25 en 26 november 2005, nogmaals
Winternieuws uit binnen- en buitenland
25 en 26 november 2005, nogmaals
Gisteren heeft Reinout van den Born een boeiend verslag geschreven over het barre winterweer in delen van het land dat ons tien jaar geleden, op 25 november 2005, overviel. Maar in feite was ook 26 november her en der een memorabele sneeuwdag. Vandaag blikken we dus nogmaals terug naar die beide dagen van tien jaar geleden, ditmaal bezien door de ogen van Tom van der Spek.
Het voorspel
Onwetend van hoe de verwachtingen in de weerkamer van meteo Consult werden bekokstoofd, ga ik, die donderdagavond, 24 november, toch wel verwachtingsvol naar bed. Uiteraard heb ik de weerberichten wel gevolgd en die maken melding van storm, veel regen en ook natte sneeuw. Ik ben benieuwd!
Als weerliefhebber slaap ik onrustig, hoewel ik vooral later in de nacht langer in slaap weet te blijven. Eerder die nacht heb ik namelijk al gemerkt dat de wind, uit de ‘zachte’ westzuidwesthoek, flink aan het aanwakkeren is en dat het pijpenstelen is gaan regenen. Géén (natte) sneeuw dus, en met deze wind zal dat er voorlopig niet van komen.
De volgende ochtend is het toch wel verbazend om te zien dat, ondanks een bulderende westzuidwester, de temperatuur al tot iets onder 2 graden is gedaald! Het regent nog steeds hard, met grote druppels en het verbaast mij niet dat ik op het dakraam toch ook al een paar kletsnatte, bijna gesmolten sneeuwvlokken zie ploffen. Dat kan nog een leuke dag worden!
Een helletocht
Maar van dat leuke is eerst weinig te merken. Ik heb vandaag een late dienst, die officieel om 9.30 uur begint, maar gezien het weerbeeld lijkt het mij niet onverstandig om een half uurtje eerder op de fiets te stappen, een tochtje van vier-en-en-halve kilometer, van Bennekom naar Wageningen, wat normaal in een kwartiertje is gepiept. Gehuld in regenpak en in de stromende regen (met een enkele natte sneeuwflats) ga ik op pad, maar niet alvorens ik op de digitale regenmeter heb gezien dat er al 20 mm regen is gevallen…
Eerst is de fietstocht nog wel te doen met zijwind, maar in het Binnenveld, tussen Bennekom en Wageningen, volgt er een stuk van ruim één kilometer, waarbij ik de wind pal tegen heb. Ik schakel terug van de vijfde versnelling (die ik normaal gebruik) naar ‘vier’; de zogenaamde ‘straffe tegenwind-stand’, maar ditmaal red ik het ook daarmee niet. Ik moet terug naar ‘drie’ en zelfs ‘twee’, versnellingen die ik eigenlijk nooit gebruik. Het nutteloze hiervan blijft ook nu. Ik draai de trappers rond, maar blijf eigenlijk vrijwel stilstaan. De bulderende wind en ijskoude regen slaan in mijn gezicht en na enige ogenblikken slaat de paniek toe. Ik krijg het gevoel geen lucht meer te krijgen en te stikken. Ik stap af en blijf zo’n twee minuten staan met mijn rug naar de wind gekeerd, happend naar lucht. Fietsen hierna is onmogelijk. Ik loop met de fiets aan de hand de resterende halve kilometer, tot daar waar de weg een haakse bocht maakt en ik, met nu opnieuw zijwind, opnieuw kan opstappen, maar de laatste kilometer heb ik de wind opnieuw bijna pal tegen. Bomen en huizen geven hier gelukkig toch enige beschutting. Ik slaag erin dit stuk wel fietsend af te leggen, maar kom toch min of meer uitgewoond op het werk aan.
Nu terugkijkend kan ik zeggen dat na 28 jaar door weer in wind dit stuk fietsend, ik dit nimmer meer heb meegemaakt. Op de waarnemingen van het naburige weerstation van de WU bij de Haarweg, op slechts enkele kilometers afstand, zag ik achteraf dat er tijdens mijn fietstochtje daar een volle windkracht 8 stond, met windstoten tot 100 kilometer per uur.
Een memorabele dag
Het weersverloop op deze dag, is gisteren al uitgebreid door Reinout beschreven. Als sneeuwliefhebber is het frustrerend om te constateren dat het op slechts 5 tot 10 kilometer naar het oosten, wél matig tot zwaar sneeuwt en dat daar de sneeuwdiktes tot respectabele hoogtes oplopen. Ondanks het feit dat de temperatuur de hele verdere ochtend en het begin van de middag tussen 1 en 2 graden blijft schommelen en het flink matig blijft regenen, weigert de neerslag hier maar in sneeuw over te gaan. Het blijft ‘dakraamsneeuwen’ en de spelbreker is de wind, die wel iets luwt, maar toch nog lange tijd krachtig tot hard blijft uit westzuidwest. Hiermee wordt voortdurend relatieve warmte aangevoerd, die de atmosfeer verbruikt om de vele vallende sneeuwvlokken te doen smelten, alvorens ze het aardoppervlak bereiken.
Maar dat beeld wijzigt in de namiddag! Rond half vier luwt de wind naar een dikke windkracht vier en krimpt naar zuidwest, terwijl de regen onophoudelijk matig van intensiteit blijft. Al snel wordt duidelijk dat de aangevoerde warmte door de wind, het nu gaat verliezen van de hoeveelheid warmte die nodig is om de vallende sneeuw te doen smelten. Ik zie meer natte vlokken tussen de regen door neerploffen, als plots de bomenrij op een halve kilometer afstand bijna onzichtbaar wordt, als in een abrupt opkomende mist. Amper één minuut later sneeuwt het matig tot zwaar en nog een minuut later is de parkeerplaats, die kort tevoren nog goeddeels bedekt was met grote plassen, geheel wit geworden. Zelfs op het water ontstaat dus een laag sneeuwprut. Geen wonder, want dat water had immers al een temperatuur van een fractie boven nul graden…
Al snel is te zien dat het verkeersinfarct in de sneeuwgebieden ten oosten, zich nu rap westwaarts naar hier uitbreidt. De snelweg Ede-Arnhem staat muurvast, waardoor ook de toegangswegen daar naartoe vollopen en die file reikt nu tot in Wageningen. Ditmaal prijs ik mij gelukkig dat ik op de fiets ben. Na het einde van mijn dienst, na 17.45 uur, ploeg ik rustig door de natte sneeuwsmurrie in de vierde versnelling en met de wind schuin in de rug, door het Binnenveld, terug naar huis. De automobilist die vlak achter mij rijdt, is ‘een heer in het verkeer’. Hoewel ik maar tussen 10 en 15 km/uur rij, doet hij op de relatief smalle weg geen moeite mij in te halen. Sterker nog, hij ontsteekt zijn grootlicht, zodat de besneeuwde weg vóór mij, nog beter wordt verlicht!
Thuisgekomen, is het om 19 uur tijd om de Hellmann regenmeter te legen. De digitale regenmeter is na 17 uur stil blijven staan op 36,8 mm en heeft er daarna niets meer bijgetikt. De fles in de Hellmann regenmeter is voor méér dan driekwart gevuld, maar in de trechter zit ook nog een hele lading sneeuw, die nog moet worden gesmolten. Uiteindelijk telt dat op tot 51,7 mm en in de meetreeks van nu bijna 28 jaar, is dat nog steeds mijn record aftapping! Om 19 uur sneeuwt het nog, maar lichter, en al voor 20 uur wordt het overwegend droog.
Zaterdag 26 november
De verwachting is dat het lagedrukgebied die dit veroorzaakt, ook zaterdag boven ons hoofd blijft liggen en wederom een behoorlijke hoeveelheid sneeuw gaat afleveren. Aanvankelijk valt dat hier fors tegen. De nacht verloopt bewolkt, maar zo goed als droog. De druppelende regenpijpen laten horen dat het dooit en het laagje natte sneeuw van zo’n drie tot vijf centimeter is de volgende ochtend op straat dan ook bijna verdwenen, maar de grasvelden zien nog redelijk wit.
Vanwege de drukte is afgesproken dat ik in de loop van de ochtend voor een paar uurtjes kom meehelpen op het werk. Het is somber, maar gelukkig staat er nu weinig wind en uit de loodgrijze lucht valt soms een sneeuwvlok, maar veel stelt dit niet voor. Nadat ik mijn hand en spandiensten op het werk heb verricht, ga ik in de eerste middaghelft weer naar huis, waarbij ik in het Binnenveld een paar foto’s schiet (zie hierboven) van volle sloten, velden die vol met water staan en van de sneeuwresten, die hier inderdaad niet veel meer om het lijf hebben. Al met al verloopt deze dag tot dusver nogal teleurstellend voor een sneeuwliefhebber, maar de atmosfeer heeft nog een verrassing in petto!
Het beeld in het Binnenveld tussen Wageningen en Bennekom op zaterdag 26 november 2005, voor het begin van de hernieuwde sneeuwval.
Opnieuw matige tot zware sneeuwval!
Thuisgekomen verandert het weerbeeld eerst niet, maar dan verschijnen er plots een paar grote vlokken en in het kwartier dat volgt, gaat het steeds harder sneeuwen! Rond 15 uur sneeuwt het matig tot zwaar, waarbij het zicht terugloopt tot slechts een paar honderd meter en het in een mum van tijd opnieuw helemaal wit wordt. De sneeuw lijkt zelfs ‘droger’ te zijn dan de dag daarvoor en soms vallen er bijna ‘zakdoekjes’ uit de lucht. In betrekkelijk korte tijd valt er ruim vijf cm sneeuw, maar uit de aftapping ’s avonds blijkt overduidelijk hoe nat de sneeuw eigenlijk nog was, want de oogst was 12,2 mm!
Beelden van de matige tot zware sneeuwval in Bennekom op 26 november 2005.
In de loop van de middag sneeuwt het op zaterdag 26 november 2005 in Bennekom matig tot zwaar.
Verder naar het oosten werd de sneeuwlaag van de dag tevoren, ook flink aangevuld. Op de Veluwe kwam hier en daar bijna een halve meter sneeuw te liggen en lokaal in het oosten van het land dreigden enkele platte daken zelfs te bezwijken onder de zware last van dit dikke natte sneeuwdek. Hoewel we hier in de regio Bennekom-Wageningen wat de sneeuw betreft, zeker niet in de roos hadden geschoten (maar wel goed op de schijf) kan ik mij deze twee dagen nog als de dag van gisteren herinneren.
Er volgde trouwens een zachte winter met geregeld vorstdagen en ook nog een paar leuke sneeuwsituaties (bijvoorbeeld met stuifsneeuw en vorming van sneeuwduintjes op de avond van 30 december, maar alweer dooi de nacht daarop) maar met in Bennekom geen enkele ijsdag! En de automobilisten die op deze dagen soms vele uren lang stilstonden op de besneeuwde wegen, zullen deze weersituatie ook nog niet zijn vergeten.
Op een herhaling hoeven we nu voorlopig niet te rekenen, want na nog een lokaal nachtvorstje, kan het maandag, op de laatste dag van de meteorologische herfst, lokaal 14 graden worden! En ook begin december zal de winter zich, naar verwachting (nog) niet met het weer in ons land gaan bemoeien. Of dat inderdaad het begin wordt van alweer een zachte winter, zoals de seizoensverwachtingen suggereren, moet worden afgewacht.
Bronnen: MeteoGroup, eigen archief. Foto’s: Tom van der Spek.
Lees ook:
Het voorspel
Onwetend van hoe de verwachtingen in de weerkamer van meteo Consult werden bekokstoofd, ga ik, die donderdagavond, 24 november, toch wel verwachtingsvol naar bed. Uiteraard heb ik de weerberichten wel gevolgd en die maken melding van storm, veel regen en ook natte sneeuw. Ik ben benieuwd!
Als weerliefhebber slaap ik onrustig, hoewel ik vooral later in de nacht langer in slaap weet te blijven. Eerder die nacht heb ik namelijk al gemerkt dat de wind, uit de ‘zachte’ westzuidwesthoek, flink aan het aanwakkeren is en dat het pijpenstelen is gaan regenen. Géén (natte) sneeuw dus, en met deze wind zal dat er voorlopig niet van komen.
De volgende ochtend is het toch wel verbazend om te zien dat, ondanks een bulderende westzuidwester, de temperatuur al tot iets onder 2 graden is gedaald! Het regent nog steeds hard, met grote druppels en het verbaast mij niet dat ik op het dakraam toch ook al een paar kletsnatte, bijna gesmolten sneeuwvlokken zie ploffen. Dat kan nog een leuke dag worden!
Een helletocht
Maar van dat leuke is eerst weinig te merken. Ik heb vandaag een late dienst, die officieel om 9.30 uur begint, maar gezien het weerbeeld lijkt het mij niet onverstandig om een half uurtje eerder op de fiets te stappen, een tochtje van vier-en-en-halve kilometer, van Bennekom naar Wageningen, wat normaal in een kwartiertje is gepiept. Gehuld in regenpak en in de stromende regen (met een enkele natte sneeuwflats) ga ik op pad, maar niet alvorens ik op de digitale regenmeter heb gezien dat er al 20 mm regen is gevallen…
Eerst is de fietstocht nog wel te doen met zijwind, maar in het Binnenveld, tussen Bennekom en Wageningen, volgt er een stuk van ruim één kilometer, waarbij ik de wind pal tegen heb. Ik schakel terug van de vijfde versnelling (die ik normaal gebruik) naar ‘vier’; de zogenaamde ‘straffe tegenwind-stand’, maar ditmaal red ik het ook daarmee niet. Ik moet terug naar ‘drie’ en zelfs ‘twee’, versnellingen die ik eigenlijk nooit gebruik. Het nutteloze hiervan blijft ook nu. Ik draai de trappers rond, maar blijf eigenlijk vrijwel stilstaan. De bulderende wind en ijskoude regen slaan in mijn gezicht en na enige ogenblikken slaat de paniek toe. Ik krijg het gevoel geen lucht meer te krijgen en te stikken. Ik stap af en blijf zo’n twee minuten staan met mijn rug naar de wind gekeerd, happend naar lucht. Fietsen hierna is onmogelijk. Ik loop met de fiets aan de hand de resterende halve kilometer, tot daar waar de weg een haakse bocht maakt en ik, met nu opnieuw zijwind, opnieuw kan opstappen, maar de laatste kilometer heb ik de wind opnieuw bijna pal tegen. Bomen en huizen geven hier gelukkig toch enige beschutting. Ik slaag erin dit stuk wel fietsend af te leggen, maar kom toch min of meer uitgewoond op het werk aan.
Nu terugkijkend kan ik zeggen dat na 28 jaar door weer in wind dit stuk fietsend, ik dit nimmer meer heb meegemaakt. Op de waarnemingen van het naburige weerstation van de WU bij de Haarweg, op slechts enkele kilometers afstand, zag ik achteraf dat er tijdens mijn fietstochtje daar een volle windkracht 8 stond, met windstoten tot 100 kilometer per uur.
Een memorabele dag
Het weersverloop op deze dag, is gisteren al uitgebreid door Reinout beschreven. Als sneeuwliefhebber is het frustrerend om te constateren dat het op slechts 5 tot 10 kilometer naar het oosten, wél matig tot zwaar sneeuwt en dat daar de sneeuwdiktes tot respectabele hoogtes oplopen. Ondanks het feit dat de temperatuur de hele verdere ochtend en het begin van de middag tussen 1 en 2 graden blijft schommelen en het flink matig blijft regenen, weigert de neerslag hier maar in sneeuw over te gaan. Het blijft ‘dakraamsneeuwen’ en de spelbreker is de wind, die wel iets luwt, maar toch nog lange tijd krachtig tot hard blijft uit westzuidwest. Hiermee wordt voortdurend relatieve warmte aangevoerd, die de atmosfeer verbruikt om de vele vallende sneeuwvlokken te doen smelten, alvorens ze het aardoppervlak bereiken.
Maar dat beeld wijzigt in de namiddag! Rond half vier luwt de wind naar een dikke windkracht vier en krimpt naar zuidwest, terwijl de regen onophoudelijk matig van intensiteit blijft. Al snel wordt duidelijk dat de aangevoerde warmte door de wind, het nu gaat verliezen van de hoeveelheid warmte die nodig is om de vallende sneeuw te doen smelten. Ik zie meer natte vlokken tussen de regen door neerploffen, als plots de bomenrij op een halve kilometer afstand bijna onzichtbaar wordt, als in een abrupt opkomende mist. Amper één minuut later sneeuwt het matig tot zwaar en nog een minuut later is de parkeerplaats, die kort tevoren nog goeddeels bedekt was met grote plassen, geheel wit geworden. Zelfs op het water ontstaat dus een laag sneeuwprut. Geen wonder, want dat water had immers al een temperatuur van een fractie boven nul graden…
Al snel is te zien dat het verkeersinfarct in de sneeuwgebieden ten oosten, zich nu rap westwaarts naar hier uitbreidt. De snelweg Ede-Arnhem staat muurvast, waardoor ook de toegangswegen daar naartoe vollopen en die file reikt nu tot in Wageningen. Ditmaal prijs ik mij gelukkig dat ik op de fiets ben. Na het einde van mijn dienst, na 17.45 uur, ploeg ik rustig door de natte sneeuwsmurrie in de vierde versnelling en met de wind schuin in de rug, door het Binnenveld, terug naar huis. De automobilist die vlak achter mij rijdt, is ‘een heer in het verkeer’. Hoewel ik maar tussen 10 en 15 km/uur rij, doet hij op de relatief smalle weg geen moeite mij in te halen. Sterker nog, hij ontsteekt zijn grootlicht, zodat de besneeuwde weg vóór mij, nog beter wordt verlicht!
Thuisgekomen, is het om 19 uur tijd om de Hellmann regenmeter te legen. De digitale regenmeter is na 17 uur stil blijven staan op 36,8 mm en heeft er daarna niets meer bijgetikt. De fles in de Hellmann regenmeter is voor méér dan driekwart gevuld, maar in de trechter zit ook nog een hele lading sneeuw, die nog moet worden gesmolten. Uiteindelijk telt dat op tot 51,7 mm en in de meetreeks van nu bijna 28 jaar, is dat nog steeds mijn record aftapping! Om 19 uur sneeuwt het nog, maar lichter, en al voor 20 uur wordt het overwegend droog.
Zaterdag 26 november
De verwachting is dat het lagedrukgebied die dit veroorzaakt, ook zaterdag boven ons hoofd blijft liggen en wederom een behoorlijke hoeveelheid sneeuw gaat afleveren. Aanvankelijk valt dat hier fors tegen. De nacht verloopt bewolkt, maar zo goed als droog. De druppelende regenpijpen laten horen dat het dooit en het laagje natte sneeuw van zo’n drie tot vijf centimeter is de volgende ochtend op straat dan ook bijna verdwenen, maar de grasvelden zien nog redelijk wit.
Vanwege de drukte is afgesproken dat ik in de loop van de ochtend voor een paar uurtjes kom meehelpen op het werk. Het is somber, maar gelukkig staat er nu weinig wind en uit de loodgrijze lucht valt soms een sneeuwvlok, maar veel stelt dit niet voor. Nadat ik mijn hand en spandiensten op het werk heb verricht, ga ik in de eerste middaghelft weer naar huis, waarbij ik in het Binnenveld een paar foto’s schiet (zie hierboven) van volle sloten, velden die vol met water staan en van de sneeuwresten, die hier inderdaad niet veel meer om het lijf hebben. Al met al verloopt deze dag tot dusver nogal teleurstellend voor een sneeuwliefhebber, maar de atmosfeer heeft nog een verrassing in petto!
Het beeld in het Binnenveld tussen Wageningen en Bennekom op zaterdag 26 november 2005, voor het begin van de hernieuwde sneeuwval.
Opnieuw matige tot zware sneeuwval!
Thuisgekomen verandert het weerbeeld eerst niet, maar dan verschijnen er plots een paar grote vlokken en in het kwartier dat volgt, gaat het steeds harder sneeuwen! Rond 15 uur sneeuwt het matig tot zwaar, waarbij het zicht terugloopt tot slechts een paar honderd meter en het in een mum van tijd opnieuw helemaal wit wordt. De sneeuw lijkt zelfs ‘droger’ te zijn dan de dag daarvoor en soms vallen er bijna ‘zakdoekjes’ uit de lucht. In betrekkelijk korte tijd valt er ruim vijf cm sneeuw, maar uit de aftapping ’s avonds blijkt overduidelijk hoe nat de sneeuw eigenlijk nog was, want de oogst was 12,2 mm!
Beelden van de matige tot zware sneeuwval in Bennekom op 26 november 2005.
In de loop van de middag sneeuwt het op zaterdag 26 november 2005 in Bennekom matig tot zwaar.
Verder naar het oosten werd de sneeuwlaag van de dag tevoren, ook flink aangevuld. Op de Veluwe kwam hier en daar bijna een halve meter sneeuw te liggen en lokaal in het oosten van het land dreigden enkele platte daken zelfs te bezwijken onder de zware last van dit dikke natte sneeuwdek. Hoewel we hier in de regio Bennekom-Wageningen wat de sneeuw betreft, zeker niet in de roos hadden geschoten (maar wel goed op de schijf) kan ik mij deze twee dagen nog als de dag van gisteren herinneren.
Er volgde trouwens een zachte winter met geregeld vorstdagen en ook nog een paar leuke sneeuwsituaties (bijvoorbeeld met stuifsneeuw en vorming van sneeuwduintjes op de avond van 30 december, maar alweer dooi de nacht daarop) maar met in Bennekom geen enkele ijsdag! En de automobilisten die op deze dagen soms vele uren lang stilstonden op de besneeuwde wegen, zullen deze weersituatie ook nog niet zijn vergeten.
Op een herhaling hoeven we nu voorlopig niet te rekenen, want na nog een lokaal nachtvorstje, kan het maandag, op de laatste dag van de meteorologische herfst, lokaal 14 graden worden! En ook begin december zal de winter zich, naar verwachting (nog) niet met het weer in ons land gaan bemoeien. Of dat inderdaad het begin wordt van alweer een zachte winter, zoals de seizoensverwachtingen suggereren, moet worden afgewacht.
Bronnen: MeteoGroup, eigen archief. Foto’s: Tom van der Spek.
Lees ook:
25 november 2005, een memorabele dag!
Een terugblik op de totale chaos die werd veroorzaakt door de sneeuw, storm en wateroverlast van precies 10 jaar geleden.
Ik kan me de verwachting van mijn collega Peter Kerkmans, een dag voorafgaande aan de Gelderse sneeuwchaos van 25 november 2005, nog goed herinneren. ‘Als uitkomt wat ik denk dat er gaat gebeuren, wordt het rampspoed’, vertelde hij toen ik op dienst kwam. ‘Maar het kan ook met een sisser aflopen’.
Het najaar was net als dit jaar tot dan toe bijzonder zacht verlopen, met als één van de gevolgen dat het zeewater voor onze kust nog hartstikke warm was. Hier en daar werden nog watertemperaturen van rond 13 graden gemeten. Het betekende dat er veel vocht voorradig was door een veel grotere verdamping dan normaal. Alleen was nog een goede storing nodig. En die kwam er op die vrijdag de 25e. Vanuit het noordwesten en gevuld met koude lucht.
Het was al een paar dagen spannend hoe de koers van het lagedrukgebied precies zou zijn. De kans bestond dat het ten westen van ons land langs naar het zuiden zou trekken. Met winden tussen zuid en oost leken de sneeuwkansen in dat geval groot. Dat was best bijzonder, want er was in het najaar tot op dat moment aan winterweer nog helemaal niets gebeurd. Een andere optie was dat het lagedrukgebied via Denemarken en Duitsland naar het zuidoosten zou trekken. Was dat de koers geweest, dan hadden we in Nederland alleen maar regen gehad.
Daar waar in het weer in dergelijke situaties bijna altijd een keuze wordt gemaakt uit die twee opties, kregen we nu het moeilijkste scenario voor onze kiezen. Het lagedrukgebied kwam naar Nederland en besloot een aantal dagen lang precies boven onze hoofden te gaan liggen. De hele dag zaten we er op te studeren wat dat nou precies zou betekenen. In elk geval was duidelijk dat we – voor novemberbegrippen – met draconische hoeveelheden neerslag rekening moesten houden. Er waren modelberekeningen die met rond 100 millimeter op de proppen kwamen. We konden onze ogen eigenlijk niet geloven. Maar als het ook echt zo hard zou gaan regenen, dan moest die neerslag, zeker in de delen van Nederland met een aflandige wind – of in de hogere gebieden – vanaf een zeker moment (doorvallende neerslag levert afkoeling op) als sneeuw gaan vallen.
Peter Kerkmans had dus dienst en besloot er in de loop van de dag vol voor te gaan. Er kwam een kaart met lijntjes en de sneeuwhoeveelheden die hij verwachtte. En – ik kan met het kaartje niet meer helemaal precies herinneren – in het midden en oosten van het land kwam daar plaatselijk meer dan 25 centimeter op te staan. Ik had die dag de radiopraatjes aan het einde van de middag en in het begin van de avond. En iedere keer weer als ik de boodschap bracht, werd met ongeloof gereageerd. Meer dan 25 centimeter? Ga dat je buurman maar vertellen.
Zelf kon ik het me ook nauwelijks voorstellen. Ik ging naar huis, het koufront passeerde. Midden in de nacht werd ik wakker en keek in Nijmegen naar buiten. Het sneeuwde! Enigszins gerustgesteld ging ik naar bed. De volgende ochtend regende het, keihard. Ik reed naar Wageningen door het Rivierengebied en voelde toch een vorm van teleurstelling. Maar: op de radio hoorde ik al snel dat het niet overal regende. De A50 tussen Arnhem en Apeldoorn was meteen al in het nieuws. Daar sneeuwde het wel en stond het verkeer al helemaal vast. Het verloop van de dag was daarna om nooit te vergeten.
Hier het verslag van toen….
Vrijdag 25 november 2005 : Koudepunt veroorzaakt, veel sneeuw, storm en wateroverlast!
Een lagedrukgebied, met in de kern een laagste luchtdrukwaarde van 975 hPa, heeft in grote delen van het land de afgelopen nacht en ochtend chaotische taferelen veroorzaakt. Storm, regen, hagel, onweer en sneeuw hielden vooral in het westen en midden van het land huis, veroorzaakten wateroverlast, schade en gladheid en zorgden voor en verkeerschaos. In het oosten van het land werd het openbaar vervoer stilgelegd vanwege de hevige sneeuwval daar. Op de Veluwe stond het verkeer aan het begin van de middag op de snelwegen vrijwel stil. Bij het knooppunt Waterberg kwamen vrachtwagens niet meer tegen de heuvel op. Sommige kwamen zonder brandstof te zitten, sommige chauffeurs kregen met onderkoelingsverschijnselen te maken. Sneeuwschuivers werden uit de wijde omgeving aangerukt om ter plaatse bijstand te verlenen.
Veel rustiger was het op dat moment in het noorden van het land. Daar hadden ze bij relatief weinig wind van de chaos in het zuiden geen weet. Regionaal scheen de zon er zelfs. De ontwikkelingen zijn sinds gisteren snel gegaan. Zoals verwacht kwam de koude lucht in de avonduren vanuit het noordwesten het land binnen, voorafgegaan door een steeds verder activerend koufront, dat op de meeste plaatsen al behoorlijk wat regen bracht. Meteen na de frontale zone drong een trog vanuit het westen het land binnen, gemarkeerd door een actieve buienlijn die in het westen van het land al de eerste hagel en onweersklappen opleverde. Dieper landinwaarts werd op de buien de eerste natte sneeuw gemeld.
In de tussentijd daalden de barometers in Nederland in razendsnel tempo, onder invloed van het lagedrukgebied dat zich in hoog tempo op de Noordzee vormde. Onder invloed van de toenemende drukverschillen, trok de wind aan zee snel aan. Al snel kwam het aan de westkust tot een westerstorm (gemiddeld windkracht 9 a 10). De buiengebieden, die in hoog tempo vanaf de Noordzee het land op trokken, lieten de wind daarbij af en toe spectaculair toenemen. Rond een uur vannacht kwam Hoek van Holland bij voorbeeld met het ongelooflijk hoge tienminutengemiddelde van 64 knopen, een dikke 115 kilometer per uur. Dat is een volle windkracht 12, orkaankracht dus. Daarbij werd een hoogste windstoot van 93 knopen gemeten, 167 kilometer per uur. Navraag bij het KNMI leerde dat er met de meter waarschijnlijk niets aan de hand is geweest. Hoewel de waarde officieel nog gevalideerd moet worden, mogen we er dus van uitgaan dat het zo hard is gegaan.
Ook in het binnenland, waar het eerst nog rustig was geweest, trok de wind in de loop van de nacht sterk aan, met uitzondering van het noorden van het land. Daar was de kern van het lagedrukgebied, dat tot rond 975 hPa was uitgediept, inmiddels binnengekomen. Op de satellietfoto’s was het systeem als een indrukwekkende krul, rond een soort van oog boven het noorden van het land, zichtbaar. In het oog rustige en droge condities, ten westen en zuiden van de kern stormweer met in een band, gekruld van de Noordzee en het westen van Nederland, via Utrecht, het Rivierengebied en Gelderland naar Overijssel, de Achterhoek en Noord-Limburg erg veel neerslag. Sinds middernacht is in die zone op veel plaatsen al enkele tientallen millimeters aan neerslag omlaag gekomen, rond het middaguur zat Elst bijvoorbeeld al op 38 mm.
Opvallend vanochtend vroeg waren de vele vormen waarin de neerslag zich liet zien. In het westen ging het om een buiig neerslagtype, met soms hagel en daarbij af en toe een klap onweer. Verder traden in deze gebieden de hardste wind en de zwaarste windstoten op. Hier en daar veroorzaakte de storm er ook schade. Op de weg speelde zich een chaotische ochtendspits af met vele tientallen ongevallen. Dieper landinwaarts was een strook in het oosten van Brabant het eerste gebied dat zich met een sneeuwlaag meldde. In de omgeving van Valkenswaard werd bij voorbeeld een sneeuwlaag van 7 centimeter gemeld. Bomen bezweken er onder de combinatie van de zware, natte sneeuw op de takken en de sterke wind.
Wat later ging de regen ook in Overijssel, de Achterhoek en op de Veluwe in sneeuw over. Vanaf het moment dat het begon te sneeuwen, dikte de laag in die gebieden snel aan. Binnen de kortste keren lag er tussen 5 en 10 centimeter en veranderde het landschap in een compleet winterse wereld. Op de wegen werd de situatie snel slechter, niet alleen omdat de sneeuw op de weg bleef liggen, maar ook omdat er plaatselijk takken op de weg kwamen, die afbraken onder het gewicht van de natte sneeuw.
De overgang van de regen naar de sneeuw liep globaal samen met de plaats waar de wind wegviel. Omdat die grens zich maar heel langzaam zuidwaarts verplaatste, breidde de sneeuwzone zich ook maar heel geleidelijk zuidwaarts uit. De neerslagzone als geheel kwam nauwelijks van zijn plek. Daardoor liepen de neerslaghoeveelheden verder op. Rond het middaguur was aan de noordzijde van de krul, in een strook van de Veluwe via het Gooi naar de omgeving van Amsterdam op verschillende plaatsen al 50 of 60 millimeter omlaag gekomen, een ongelooflijk grote hoeveelheid voor de maand november. En de neerslag hield er nog steeds aan, vertoonde zelfs geen tekenen van verzwakking.
De verwachting is dat de neerslagkrul over het midden van het land voornamelijk in het westen langzaam wat verder naar het zuiden trekt en daarbij geleidelijk kantelt. In het oosten en later zuidoosten kan de neerslag nog tot diep in de avond aanhouden. Daarbij lijkt er daar, door het krimpen van de wind boven land, op steeds meer plaatsen sneeuw te gaan vallen. Sneeuw die overigens wel op een kletsnatte ondergrond terechtkomt en daarom in eerste instantie moeite zal hebben om te blijven liggen.
Toch is de kans groot dat de wereld er in een groot deel van de oostelijke helft van het land er zaterdagochtend wit uit zal zien, ook in die gebieden waar vandaag voornamelijk regen viel. Veel zal afhangen van de neerslagintensiteit. Neemt die te snel af, dan zal de sneeuw wellicht even snel wegsmelten als hij er bijvalt. Hoe dan ook, de dag van vandaag is memorabel qua weer en in de weerkringen zal er nog lang worden nagepraat over 25 november 2005!
In de avond stond de presentatie gepland van het boek Klimaat in Beweging van Harry Otten, waarvan Grieta Spannenburg en ik ook een flink deel hadden geschreven. De presentatie werd in een boekhandel in Wageningen gehouden, maar door de sneeuw van dat moment kon geen van de genodigden Wageningen bereiken. Harry, zijn vrouw Els en ik (ik was vanuit de weerkamer komen lopen ) waren er en een handjevol bezoekers. Het was een presentatie om nooit te vergeten. Tegen middernacht ben ik op pad gegaan naar Nijmegen, in een poging om thuis te komen. Nog steeds stond er meer dan 180 kilometer file, ze begonnen letterlijk voor ons gebouw. Na lang ploeteren bleef ik, na de Waalbrug te zijn gepasseerd nog bijna aan de ingang van Nijmegen steken, omdat de weg ook daar totaal verijsd was. Maar uiteindelijk kwam ik toch thuis, na een legendarische dag.
Bron: Diverse vrijwillige waarnemers, MeteoGroup
Lees ook:
Dit was zo'n mooie dag. Ik zal dit nooit meer vergeten. Zo veel sneeuw en chaos. Zeker voor herhaling vatbaar 
Liefhebber van -30°C, +30°C, 50 cm sneeuw, zeer zware regenval, zeer zwaar onweer, grote hagelstenen, zeer zware storm..... Kortom alles wat extreem is!
