Zware overstromingen in Bolivia

Niet alleen Engeland heeft het zwaar te verduren met veel regen en overstromingen. In Bolivia is het namelijk nog een graadje erger. In grote delen van het land, van Amazone gebieden tot het hoogland, zijn de rivieren ver buiten de oevers getreden. Tienduizenden mensen hebben hun huis en haard achter moeten laten. Ook zijn veel plaatsen nog steeds niet bereikbaar en daardoor is het lastig in te schatten wat de schade is.


^{De regio's die ten delen overstroomd zijn liggen rond en binnen de blauwe lijnen. Rechtsbovenaan (bij C) is de rivier Bení, een aftakking van de Amazone. Deze rivier loopt via de blauwe lijn van Riberalta naar Rurrenabaque en is flink buiten zijn oevers getreden met lokaal 7 meter boven het normale peil.}

Het regenseizoen start in oktober, en eigenlijk vanaf het begin zijn er al problemen met overstromingen. Het vele water veroorzaakte ook modderstromingen en grondverzakkingen. Op plaatsen waar huizen gebouwd zijn tegen hellingen aan, hebben modderstromen hele straten verzwolgen. Het bijzondere aan de situatie is de grote schaal. Dat een zijtak van de grote Amazone rivier plotseling stijgt, komt vaker voor. Op dit moment is het echter niet alleen dat, maar ook extreme regenval in andere departementen heeft veel overlast veroorzaakt. In een driehoek van Ixiamas, Riberalta tot Trinidad zijn getroffen gebieden te vinden. Maar ook in Chapare in Cochabamba zijn grote problemen. 133 gemeenten in heel Bolivia zijn bevangen door het water. Volgens de berichten van afgelopen zaterdag zijn er meer dan 55.000 families getroffen, het aantal verwoeste huizen betreft 1.839 en de grootte van het landbouwgebied dat overstroomd is betreft bijna 40.000 hectare. Om dat even in perspectief te plaatsen, de grootte van Nederland is 33.883 hectares… (exclusief binnenwateren zoals het IJsselmeer).


^{Riberalta is één van de gebieden dat ook getroffen is. Foto: Yarushka Gitana}

Extremen
Er is een waarschuwingssysteem dat in werking treedt, wanneer de rivier Beni Mamore meer dan 4,25 meter stijgt. Op 1 februari kwam de rivier in Rurrenabaque op meer dan 7 meter boven normaal uit, een verontrustend getal. Stel je maar eens voor wat dit voor invloed zou hebben op Nederland. De Maeslantkering bij Rotterdam sluit als het waterpeil op 3 meter boven NAP komt.  Tel hier nog eens drie meter bij op en grote delen van Nederland zouden onder water komen te liggen! Bolivia heeft het ‘geluk’ niet zo vlak te zijn, maar nog steeds liggen hele steden onder water. In Rurrenabaque, dat ook een toeristisch oord is, zijn alle hoofdstraten overstroomd. Ook is de stad niet meer bereikbaar vanuit de hoofdweg via La Paz, en ook niet vanuit Riberalta (zie het kaartje hierlangs voor de referentiepunten). Wel is er nog een andere weg die niet geasfalteerd is, maar je kunt je voorstellen dat hulp op deze manier langzaam op gang komt. San Borja is een dorpje dat tussen Rurrenabaue en La Paz ligt en daar zitten de tankstations zonder benzine. Er zijn dus nog wel wegen om getroffen gebieden te bereiken, alleen is er dus geen mogelijkheid om er met een auto te komen. Dit betekent dat ook de generatoren ophouden en San Borja zonder elektriciteit komt te zitten. SENAMHI (het nationale weersinstituut) heeft al aangegeven dat er de komende maand weer flink wat regen verwacht wordt voor de provincie Ballivián. Dat is precies de provincie waar San Borja te vinden is.

Ziekten en dieren
Niet alleen mensen komen in grote problemen, ook het vee. De regio’s zijn bekend om hun vleeskoeien en er zijn veetelers met meer dan 500 hectare grond. Er was op de meeste plekken dan ook geen optie om het vee snel bij elkaar te drijven. De hoop is erop gericht dat ze zelf een droog plekje hebben gevonden. Er zijn nog geen getallen bekend van het verdronken vee. Wel heeft Evo Morales (de president) aangegeven dat iedereen een vergoeding zal krijgen voor de geleden verliezen. Het zal echter een moeilijk, zo niet onmogelijk karwei zijn om de schade te controleren en ook werkelijk uit te betalen.


^{Op deze foto is te zijn dat er grote hoeveelheden afval in het water te vinden zijn. Het zal dan waarschijnlijk ook niet lang duren voordat de mensen ziek worden. Velen proberen hun vee nog te redden of spullen uit de huizen te krijgen. Hierbij moeten ze door het water. Foto: Vincent Vos}

Een ander groot probleem zijn de ziekten die nu welig tieren in het water. Er is zoveel contact tussen het water en de mensen dat ziektes potentieel snel verspreid kunnen worden. Een andere complicatie is de verspreiding van dieren. Het is niet voor niets een Amazone rivier, daar leeft wel iets anders in dan in onze Maas & Waal. Kaaimannen kunnen nu tot diep in de dorpen doordringen. Zo zijn er ook waterslangen die gemakkelijk tot aan de huizen kunnen komen… het is dus nog lang niet afgelopen met de dramatische omstandigheden.

Oorzaken
Volgens de laatste berichten zijn er 55 doden gevallen en er zijn nog 11 vermiste personen. Waarschijnlijk is dit nog niet alles, aangezien nieuws uit afgelegen regio’s de steden niet bereikt. Hoe heeft het nu zo ver kunnen komen? Het is een combinatie van extreme regenval en ontbossing. Bomen houden de grond vast rondom de rivieren, maar de grootste ontbossing vindt juist plaats rondom rivieren en wegen. Op veel plaatsen rondom de rivier Bení Mamore is er nog maar een fractie van de vroegere vegetatie. Ook zijn op veel plaatsen dorpen gebouwd in bossen die geleidelijk aan verdwenen zijn. Hierdoor zijn er gemakkelijker aardverschuivingen. Het kappen van bomen is dus één van de activiteiten die een weer op kleine schaal flink kan beïnvloeden.


^{Inmiddels zijn de eerste berichten dat het waterpeil wat lijkt te zakken. De weersverwachting voor Rurrenabaque geeft echter aan dat het nog steeds elke dag van tijd tot tijd regent. (Chubasco = een bui; lluvia = regen en tormenta = storm). Bron: Senamhi.}

Verder is er ook een extreme hoeveelheid regen gevallen. De Amazone zorgt voor een grote hoeveelheid vocht die opbotst tegen de bergketens. In de gebieden daarvoor resulteert dat in veel regen. Ditmaal is er echter ongeveer 800 tot 1000 millimeter regen gevallen in een periode waarin 300 millimeter normaal is (Ten noorden van La Paz, in Rurrenabaque en in Chapare). Afgelopen donderdag kwam er echter voorzichtig goed nieuws vanuit San Borja. Ze rapporteerden dat de staat van alertheid voortduurt, maar dat de eerste signalen van een lager waterpeil al te zien waren. Hoewel er dus nog steeds veel regen verwacht wordt (zie de verwachting hiernaast), lijkt het erop dat het hoogtepunt voorbij is.

^{Bron: BBC, El Deber, notibolviiarural.com, Vincent Vos en Yarushka Gitana}