Straalstroom werkt als pomp
Straalstroom werkt als pomp
09.12.2014 09:32
Veel onstuimigheid heeft 2014 tot nu toe niet gebracht. Over het algemeen was namelijk de straalstroom de grote afwezige. Die straalstroom, ook wel bekend als ‘jetstream’, is voor te stellen als een rivier van wind, op zo’n 10 kilometer hoogte. Als die ‘rivier’ vanaf de oostkust van Noord-Amerika straf oostwaarts loopt, tot boven ons, liggen we onder de koers van diverse depressies en is er een flinke hoeveelheid wind. Als de straalstroom echter golft (meandert), dan worden de snelheid en de kracht eruit gehaald. Lange tijd hebben we in Nederland onder een noordwaartse meandering van de straalstroom gelegen en vandaar dat het niet alleen zo’n warm jaar is, maar ook een overwegend tamelijk rustig jaar.
In oktober, op de 21e, toen hadden we even een ruige herfstdag. De volgende windrijke en natte najaarsdagen liggen in het verschiet. De positie van de straalstroom zorgt namelijk voor aanvoer en vorming van lagedrukgebieden. De jetstream werkt als een soort pomp; een opzuiger van lucht….
Een voorbeeld van hoe de straalstroom zou kunnen lopen, in dit geval over Schotland en Scandinavie. Het hoofdlagedrukgebied bevindt zich ten noorden van de straalstroom.
Een voorbeeld van hoe de straalstroom zou kunnen lopen, in dit geval over Schotland en Scandinavie. Het hoofdlagedrukgebied bevindt zich ten noorden van de straalstroom.
Een depressie begint
Lagedrukgebieden kunnen op diverse manieren ontstaan. Vooral in de zomer is er vaak sprake van thermische lagedrukgebieden. Dat zijn depressies die zich ontwikkelen doordat warme lucht opstijgt en aan de grond de druk verlagen. Een bel met koude lucht in de hogere luchtlagen kan ook een lagedrukgebied doen ontstaan. De kou zorgt eigenlijk voor ‘trek’ van lucht vanaf de grond. Diezelfde ‘trek’ zien we ook als de straalstroom in west-oost positie over de oceaan ligt. Vooral op de plekken waar de wind in de straalstroom versnelt, krijg je ‘wegzuiging’ van lucht vanaf de grond. Vergelijk het met een schoorsteen. Die trekt het beste bij windrijk weer, terwijl een koude windstille winterdag bij een niet al te goede houtkachel vooral de kamer blauw zet. Voor de buurt is het dan ook prettiger als houtstook met name op herfstachtige dagen plaatsvindt.
Een depressie ontstaat eerst als een rimpeling. Onder de straalstroom gelegen krijgt 'ie extra kracht en draait er vanuit het noorden koudere lucht zuidoostwaarts (het koufront) en vanuit het zuiden warmere lucht noordoostwaarts. Op enig moment haalt een deel van het koufront het warmtefront in en vormt zich een occlusie.
In herfst en winter krachtiger straalstroom
Tijdens maanden met lange nachten, kan de straalstroom in potentie steviger worden. Als in de loop van september en oktober de temperatuurverschillen tussen de noordelijkste streken en de evenaar groot zijn, gaat er op het hoger gelegen ‘snijvlak’ van beide luchtsoorten een almaar steviger wind waaien. In wezen zou je denken dat die wind van zuid naar noord waait (van hoge druk naar lage druk), maar de draaiing van de aarde maakt daar een slag in. De stereotype straalstroom loopt dan ook west-oost over de wereldbol met lichte golvingen. Als de golvingen groter uitslaan, kan de situatie blokkeren. Zo is dat dit jaar lange tijd geweest. Het vermoeden bestaat bovendien, dat door de grotere stukken open zee rond de Noordpool, de straalstroom vaker zal meanderen dan straf west-oost zal liggen.
Een straffe straalstroom, met windsnelheden van zeg 200-300 kilometer per uur, leidt aan de grond (of boven het water) tot opzuiging van lucht. Vooral op plekken waar er eventjes een versnelling in de jetstream zit, zal het tijdelijke tekort aan lucht snel worden aangevuld door lucht vanaf onder. Vandaar dat er bepaalde regio’s in de straalstroom voorkomen waar als het ware lagedrukgebieden worden ‘geboren’. Deze depressie worden vervolgens onder de straalstroom meegesleurd en door het enorme tempo komen er forse luchtdrukverschillen omheen tot stand en dus een forse hoeveelheid wind. Bovendien vormen zich aan het ontstane lagedrukgebied twee fronten; een warmte- en een koufront. Beide brengen neerslag.
Er zijn diverse vormen van de straalstroom mogelijk. Linksboven is een straffe westcirculatie (west-oost-stroming). Rechtsboven vinden er bescheiden rimpelingen plaats. Linksonder gaat het om forse meanders, een stromingspatroon waar Nederland lang in heeft gezeten. En rechtsonder blokkeert het geheel. Dat zou een leuke ontwikkeling kunnen zijn voor winterweer.
Op de plekken in de straalstroom waar een extra versnelling plaatsvindt, kan zich gemakkelijk een (venijnige) depressie ontwikkelen. De straalstroom 'zuigt' de lucht op om het tekort in de straalstroom op te vangen. En dat veroorzaakt dan een drukdaling aan de grond.
Kansen voor koud vervolg?
De weerkaarten voor de komende twee weken zijn duidelijk: straalstroomweer. Oftewel; westcirculatie. Alle modelberekeningen komen met een forse jetstream. Geen wonder dat de wind bij tijden flink uithaalt en in de nacht van woensdag op donderdag zouden aan de noordwestkust mogelijk al stormwinden kunnen opsteken. De mogelijkheid bestaat bovendien dat er in de komende tijd ergens een kleine depressie ontstaat op een nu nog onvoorziene plek en dat er vaker 9 Bft uit de bus komt.
Vanaf Kerst worden de kaarten geleidelijk wat minder duidelijk. Niet dat er iets van kou in de kaarten zit, maar je zou je voor kunnen stellen dat er dan weer iets in de atmosferische constellatie verandert. Bijvoorbeeld een terugkeer van de meandering met voor ons zuidelijke winden. Maar ook kan het Russische hogedrukgebied zich mogelijk weer eens onze kant, of naar de kant van Scandinavië, uitbreiden. Of, en die is erg interessant; de straalstroom wordt zuidelijker gedrukt. Als de jetstream over Zuid-Europa komt te liggen, gaan wij in Nederland de kou in……
Houtkachel aan? Bij het weer van deze dinsdag is dat niet aan te bevelen. De verbrandingsdeeltjes slaan dan gemakkelijk in de buurt neer. De komende dagen, met de forse wind, trekt de schoorsteen juist als een dolle en is het minder vervuilend. Foto: Martha Kivits.
Bron: MeteoGroup
Lees ook:
| Gewijzigd: 9 december 2014, 22:20 uur, door Justin
09.12.2014 09:32
Veel onstuimigheid heeft 2014 tot nu toe niet gebracht. Over het algemeen was namelijk de straalstroom de grote afwezige. Die straalstroom, ook wel bekend als ‘jetstream’, is voor te stellen als een rivier van wind, op zo’n 10 kilometer hoogte. Als die ‘rivier’ vanaf de oostkust van Noord-Amerika straf oostwaarts loopt, tot boven ons, liggen we onder de koers van diverse depressies en is er een flinke hoeveelheid wind. Als de straalstroom echter golft (meandert), dan worden de snelheid en de kracht eruit gehaald. Lange tijd hebben we in Nederland onder een noordwaartse meandering van de straalstroom gelegen en vandaar dat het niet alleen zo’n warm jaar is, maar ook een overwegend tamelijk rustig jaar.
In oktober, op de 21e, toen hadden we even een ruige herfstdag. De volgende windrijke en natte najaarsdagen liggen in het verschiet. De positie van de straalstroom zorgt namelijk voor aanvoer en vorming van lagedrukgebieden. De jetstream werkt als een soort pomp; een opzuiger van lucht….
Een voorbeeld van hoe de straalstroom zou kunnen lopen, in dit geval over Schotland en Scandinavie. Het hoofdlagedrukgebied bevindt zich ten noorden van de straalstroom.
Een voorbeeld van hoe de straalstroom zou kunnen lopen, in dit geval over Schotland en Scandinavie. Het hoofdlagedrukgebied bevindt zich ten noorden van de straalstroom.
Een depressie begint
Lagedrukgebieden kunnen op diverse manieren ontstaan. Vooral in de zomer is er vaak sprake van thermische lagedrukgebieden. Dat zijn depressies die zich ontwikkelen doordat warme lucht opstijgt en aan de grond de druk verlagen. Een bel met koude lucht in de hogere luchtlagen kan ook een lagedrukgebied doen ontstaan. De kou zorgt eigenlijk voor ‘trek’ van lucht vanaf de grond. Diezelfde ‘trek’ zien we ook als de straalstroom in west-oost positie over de oceaan ligt. Vooral op de plekken waar de wind in de straalstroom versnelt, krijg je ‘wegzuiging’ van lucht vanaf de grond. Vergelijk het met een schoorsteen. Die trekt het beste bij windrijk weer, terwijl een koude windstille winterdag bij een niet al te goede houtkachel vooral de kamer blauw zet. Voor de buurt is het dan ook prettiger als houtstook met name op herfstachtige dagen plaatsvindt.
Een depressie ontstaat eerst als een rimpeling. Onder de straalstroom gelegen krijgt 'ie extra kracht en draait er vanuit het noorden koudere lucht zuidoostwaarts (het koufront) en vanuit het zuiden warmere lucht noordoostwaarts. Op enig moment haalt een deel van het koufront het warmtefront in en vormt zich een occlusie.
In herfst en winter krachtiger straalstroom
Tijdens maanden met lange nachten, kan de straalstroom in potentie steviger worden. Als in de loop van september en oktober de temperatuurverschillen tussen de noordelijkste streken en de evenaar groot zijn, gaat er op het hoger gelegen ‘snijvlak’ van beide luchtsoorten een almaar steviger wind waaien. In wezen zou je denken dat die wind van zuid naar noord waait (van hoge druk naar lage druk), maar de draaiing van de aarde maakt daar een slag in. De stereotype straalstroom loopt dan ook west-oost over de wereldbol met lichte golvingen. Als de golvingen groter uitslaan, kan de situatie blokkeren. Zo is dat dit jaar lange tijd geweest. Het vermoeden bestaat bovendien, dat door de grotere stukken open zee rond de Noordpool, de straalstroom vaker zal meanderen dan straf west-oost zal liggen.
Een straffe straalstroom, met windsnelheden van zeg 200-300 kilometer per uur, leidt aan de grond (of boven het water) tot opzuiging van lucht. Vooral op plekken waar er eventjes een versnelling in de jetstream zit, zal het tijdelijke tekort aan lucht snel worden aangevuld door lucht vanaf onder. Vandaar dat er bepaalde regio’s in de straalstroom voorkomen waar als het ware lagedrukgebieden worden ‘geboren’. Deze depressie worden vervolgens onder de straalstroom meegesleurd en door het enorme tempo komen er forse luchtdrukverschillen omheen tot stand en dus een forse hoeveelheid wind. Bovendien vormen zich aan het ontstane lagedrukgebied twee fronten; een warmte- en een koufront. Beide brengen neerslag.
Er zijn diverse vormen van de straalstroom mogelijk. Linksboven is een straffe westcirculatie (west-oost-stroming). Rechtsboven vinden er bescheiden rimpelingen plaats. Linksonder gaat het om forse meanders, een stromingspatroon waar Nederland lang in heeft gezeten. En rechtsonder blokkeert het geheel. Dat zou een leuke ontwikkeling kunnen zijn voor winterweer.
Op de plekken in de straalstroom waar een extra versnelling plaatsvindt, kan zich gemakkelijk een (venijnige) depressie ontwikkelen. De straalstroom 'zuigt' de lucht op om het tekort in de straalstroom op te vangen. En dat veroorzaakt dan een drukdaling aan de grond.
Kansen voor koud vervolg?
De weerkaarten voor de komende twee weken zijn duidelijk: straalstroomweer. Oftewel; westcirculatie. Alle modelberekeningen komen met een forse jetstream. Geen wonder dat de wind bij tijden flink uithaalt en in de nacht van woensdag op donderdag zouden aan de noordwestkust mogelijk al stormwinden kunnen opsteken. De mogelijkheid bestaat bovendien dat er in de komende tijd ergens een kleine depressie ontstaat op een nu nog onvoorziene plek en dat er vaker 9 Bft uit de bus komt.
Vanaf Kerst worden de kaarten geleidelijk wat minder duidelijk. Niet dat er iets van kou in de kaarten zit, maar je zou je voor kunnen stellen dat er dan weer iets in de atmosferische constellatie verandert. Bijvoorbeeld een terugkeer van de meandering met voor ons zuidelijke winden. Maar ook kan het Russische hogedrukgebied zich mogelijk weer eens onze kant, of naar de kant van Scandinavië, uitbreiden. Of, en die is erg interessant; de straalstroom wordt zuidelijker gedrukt. Als de jetstream over Zuid-Europa komt te liggen, gaan wij in Nederland de kou in……
Houtkachel aan? Bij het weer van deze dinsdag is dat niet aan te bevelen. De verbrandingsdeeltjes slaan dan gemakkelijk in de buurt neer. De komende dagen, met de forse wind, trekt de schoorsteen juist als een dolle en is het minder vervuilend. Foto: Martha Kivits.
Bron: MeteoGroup
Lees ook:
| Gewijzigd: 9 december 2014, 22:20 uur, door Justin
