Terugblik uitzonderlijke koudeperiode
Winternieuws uit binnen- en buitenland
Terugblik uitzonderlijke koudeperiode
Terugblik uitzonderlijke koudeperiode
Eindelijk… de lente komt er aan! Aanstaande zondag zal de temperatuur in delen van het land tot 20 graden, of zelfs nog iets hoger oplopen en daarmee zal dan de eerste warme dag van dit lenteseizoen een feit zijn. De échte kou hebben we nu eindelijk achter ons gelaten. Tijd dus voor een terugblik, want we hebben een uitzonderlijke koude periode achter de rug, zoals trouwens het hele jaar tot dusver veel te koud is verlopen.
De lopende temperatuur gedurende het afgelopen jaar in De Bilt (rode lijn), afgezet tegen de norm (zwarte lijn) en het 31-daags lopende gemiddelde (blauwe lijn). Duidelijk is rechts te zien hoe uitzonderlijk koud het is geweest, de laatste weken. Bron: KNMI.
Een zeer koud eerste kwart
Dat de afgelopen periode recordkoud is verlopen, daar komen we zo dadelijk op. Maar ook januari en februari van dit jaar zijn kouder verlopen dan het langjarige gemiddelde van 1981 t/m 2010. Tot en met gisteren (10 april) is de totale afwijking, als we alle plussen en minnen optellen, opgelopen tot een temperatuurtekort van 232,2 graaddagen. Omdat het jaar tot en met 10 april precies honderd dagen telt, is dus iedere dag, sinds 1 januari gemiddeld ruim 2,3 graden ‘te koud’ verlopen, een forse afwijking. Kijken daar nog wat nauwkeuriger naar, dan zien we dat 29 dagen zachter zijn verlopen dan gemiddeld. Elf dagen waren zelfs 4,0 graden of méér warmer dan gemiddeld en vier dagen zelfs 6,0 graden of méér.
De foto van deze knop aan een struikje achter Meteo Consult, is geschoten op 4 maart van dit jaar. Foto: Tom van der Spek.
Maar een overgrote meerderheid van maar liefst 71 dagen verliep kouder dan de norm en op 41 dagen was de afwijking naar beneden 4,0 graden of groter. Op 26 dagen was die afwijking zelfs 6,0 graden of méér en alleen maart nam daarvan al 15 dagen voor haar rekening. Bijna de helft van alle maartdagen waren dus 6,0 graden of méér kouder dan de norm, een zeer grote afwijking in het voorjaar. Laten we daarom nu de blik verleggen naar de afgelopen weken, die, zoals spoedig zal blijken inderdaad uitzonderlijk koud waren.
Ruim een maand later, op 6 april, is deze knop nog geen millimeter gegroeid, een bewijs dat de natuur een maand lang in winterslaap is gebleven ten gevolge van de kou. Foto: Tom van der Spek.
Een ‘maand’ record
Uiteraard trekt de natuur zich niets aan van de grenzen die wij mensen stellen. De meteorologen delen het jaar in in decades, maanden en seizoenen. Die laatste tijdvakken bestaan uit drie hele maanden, omdat dat makkelijker is. Het is voor ons niet handig om de lente te laten beginnen op 21 maart en te laten duren tot en met 20 juni, ook al omdat die begin- en eindtijd niet vast ligt, maar in de loop van de jaren een dagje kan verschuiven. Het is daarom makkelijker om de ‘meteorologische’ lente ieder jaar van 1 maart tot met 31 mei te laten duren.
De gemiddelde decadetemperatuur in De Bilt van dit jaar. De derde decade van maart komt onder de blauwe lijn uit, die de laagterecords sinds 1901 weergeeft. Die decade was dus recordkoud, maar ook de decade daarvoor en daarna bleven ver onder de norm (groene lijn). Bron: KNMI.
Maar ook van die ‘makkelijke’ grens trekt de atmosfeer zich niets aan. Soms wintert het nog stevig begin maart, maar dit jaar ging het anders. Juist in de eerste maartdecade konden we snuiven aan de lente, maar die bordjes werden vanaf 9 maart drastisch verhangen. Er volgde een koude periode die zijn weerga niet kende, tenminste sinds het begin van de 20e eeuw. Het koude weer hield tot het eind van de maand aan, sterker nog, eigenlijk tot en met gisteren (de 10e) in april! In De Bilt, en eigenlijk vrijwel overal in het land, zijn de gemiddelde etmaaltemperaturen sinds 9 maart, dus in totaal 33 dagen op rij, onder de norm gebleven. Geen wonder dat we zien dat we drietal zeer koude decades achter de rug hebben. Was de eerste maartdecade nog iets zachter dan de norm, de tweede kwam met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 1,6 graden op de zesde plaats uit van koudste tweede maartdecades sinds 1901. De derde maartdecade kwam met een gemiddelde van 0,3 graden zelfs ruim op de eerste plaats terecht, waarmee het oude record uit 1922 met maar liefst 0,9 graden werd verbeterd!
Het temperatuurverloop in De Bilt gedurende de periode 9 maart – 8 april 2013. Bron: sohosted.
Hoewel het de laatste dagen duidelijk wat zachter is geworden, was ook de eerste aprildecade met een gemiddelde van 4,2 graden bepaald geen hoogvlieger. Daarmee komt deze decade op een gedeelde elfde plaats terecht op de lijst van koudste eerste aprildecades sinds 1901. Concentreren we ons nu op een aaneengesloten periode van 31 dagen, dan blijkt de periode van 9 maart tot en met 8 april de allerkoudste te zijn geweest. In De Bilt scoorde deze ‘maand’ een gemiddelde temperatuur van 1,7 graden, daar waar de norm 7,0 graden is. Die periode leverde nog één ijsdag op (op 11 maart) en een totaal Hellmangetal van 7,6 punten. Maar liefst 23 vorstdagen leverde deze periode op, waardoor er nog een vorstsom van 78,7 punten kon worden opgetekend! Aan de grafiek hiernaast is te zien dat zelfs de maximumtemperatuur (de rode lijn) vaak, en geregeld zelfs ruim onder de lijn van de ‘normale’ gemiddelde temperatuur bleef (de grijze lijn).
De temperatuuranomalie in De Bilt van het afgelopen jaar. De getoonde afwijking van méér dan 6 graden onder de norm, is in werkelijkheid 5,3 graden. Op de reden van dit verschil, gaan we in een ander verhaal dieper in. Bron: KNMI.
Een dergelijke lange zó koude periode zó laat in het seizoen, is ronduit uitzonderlijk. Dat wordt ook weerspiegeld als we het grafiekje met de 31-daags lopend temperatuurgemiddelde van het hele afgelopen jaar afzetten tegen het ‘normale’ lopende gemiddelde (zie hiernaast). Daarbij moet de grafiek vooral als indicatief en niet als absoluut worden bezien, want de getoonde waardes wijken vaak iets en soms zelfs flink af van bijvoorbeeld de afwijkingen ten opzichte van de norm, zoals het KNMI die in haar officiële maandoverzichten presenteert. Maar op deze kwestie zullen we in een later verhaal nog eens terugkomen. Hoe dan ook, als we alle jaren, sinds 1901, bekijken over deze periode, dan zien we dat vóór dit jaar, dit tijdvak in 1962 het koudst was, met 3,6 graden gemiddeld. Recenter, in 1996, werd 3,8 graden gemeten. Dat record is dit jaar dus niet verbeterd, maar verpletterd met een verschil van bijna twee volle graden!
Ook op andere plekken zeer koud.
De Bilt kan beschouwd worden als een grote gemene deler voor heel het land, maar ook elders was het de afgelopen maand eigenlijk gewoon winter, in plaats van lente. Zelfs in een plaats als Vlissingen lag de gemiddelde minimumtemperatuur in deze periode met -0,1 graad net onder nul en werden er in totaal 18 vorstdagen opgetekend. Met een gemiddelde temperatuur van 2,3 graden was het daar bijna twee graden kouder dan in een ‘normale’ januarimaand, die norm staat namelijk op 4,0 graden. In Beek, bij Maastricht, hetzelfde verhaal. In totaal 23 vorstdagen, een gemiddelde minimumtemperatuur van -2,1 graden en een gemiddelde temperatuur van slechts 1,5 graden. En dan te bedenken dat het voorjaar in het diepe zuiden van ons land gewoonlijk als eerste om de hoek komt kijken!
Het temperatuurverloop in Nieuw Beerta van 9 maart tot en met 8 april 2013. Menige wintermaand kan hier een puntje aan zuigen! Bron: sohosted.
Maar, Nieuw Beerta spant de kroon. Daar verliepen van 9 maart tot en met 8 april slechts drie etmalen vorstloos, met een hoogste minimumtemperatuur van 0,1 graad in de plus, de andere twee nachten kwamen op 0,0 graden. Er werden maar liefst 22,7 Hellmannpunten opgetekend en de gemiddelde etmaaltemperatuur lag met 0,2 graden precies zes volle graden onder de norm! De gemiddelde minimumtemperatuur kwam daar in Noordoost-Groningen op -3,7 graden uit… Duidelijker kunnen de extremiteit van de voorbije periode niet benadrukken.
Door de kou is de temperatuur van de zee voor de kust (zwarte lijn) sterk achtergebleven in vergelijk met andere jaren.
Maar nu breekt dan eindelijk de tijd aan om volop van het voorjaar te gaan genieten! Nog twee dagen geduld, maar na verwachting wordt het zondagmiddag, bij flinke zonnige perioden in de middag, 19 tot 22 graden! Het werd eindelijk tijd… Wel is het zo dat het zeewater de erfenis van de voorbije koude periode nog in zich draagt, zodat het aan zee voorlopig nog gevoelig kouder blijft of wordt, zodra de wind van zee gaat waaien.
De hele Noordzee is nog uitermate koud, gezien de tijd van het jaar, in het blauwe en blauwgrijze gebied nog onder 4,7 graden. De gemiddelde temperatuur van 1 t/m 6 april is getoond.
Bron: Meteo Consult
Eindelijk… de lente komt er aan! Aanstaande zondag zal de temperatuur in delen van het land tot 20 graden, of zelfs nog iets hoger oplopen en daarmee zal dan de eerste warme dag van dit lenteseizoen een feit zijn. De échte kou hebben we nu eindelijk achter ons gelaten. Tijd dus voor een terugblik, want we hebben een uitzonderlijke koude periode achter de rug, zoals trouwens het hele jaar tot dusver veel te koud is verlopen.
De lopende temperatuur gedurende het afgelopen jaar in De Bilt (rode lijn), afgezet tegen de norm (zwarte lijn) en het 31-daags lopende gemiddelde (blauwe lijn). Duidelijk is rechts te zien hoe uitzonderlijk koud het is geweest, de laatste weken. Bron: KNMI.
Een zeer koud eerste kwart
Dat de afgelopen periode recordkoud is verlopen, daar komen we zo dadelijk op. Maar ook januari en februari van dit jaar zijn kouder verlopen dan het langjarige gemiddelde van 1981 t/m 2010. Tot en met gisteren (10 april) is de totale afwijking, als we alle plussen en minnen optellen, opgelopen tot een temperatuurtekort van 232,2 graaddagen. Omdat het jaar tot en met 10 april precies honderd dagen telt, is dus iedere dag, sinds 1 januari gemiddeld ruim 2,3 graden ‘te koud’ verlopen, een forse afwijking. Kijken daar nog wat nauwkeuriger naar, dan zien we dat 29 dagen zachter zijn verlopen dan gemiddeld. Elf dagen waren zelfs 4,0 graden of méér warmer dan gemiddeld en vier dagen zelfs 6,0 graden of méér.
De foto van deze knop aan een struikje achter Meteo Consult, is geschoten op 4 maart van dit jaar. Foto: Tom van der Spek.
Maar een overgrote meerderheid van maar liefst 71 dagen verliep kouder dan de norm en op 41 dagen was de afwijking naar beneden 4,0 graden of groter. Op 26 dagen was die afwijking zelfs 6,0 graden of méér en alleen maart nam daarvan al 15 dagen voor haar rekening. Bijna de helft van alle maartdagen waren dus 6,0 graden of méér kouder dan de norm, een zeer grote afwijking in het voorjaar. Laten we daarom nu de blik verleggen naar de afgelopen weken, die, zoals spoedig zal blijken inderdaad uitzonderlijk koud waren.
Ruim een maand later, op 6 april, is deze knop nog geen millimeter gegroeid, een bewijs dat de natuur een maand lang in winterslaap is gebleven ten gevolge van de kou. Foto: Tom van der Spek.
Een ‘maand’ record
Uiteraard trekt de natuur zich niets aan van de grenzen die wij mensen stellen. De meteorologen delen het jaar in in decades, maanden en seizoenen. Die laatste tijdvakken bestaan uit drie hele maanden, omdat dat makkelijker is. Het is voor ons niet handig om de lente te laten beginnen op 21 maart en te laten duren tot en met 20 juni, ook al omdat die begin- en eindtijd niet vast ligt, maar in de loop van de jaren een dagje kan verschuiven. Het is daarom makkelijker om de ‘meteorologische’ lente ieder jaar van 1 maart tot met 31 mei te laten duren.
De gemiddelde decadetemperatuur in De Bilt van dit jaar. De derde decade van maart komt onder de blauwe lijn uit, die de laagterecords sinds 1901 weergeeft. Die decade was dus recordkoud, maar ook de decade daarvoor en daarna bleven ver onder de norm (groene lijn). Bron: KNMI.
Maar ook van die ‘makkelijke’ grens trekt de atmosfeer zich niets aan. Soms wintert het nog stevig begin maart, maar dit jaar ging het anders. Juist in de eerste maartdecade konden we snuiven aan de lente, maar die bordjes werden vanaf 9 maart drastisch verhangen. Er volgde een koude periode die zijn weerga niet kende, tenminste sinds het begin van de 20e eeuw. Het koude weer hield tot het eind van de maand aan, sterker nog, eigenlijk tot en met gisteren (de 10e) in april! In De Bilt, en eigenlijk vrijwel overal in het land, zijn de gemiddelde etmaaltemperaturen sinds 9 maart, dus in totaal 33 dagen op rij, onder de norm gebleven. Geen wonder dat we zien dat we drietal zeer koude decades achter de rug hebben. Was de eerste maartdecade nog iets zachter dan de norm, de tweede kwam met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 1,6 graden op de zesde plaats uit van koudste tweede maartdecades sinds 1901. De derde maartdecade kwam met een gemiddelde van 0,3 graden zelfs ruim op de eerste plaats terecht, waarmee het oude record uit 1922 met maar liefst 0,9 graden werd verbeterd!
Het temperatuurverloop in De Bilt gedurende de periode 9 maart – 8 april 2013. Bron: sohosted.
Hoewel het de laatste dagen duidelijk wat zachter is geworden, was ook de eerste aprildecade met een gemiddelde van 4,2 graden bepaald geen hoogvlieger. Daarmee komt deze decade op een gedeelde elfde plaats terecht op de lijst van koudste eerste aprildecades sinds 1901. Concentreren we ons nu op een aaneengesloten periode van 31 dagen, dan blijkt de periode van 9 maart tot en met 8 april de allerkoudste te zijn geweest. In De Bilt scoorde deze ‘maand’ een gemiddelde temperatuur van 1,7 graden, daar waar de norm 7,0 graden is. Die periode leverde nog één ijsdag op (op 11 maart) en een totaal Hellmangetal van 7,6 punten. Maar liefst 23 vorstdagen leverde deze periode op, waardoor er nog een vorstsom van 78,7 punten kon worden opgetekend! Aan de grafiek hiernaast is te zien dat zelfs de maximumtemperatuur (de rode lijn) vaak, en geregeld zelfs ruim onder de lijn van de ‘normale’ gemiddelde temperatuur bleef (de grijze lijn).
De temperatuuranomalie in De Bilt van het afgelopen jaar. De getoonde afwijking van méér dan 6 graden onder de norm, is in werkelijkheid 5,3 graden. Op de reden van dit verschil, gaan we in een ander verhaal dieper in. Bron: KNMI.
Een dergelijke lange zó koude periode zó laat in het seizoen, is ronduit uitzonderlijk. Dat wordt ook weerspiegeld als we het grafiekje met de 31-daags lopend temperatuurgemiddelde van het hele afgelopen jaar afzetten tegen het ‘normale’ lopende gemiddelde (zie hiernaast). Daarbij moet de grafiek vooral als indicatief en niet als absoluut worden bezien, want de getoonde waardes wijken vaak iets en soms zelfs flink af van bijvoorbeeld de afwijkingen ten opzichte van de norm, zoals het KNMI die in haar officiële maandoverzichten presenteert. Maar op deze kwestie zullen we in een later verhaal nog eens terugkomen. Hoe dan ook, als we alle jaren, sinds 1901, bekijken over deze periode, dan zien we dat vóór dit jaar, dit tijdvak in 1962 het koudst was, met 3,6 graden gemiddeld. Recenter, in 1996, werd 3,8 graden gemeten. Dat record is dit jaar dus niet verbeterd, maar verpletterd met een verschil van bijna twee volle graden!
Ook op andere plekken zeer koud.
De Bilt kan beschouwd worden als een grote gemene deler voor heel het land, maar ook elders was het de afgelopen maand eigenlijk gewoon winter, in plaats van lente. Zelfs in een plaats als Vlissingen lag de gemiddelde minimumtemperatuur in deze periode met -0,1 graad net onder nul en werden er in totaal 18 vorstdagen opgetekend. Met een gemiddelde temperatuur van 2,3 graden was het daar bijna twee graden kouder dan in een ‘normale’ januarimaand, die norm staat namelijk op 4,0 graden. In Beek, bij Maastricht, hetzelfde verhaal. In totaal 23 vorstdagen, een gemiddelde minimumtemperatuur van -2,1 graden en een gemiddelde temperatuur van slechts 1,5 graden. En dan te bedenken dat het voorjaar in het diepe zuiden van ons land gewoonlijk als eerste om de hoek komt kijken!
Het temperatuurverloop in Nieuw Beerta van 9 maart tot en met 8 april 2013. Menige wintermaand kan hier een puntje aan zuigen! Bron: sohosted.
Maar, Nieuw Beerta spant de kroon. Daar verliepen van 9 maart tot en met 8 april slechts drie etmalen vorstloos, met een hoogste minimumtemperatuur van 0,1 graad in de plus, de andere twee nachten kwamen op 0,0 graden. Er werden maar liefst 22,7 Hellmannpunten opgetekend en de gemiddelde etmaaltemperatuur lag met 0,2 graden precies zes volle graden onder de norm! De gemiddelde minimumtemperatuur kwam daar in Noordoost-Groningen op -3,7 graden uit… Duidelijker kunnen de extremiteit van de voorbije periode niet benadrukken.
Door de kou is de temperatuur van de zee voor de kust (zwarte lijn) sterk achtergebleven in vergelijk met andere jaren.
Maar nu breekt dan eindelijk de tijd aan om volop van het voorjaar te gaan genieten! Nog twee dagen geduld, maar na verwachting wordt het zondagmiddag, bij flinke zonnige perioden in de middag, 19 tot 22 graden! Het werd eindelijk tijd… Wel is het zo dat het zeewater de erfenis van de voorbije koude periode nog in zich draagt, zodat het aan zee voorlopig nog gevoelig kouder blijft of wordt, zodra de wind van zee gaat waaien.
De hele Noordzee is nog uitermate koud, gezien de tijd van het jaar, in het blauwe en blauwgrijze gebied nog onder 4,7 graden. De gemiddelde temperatuur van 1 t/m 6 april is getoond.
Bron: Meteo Consult
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
