De zomer 2017: hoe staan we ervoor?

27-07-2017 door Tim van Dalen

Gisteren schreven we al over de weerkundig boeiende zomer in de landen om ons heen. Vandaag kijken we hoe de zomer er in ons land voor staat.

De zomer is weerkundig gezien al ruim aan de tweede helft bezig. Het is daarom een mooi moment om eens te kijken hoe deze zomer tot nu toe heeft gepresteerd. Daarnaast blikken we alvast even vooruit naar augustus…

De vakantiegangers in eigen land hebben de laatste weken regelmatig te maken met de passage van een bui of wat regen, waarbij het soms behoorlijk plenst. Het begin van de zomer verliep echter vaak zonnig, warm en droog. Dat na een bijzonder voorjaar.

Erg droog en zonnig voorjaar
De lente ging de klimaatboeken in als een zeer zonnige, zeer droge en zeer warme. Gemiddeld over het land scheen de zon met 610 uur bijna 100 uren meer dan normaal. Wijk aan Zee noteerde zelfs 674 zonuren. 
In alledrie de maanden was het duidelijk te droog. Op Terschelling viel over de periode 1 maart tot en met 31 mei maar 69 millimeter regen. Gemiddeld over het land viel gedurende het voorjaar met 107 millimeter ongeveer 65 millimeter minder neerslag dan gebruikelijk.
Het droge en zonnige karakter ging meestal gepaard met bovennormale temperaturen. Vooral de laatste twee dagen van maart en tijdens de laatste decade van mei was het opmerkelijk warm. Zo werd op de 27e en 29e mei op meerdere plaatsen de tropische grens van dertig graden gehaald of overschreden. De lente als geheel was in De Bilt 1,2°C warmer dan de norm van 9,5°C.

Warm en zonnig begin van de zomer
Het warme, zonnige en droge karakter van het voorjaar zette zich voort tijdens de eerste drie weken van juni. Halverwege de maand kwam het in het zuidoosten tot een officiële hittegolf. In de plaats Arcen werd het op 22 juni maar liefst 35,2°C. Aan de voorwaarden voor een landelijke hittegolf werd echter niet voldaan.

Vanaf 23 juni schakelden we over op een wisselvallig en een stuk koeler weertype. Lagedrukgebieden boven de Atlantische Oceaan wisten vanaf dat moment tot over West-Europa door te dringen. Daarmee kwam van tijd tot tijd een storing over met regen of buien.

Als gevolg van een zeer droog voorjaar in combinatie met een warm en vrij droog begin van juni was het landelijk neerslagtekort tot dan toe opgelopen tot ruim 150 millimeter.

Compensatie in de hoogzomer
Tijdens de huidige julimaand is in grote lijnen weinig veranderd aan het onbestendige patroon van de laatste fase van juni. Bijna elke dag kwam het ergens in het land tot pittige regen- of onweersbuien. Zodoende is er deze maand op veel plekken een flinke slok regenwater naar beneden gekomen. Op de meeste plaatsen is de grens van 100 millimeter neerslag al gepasseerd. In Groningen en Noord-Brabant is plaatselijk zelfs al meer dan 160 millimeter afgetapt. De droogte is daardoor voor een deel weggewerkt. In het uiterste noordwesten is het deze maand een stuk droger; nabij Den Helder is nog maar 37 millimeter gevallen.

Na het droge voorjaar lijkt deze maand voor het grootste landsdeel sprake van een soort van compensatieregeling. Het is echter niet ongebruikelijk dat de hoogzomer natter verloopt dan de voorgaande maanden, vooral in de kustregio. Het opgewarmde zeewater vormt dan namelijk een extra energiebron voor de ontwikkeling van buien.

Buiig, maar ook zonneschijn
Ondanks de vele buien, heeft de zon deze maand tot dusverre maar ongeveer tien uur minder dan gebruikelijk geschenen. Kijken we naar de hele zomerperiode vanaf 1 juni dan heeft de zon in De Bilt tot en met gisteren ruim 20 uur meer dan normaal geschenen. In Gilze-Rijen is dat zelfs 38 uur. Leeuwarden staat op drie extra zonuren deze zomer ten opzichte van het langjarig gemiddelde.

Zomerse en tropische dagen
Naast neerslagsommen en hoeveelheid zonneschijn is ook de temperatuur van grote invloed op het zomergevoel. Een echte koude periode hebben we deze zomer nog niet meegemaakt. Op slechts twaalf dagen van de 56 dagen werd de warme grens van 20,0°C in De Bilt niet gehaald. Dertien keer werd het daar zomers warm met 25,0°C of meer.

Het aantal tropische dagen (maximumtemperatuur ?30,0°C) staat in De Bilt tot dusverre op twee. Op basis van het langjarig gemiddelde mogen we daar gedurende de rest van deze zomer (tot en met augustus) nog twee van dit soort dagen verwachten. Vanwege de zee-invloed zijn de temperatuurverschillen tussen de kustregio en het zuidoosten tamelijk groot. Zo wacht Lauwersoog nog altijd op de eerste tropische dertiger, terwijl Arcen en Maastricht al zes van deze hete dagen heeft genoteerd. In Maastricht is het op zelfs op bijna de helft van de dagen (25 keer) tot een zomerse 25,0°C gekomen.

Warmtegetal
Een andere maat om de hoeveelheid warmteproductie te bepalen is het zogenaamde warmtegetal. Dit getal wordt gevormd door per meetstation per dag alle graden dat de gemiddelde etmaaltemperatuur boven 18,0°C komt bij elkaar op te tellen, over de periode 1 april tot en met 31 oktober. De teller staat in De Bilt tot en met gisteren op 69,8. Daarmee is deze zomer op dit vlak nu al goed voor tenminste plaats 33 van warmste zomers sinds 1901.

Dus ondanks lokaal kortdurende forse buien tijdens de laatste weken, is de zomer tot nu toe warm met ongeveer de normale hoeveelheid uren zonneschijn.

Vooruitzichten
Tot aan augustus blijft ons weerbeeld onder sterke invloed van grootschalige lagedrukgebieden nabij de Britse Eilanden. Hierdoor passeren bij tijden buienstoringen en is de overheersende windrichting bij ons zuidwestelijk. Op basis van de uitvoer van het ECMWF-model voor de middellange termijn lijkt de stroming begin augustus in grote lijnen weinig te veranderen, zodat structureel warm en stabiel zomerweer ook dan niet wordt verwacht. Halverwege augustus neemt de kans op hogedrukopbouw boven onze omgeving toe. Dit zou kunnen leiden tot een drogere, rustigere en wat warmere periode. Meer dan een eerste voorlopige indicatie is het echter niet.



Lees ook:

Gebruikte bronnen: KNMI, weergegevens.nl, ECMWF