Schade rond Nijmegen na de zware storm van donderdag 18 januari... De windsnelheden hebben 120-125 km/uur bereikt!


Wouter van Bernebeek

Achtergrond: Code rood voor zeer zware windstoten op 18 januari 2018
Storm bij zwaarste tien in bijna halve eeuw

Synoptische situatie en opgetreden weersverschijnselen
Op 17 januari 2018 kwam er voor de kust van Newfoundland een kleine depressie tot ontwikkeling. Dit lagedrukgebied trok, dankzij een bijzonder sterke straalstroom van ruim 250 km/uur, met grote  snelheid in de richting van Europa. Op 18 januari 2018 trok het lagedrukgebied over het Waddengebied naar Duitsland. Aan de zuidflank van het lagedrukgebied deden zich boven ons land enige tijd zware tot zeer zware windstoten voor met veel schade en grote overlast tot gevolg. Er vielen twee doden. Het KNMI waarschuwde middels een code rood (weeralarm) voor de zeer zware windstoten.


Figuur 1: Weerkaart 18 januari 2018, 12.00 uur. Goed is te zien dat aan de zuidflank van het laag de blauwe lijnen (lijnen van gelijke druk) dicht bij elkaar liggen. Er is hier sprake van een groot luchdrukverschil over korte afstand: veel wind.

Op nadering van de stormdepressie nam de wind in de ochtend snel aan. Kort na 7 uur bereikte de wind langs de (zuid)westkust stormkracht (kracht 9) en her en der trok de wind later in de ochtend aan tot zware storm (kracht 10), soms enige tijd zelfs tot een zeer zware storm (kracht 11). In Hoek van Holland werd hierbij een windstoot gemeten van (afgerond) 144 km/uur.

Ook landinwaarts stond op behoorlijk wat plaatsen enige tijd een windkracht  8 (stormachtige wind) of storm, kracht 9 (figuur 2). Daarbij deden zich op uitgebreide schaal windstoten voor van 110 tot ruim 125 km/uur (figuur 3).

Windstoten van ruim 120 km/uur diep in het binnenland zijn zeldzaam. In De Bilt werd een windstoot geregistreerd van 122 km/uur, dat was daar sinds de grote januaristorm van 1990 niet meer voorgekomen.  

De storm duurde kort, slechts 2 tot 3 uur. Tegen de middag nam de wind in het westen snel af, in het oosten was de storm rond 13.00 uur over haar hoogtepunt.

Voor iedere storm sinds 1970 heeft het KNMI de bijzonderheid bepaald in de vorm van het ‘stormgetal’.  Dit getal geeft een indicatie voor de zwaarte van de windstoten tijdens een storm, gemiddeld over Nederland. Op basis van het stormgetal hoort de storm bij de tien zwaarste in bijna 50 jaar (tabel 1):

Tabel 1: Top tien zware stormen in Nederland sinds 1970.


Impact
De impact van de storm was groot. Uit een groot deel van het land kwamen schademeldingen met volgens het Verbond van Verzekeraars een schade aan huizen en auto's van tenminste 90 miljoen euro. De brandweer moest 10.000 keer uitrukken. Voor het eerst in de geschiedenis werd het treinverkeer in het gehele land stilgelegd. Op de wegen ontstonden talrijke blokkades door omgewaaide bomen en gekantelde vrachtwagens. Op Schiphol werden ruim 300 vluchten geannuleerd en de luchthaven werd ook enige tijd gesloten. Er vielen twee doden.

Uitgegeven waarschuwingen
Op woensdag 17 januari om 04.48 uur is het KNMI beginnen te waarschuwen voor de mogelijke zeer zware windstoten op 18 januari middels een code geel:

'Donderdag opnieuw kans op zeer zware windstoten tot van 100-120 km/uur, aan de westkust en 80-100 km/uur landinwaarts.'

Om 11.25 uur op 17 januari 2018:

'Donderdag krijgen we te maken met een (zware) westerstorm. In de ochtend en eerste helft van de middag zijn overal zware windstoten mogelijk van 80-100 km/uur. In de tweede helft van de ochtend tot aan het begin van de middag zijn er tijdelijk zelfs zeer zware windstoten mogelijk van 100-120 km/uur. In de tweede helft van de middag neemt de wind sterk in kracht af.'

Om 13.56 uur op 17 januari 2018 is de uitstaande waarschuwing opgeschaald naar een code oranje voor een deel van het land.

'Code oranje: Donderdag (zeer) zware windstoten. Donderdagochtend krijgen we te maken met een (zware) westerstorm. In de ochtend en eerste helft van de middag zijn overal zware windstoten mogelijk van 80-100 km/u. In de tweede helft van de ochtend tot aan het begin van de middag zijn er in het zuidwesten, westen, midden en later oosten tijdelijk zelfs zeer zware windstoten mogelijk van 100-120 km/u. In de tweede helft van de middag neemt de wind sterk in kracht af.

Op 18 januari 2018 om 09.16 uur is de uitstaande code oranje opgeschaald naar code rood.

'WEERALARM: Zeer zware windstoten. Vanochtend en vanmiddag is er sprake van een zware westerstorm. In de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht, Flevoland, Gelderland, Overijssel en het IJsselmeergebied is code rood van kracht voor zeer zware windstoten van 110-130 km/u, lokaal mogelijk 140 km/u. In de overige gebieden worden iets lagere waardes verwacht van 100-120 km/u en is er code oranje van kracht. In de tweede helft van de middag neemt de wind sterk in kracht af. De wind komt uit west tot noordwest.'

Om 14.00 uur is code rood beëindigd in de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht, Flevoland en het IJsselmeergebied, om 15.00 uur in de provincies Gelderland en Overijssel.

KNMI.nl