verzwakt deze steeds meer, en het zal dan ook niet meer lang duren voordat de poolwervel van de kaarten is verdwenen. Dit gebeurt ieder jaar gemiddeld rond eind april.
De reden waarom de poolwervel het alleen in het winterhalfjaar uithoudt heeft te maken met de zon. Deze poolwervel heeft namelijk heel koude lucht nodig hoog boven de pool om op gang te komen. Hoe kouder het is boven de pool ten opzichte van de lucht verder naar de evenaar, hoe sterker de poolwervel kan worden. In het winterhalfjaar staat de zon zó, dat het zonlicht de poolgebieden niet kan bereiken. Dit kennen wij zelf als poolnacht.
Zonder zonlicht kan de stratosfeer boven de polen perfect afkoelen. Daardoor ontstaat dus in het begin van het winterhalfjaar (in de herfst) een poolwervel die zich steeds verder versterkt.
Vanaf de lente ontvangt de Noordpool juist wel weer poollicht. Hierdoor warmt de stratosfeer ook weer op, met als gevolg dat de poolwervel steeds zwakker wordt en uiteindelijk verdwijnt. Deze maakt dan plaats voor een groot hogedrukgebied.
Ook nu zien we een zwakke poolwervel die langzaam steeds verder verzwakt. De temperatuur boven de pool loop ook steeds verder op. Op het kaartje hieronder is nog wel een kleine kern van lage druk boven Rusland te zien. Maar deze is heel zwak; dit is te zien aan dat er maar weinig lijntjes om het lagedrukgebied heen zitten. Weinig lijntjes betekent ook lage windsnelheden. De temperatuur ligt in de kern van de pool rond -55 graden.
9 dagen later, op 24 april, is er nauwelijks meer een poolwervel herkenbaar. Ook is de temperatuur gestegen tot ongeveer -50 graden.
De poolwervel zwakt de komende dagen steeds verder af. Is op zondag 15 april nog wel een duidelijke kern te zien boven Rusland, 9 dagen later is deze kern bijna verdwenen.
Niet plotseling, maar rustig
Wat wel opvallend is, is dat het afzwakken van de poolwervel er heel rustig aan toe gaat. In sommige gevallen is de laatste opwarming van de poolwervel vrij explosief, en stijgt de temperatuur boven de pool binnen een paar dagen met meer dan 30 graden. Dan is er echt sprake van een plotselinge stratosferische opwarming (SSW). Maar in dit geval gebeurt dat dus niet. Dit is omdat de poolwervel al zo ver was verzwakt door de SSW van februari, dat er geen stevige opwarming en verzwakking van de poolwervel meer plaats kon vinden. Deze poolwervel gaat dus rustig haar zomerslaap in.
De ‘grote’ SSW van februari
Dan nog even terug naar de ‘echte’ SSW van 12 februari. Dit was er dus eentje uit het boekje! Tijdens de SSW steeg de temperatuur boven de pool met ongeveer 30 graden in heel korte tijd; echt een plotselinge opwarming dus!
Rond 12 februari steeg de temperatuur boven de pool in de stratosfeer met ongeveer 30 graden!
De effecten van een SSW op het weer aan de grond zijn volgens de theorie te zien ergens tussen 5 en 50 dagen nadat de SSW had plaatsgevonden. Vaak wordt de druk na een SSW in de buurt van de polen hoger, en in de subtropen juist lager. Hierdoor neemt de kans op koude-uitbraken toe. Maar dit is alleen als de hogedrukgebieden op de juiste plaats komen te liggen. En dat was -15-20 dagen na de SSW – aan het einde van februari en begin maart het geval!
Rond 28 februari kwam namelijk een hogedrukgebied precies boven Scandinavië te liggen. Toen werd met een stroming uit het oosten ijskoude Siberische lucht naar Nederland gevoerd. Het resultaat was dat een groot deel van Nederland in die week op het ijs stond!
Rond 28 februari was de druk in de buurt van de pool bijzonder hoog. Uiteindelijk kwam een hogedrukgebied precies boven Scandinavië te liggen, wat in Nederland zorgde voor een periode met ijskoud weer.
En dat zorgde voor veel schaatspret. Foto: Daan Bollinger, Hilversum.
Een tweede koude-uitbraak gelinkt aan de SSW van februari vond plaats halverwege maart. Deze koude-uitbraak was korter, maar deze uitbraak zorgde wel voor de koudste 18 maart in De Bilt sinds het begin van de metingen.
Volgend jaar geen SSW?
Na de SSW ‘uit het boekje’ van dit jaar is het de vraag of we volgend jaar weer een SSW kunnen verwachten. De kansen erop lijken voorlopig kleiner dan dit jaar. Dit is te koppelen aan een schommeling genaamd de QBO. Dit is kortgezegd een heel regelmatige schommeling van oosten- en westenwinden in de stratosfeer boven de evenaar. Is deze negatief, dan is de kans op een SSW groter. Andersom is de kans op een SSW bij een positieve QBO juist kleiner.
Voor komende winter staat een positieve QBO op het programma. Dat betekent dus een kleinere kans op een SSW. Daarmee is de kans op koude-uitbraken door een SSW komende winter volgend jaar ook kleiner. Of dat ook leidt tot een te zachte winter komend jaar is natuurlijk nog niet te zeggen.
Tot dan is het voor de poolwervel tijd om in een rustige zomerslaap te gaan. Tot volgend winterjaar!
Bron: Alpenweerman.nl
Phantasie ist wichtiger als Wissen, denn Wissen ist begrenzt. (Albert Einstein)
Mooi stuk over de polar vortex
http://www.severe-weather.eu/mcd/latest-update-on-the-polar-vortex-split-much-colder-weather-will-overspread-western-half-of-europe-soon/amp/?__twitter_impression=true
| Gewijzigd: 15 januari 2019, 19:10 uur, door Jeroen71
