Een vloeibare hagelbui

In de kop van dit verhaal zit een tegenstrijdigheid verstopt, want hagel is alles behalve vloeibaar. Maar…uiteindelijk wordt dat toch het lot van iedere hagelsteen, namelijk dat hij smelt. Soms kan men echter, als alle hagel na een bui is gesmolten, tóch daarna nog zien dat het gehageld heeft. We spreken in dit geval niet over de verwoestende hagelstenen tijdens een zomers onweer, maar van de ‘zachte’ hagel gedurende het winterseizoen, die valt zonder schade te veroorzaken. Op 27 oktober, nu ruim twee weken geleden, werd Bennekom getrakteerd op een praktijkvoorbeeld.

Soepkippenweer.
Momenteel is het echt soepkippenweer. Het is bewolkt en nevelig, hier en daar zelfs mistig en lokaal valt er motregen. De komende dagen krijgen we een hele strijd tussen de (lage) wolkenvelden en de zon. De verschillen van plek tot plek kunnen groot zijn. Hier en daar zal de zon urenlang schijnen aan een wolkenloze hemel, terwijl men elders in het land tegen een grijze deken blijft aankijken. Morgen (woensdag) lijkt de zon aan de winnende hand te zijn, maar daarna lijkt de stratus (de officiële naam van deze egaal grijze wolken) het verloren gegane terrein opnieuw te heroveren. Onder een dergelijke wolkendeken zal de temperatuur een heel vlak beeld laten zien. Alleen als het opklaart, kan het kwik gedurende de nacht flink dalen. Zo verwachten we dat het in de nacht van woensdag op donderdag op diverse plaatsen tot wat lichte vorst komt.

Een winters speldenprikje.
Soms wil het in deze tijd van het jaar al winteren, maar dat is in ons kikkerlandje toch wel een hoge uitzondering. Veel vaker blijft de ‘winter’ gedurende de eerste novemberweken beperkt tot één of een paar nachten met vorst en meerdere jaren verlopen zelfs dan nog vorstloos. Uiteraard kan een dergelijk winters speldenprikje ook al eerder plaatsvinden, en dat zagen we dit jaar in de laatste oktoberweek.

Een hagelbui betrapt.
Op 27 oktober was de lucht zo koud, dat deze ’s middags boven land onstabiel van opbouw werd en dat er daar spontaan een paar buitjes ontstonden. Zo trok er ook een bui over Bennekom. Vanwege die koude bovenlucht viel deze bui uitsluitend als korrelhagel (zie eerste foto). Korrelhagel is kleiner en veel zachter dan de (vaak iets) grotere, harde hagel die ’s zomers tijdens onweersbuien kan vallen. De korrels zijn helder wit, maar springen duidelijk op. Soms zijn de korrels nog zachter, springen niet of nauwelijks op, zijn samendrukbaar en dwarrelen zelfs een beetje. In dat geval spreken we van korrelsneeuw. Uiteraard is de grens tussen deze neerslagvormen niet scherp en treedt er vaak ook een mengvorm van neerslag op, een mix van regen, korrelhagel, korrelsneeuw en natte sneeuw, de zogenaamde ‘winterse buien’.

Bij deze bui was dat echter niet het geval. Honderd procent van de neerslag viel als korrelhagel, en dat bleef de hele bui zo. De temperatuur tijdens deze bui daalde scherp naar iets boven 3 graden. De bui was niet echt zwaar, maar hield toch wel een kleine tien minuten aan en eventjes werd het ‘wittig’ buiten. De hagel smolt echter vrij snel weg en een kwartiertje na de bui was er niets meer van de gevallen hagel terug te vinden.

‘Voetafdruk’ van de hagel.
Dat wil zeggen, de hagel was dan wel al gesmolten, maar de straten nog lang niet opgedroogd. In onze tuin was na de bui echter een apart waterpatroon op de tegels ontstaan. De bui had 0,5 mm neerslag opgeleverd, een neerslaghoeveelheid die ruim voldoende is om de tegels nat te maken en ook het begin van plasvorming te veroorzaken. Ditmaal leek het wel alsof de tegels sterk vettig waren geweest. Het water was op de tegels blijven liggen en was niet uitgevloeid. Dat kwam natuurlijk omdat de neerslag bevroren als korrelhagel de grond had bereikt en dat daar de korrels waren gesmolten. Hierbij hielp natuurlijk mee dat de hagel niet vermengd met regen was gevallen. Aan dit beeld zou een waarnemer hebben kunnen afleiden dat het gehageld moest hebben, ook als hij niet getuige van de bui was geweest.

Hoe het beeld er tijdens lichte regen komt uit te zien voor een vergelijking, konden we twee dagen later al zien. Het begon licht te regenen, en zodra er een halve mm was gevallen, werden er van dezelfde tegels opnieuw een paar foto’s genomen (zie hiernaast). Het verschil is markant. Ditmaal is het water gewoon uitgevloeid, waardoor de tegels als geheel minder nat ogen, want die nattigheid is egaal uitgesmeerd. Het verschil met de hagelbui van twee dagen daarvoor, is markant. En zo kan een simpel hagelbuitje en wat lichte regen, toch een leuke en opvallende waarneming opleveren.

De foto's

Op 27 oktober, nu ruim twee weken geleden, ontstond er ’s middags spontaan een korrelhagelbuitje, die zich boven Bennekom ontlaadde. Het werd zelfs even een beetje ‘wittig’.


Nadat alle hagel was gesmolten, bleef er op de tegels in de tuin een opvallend waterpatroon achter. Het leek wel op de tegels heel vettig waren, waardoor het water niet kon uitvloeien. De ware oorzaak was dat de bui niet al te zwaar was en ook voor 100% uit vaste neerslag bestond.


Een close-up van het waterpatroon op de tegels, ontstaan door het smelten van de hagelkorrels, waarvan de meesten elkaar net niet raakten.


Later die middag trokken er nog een paar buitjes langs, die Bennekom toen echter niet aandeden.


Hoe anders wordt het beeld als er een beetje regen is gevallen. Het regenwater vloeit geheel uit en hierdoor worden de tegels egaal nat.


Vergelijk deze close-up maar eens met het beeld van de andere close up. Dezelfde tegels, twee dagen later en in beide gevallen nadat er ongeveer 0.5 mm neerslag was gevallen. Het verschil is markant.

_{Bron: Meteo Consult. Foto’s: Tom van der Spek.}