Maansverduistering in bijschaduw

Deze keer maken we een klein uitstapje naar de astronomie, want de maan bevindt zich komende nacht korte tijd in de bijschaduw van de aarde. Daardoor wordt zij even minder fel door de zon beschenen. We leggen uit wat er precies gebeurt.


^{Op 4 maart 2007 hadden we te maken met een totale maansverduistering. Bert de Vos maakte deze foto destijds. In de nacht naar zaterdag zal de maan niet zo mooi rood verkleuren, aangezien we dan géén totale verduistering hebben.}

Volle maan
De aarde staat in de nacht naar zaterdag 19 oktober vrijwel exact tussen de zon en de maan in, wat betekent dat de maan vanaf de aarde gezien vrijwel volledig zichtbaar is: volle maan. Een volle maan komt gemiddeld eens in de 29,5 dagen voor, vandaar dat een periode van 30 dagen een maand heet. Zo nu en dan staan de zon, maan en aarde korte tijd in een rechtere lijn met elkaar, zodat de maan in de schaduw van de aardbol terechtkomt. In dat geval verdwijnt de volle maan even in de duisternis, en dan spreken we van een maansverduistering. Wereldwijd komt dit gemiddeld 2,3 keer per jaar voor, waarvan in ruim 38% van de gevallen sprake is van een totale verduistering. In de overige gevallen is de maan voor een gedeelte verduisterd. Een totale verduistering komt in Nederland statistisch gezien eens in de 1,6 jaar voor. Komende nacht hebben we te maken met een zogenaamde gedeeltelijke maansverduistering in de bijschaduw van de aarde.


^{Op dit plaatje is de duidelijk te zien hoe de bijschaduw en kernschaduw van de aarde tot stand komen. In de nacht naar zaterdag zal de maan zich in de bijschaduw bevinden.}

Bijschaduw en kernschaduw
De kernschaduw is het schaduwgebied waar de zon in zijn geheel wordt afgeschermd. Als de maan zich geheel in dit gedeelte bevindt, is er sprake van een totale maansverduistering. Buiten de kernschaduw is er nog een gebied waar een gedeelte van de zonnestralen door de aarde wordt tegengehouden, maar waar ook nog een deel van de zonnestralen doordringt. Dit wordt de bijschaduw genoemd. Komende nacht bevindt de maan zich in deze bijschaduw, zodat zij dus enige tijd minder zonlicht ontvangt. Vanaf de maan gezien wordt de zon dan gedeeltelijk door de aarde verduisterd.


^{De drie fases van de maaneclips in de nacht naar zaterdag. 1) 23.49 uur: de verduistering begint; 2) 1.51 uur: het maximum van de verduistering; 3) 3.53 uur: het einde van de maaneclips. Bron: hemel.waarnemen.com}

Tijdstippen
De maaneclips start vanavond om exact 23.49 uur Nederlandse tijd. Op dat moment komt het uiterste zuidwestpuntje van de maan in de bijschaduw van de aarde terecht. Om 1.51 uur is het maximum van de maansverduistering. Dan is het grootste gedeelte minder fel verlicht. De verduistering duurt tot 3.53 uur. Vanaf dan is de volle maan weer volledig fel verlicht.

Toekomstige verduisteringen
De volgende vergelijkbare maansverduistering staat gepland op 16 september 2016. Een jaar eerder, op 28 september 2015, zal zich een totale verduistering voordoen. De liefhebbers van totale maansverduisteringen kunnen ook alvast 27 juli 2018 en 21 januari 2019 in hun agenda noteren, want dan zal de maan opnieuw in de kernschaduw van de aarde terechtkomen.

Helder of bewolkt vannacht?
Een maansverduistering is niet altijd even gemakkelijk te zien als gevolg van bewolking. Ook vandaag hadden we flink wat wolken binnen onze landsgrenzen. Als dit ’s nachts voorkomt, dan zie je haar natuurlijk niet. Toch ziet de weersverwachting er voor de komende nacht helemaal niet zo slecht uit. Vanavond lost de meeste bewolking namelijk langzaamaan op, en het klaart op veel plekken goed op. Vooral in het midden en zuiden kunnen we tussen middernacht en vier uur vannacht flinke opklaringen verwachten, al drijven er zeker ook af en toe enkele wolkenvelden over. In het noorden en noordwesten trekken vaker wolkenvelden over, maar ook daar breekt het wolkendek soms even goed open.


De verwachte wolkenbedekking voor 2.00 uur in de nacht naar zaterdag. Hoe voller het bolletje, des te meer bewolking. Vooral in het noorden en noordwesten worden wat meer wolken verwacht.

^{Bron: Meteo Consult,}