Nader verklaard: Blik op Cirrus
Blik op cirrus
17.08.2013
Prachtige plukken cirrusbewolking. De lucht is diepblauw, maar blijkbaar zijn er plekjes die net wat kouder zijn, of net een beetje stijgbeweging in zich hebben, waardoor er mooie flarden cirrus te zien zijn. Foto: Math Gossens.
Nederland, wolkenland. Er drijven vandaag ook weer heel wat wolkensoorten over ons heen. Vooral de cumuluswolk laat zich veelvuldig zien, ofwel de stapelwolk. Een stapelwolk groeit opwaarts en begint vaak rond 1,5 of 2 kilometer hoogte en werkt al uitgroeiend zijn weg naar boven. Stratusbewolking wordt vaak slecht gewaardeerd, omdat het de wolk is die laag hangt, weinig zon doorlaat en bij neerslag vaak vrij langdurige regen veroorzaakt. De wolk die het hoogste hangt, dat is de cirruswolk. En het fijne van cirrus is, dat de zon er goed doorheen of omheen weet te schijnen. En, dat er geen neerslag uit valt. Althans, geen neerslag die de grond weet te bereiken.
Cirrus is de hoogst hangende wolk en wordt in het gangbare taalgebruik meestal aangeduid met ‘sluierbewolking’. Deze wolkensoort bevindt zich op hoogten tussen 6 en 12 kilometer boven het aardoppervlak en bestaat daardoor puur en alleen uit ijskristallen. Immers, op die hoogten is het te koud voor water (al dan niet onderkoeld).
Niet in elk seizoen hangt de cirrus even hoog of laag. In de winter is de lucht al op geringe hoogte koud genoeg om verijst te zijn en kan cirrus al op 6 kilometer voorkomen. In de zomer is de lucht tot op grotere hoogte relatief warm en zit de sluierbewolking soms zelfs op 12 kilometer boven ons land. Cirrus is er in alle soorten en maten; dik, dun, in veertjes, in dikke banen, behorende bij een bui, in strepen en als ufo’s. We gaan een aantal van deze variaties doornemen.
Als het aandeel cirrus toeneemt, wordt de lucht almaar melkachtiger. Dit kan de voorbode zijn van een warmtefront.
Cirrus bij een front
Als een warmtefront nadert, kan al ruim van tevoren de hoge bewolking daarvan binnen schuiven. Het front zelf, aan de grond, ligt bijvoorbeeld boven Het Kanaal, maar de cirrus ligt al over het zuiden van Zweden. Naarmate het warmtefront dichterbij komt, zal de hoge bewolking dikker en ondoorzichtiger worden. Vervolgens wordt de cirrus bewolking van onder afgedekt door het binnenstromen van bewolking op lagere hoogten. De sluierbewolking is er nog wel, maar wordt uit het zicht onttrokken door andere wolkentypes.
De eerste indicaties van de nadering van een warmtefront kunnen wat vegen aan cirrusvelden zijn. Wat flarden die de lucht sieren en veelal nog een prachtige dag aankondigen. Vaak zijn de flarden alleen een teken van wat vochtigere plekken op de hoogte van de bewolking. Maar als de flarden na enige tijd overgaan in een meer egaal wit uiterlijk, dan is er gerede kans dat er inderdaad een front nadert.
Ook bij een koufront kan zich cirrus voordoen. Echter, een koufront heeft veel minder duidelijke voorspellers voorafgaand aan zijn passage. Veelal geeft een koufront een tamelijk rommelig beeld aan bewolkingstypes en alleen vrij vlak voordat het front aan de grond passeert.
In de verte stapelwolken, hogerop stroken met cirrus. De cirrusvegen geven aan hoe de wind op hoogte waait; met de vegen mee. Foto: Jannes Wiersema.
Cirrus in plukken en banen
Cirrus toont zich in vele gedaanten en is vaak een lust voor wie omhoog kijkt. Plukken en vegen sieren de blauwe lucht en geven aan dat op die hoogte net wat meer vocht aanwezig is, in combinatie met kou (zodat je condensatie van vocht krijgt) en eventueel ook nog wat stijgbewegingen. De vegen geven vaak fraai de heersende windrichting aan op hoogte en datzelfde geldt ook voor contrails. Contrails zijn vliegtuigstrepen (condensation trails) en ontstaan aan de achterzijde van de motoren. Als de lucht op vlieghoogte vochtig en koud genoeg is, ontstaan de bekende strepen. Soms blijven die strepen heel lang bestaan (tot dagen, alleen dan zijn ze inmiddels wel boven een andere omgeving terecht gekomen), soms zijn ze in enkele seconden weer verdwenen. Het vocht dat met de uitlaatgassen mee naar buiten is gekomen, lost dan in de droge lucht snel op, verdampt, en gaat van de zichtbare fase (cirrus) naar de onzichtbare fase (gas., waterdamp).
Dit is een vliegtuigstreep die naar rechts toe uitwaaiert. De wind op vlieghoogte is duidelijk van links naar rechts. Foto: Nelly Peeters-Volkers.
Cirrus bij buien
Een grote stapelwolk die tot een bui uitgroeit, heeft altijd een aambeeld. Dit aambeeld bestaat uit ijskristallen en onderkoelde waterdruppels. Zo’n aambeeld zit meestal aan de bovenzijde van een buienwolk, kan zeer omvangrijk worden in doorsnede en kan ook deels van de top af waaien. In dat geval krijg je dikke cirruswolken die tot vele tientallen kilometers van de bui af kunnen geraken. Dit was bijvoorbeeld het geval op 19 juni van deze zomer. Dat was de dag met mogelijk recordhoge middagtemperaturen. Echter, een onverwacht buiencomplex vanuit Frankrijk bracht al in de vroege ochtend ons hele land vele uren onder de cirruskap. En daarmee wisten we al ruim voor lunchtijd dat de hitte sterk getemperd zou uitpakken.
De cirrus die je hier ziet, kan best veel verder noordwaarts hangen en bij een bui horen.... Dat kun je hier niet goed zien. Foto: Gerard Boukes.
Een maartse bui met valstrepen aan de onderzijde. De neerslag zelf is ver weg, maar de bovendelen van de bui reiken veel verder. De kap van een aambeeld kan zich wel tot ruim 100 km van de bui uitstrekken. Foto: Marius Visser.
Cirrus bij bergen
Lucht op elke hoogte kan in een golfbeweging raken. Soms zie je ook daadwerkelijk golvende wolken in de lucht hangen. Ook op 10 kilometer hoogte kan de lucht golven. De lucht in de golftop kan dan net koud genoeg zijn om te condenseren en een wolk te vormen, terwijl de lucht in het golfdal net genoeg opwarmt om de wolk te laten verdampen. Zo kun je allerlei ribbelstructuren krijgen of een fraaie lenticularis. Laatstgenoemde is een soort ufo-wolk die ontstaat door zeer sterke golven in de lucht, veelal in berggebieden. Soms komt iets dergelijks ook bij ons voor, bijvoorbeeld bij luchtstromingen vanuit het Sauerland of de Eiffel.
Bijzonnen zijn bekend, maar er zijn ook bijmanen. Goed kijken aan de rechterzijde van de foto. In de cirruswolken is irisatie te zien. Foto: Karin Broekhuijsen.
Leukigheidjes
Het leuke van cirrusbewolking is de kleur die het in de lucht kan geven. Doordat afzonderlijke ijskristallen zo hoekig zijn, zijn er allerlei lichtbrekingen en irisaties mogelijk. Kringen om de zon, om de maan, bijzonnen, raakbogen, het is allemaal mogelijk. Ook leuk, kijk in een kostuumdrama eens of er cirrusbewolking van contrails te zien is. De meeste filmmakers zorgen er natuurlijk voor dat de lucht geen dingen laat zien die in de tijd die ze willen nabootsen niet voorkwamen. Maar soms, gaat dat mis, en wordt er een vliegtuigstreep vergeten uit te wissen.....
Het lijkt een UFO, maar is het niet. Een lenticulariswolk, bestaande dus uit ijskristallen en de vorm veroorzaakt door golvingen in de lucht. Foto: Wanda Joannes.
Een kapje cirrus op een cumuluswolk; pileus. Foto: Karin Broekhuijsen.
Bron: Meteo Consult | Gewijzigd: 25 april 2017, 12:24 uur, door Joyce.s
17.08.2013
Prachtige plukken cirrusbewolking. De lucht is diepblauw, maar blijkbaar zijn er plekjes die net wat kouder zijn, of net een beetje stijgbeweging in zich hebben, waardoor er mooie flarden cirrus te zien zijn. Foto: Math Gossens.
Nederland, wolkenland. Er drijven vandaag ook weer heel wat wolkensoorten over ons heen. Vooral de cumuluswolk laat zich veelvuldig zien, ofwel de stapelwolk. Een stapelwolk groeit opwaarts en begint vaak rond 1,5 of 2 kilometer hoogte en werkt al uitgroeiend zijn weg naar boven. Stratusbewolking wordt vaak slecht gewaardeerd, omdat het de wolk is die laag hangt, weinig zon doorlaat en bij neerslag vaak vrij langdurige regen veroorzaakt. De wolk die het hoogste hangt, dat is de cirruswolk. En het fijne van cirrus is, dat de zon er goed doorheen of omheen weet te schijnen. En, dat er geen neerslag uit valt. Althans, geen neerslag die de grond weet te bereiken.
Cirrus is de hoogst hangende wolk en wordt in het gangbare taalgebruik meestal aangeduid met ‘sluierbewolking’. Deze wolkensoort bevindt zich op hoogten tussen 6 en 12 kilometer boven het aardoppervlak en bestaat daardoor puur en alleen uit ijskristallen. Immers, op die hoogten is het te koud voor water (al dan niet onderkoeld).
Niet in elk seizoen hangt de cirrus even hoog of laag. In de winter is de lucht al op geringe hoogte koud genoeg om verijst te zijn en kan cirrus al op 6 kilometer voorkomen. In de zomer is de lucht tot op grotere hoogte relatief warm en zit de sluierbewolking soms zelfs op 12 kilometer boven ons land. Cirrus is er in alle soorten en maten; dik, dun, in veertjes, in dikke banen, behorende bij een bui, in strepen en als ufo’s. We gaan een aantal van deze variaties doornemen.
Als het aandeel cirrus toeneemt, wordt de lucht almaar melkachtiger. Dit kan de voorbode zijn van een warmtefront.
Cirrus bij een front
Als een warmtefront nadert, kan al ruim van tevoren de hoge bewolking daarvan binnen schuiven. Het front zelf, aan de grond, ligt bijvoorbeeld boven Het Kanaal, maar de cirrus ligt al over het zuiden van Zweden. Naarmate het warmtefront dichterbij komt, zal de hoge bewolking dikker en ondoorzichtiger worden. Vervolgens wordt de cirrus bewolking van onder afgedekt door het binnenstromen van bewolking op lagere hoogten. De sluierbewolking is er nog wel, maar wordt uit het zicht onttrokken door andere wolkentypes.
De eerste indicaties van de nadering van een warmtefront kunnen wat vegen aan cirrusvelden zijn. Wat flarden die de lucht sieren en veelal nog een prachtige dag aankondigen. Vaak zijn de flarden alleen een teken van wat vochtigere plekken op de hoogte van de bewolking. Maar als de flarden na enige tijd overgaan in een meer egaal wit uiterlijk, dan is er gerede kans dat er inderdaad een front nadert.
Ook bij een koufront kan zich cirrus voordoen. Echter, een koufront heeft veel minder duidelijke voorspellers voorafgaand aan zijn passage. Veelal geeft een koufront een tamelijk rommelig beeld aan bewolkingstypes en alleen vrij vlak voordat het front aan de grond passeert.
In de verte stapelwolken, hogerop stroken met cirrus. De cirrusvegen geven aan hoe de wind op hoogte waait; met de vegen mee. Foto: Jannes Wiersema.
Cirrus in plukken en banen
Cirrus toont zich in vele gedaanten en is vaak een lust voor wie omhoog kijkt. Plukken en vegen sieren de blauwe lucht en geven aan dat op die hoogte net wat meer vocht aanwezig is, in combinatie met kou (zodat je condensatie van vocht krijgt) en eventueel ook nog wat stijgbewegingen. De vegen geven vaak fraai de heersende windrichting aan op hoogte en datzelfde geldt ook voor contrails. Contrails zijn vliegtuigstrepen (condensation trails) en ontstaan aan de achterzijde van de motoren. Als de lucht op vlieghoogte vochtig en koud genoeg is, ontstaan de bekende strepen. Soms blijven die strepen heel lang bestaan (tot dagen, alleen dan zijn ze inmiddels wel boven een andere omgeving terecht gekomen), soms zijn ze in enkele seconden weer verdwenen. Het vocht dat met de uitlaatgassen mee naar buiten is gekomen, lost dan in de droge lucht snel op, verdampt, en gaat van de zichtbare fase (cirrus) naar de onzichtbare fase (gas., waterdamp).
Dit is een vliegtuigstreep die naar rechts toe uitwaaiert. De wind op vlieghoogte is duidelijk van links naar rechts. Foto: Nelly Peeters-Volkers.
Cirrus bij buien
Een grote stapelwolk die tot een bui uitgroeit, heeft altijd een aambeeld. Dit aambeeld bestaat uit ijskristallen en onderkoelde waterdruppels. Zo’n aambeeld zit meestal aan de bovenzijde van een buienwolk, kan zeer omvangrijk worden in doorsnede en kan ook deels van de top af waaien. In dat geval krijg je dikke cirruswolken die tot vele tientallen kilometers van de bui af kunnen geraken. Dit was bijvoorbeeld het geval op 19 juni van deze zomer. Dat was de dag met mogelijk recordhoge middagtemperaturen. Echter, een onverwacht buiencomplex vanuit Frankrijk bracht al in de vroege ochtend ons hele land vele uren onder de cirruskap. En daarmee wisten we al ruim voor lunchtijd dat de hitte sterk getemperd zou uitpakken.
De cirrus die je hier ziet, kan best veel verder noordwaarts hangen en bij een bui horen.... Dat kun je hier niet goed zien. Foto: Gerard Boukes.
Een maartse bui met valstrepen aan de onderzijde. De neerslag zelf is ver weg, maar de bovendelen van de bui reiken veel verder. De kap van een aambeeld kan zich wel tot ruim 100 km van de bui uitstrekken. Foto: Marius Visser.
Cirrus bij bergen
Lucht op elke hoogte kan in een golfbeweging raken. Soms zie je ook daadwerkelijk golvende wolken in de lucht hangen. Ook op 10 kilometer hoogte kan de lucht golven. De lucht in de golftop kan dan net koud genoeg zijn om te condenseren en een wolk te vormen, terwijl de lucht in het golfdal net genoeg opwarmt om de wolk te laten verdampen. Zo kun je allerlei ribbelstructuren krijgen of een fraaie lenticularis. Laatstgenoemde is een soort ufo-wolk die ontstaat door zeer sterke golven in de lucht, veelal in berggebieden. Soms komt iets dergelijks ook bij ons voor, bijvoorbeeld bij luchtstromingen vanuit het Sauerland of de Eiffel.
Bijzonnen zijn bekend, maar er zijn ook bijmanen. Goed kijken aan de rechterzijde van de foto. In de cirruswolken is irisatie te zien. Foto: Karin Broekhuijsen.
Leukigheidjes
Het leuke van cirrusbewolking is de kleur die het in de lucht kan geven. Doordat afzonderlijke ijskristallen zo hoekig zijn, zijn er allerlei lichtbrekingen en irisaties mogelijk. Kringen om de zon, om de maan, bijzonnen, raakbogen, het is allemaal mogelijk. Ook leuk, kijk in een kostuumdrama eens of er cirrusbewolking van contrails te zien is. De meeste filmmakers zorgen er natuurlijk voor dat de lucht geen dingen laat zien die in de tijd die ze willen nabootsen niet voorkwamen. Maar soms, gaat dat mis, en wordt er een vliegtuigstreep vergeten uit te wissen.....
Het lijkt een UFO, maar is het niet. Een lenticulariswolk, bestaande dus uit ijskristallen en de vorm veroorzaakt door golvingen in de lucht. Foto: Wanda Joannes.
Een kapje cirrus op een cumuluswolk; pileus. Foto: Karin Broekhuijsen.
Bron: Meteo Consult | Gewijzigd: 25 april 2017, 12:24 uur, door Joyce.s
Every cloud has a silver lining
