Eclipsjagen, ditmaal in Afrika
Eclipsjagen, ditmaal in Afrika
Op 3 november vond een bijzondere zonsverduistering plaats. Tijdens het begin van het pad over de globe was die namelijk ringvormig, de maan was op dat gedeelte van de aarde te ver weg om de zon helemaal te bedekken. Dat was op de Atlantische Oceaan ten oosten van Florida. Verder op het pad werd de verduistering totaal met een maximale duur van 1m40sec voor de kust van Liberia. Vervolgens trok het pad over het midden van Afrika om te eindigen in Somalië waar bij zonsondergang een eclips van 1 seconde te zien was.
Hier het pad van de eclips op 3 november jongstleden. Deze ving aan ten oosten van Florida. Voor de kust van Liberia was de totaliteit het langst. Vervolgens trok de zonsverduistering over Kongo, Oeganda en Somalie. Harry Otten bevond zich bij de pijl.
Met een Nederlandse groep van twaalf personen kozen we ervoor om naar het noorden van Oeganda te gaan, niet zo heel ver van de grens met Kongo. We wisten dat het regenseizoen daar nog niet echt voorbij was, maar Kongo en het drogere noorden van Kenia leken ons minder aantrekkelijk. Uiteindelijk kozen we positie langs de weg van Pakwach naar het noorden. We wisten dat de totaliteit daar maar 22 seconden zou duren, maar vermoedden ook dat we dan rond een flink deel van de rand van de zon de Baily’s Beads zouden kunnen zien, de ring van diamanten waar het licht van de zon nog net door de dalen op de maan de aarde weet te bereiken.
Onze uitvalsbasis om Pakwach te bereiken, was een lodge aan de oever van de Nijl net buiten het Murchison Falls Park. Een park met een prachtige reeks watervallen in de Victoria Nijl waar je met een klein bootje in de buurt kunt komen, al kijkend naar nijlpaarden, krokodillen en de meest prachtige vogels in de bomen langs de kant.
Het pad van de eclips sterk ingezoomd, het pad van de totaliteit is hier slechts 20 km breed. De groep posteerde zich op de weg vanaf Pakwach naar het noorden, aan de westzijde van de rivier.
President ook op pad
De avond voor de eclips barstte een hevig onweer los met tropische slagregens. De atmosfeer klaarde ervan op en het koelde flink af. Eerder op de dag hadden we vrijwel op de lijn van maximale duur een prachtige plek gevonden om de eclips te kunnen bekijken. Toen onze voorhoede er aan het begin van de middag, zo’n vier uur voor het begin van de eclips (het eerste contact) aankwam, begon het terrein vol te lopen met heel veel beveiligers want ook de President van Oeganda en zijn hele kabinet hadden besloten precies naar die plek te reizen om de eclips te zien. We gingen op zoek naar een nieuwe geschikte locatie in hetzelfde dorp en vonden aan de rand van een groot veld een onooglijke plek die heel geschikt leek en bleek te zijn.
Een compilatie op tijdsvolgorde van de eclips, gemaakt door Jan Oomen. Er zaten een paar wolken in de weg, maar verder was de verduistering perfect te aanschouwen. De totaliteit duurde maar 22 seconden, maar ervoor en erna valt er ook heel veel te genieten.
Altijd spannend, wat doen de wolken
Het eerste deel van de dag verloopt na de atmosferisch opruiming van de avond ervoor, zonnig en de zon is ook goed zichtbaar wanneer het eerste deel van de rand van de zon rechtsonder langzaam achter de maan begint te verdwijnen. Er zijn echter donkere wolken in aantocht die we van ver kunnen zien komen. Twee lagen wolken drijven boven elkaar in tegengestelde richting voor de zon. Veel uitwijkingsmogelijkheden hebben we niet. Er is maar één weg (in ZO-NW richting) en de totaliteitszone is hier maar 20 km breed. We moeten dus hopen dat de wolken snel genoeg weg gaan trekken.
Altijd weer spektakel
We hebben geluk, zeven minuten vóór totaliteit is het zo ver, onder luid gejuich van de Oegandezen die via onze telelenzen ook kunnen genieten van close-ups van het spektakel. Ondertussen is al een flink deel van de zon bedekt en begint het donkerder te worden. De kleuren verbleken en de spanning van de vele duizenden mensen op het terrein achter ons wordt voelbaar. Het begin van de totaliteit is altijd weer verrassend en de kreten van verbazing en enthousiasme om ons heen vormen een mooie aanvulling op de show voor ons. Met diverse individuele zonnestralen door de dalen van het maan reliëf ("Baily’s Beads") aan de boven- en linkerkant van de zon, en tenslotte de laatste felle zonnestraal die aan de bovenkant van de zon nog zichtbaar is (en een zgn. diamant ring met de maan vormt). Op dat moment is het al veilig om zonder eclipsbril en door een verrekijker te kijken. Dan dooft ook de diamant uit en toont de perfecte samenstand van de zon en maan zich in zijn volle glorie. Die samenstand of totaliteit duurt maar 22 seconden en dan herhaalt zich aan de onderzijde van zon en maan een vergelijkbaar adembenemend spel van door het maan reliëf brekende zonnestralen. Meteen daarna moeten de filters weer worden gebruikt en schuift de maan geleidelijk weg van haar samenstand met de zon.
De bijna-totaliteit, met de diamanten ring en de parels van Baily (Baily's beads). Foto van Jan Oomen.
Serie zonsverduisteringen
Voor mij was het de dertiende eclips waar ik aanwezig was waarbij er maar één, die van 1999, op mijn locatie helemaal onzichtbaar was door wolken. Het was zonder twijfel een van de mooiste eclipsen uit de reeks, ondanks het feit dat die voorbij was in iets meer dan de tijd die Bolt nodig heeft om de 200 meter te lopen.
De maan verschanste zich slechts 22 seconden exact voor de zon. De totale verduistering, met aan de randen nog wat lichtflonkeringen te zien door de kraterdalen van de maan. Foto: Jan Oomen.
Mijn zwager, Jan Oomen, maakte zijn eerste eclipsfoto’s op 30 juni 1973 in Kenia wat ook voor mij de eerste eclips was. Van de eclips bij Pakwach maakte hij een prachtige reeks die u hier op de website kunt bewonderen, naast een romantische diamant op een analoge zwart-wit foto van die eerste eclips. De volgende totale zonsverduistering laat nu een tijdje op zich wachten. Het wordt op 20 maart 2015 wel een heel bijzondere. De zon is dan in een breed pad totaal verduisterd boven de Faeröer eilanden en een groot deel van Spitsbergen. De kansen om die eclips te kunnen zien lijken voor Spitsbergen wat groter dan voor de Faeröer maar bij een lage zonnestand is sowieso heel veel geluk nodig.
Bron: Meteoconsult
Op 3 november vond een bijzondere zonsverduistering plaats. Tijdens het begin van het pad over de globe was die namelijk ringvormig, de maan was op dat gedeelte van de aarde te ver weg om de zon helemaal te bedekken. Dat was op de Atlantische Oceaan ten oosten van Florida. Verder op het pad werd de verduistering totaal met een maximale duur van 1m40sec voor de kust van Liberia. Vervolgens trok het pad over het midden van Afrika om te eindigen in Somalië waar bij zonsondergang een eclips van 1 seconde te zien was.
Hier het pad van de eclips op 3 november jongstleden. Deze ving aan ten oosten van Florida. Voor de kust van Liberia was de totaliteit het langst. Vervolgens trok de zonsverduistering over Kongo, Oeganda en Somalie. Harry Otten bevond zich bij de pijl.
Met een Nederlandse groep van twaalf personen kozen we ervoor om naar het noorden van Oeganda te gaan, niet zo heel ver van de grens met Kongo. We wisten dat het regenseizoen daar nog niet echt voorbij was, maar Kongo en het drogere noorden van Kenia leken ons minder aantrekkelijk. Uiteindelijk kozen we positie langs de weg van Pakwach naar het noorden. We wisten dat de totaliteit daar maar 22 seconden zou duren, maar vermoedden ook dat we dan rond een flink deel van de rand van de zon de Baily’s Beads zouden kunnen zien, de ring van diamanten waar het licht van de zon nog net door de dalen op de maan de aarde weet te bereiken.
Onze uitvalsbasis om Pakwach te bereiken, was een lodge aan de oever van de Nijl net buiten het Murchison Falls Park. Een park met een prachtige reeks watervallen in de Victoria Nijl waar je met een klein bootje in de buurt kunt komen, al kijkend naar nijlpaarden, krokodillen en de meest prachtige vogels in de bomen langs de kant.
Het pad van de eclips sterk ingezoomd, het pad van de totaliteit is hier slechts 20 km breed. De groep posteerde zich op de weg vanaf Pakwach naar het noorden, aan de westzijde van de rivier.
President ook op pad
De avond voor de eclips barstte een hevig onweer los met tropische slagregens. De atmosfeer klaarde ervan op en het koelde flink af. Eerder op de dag hadden we vrijwel op de lijn van maximale duur een prachtige plek gevonden om de eclips te kunnen bekijken. Toen onze voorhoede er aan het begin van de middag, zo’n vier uur voor het begin van de eclips (het eerste contact) aankwam, begon het terrein vol te lopen met heel veel beveiligers want ook de President van Oeganda en zijn hele kabinet hadden besloten precies naar die plek te reizen om de eclips te zien. We gingen op zoek naar een nieuwe geschikte locatie in hetzelfde dorp en vonden aan de rand van een groot veld een onooglijke plek die heel geschikt leek en bleek te zijn.
Een compilatie op tijdsvolgorde van de eclips, gemaakt door Jan Oomen. Er zaten een paar wolken in de weg, maar verder was de verduistering perfect te aanschouwen. De totaliteit duurde maar 22 seconden, maar ervoor en erna valt er ook heel veel te genieten.
Altijd spannend, wat doen de wolken
Het eerste deel van de dag verloopt na de atmosferisch opruiming van de avond ervoor, zonnig en de zon is ook goed zichtbaar wanneer het eerste deel van de rand van de zon rechtsonder langzaam achter de maan begint te verdwijnen. Er zijn echter donkere wolken in aantocht die we van ver kunnen zien komen. Twee lagen wolken drijven boven elkaar in tegengestelde richting voor de zon. Veel uitwijkingsmogelijkheden hebben we niet. Er is maar één weg (in ZO-NW richting) en de totaliteitszone is hier maar 20 km breed. We moeten dus hopen dat de wolken snel genoeg weg gaan trekken.
Altijd weer spektakel
We hebben geluk, zeven minuten vóór totaliteit is het zo ver, onder luid gejuich van de Oegandezen die via onze telelenzen ook kunnen genieten van close-ups van het spektakel. Ondertussen is al een flink deel van de zon bedekt en begint het donkerder te worden. De kleuren verbleken en de spanning van de vele duizenden mensen op het terrein achter ons wordt voelbaar. Het begin van de totaliteit is altijd weer verrassend en de kreten van verbazing en enthousiasme om ons heen vormen een mooie aanvulling op de show voor ons. Met diverse individuele zonnestralen door de dalen van het maan reliëf ("Baily’s Beads") aan de boven- en linkerkant van de zon, en tenslotte de laatste felle zonnestraal die aan de bovenkant van de zon nog zichtbaar is (en een zgn. diamant ring met de maan vormt). Op dat moment is het al veilig om zonder eclipsbril en door een verrekijker te kijken. Dan dooft ook de diamant uit en toont de perfecte samenstand van de zon en maan zich in zijn volle glorie. Die samenstand of totaliteit duurt maar 22 seconden en dan herhaalt zich aan de onderzijde van zon en maan een vergelijkbaar adembenemend spel van door het maan reliëf brekende zonnestralen. Meteen daarna moeten de filters weer worden gebruikt en schuift de maan geleidelijk weg van haar samenstand met de zon.
De bijna-totaliteit, met de diamanten ring en de parels van Baily (Baily's beads). Foto van Jan Oomen.
Serie zonsverduisteringen
Voor mij was het de dertiende eclips waar ik aanwezig was waarbij er maar één, die van 1999, op mijn locatie helemaal onzichtbaar was door wolken. Het was zonder twijfel een van de mooiste eclipsen uit de reeks, ondanks het feit dat die voorbij was in iets meer dan de tijd die Bolt nodig heeft om de 200 meter te lopen.
De maan verschanste zich slechts 22 seconden exact voor de zon. De totale verduistering, met aan de randen nog wat lichtflonkeringen te zien door de kraterdalen van de maan. Foto: Jan Oomen.
Mijn zwager, Jan Oomen, maakte zijn eerste eclipsfoto’s op 30 juni 1973 in Kenia wat ook voor mij de eerste eclips was. Van de eclips bij Pakwach maakte hij een prachtige reeks die u hier op de website kunt bewonderen, naast een romantische diamant op een analoge zwart-wit foto van die eerste eclips. De volgende totale zonsverduistering laat nu een tijdje op zich wachten. Het wordt op 20 maart 2015 wel een heel bijzondere. De zon is dan in een breed pad totaal verduisterd boven de Faeröer eilanden en een groot deel van Spitsbergen. De kansen om die eclips te kunnen zien lijken voor Spitsbergen wat groter dan voor de Faeröer maar bij een lage zonnestand is sowieso heel veel geluk nodig.
Bron: Meteoconsult
