Een agent bij een van de aangespoelde potvissen op het strand van Texel in januari 2016. De dieren zouden volgens nieuw onderzoek in de war zijn geraakt door het noorderlicht. © AD
Grote zonnestormen, die ook verantwoordelijk zijn voor bijvoorbeeld het noorderlicht, hebben mogelijk een rol gespeeld bij het aanspoelen van 29 potvissen in 2016. Zes van de enorme zeedieren spoelden in januari van dat jaar aan op het strand van Texel. Renske Baars 05-09-17, 11:36
Een nieuw onderzoek stelt dat de potvissen in de war raakten van geomagnetische stormen, waardoor ze in ondieper water raakten. Verdwaald en gevangen in de ondiepe wateren stierven de potvissen massaal op Europese stranden in een poging om te ontsnappen. Het onderzoek is recentelijk gepubliceerd in het International Journal of Astrobiology.
Onderzoekers konden eerder geen goede reden vinden waarom de potvissen gestrand waren: uit de autopsies bleek dat het jonge en goed gevoede dieren waren. Ze droegen bovendien geen ziektes bij zich. Er werd eerder gedacht aan vergiftiging, of dat de prooidieren op jacht naar voedsel fataal waren afgedwaald.
Potvissen leven vooral in warmere wateren over de hele wereld. De dichtstbijzijnde groep zwemt rond de Azoren in de Atlantische Oceaan. Als de dieren tussen de tien en vijftien jaar oud zijn, zwemmen de jonge mannen naar het noorden, in de richting van de poolregio. Ze jagen op de grote hoeveelheden inktvis in de koudere wateren.
De potvissen zwemmen normaliter in de richting van de witte lijn, maar in 2016 gingen ze noordelijker (rode lijn). © Klaus Vanselow
Navigatie
Zonnestormen hebben invloed op het navigatievermogen van vogels en bijen, bleek eerder. Die verdwaalden door een verstoring in het magnetische veld. Het spectaculaire noorderlicht, dat een resultaat is van die stormen, kan ook communicatiesystemen en satellieten van slag brengen. In december 2015 waren er twee grote zonnestormen die de navigatie van de jonge mannetjespotvissen zouden hebben beïnvloed, aldus Klaus Vanselow van de Universiteit van Kiel in Duitsland. Zij zwommen toen in de noordelijke regio.Potvissen zijn enorme dieren die vrij door de oceaan zwemmen. Ze worden geleid door hun navigatiegevoel
Klaus Vanselow van de Universiteit van Kiel in Duitsland,,Potvissen zijn enorme dieren die vrij door de oceaan zwemmen. Ze worden geleid door hun navigatiegevoel. Als dat wordt verstoord door het noorderlicht, dan kan het gebeuren dat een groep dagenlang de verkeerde kant op zwemt. Ze komen er dan pas laat achter dat ze hun route moeten bijstellen'', aldus Vanselow. ,,Als ze verkeerd zwemmen in de omgeving van Schotland en Noorwegen, dan is het te laat voor deze dieren om nog om te keren. Dan zitten ze vast in te laag water.'' ControversieelDe theorie van Vanselow is tamelijk controversieel, omdat niet meer te achterhalen is of het klopt. ,,Ik wil voorzichtig zijn met het beamen van de theorie'', zegt Abbo Van Neer van de Universiteit van Hannover. Hij leidde vorig jaar zestien potvis-autopsies in Duitsland. ,,Maar het klinkt als een logische en potentiële reden voor het stranden van deze zeedieren.''
De aangespoelde gewone vinvis met Ecomare-bioloog Pierre Bonnet en walvisexpert Adrie Vonk. © Ecomare
Ook Pierre Bonnet van Ecomare noemt het 'redelijk plausibel'. ,,Er zijn zoveel verschillende theorieën. Dit is daar eentje van. Maar de onlangs overleden Chris Smeenk, in mijn ogen toch dé walvisexpert, stond hier positief tegenover.'' Toch vermoedt Bonnet dat ook de onervarenheid van de jonge mannetjes een rol speelt. ,,Ze zwemmen in een groep met een leider die de keuzes maakt. Een foute keuze en ze gaan allemaal de verkeerde kant op.''
Luchtfotografie van de potvissen die op het strand van Texel aanspoelden. © AD
Bonnet merkte dat ook toen hij de potvissen van het strand probeerde te halen. ,,Zelfs al lukt het een team om er eentje in het water te krijgen, dan zwemt hij toch terug het strand op omdat daar toevallig de leider van het stel ligt. Heel frustrerend.''NASANASA doet al langer onderzoek naar de invloed van het noorderlicht op walvisachtigen over de hele wereld. Zij stellen dat de theorie van de Duitse onderzoeker overeenkomt met hun resultaten. ,,Maar we denken niet dat dit de enige reden is dat de potvissen massaal zijn gestrand. Het lijkt eerder op een samenloop van omstandigheden'', aldus Antti Pulkkinen, die het onderzoek voor NASA leidt, tegen de Britse omroep BBC.
Bron: AD.nl