De dans van het klimaat
De dans van het klimaat
Het is nu echt lente geworden. Naar verwachting zal het kwik tot en met aanstaande woensdag in (delen van) het land tot 20 graden of iets daarboven weten op te lopen. Dat neemt niet weg dat we een langdurige koude periode achter de rug hebben. De eerste vier maanden van dit jaar waren kouder dan gemiddeld. Als we echter terug willen kijken om te zien of dat in het verleden vaker is gebeurd, moeten we uitkijken. Want met welke ‘normale’ temperaturen vergelijken we dan? Dit verhaal gaat kortom, over de dans van het klimaat.
Het temperatuurverloop van dit jaar in de Bilt (zwarte lijn). De groene lijn geeft het langjarige gemiddelde weer, de rode en blauwe lijn de records. Duidelijk is te zien dat ook in deze koude periode er toch soms flinke uitschieters naar boven zijn opgetreden. Bron: KNMI.
Geen alledaags beeld
Het komt niet al te vaak voor dat de eerste vier maanden van het jaar kouder verlopen dan gemiddeld. Sterker nog, ze waren alle vier méér dan een graad kouder dan de norm, het 30-jarige gemiddelde van 1981 t/m 2010. Van dit viertal waren zowel januari als april nog de minst koude, met een afwijking naar beneden van 1,1 graad. Ze leverden respectievelijk 2,0 en 8,1 graden op bij een norm van 3,1 en 9,2 graden. Kijkend naar de jaren sinds 1980, zien we dat het in deze 33 jaren voor dit jaar nog vier maal is voorgekomen dat de eerste vier maanden kouder verliepen dan de norm, namelijk in 2006, 1986, 1985 en 1982. Er zit hier echter wel een behoorlijke adder onder het gras, want we mogen de opgetreden temperaturen in de voorbije jaren niet zomaar tegen de huidige norm afzetten.
Het voortschrijdend 31-daags gemiddelde voor de temperatuur in De Bilt. Bron: KNMI. De grafiek toont duidelijk hoe lang het nu al ‘te koud’ is geweest. Bedenk wel dat de grafiek de voor de laatste twee weken nog van vorm kan veranderen. Pas na 15 dagen liggen de punten geheel ‘vast’.
Het klimaat: geen vaststaand gegeven.
Het klimaat is namelijk aan veranderingen onderhevig. Volgens afspraak wordt als ‘norm’ aangehouden de afgelopen dertig jaar, eindigend op een rond jaartal dat door tien is te delen. Sinds 2011 vergelijken we dus met de periode 1981-2010. Van 2001 tot en met 2010 vergeleken we echter met de periode 1971-2000 en in de jaren ’80 van de vorige eeuw werden de opgetreden temperaturen dus vergeleken met de periode 1951-1980. Dat heeft behoorlijke gevolgen. Vergelijken we bijvoorbeeld de normaalperiode 1971-2000 met de huidige, dan zien we dat de eerste vier maanden ten opzichte van die ‘oude’ norm flink zijn opgewarmd. In januari en februari is het verschil 0,3 graden, in maart 0,4 graden en in april zelfs 0,9 graden! Dit jaar heeft tot en met 30 april een warmtetekort van 227,3 graaddagen opgebouwd, maar ten opzichte van de norm van 1971-2000 zou het tekort slechts 171,6 graaddagen zijn, een verschil van maar liefst 55,7 graaddagen! En dan blijkt dat die vier ‘te koude’ maanden op rij in 2006, er opeens maar drie worden. April 2006 was met 9,0 graden weliswaar 0,2 graden kouder dan de huidige norm, maar volgens de toen geldende norm was die maand helemaal niet te koud, maar juist 0,7 graden ‘te warm’!
Het temperatuurverloop in De Bilt, gedurende de eerste vier maanden van 2006. Bron: Sohosted, net als de drie afbeeldingen hieronder.
Er blijft niet één jaar over!
Met andere woorden, 2006 valt dus af, omdat het toen in april warmer was in vergelijk met de toen geldende norm. Op dezelfde manier moeten we de drie jaren 1982, 1985 en 1986 dus vergelijken met de norm die tóen gold, de periode 1951-1980 dus. Wat blijkt? Het jaar 1986 valt dan af, omdat januari toen met 2,4 graden warmer was dan de norm van 2,0 graden, die destijds gold voor januari. In 1985 was april met 8,5 graden warmer dan de toen geldende aprilnorm van 8,0 graden en in 1982 waren zowel februari als maart met 2,8 en 5,2 graden respectievelijk 0,5 en 0,4 graden warmer dan de ‘normaal’ van toen. Er blijft dus niet één jaar, sinds 1980 over en dat geeft aan dat het best wel bijzonder is wat we dit jaar hebben meegemaakt.
Idem, maar nu voor 1986.
Een voorbode voor een fraai tweede lentedeel?
De gemiddelde temperatuur van dit jaar in De Bilt van 1 januari tot en met 30 april bedraagt 6,9 graden. In die vier ‘koude’ jaren die we hiervoor hebben besproken, lag die waarde in 2006 en 1982 met 7,7 en 8,2 graden duidelijk hoger, maar in 1985 en 1986 met 6,0 graden lager. Dat kwam destijds vooral door de koude winters. In zowel 1985 als in 1986 kon er een Elfstedentocht worden verreden. Gezien de huidige verwachtingen zal de temperatuur de komende dagen (ruim) boven de norm uitkomen, waarbij het echter langs de kusten een stuk frisser zal blijven dan diep landinwaarts. Pas op woensdag passeert er een storing met een paar buien, waarna het ook elders gaat afkoelen. Voor de lenteliefhebbers start mei dus zeer verdienstelijk. Hoewel het totaal geen representatieve steekproef is, is het verleidelijk om eens te kijken waar in deze vier hier besproken jaren de gemiddelde temperatuur in mei en juni uitkwam. Afgezet tegen de huidige norm was mei gemiddeld verlopen qua temperatuur of duidelijk te warm (in 2006 met 14,5 graden), maar volgens de toen geldende normen was mei steeds ‘te warm’. Kijken we op dezelfde manier naar juni, dan zien we dat die in 1982 met 13,7 volgens welke norm dan ook, duidelijk ‘te koud’ verliep, maar in de overige drie jaren met dik 16 graden méér dan een graad ‘te warm’. Het is een zeer beperkte steekproef en ieder jaar staat natuurlijk op zichzelf, maar deze uitkomst biedt hoop voor de liefhebbers van zon en warmte. En nu maar afwachten wat ervan uitkomt…
Idem, maar nu voor 1985.
Idem, maar nu voor 1982.
Bronnen: Meteo Consult, KNMI, sohosted
Het is nu echt lente geworden. Naar verwachting zal het kwik tot en met aanstaande woensdag in (delen van) het land tot 20 graden of iets daarboven weten op te lopen. Dat neemt niet weg dat we een langdurige koude periode achter de rug hebben. De eerste vier maanden van dit jaar waren kouder dan gemiddeld. Als we echter terug willen kijken om te zien of dat in het verleden vaker is gebeurd, moeten we uitkijken. Want met welke ‘normale’ temperaturen vergelijken we dan? Dit verhaal gaat kortom, over de dans van het klimaat.
Het temperatuurverloop van dit jaar in de Bilt (zwarte lijn). De groene lijn geeft het langjarige gemiddelde weer, de rode en blauwe lijn de records. Duidelijk is te zien dat ook in deze koude periode er toch soms flinke uitschieters naar boven zijn opgetreden. Bron: KNMI.
Geen alledaags beeld
Het komt niet al te vaak voor dat de eerste vier maanden van het jaar kouder verlopen dan gemiddeld. Sterker nog, ze waren alle vier méér dan een graad kouder dan de norm, het 30-jarige gemiddelde van 1981 t/m 2010. Van dit viertal waren zowel januari als april nog de minst koude, met een afwijking naar beneden van 1,1 graad. Ze leverden respectievelijk 2,0 en 8,1 graden op bij een norm van 3,1 en 9,2 graden. Kijkend naar de jaren sinds 1980, zien we dat het in deze 33 jaren voor dit jaar nog vier maal is voorgekomen dat de eerste vier maanden kouder verliepen dan de norm, namelijk in 2006, 1986, 1985 en 1982. Er zit hier echter wel een behoorlijke adder onder het gras, want we mogen de opgetreden temperaturen in de voorbije jaren niet zomaar tegen de huidige norm afzetten.
Het voortschrijdend 31-daags gemiddelde voor de temperatuur in De Bilt. Bron: KNMI. De grafiek toont duidelijk hoe lang het nu al ‘te koud’ is geweest. Bedenk wel dat de grafiek de voor de laatste twee weken nog van vorm kan veranderen. Pas na 15 dagen liggen de punten geheel ‘vast’.
Het klimaat: geen vaststaand gegeven.
Het klimaat is namelijk aan veranderingen onderhevig. Volgens afspraak wordt als ‘norm’ aangehouden de afgelopen dertig jaar, eindigend op een rond jaartal dat door tien is te delen. Sinds 2011 vergelijken we dus met de periode 1981-2010. Van 2001 tot en met 2010 vergeleken we echter met de periode 1971-2000 en in de jaren ’80 van de vorige eeuw werden de opgetreden temperaturen dus vergeleken met de periode 1951-1980. Dat heeft behoorlijke gevolgen. Vergelijken we bijvoorbeeld de normaalperiode 1971-2000 met de huidige, dan zien we dat de eerste vier maanden ten opzichte van die ‘oude’ norm flink zijn opgewarmd. In januari en februari is het verschil 0,3 graden, in maart 0,4 graden en in april zelfs 0,9 graden! Dit jaar heeft tot en met 30 april een warmtetekort van 227,3 graaddagen opgebouwd, maar ten opzichte van de norm van 1971-2000 zou het tekort slechts 171,6 graaddagen zijn, een verschil van maar liefst 55,7 graaddagen! En dan blijkt dat die vier ‘te koude’ maanden op rij in 2006, er opeens maar drie worden. April 2006 was met 9,0 graden weliswaar 0,2 graden kouder dan de huidige norm, maar volgens de toen geldende norm was die maand helemaal niet te koud, maar juist 0,7 graden ‘te warm’!
Het temperatuurverloop in De Bilt, gedurende de eerste vier maanden van 2006. Bron: Sohosted, net als de drie afbeeldingen hieronder.
Er blijft niet één jaar over!
Met andere woorden, 2006 valt dus af, omdat het toen in april warmer was in vergelijk met de toen geldende norm. Op dezelfde manier moeten we de drie jaren 1982, 1985 en 1986 dus vergelijken met de norm die tóen gold, de periode 1951-1980 dus. Wat blijkt? Het jaar 1986 valt dan af, omdat januari toen met 2,4 graden warmer was dan de norm van 2,0 graden, die destijds gold voor januari. In 1985 was april met 8,5 graden warmer dan de toen geldende aprilnorm van 8,0 graden en in 1982 waren zowel februari als maart met 2,8 en 5,2 graden respectievelijk 0,5 en 0,4 graden warmer dan de ‘normaal’ van toen. Er blijft dus niet één jaar, sinds 1980 over en dat geeft aan dat het best wel bijzonder is wat we dit jaar hebben meegemaakt.
Idem, maar nu voor 1986.
Een voorbode voor een fraai tweede lentedeel?
De gemiddelde temperatuur van dit jaar in De Bilt van 1 januari tot en met 30 april bedraagt 6,9 graden. In die vier ‘koude’ jaren die we hiervoor hebben besproken, lag die waarde in 2006 en 1982 met 7,7 en 8,2 graden duidelijk hoger, maar in 1985 en 1986 met 6,0 graden lager. Dat kwam destijds vooral door de koude winters. In zowel 1985 als in 1986 kon er een Elfstedentocht worden verreden. Gezien de huidige verwachtingen zal de temperatuur de komende dagen (ruim) boven de norm uitkomen, waarbij het echter langs de kusten een stuk frisser zal blijven dan diep landinwaarts. Pas op woensdag passeert er een storing met een paar buien, waarna het ook elders gaat afkoelen. Voor de lenteliefhebbers start mei dus zeer verdienstelijk. Hoewel het totaal geen representatieve steekproef is, is het verleidelijk om eens te kijken waar in deze vier hier besproken jaren de gemiddelde temperatuur in mei en juni uitkwam. Afgezet tegen de huidige norm was mei gemiddeld verlopen qua temperatuur of duidelijk te warm (in 2006 met 14,5 graden), maar volgens de toen geldende normen was mei steeds ‘te warm’. Kijken we op dezelfde manier naar juni, dan zien we dat die in 1982 met 13,7 volgens welke norm dan ook, duidelijk ‘te koud’ verliep, maar in de overige drie jaren met dik 16 graden méér dan een graad ‘te warm’. Het is een zeer beperkte steekproef en ieder jaar staat natuurlijk op zichzelf, maar deze uitkomst biedt hoop voor de liefhebbers van zon en warmte. En nu maar afwachten wat ervan uitkomt…
Idem, maar nu voor 1985.
Idem, maar nu voor 1982.
Bronnen: Meteo Consult, KNMI, sohosted
