We overdrijven niet als we stellen dat het momenteel wel herfst lijkt te zijn, in plaats van lente. Het is koel en winderig en er vallen talrijke buien. Maar die buien vallen ditmaal niet willekeurig verspreid over het land. We zagen en zien sinds gisteren een fraai voorbeeld van de vorming van zogenaamde buienlijnen, die ook wel buienstraten worden genoemd.
De zuidelijke buienstraat had in Wageningen rond 25 mm regen achtergelaten. Foto: Tom van der Spek.
Wat is een buienstraat?
Nee, een buienstraat is niet een straat waarin veel buien vallen, zoals een ongeruste luisteraar dacht, die deze term op de radio had gehoord. Ze belde ons op en merkte op dat er al zoveel buien waren gevallen… Woonde ze wellicht in een buienstraat? Dan zou een verhuizing naar een andere straat, die géén buienstraat is, wellicht een overweging zijn!
Uiteraard is een buienstraat niet een straat waarin veel buien vallen, maar wordt het verschijnsel bedoeld waarbij buien langs een duidelijke lijn zijn gerangschikt, die min of meer parallel aan de heersende windrichting is gepositioneerd en daarom in een betrekkelijk smalle strook zeer veel neerslag kan afleveren. In een extreem geval kan het dan aan weerszijde van zo’n buienlijn nagenoeg geheel droog blijven!
Dit beeld wijkt duidelijk af van een buienlijn zoals die bijvoorbeeld aan een koufront is gekoppeld. In dit geval trekken de buien min of meer loodrecht op de windrichting en zullen daarom een groot gebied gaan aandoen. In dat gebied valt er dan een veel gelijkmatiger neerslaghoeveelheid.
Twee buienstraten…
Hieronder staat een ‘opgeteld’ radarbeeld afgebeeld van 7 uur zondagochtend, tot 7 uur vanochtend, een heel etmaal dus. Te zien is dat in een brede strook over het midden en noordelijke midden van het land, veelal meer dan 5 mm neerslag is gevallen (donkerrode gebied). In dit gebied zijn een tweetal roze en paarse gebieden te zien die meer west-oost lopen en waarin meer dan tien, lokaal meer dan twintig mm hemelwater is gevallen. Hier en daar onderschat dit opgetelde radarbeeld zelfs de gevallen hoeveelheden, want in de regio Bennekom-Wageningen viel er in werkelijkheid in dit tijdvak tussen 25 en 30 mm.
Opgetelde neerslag radarbeeld van 24 uur: 7 uur 11 mei tot en met 7 uur 12 mei. In de roze gebieden is méér dan 10 mm gevallen.
Idem, nu voor 12 uur, van 11 mei 19 uur tot en met 12 mei 7 uur. Een tweetal buienstraten zijn nu duidelijk herkenbaar.
Halveren we het tijdvak tot een duur van 12 uur en kijken we tussen zondagavond 19 uur tot en met maandagochtend 7 uur, dan zijn de twee betrekkelijk smalle neerslagzones, waarvan de zuidelijke de meest actieve was, nog duidelijker zichtbaar. Vooral ten zuiden van die tweede buienlijn is maar weinig neerslag gevallen, rond één millimeter, of nog minder.
Het dynamische ochtendbeeld.
Hieronder staan een viertal radarbeelden afgebeeld, van 7, 8, 9 en 10 uur vanochtend. Op het beeld van 7 uur is de zuidelijke buienlijn heel goed herkenbaar. Hij heeft een zuidwest-noordoost oriëntatie en loopt van Zeeland tot de Achterhoek, waar een tweede, meer west-oost verlopende buienlijn die boven Noord-Holland begint, min of meer aantakt. Met wat goede wil is boven de Wadden de ontwikkeling van een derde, nog vrij korte, buienlijn gaande. Heel goed is te zien dat tussen deze buienlijnen in, zich maar weinig, en in het zuidoosten zelfs geen enkele bui ophoudt.
Hieronder zijn een viertal neerslagradarbeelden gegeven van maandagochtend 12 mei, om 7, 8, 9 en 10 uur. Zie de tekst voor een nadere verklaring.
Op het beeld van een uur later, wordt het beeld wat rommeliger. Opvallend is dat bij Zeeland een paar nieuwe buien net boven zee ontstaan en moeiteloos aantakken aan de achterkant van de buienlijn. In de vochtige en onstabiele atmosfeer beginnen tussen de beide buienlijnen in, ook een aantal losse buien te ontstaan. De meeste noordelijke buienstraat boven de Wadden ontwikkelt verder.
Weer een uur later, om 9 uur, is te zien hoe de meest zuidelijke buienlijn toch verder naar het zuiden is getrokken, maar daarbij een beetje begint te verpieteren. De middelste buienlijn trekt ook zuidwaarts en wordt nog actiever. Hij begint nu meer parallel aan de eerste buienstraat te liggen. De meest noordelijke buienlijn blijft nog meer west-oost lopen en levert ook een paar fikse buien af.
Om 10 uur Is de middelste buienlijn de meest belangrijke geworden en lijkt de atmosfeer in herhalingen te vallen. Hij heeft precies dezelfde oriëntatie als de eerste, meest zuidelijke buienlijn gekregen, waarvan de restanten boven oostelijk Brabant zijn aangekomen.
De oorzaak?
Een actieve lijn van buien die in de nachtperiode in stand blijft, moet een grootschalige ‘trigger’ hebben. In dit geval is het een grote depressie, die het weer bij ons al een aantal dagen beïnvloedt en waarvan het centrum vanmiddag boven het Kattengat, tussen Denemarken en Zweden ligt (zie hiernaast). Rondom deze depressie circuleren een paar troggen, waarvan er één vanmiddag boven het oosten en zuiden van ons land ligt, en waardoor de middelste buienlijn van vanochtend is getriggerd.
Weerkaart van het ECMWF, geldig voor 12 mei, 14 uur.
De buienlijn van afgelopen nacht is wellicht door een andere trog getriggerd, waarbij mede meehielp dat de wind in een brede kuststrook westelijk was en (vrij) krachtig, en dieper landinwaarts meest matig en meer zuidwest. Hierdoor vindt in het overgangsgebied min of meer een opeenhoping van lucht op, die naar boven wordt afgevoerd en er dus sprake is van stijgende lucht. Hierdoor krijgt de vorming van buien een extra impuls.
De windrichting en – snelheid in ons land om 5 uur vanochtend.
Is de stroming in de hogere luchtlagen dan van dien aard dat de trog als geheel ook daar parallel aan de heersende windrichting komt te liggen, dan kan hij een tijdlang op dezelfde plaats blijven liggen en heeft men daaronder de ene hoosbui na de andere. Zo’n tien tot 20 km verder noordelijk en zuidelijk kan het dan met de buien erg meevallen. Uiteindelijk loopt het patroon toch wel verder door, omdat ook de depressie zelf niet geheel honkvast is. De komende 24 uur zal de meeste neerslag wel eens in het zuiden en zuidoosten kunnen vallen en begint het vanuit het noordwesten wat op te drogen. Dat is een eerste voorzichtige aanzet tot een significante weersverbetering die in de tweede helft van deze week zijn beslag krijgt.
Weerkaart van het ECMWF, die de stroming op het 500 hPa-vlak toont, en de hoeveelheid neerslag die tussen 14 en 18 uur wordt verwacht.
Bron: MeteoGroup
Lees ook: