De Hemelvaartstorm van 1983
De Hemelvaartstorm van 1983
Dit jaar is het 30 jaar geleden dat Nederland op Hemelvaartsdag overvallen werd door een zware storm. De storm werd opgewekt door een kleine randstoring die plots ontstond boven het Kanaal en zeer sterk uitdiepte, een zogenaamde ‘Kanaalrat’. De gebruikte weermodellen, destijds in 1983, waren lang nog niet zo fijnmazig als de modellen van tegenwoordig en zij miste deze kleine storing vrijwel volledig. Tijd voor een terugblik.
In de loop van de ochtend van 12 mei 1983, arriveert de kleine storing die zich boven het Kanaal heeft ontwikkeld, bij het Nauw van Calais. Bij de meteorologen op het KNMI gaan dan alle alarmbellen af, maar te laat. De windwaarschuwingen bereiken de meeste watersporters niet meer. Bron: Weerspiegel.
Een kanaalrat
In 1983 viel Hemelvaartsdag op 12 mei. Naar verwachting zou het weerbeeld niet eens zoveel afwijken van dat van vandaag. De zon zou geregeld schijnen, de wind zou zuid tot zuidwest worden en matig tot vrij krachtig en later op de dag zou er een enkele bui tot ontwikkeling komen. Kortom, geen weerbeeld om thuis te blijven en veel mensen besloten er dan ook om op uit te trekken. Menigeen zocht het water op voor het maken van een zeiltochtje. Het zou uitdraaien op een memorabele, of erger, zelfs een rampzalige dag!
Zo’n kleine ontwikkelende storing die via Het Kanaal naar ons land koerst, wordt ook wel een ‘Kanaalrat’ genoemd. Bron: weerspiegel.
Al in 2004 hebben we over deze onverwachte storm een verhaal geschreven, en dat verslag kunt u hier lezen. We vatten de belangrijkste gebeurtenissen op deze dag nog even samen. In de loop van de ochtend zag het KNMI de kleine storing vanuit het zuidwesten op ons land afkoersen en dat zich daarbij een zware storm ontwikkelde. Onmiddellijk werden er waarschuwingen uitgegeven, maar voor de meeste watersporters kwamen die te laat. De verwarring was zo groot dat er voor de regio Vlissingen zelfs even voor een windkracht 12, een orkaan werd gewaarschuwd, uiteindelijk werd het een windkracht 10, een zware storm.
De storm stak zeer plotseling op en duurde ongeveer twee uur. De chaos was compleet. Er vielen vele gewonden en helaas ook tien doden. De storm, gekoppeld aan die piepkleine randstoring met een laagste kerndruk van 984 hPa, had slechts een diameter van rond honderd kilometer.
Rond het middaguur trekt de trog van de storing (de onderbroken lijn) Zeeland binnen. Daarachter steekt een zware westzuidwesterstorm op, windkracht tien. Bron: Weerspiegel.
Enkele ooggetuigenverslagen
Hieronder volgen enkele verslagen van watersporters die, op het water, door de storm werden overvallen. Zij kunnen het gelukkig nog navertellen! Achtereenvolgens leest u het verslag van Pol, Arjan, Zonsnel en Johnny.
Ik zat met een open zeilbootje met een vriend op de Loosdrechtse Plassen. Het waaide best lekker, maar niet te. Vrij plotseling werden we overvallen door hevige windvlagen, en de boot ging om. Omdat de mast doorsloeg in de bodem, kregen we de boot niet meer overeind. Er zat niets anders op dan in de luwte van de romp te blijven wachten op hulp... en het werd zo onderhand best een beetje koud....Gelukkig kwam er een motorsloepje aan. Wij in de sloep. Toen hebben we nog geprobeerd de boot vanuit de sloep te richten. Dat lukte wel, maar het waaide zo hard dat de boot (met de zeilen los!) onmiddellijk weer omsloeg. Toen kwam de enige keer dat ik mijn boot in de steek moest laten... De mensen die ons hadden gered brachten ons naar de kant. In hun huis konden we wat op temperatuur komen met een hete douche en warme chocolademelk. Later hoorde ik dat er op het IJsselmeer - ik meen - 19 zeilers in de problemen waren gekomen door die onverwachte storm, en 3 man omgekomen…Overigens is mijn bootje later door een houseboat naar de kant gesleept, met mast en wel in de blubber. Resultaat: mast kapot! Maar wij gelukkig gered...
…wat een weerkaart blijkt te zijn van een zware storm. Op sommige sites wordt ten onrechte beweerd dat dit de weerkaart is van de Hemelvaartsdagstorm van 1983… Bron: KNMI.
Voorjaar 1983 een zelfbouw IJsselmeerkruiser gekocht, bouwjaar 1932. Op Hemelvaartsdag gepland op te halen, de dag begon al slecht nadat ik, aangekomen in Bruinisse, ontdekte dat de meegenomen accu omgevallen was in de kofferbak van mijn nieuwe Citroen CX zodat alle bekleding door het accuzuur aangetast was. Vervolgens afgevaren richting Wijk bij Duurstede. Op het Hellegat overviel ons deze storm (windkracht 11?) en ik weet nu waarom het hier Hellegat heet. Het tij was afgaand, mijn zeilmaat stond op de kajuit om over de golven naar de betonning uit te kijken. Op een gegeven ogenblik overviel ons zo'n grote golf dat hij tot zijn knieën in het water stond. Je kon het verschil tussen water en lucht niet meer zien, net een kolkende wasmachine. Toen hield de langstaart Tohatsu ermee op. Op de fok vluchthaven gekozen met gevaar voor aan de grond. Eten en zoet water uit de bakskist gewaaid, ik heb de gele jerrycan niet eens voorbij zien komen. Binnen alles nat, vond wel een fles Bols van de vorige eigenaar. Toch maar in de natte slaapzakken gekropen en daags erop om 5 uur de tocht vervolgd.
…maar déze storm werd opgewekt door een depressie met een luchtdruk van 955 hPa in de kern. Het is dus niet de storm van 12 mei 1983, maar die van 13 november 1972. Bron: KNMI.
Vroeger huurde mijn opa wel eens een BM op het Veerse meer. Mijn ouders huurden elke Hemelvaart bij de zoon van die verhuurder een BM. Later heb ik ook wel eens een BM gehuurd bij daar weer een zoon van. Leuk, 3 generaties huren en zeilen.
Zo wilden wij ook op die bewuste Hemelvaart een BM huren. Vanaf dat hij op was bestudeerde mijn vader de lucht nauwlettend. Aangekomen in Arnemuiden, vertrouwde mijn vader het weer niet helemaal. Hij besloot niet te gaan varen. Oooh wat was ik boos, als jochie van dertien begreep ik niet dat het weer een probleem was. Die dag zijn er slachtoffers gevallen op het Veerse meer. Het weer en de lucht goed in de gaten houden, heb ik toen geleerd.
Weerkaart van 12 mei 1983, 1 uur. Van een ontwikkelende storing in het Kanaal, is niets te zien. Bron: Wetterzentrale.
Kan me die dag ( 12 mei 1983 ) nog redelijk goed herinneren, ik woonde in die tijd in Anna-Jacobapolder in "het Veerhuus" waar tot 1987 het pontje het Zijpe overstak met een ongelooflijk mooi uitzicht richting de Oosterschelde en omdat Neeltje Jans toen nog lang niet klaar was kon het er flink tekeer gaan, ook die morgen zagen we de halve pleziervaartvloot vanuit Bruinisse richting Oosterschelde gaan. Ongeveer 2 tot 3 uur later, toen de wind al flink aan het toenemen was, kwam de conducteur van de pont waarschuwen dat ze gingen stoppen en dat ze nu hun laatste overtocht gingen maken. In de verte, in het zuidwesten was de lucht pikzwart geworden… Wat er daarna gebeurde was ongelooflijk. Tijdens de zeer zware wind die opstak zagen we vele jachten vluchten richting Bruinisse, al of niet met hun zeilen aan flarden en gebroken masten. Ook was er spontaan een caravan die op de (opgeheven) pont stond te wachten door de wind meegenomen en 50 meter verder terechtgekomen.
Kan zoiets nu ook nog gebeuren?
Kijkend naar het weer, is het antwoord op deze vraag natuurlijk ‘ja’! Maar het is zeer onwaarschijnlijk dat een dergelijke kleine storm, die in korte tijd opsteekt, ook heden ten dage zo onverwacht komt. Terugkijkend naar de analyses van het NCEP-model, zien we dat minder dan een half etmaal voor het losbarsten van de storm (de kaart van 12 mei 1983, om 1 uur lokale tijd) er niets van is te zien in dit model. Het centrale lagedrukgebied ligt bij Ierland, er is een vore zichtbaar net ten noorden van de Wadden, maar dat is al. Ook 24 uur later (zie hiernaast) is er van die kleine storing die dit noodweer had veroorzaakt, niets in het model terug te vinden.
Weerkaart van 13 mei 1983. Ook op deze kaart is niets van een kleine stormdepressie terug te vinden. Bron: Wetterzentrale.
Tegenwoordig is dat ondenkbaar. De modellen zijn veel fijnmaziger geworden, worden ook iedere zes uur gedraaid en verder heeft vrijwel iedereen de beschikking over een smartphone, ipad of pc, waarop op ieder moment van de dag waarnemingen, satelliet- en neerslagradarbeelden kunnen worden bekeken. Zelfs als men dat nalaat, dan zijn er ‘waarschuwingsapps’ of sms-jes, die de argeloze watersporter er op wijzen dat er ‘zwaar weer’ zit aan te komen. Kortom… ook in de toekomst zal het heus wel eens noodweer zijn, maar dit zal niet meer zo onverwacht komen als dertig jaar geleden. Hopelijk zullen hierdoor de gevolgen dan ook minder dramatisch zijn.
Bron: Meteo Consult | Gewijzigd: 9 mei 2013, 14:31 uur, door Bronk
Dit jaar is het 30 jaar geleden dat Nederland op Hemelvaartsdag overvallen werd door een zware storm. De storm werd opgewekt door een kleine randstoring die plots ontstond boven het Kanaal en zeer sterk uitdiepte, een zogenaamde ‘Kanaalrat’. De gebruikte weermodellen, destijds in 1983, waren lang nog niet zo fijnmazig als de modellen van tegenwoordig en zij miste deze kleine storing vrijwel volledig. Tijd voor een terugblik.
In de loop van de ochtend van 12 mei 1983, arriveert de kleine storing die zich boven het Kanaal heeft ontwikkeld, bij het Nauw van Calais. Bij de meteorologen op het KNMI gaan dan alle alarmbellen af, maar te laat. De windwaarschuwingen bereiken de meeste watersporters niet meer. Bron: Weerspiegel.
Een kanaalrat
In 1983 viel Hemelvaartsdag op 12 mei. Naar verwachting zou het weerbeeld niet eens zoveel afwijken van dat van vandaag. De zon zou geregeld schijnen, de wind zou zuid tot zuidwest worden en matig tot vrij krachtig en later op de dag zou er een enkele bui tot ontwikkeling komen. Kortom, geen weerbeeld om thuis te blijven en veel mensen besloten er dan ook om op uit te trekken. Menigeen zocht het water op voor het maken van een zeiltochtje. Het zou uitdraaien op een memorabele, of erger, zelfs een rampzalige dag!
Zo’n kleine ontwikkelende storing die via Het Kanaal naar ons land koerst, wordt ook wel een ‘Kanaalrat’ genoemd. Bron: weerspiegel.
Al in 2004 hebben we over deze onverwachte storm een verhaal geschreven, en dat verslag kunt u hier lezen. We vatten de belangrijkste gebeurtenissen op deze dag nog even samen. In de loop van de ochtend zag het KNMI de kleine storing vanuit het zuidwesten op ons land afkoersen en dat zich daarbij een zware storm ontwikkelde. Onmiddellijk werden er waarschuwingen uitgegeven, maar voor de meeste watersporters kwamen die te laat. De verwarring was zo groot dat er voor de regio Vlissingen zelfs even voor een windkracht 12, een orkaan werd gewaarschuwd, uiteindelijk werd het een windkracht 10, een zware storm.
De storm stak zeer plotseling op en duurde ongeveer twee uur. De chaos was compleet. Er vielen vele gewonden en helaas ook tien doden. De storm, gekoppeld aan die piepkleine randstoring met een laagste kerndruk van 984 hPa, had slechts een diameter van rond honderd kilometer.
Rond het middaguur trekt de trog van de storing (de onderbroken lijn) Zeeland binnen. Daarachter steekt een zware westzuidwesterstorm op, windkracht tien. Bron: Weerspiegel.
Enkele ooggetuigenverslagen
Hieronder volgen enkele verslagen van watersporters die, op het water, door de storm werden overvallen. Zij kunnen het gelukkig nog navertellen! Achtereenvolgens leest u het verslag van Pol, Arjan, Zonsnel en Johnny.
Ik zat met een open zeilbootje met een vriend op de Loosdrechtse Plassen. Het waaide best lekker, maar niet te. Vrij plotseling werden we overvallen door hevige windvlagen, en de boot ging om. Omdat de mast doorsloeg in de bodem, kregen we de boot niet meer overeind. Er zat niets anders op dan in de luwte van de romp te blijven wachten op hulp... en het werd zo onderhand best een beetje koud....Gelukkig kwam er een motorsloepje aan. Wij in de sloep. Toen hebben we nog geprobeerd de boot vanuit de sloep te richten. Dat lukte wel, maar het waaide zo hard dat de boot (met de zeilen los!) onmiddellijk weer omsloeg. Toen kwam de enige keer dat ik mijn boot in de steek moest laten... De mensen die ons hadden gered brachten ons naar de kant. In hun huis konden we wat op temperatuur komen met een hete douche en warme chocolademelk. Later hoorde ik dat er op het IJsselmeer - ik meen - 19 zeilers in de problemen waren gekomen door die onverwachte storm, en 3 man omgekomen…Overigens is mijn bootje later door een houseboat naar de kant gesleept, met mast en wel in de blubber. Resultaat: mast kapot! Maar wij gelukkig gered...
…wat een weerkaart blijkt te zijn van een zware storm. Op sommige sites wordt ten onrechte beweerd dat dit de weerkaart is van de Hemelvaartsdagstorm van 1983… Bron: KNMI.
Voorjaar 1983 een zelfbouw IJsselmeerkruiser gekocht, bouwjaar 1932. Op Hemelvaartsdag gepland op te halen, de dag begon al slecht nadat ik, aangekomen in Bruinisse, ontdekte dat de meegenomen accu omgevallen was in de kofferbak van mijn nieuwe Citroen CX zodat alle bekleding door het accuzuur aangetast was. Vervolgens afgevaren richting Wijk bij Duurstede. Op het Hellegat overviel ons deze storm (windkracht 11?) en ik weet nu waarom het hier Hellegat heet. Het tij was afgaand, mijn zeilmaat stond op de kajuit om over de golven naar de betonning uit te kijken. Op een gegeven ogenblik overviel ons zo'n grote golf dat hij tot zijn knieën in het water stond. Je kon het verschil tussen water en lucht niet meer zien, net een kolkende wasmachine. Toen hield de langstaart Tohatsu ermee op. Op de fok vluchthaven gekozen met gevaar voor aan de grond. Eten en zoet water uit de bakskist gewaaid, ik heb de gele jerrycan niet eens voorbij zien komen. Binnen alles nat, vond wel een fles Bols van de vorige eigenaar. Toch maar in de natte slaapzakken gekropen en daags erop om 5 uur de tocht vervolgd.
…maar déze storm werd opgewekt door een depressie met een luchtdruk van 955 hPa in de kern. Het is dus niet de storm van 12 mei 1983, maar die van 13 november 1972. Bron: KNMI.
Vroeger huurde mijn opa wel eens een BM op het Veerse meer. Mijn ouders huurden elke Hemelvaart bij de zoon van die verhuurder een BM. Later heb ik ook wel eens een BM gehuurd bij daar weer een zoon van. Leuk, 3 generaties huren en zeilen.
Zo wilden wij ook op die bewuste Hemelvaart een BM huren. Vanaf dat hij op was bestudeerde mijn vader de lucht nauwlettend. Aangekomen in Arnemuiden, vertrouwde mijn vader het weer niet helemaal. Hij besloot niet te gaan varen. Oooh wat was ik boos, als jochie van dertien begreep ik niet dat het weer een probleem was. Die dag zijn er slachtoffers gevallen op het Veerse meer. Het weer en de lucht goed in de gaten houden, heb ik toen geleerd.
Weerkaart van 12 mei 1983, 1 uur. Van een ontwikkelende storing in het Kanaal, is niets te zien. Bron: Wetterzentrale.
Kan me die dag ( 12 mei 1983 ) nog redelijk goed herinneren, ik woonde in die tijd in Anna-Jacobapolder in "het Veerhuus" waar tot 1987 het pontje het Zijpe overstak met een ongelooflijk mooi uitzicht richting de Oosterschelde en omdat Neeltje Jans toen nog lang niet klaar was kon het er flink tekeer gaan, ook die morgen zagen we de halve pleziervaartvloot vanuit Bruinisse richting Oosterschelde gaan. Ongeveer 2 tot 3 uur later, toen de wind al flink aan het toenemen was, kwam de conducteur van de pont waarschuwen dat ze gingen stoppen en dat ze nu hun laatste overtocht gingen maken. In de verte, in het zuidwesten was de lucht pikzwart geworden… Wat er daarna gebeurde was ongelooflijk. Tijdens de zeer zware wind die opstak zagen we vele jachten vluchten richting Bruinisse, al of niet met hun zeilen aan flarden en gebroken masten. Ook was er spontaan een caravan die op de (opgeheven) pont stond te wachten door de wind meegenomen en 50 meter verder terechtgekomen.
Kan zoiets nu ook nog gebeuren?
Kijkend naar het weer, is het antwoord op deze vraag natuurlijk ‘ja’! Maar het is zeer onwaarschijnlijk dat een dergelijke kleine storm, die in korte tijd opsteekt, ook heden ten dage zo onverwacht komt. Terugkijkend naar de analyses van het NCEP-model, zien we dat minder dan een half etmaal voor het losbarsten van de storm (de kaart van 12 mei 1983, om 1 uur lokale tijd) er niets van is te zien in dit model. Het centrale lagedrukgebied ligt bij Ierland, er is een vore zichtbaar net ten noorden van de Wadden, maar dat is al. Ook 24 uur later (zie hiernaast) is er van die kleine storing die dit noodweer had veroorzaakt, niets in het model terug te vinden.
Weerkaart van 13 mei 1983. Ook op deze kaart is niets van een kleine stormdepressie terug te vinden. Bron: Wetterzentrale.
Tegenwoordig is dat ondenkbaar. De modellen zijn veel fijnmaziger geworden, worden ook iedere zes uur gedraaid en verder heeft vrijwel iedereen de beschikking over een smartphone, ipad of pc, waarop op ieder moment van de dag waarnemingen, satelliet- en neerslagradarbeelden kunnen worden bekeken. Zelfs als men dat nalaat, dan zijn er ‘waarschuwingsapps’ of sms-jes, die de argeloze watersporter er op wijzen dat er ‘zwaar weer’ zit aan te komen. Kortom… ook in de toekomst zal het heus wel eens noodweer zijn, maar dit zal niet meer zo onverwacht komen als dertig jaar geleden. Hopelijk zullen hierdoor de gevolgen dan ook minder dramatisch zijn.
Bron: Meteo Consult | Gewijzigd: 9 mei 2013, 14:31 uur, door Bronk
