Het is met de huidige temperaturen nauwelijks voor te stellen, maar het is donderdag op de dag precies tien jaar geleden dat ons land te maken kreeg met de eerste serieuze sneeuwval.
Het verloop van de minimum-, maximum- en gemiddelde temperatuur in De Bilt oktober 2003. Bron: KNMI.
Oktober 2003 begon vrij warm met op 3 oktober nog 19,8 graden in Wilhelminadorp. Vanaf 12 oktober bouwde zich een hogedrukgebied op boven Scandinavië waarmee de wind omging naar oostelijke richtingen. Daardoor stroomde Europa langzaamaan vol met koude continentale lucht.
Op 18 oktober resulteerde dat in de eerste nachtelijke vorst op het KNMI-hoofdstation in De Bilt. Rond de 18e oktober kreeg het Scandinavische hogedrukgebied versterking van een krachtig hogedrukgebied boven Groenland. Aan de oostzijde daarvan kwam een glijbaan van nog koudere lucht vanaf het poolgebied naar West-Europa op gang. Een paar dagen later werd het dieptepunt bereikt wat temperatuur betreft.
Het Europese vasteland was behoorlijk afgekoeld. Dit is de temperatuurkaart van 24 oktober 2003 om 15 uur lokale tijd. Alleen in het zuiden van Spanje en in het uiterste zuidoosten van Europa kwam de temperatuur 's middags nog uit rond 20 graden. Bron: Wetterzentrale.
Temperatuurcontrast
Waar de maximumtemperaturen morgen tussen 15 en 18 graden liggen, was dat tien jaar geleden wel anders. Destijds werd het in het oosten maximaal slechts 2 à 3 graden. In de morgenstond was het helemaal koud met op uitgebreide schaal zelfs temperaturen beneden min vijf graden, matige vorst. Enschede ontwaakte zelfs bij een temperatuur van -8,5 graden, dat is nog altijd de laagst gemeten oktobertemperatuur. Morgen liggen de minimumtemperaturen met 8 tot 11 graden op veel plaatsen zo’n vijftien graden hoger dan in 2003. In De Bilt kwam de gemiddelde etmaaltemperatuur op 24 oktober 2003 zelfs negatief uit, met -0,2 graden. Sinds het begin van de metingen in 1901 was het daar op een oktoberdag tweemaal eerder nog iets kouder. Ook op de 27e en 28e oktober was het in 2003 opnieuw zeer koud, mede doordat zich hier en daar mist vormde die overdag vrij hardnekkig bleek. Al met al kwam de gehele oktobermaand in 2003 met een gemiddelde temperatuur in De Bilt van 7,5 graden (normaal: 10,3 graden) op de vijfde plaats van koudste oktobermaanden. Het temperatuurcontrast tussen oktober 2013 en tien jaar geleden wordt bevestigd door het feit dat de huidige wijnmaand lijkt af te stevenen op een top-tien notering in de warmste oktobermaanden sinds 1901.
Uitzonderlijk lage minimumtemperaturen in ons land op 24 oktober 2003. Bron: KNMI.
De sneeuw van 24 oktober 2003
Tijdens het hoogtepunt van de kou trok in de nanacht en vroege ochtend van 24 oktober 2003 vanuit het westen een neerslaggebied het land in. Dat ging in het westen al rap in sneeuw over. Op heel wat plaatsen sneeuwde het enkele uren achtereen en bleef de sneeuw ook liggen. De grootste sneeuwdikte kwam tot stand in de omgeving van Nijmegen, alwaar een laagje van 5 cm werd gevormd. Het duurde tot rond het middaguur de volgende dag alvorens daar alle sneeuw was gesmolten.
De gemeten sneeuwdiktes op 24 oktober 2003 om 10 uur lokale tijd. In de uren daarna is op meer plaatsen wat sneeuw gevallen. Bron: KNMI.
De sneeuwval kwam uitzonderlijk vroeg. Toch kan het nog wat vroeger, want in 1975 kwam op 13 oktober op veel plaatsen al een serieus sneeuwdekje tot stand. Dat is tot dusverre de vroegste sneeuwdatum na het zomerseizoen. Qua hoeveelheid sneeuw was de sneeuwsituatie van 2003 goed vergelijkbaar met die van 1975, al lag de temperatuur in 2003 wel wat lager.
Tom van der Spek fotografeerde op 24 oktober 2003 de sneeuwval in Bennekom.
Voorlopig ziet het er nog niet naar uit dat we met sneeuwval te maken zullen krijgen. Integendeel, het blijft tot en met zaterdag zacht tot zeer zacht. Pas vanaf zondag gaan de temperaturen omlaag. Volgende week komen ze dan in de buurt van het langjarig gemiddelde voor de tijd van het jaar uit, rond 13 graden in de middag.
Bron: Meteo Consult