Berichtgeving Astronieuws
'Schokkend heldere' gammaflits gedetecteerd
Afgelopen zondag (27 april) hebben de NASA-satellieten Fermi en Swift een 'oogverblindend' heldere gammaflits waargenomen. De uitbarsting van gammastraling, afkomstig van een zware supernova-explosie in een sterrenstelsel op 3,6 miljard lichtjaar van de aarde, duurde zó lang dat hij geruime tijd met zowel de beide gammasatellieten als een flink aantal telescopen op aarde kon worden waargenomen. De Fermi-satelliet detecteerde onder meer gammastraling met een energie van minstens 94 miljard elektronvolt. Dat is ongeveer 35 miljard keer de energie van zichtbaar licht en drie keer zo veel als het vorige energierecord. De gammaflits bleef ruim een halve dag waarneembaar: ook een record. Gammaflitsen zijn de hevigste explosies in het heelal. Vermoed wordt dat de meeste ervan optreden wanneer de nucleaire 'brandstof' van een zeer zware ster opraakt, waardoor deze laatste onder zijn eigen gewicht bezwijkt. Terwijl de uitgeputte kern van de ster ineenstort tot een zwart gat, banen twee bundels van materiedeeltjes zich met bijna de snelheid van het licht een weg naar buiten. Nadat deze 'jets' de ster hebben verlaten, vervolgen ze hun weg in de ruimte en stuiten ze op gas dat de ster in een eerder stadium heeft uitgestoten. Het nagloeien van dit gas houdt vaak dagenlang aan. Zodra deze 'nagloed' voldoende is afgezwakt, is bij relatief nabije gammaflitsen, zoals die van 27 april, doorgaans ook de eigenlijke supernova te zien. Telescopen op aarde houden de recente gammaflits dan ook scherpt in de gaten. Verwacht wordt dat de verborgen supernova medio mei wordt opgespoord.
Bron: Astronieuws
Afgelopen zondag (27 april) hebben de NASA-satellieten Fermi en Swift een 'oogverblindend' heldere gammaflits waargenomen. De uitbarsting van gammastraling, afkomstig van een zware supernova-explosie in een sterrenstelsel op 3,6 miljard lichtjaar van de aarde, duurde zó lang dat hij geruime tijd met zowel de beide gammasatellieten als een flink aantal telescopen op aarde kon worden waargenomen. De Fermi-satelliet detecteerde onder meer gammastraling met een energie van minstens 94 miljard elektronvolt. Dat is ongeveer 35 miljard keer de energie van zichtbaar licht en drie keer zo veel als het vorige energierecord. De gammaflits bleef ruim een halve dag waarneembaar: ook een record. Gammaflitsen zijn de hevigste explosies in het heelal. Vermoed wordt dat de meeste ervan optreden wanneer de nucleaire 'brandstof' van een zeer zware ster opraakt, waardoor deze laatste onder zijn eigen gewicht bezwijkt. Terwijl de uitgeputte kern van de ster ineenstort tot een zwart gat, banen twee bundels van materiedeeltjes zich met bijna de snelheid van het licht een weg naar buiten. Nadat deze 'jets' de ster hebben verlaten, vervolgen ze hun weg in de ruimte en stuiten ze op gas dat de ster in een eerder stadium heeft uitgestoten. Het nagloeien van dit gas houdt vaak dagenlang aan. Zodra deze 'nagloed' voldoende is afgezwakt, is bij relatief nabije gammaflitsen, zoals die van 27 april, doorgaans ook de eigenlijke supernova te zien. Telescopen op aarde houden de recente gammaflits dan ook scherpt in de gaten. Verwacht wordt dat de verborgen supernova medio mei wordt opgespoord.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Kilometers hoge Marsberg mogelijk door wind gevormd
Mount Sharp, de ruim vijf kilometer hoge berg in het midden van de Marskrater Gale, is mogelijk niet onder invloed van water, maar door de wind ontstaan. Tot die conclusie komen Amerikaanse aardwetenschappers na onderzoek van de eigenschappen van de berg. Volgens de wetenschappers wijzen die eigenschappen erop dat Mount Sharp waarschijnlijk nooit helemaal onder water heeft gestaan. En dat zou betekenen dat die berg is niet is opgebouwd door de afzetting van slib op de bodem van het meer dat zich in nattere tijden in de omringende krater zou hebben gevormd. Dat laatste was deels wel de reden waarom NASA de krater Gale als landingsplaats voor het Marsvoertuig Curiosity uitkoos. De aardwetenschappers denk dat Mount Sharp het resultaat is van stofafzettingen. Overdag stijgt lucht op uit de krater, die 's nachts weer langs de steile hellingen van de kraterwand en de (oorspronkelijk nog niet zo hoge) centrale berg neerdaalt. Daarbij valt de wind in het midden van de krater vrijwel stil, waardoor het stof dat deze meevoert omlaag dwarrelt. Computermodellen laten zien dat op die manier inderdaad een kilometers hoge berg kan ontstaan. Als Mount Sharp inderdaad op deze manier is opgebouwd, wil dat overigens nog niet zeggen dat er geen water in de omringende krater heeft gestaan. In december maakten NASA-wetenschappers al bekend dat Curiosity sporen van klei en waterhoudende moleculen heeft gevonden. Dat wijst erop dat water hoe dan ook een zekere rol heeft gespeeld in de vorming van het landingsgebied van het Marsvoertuig. Hoe groot die rol is geweest, zal uit verder onderzoek moeten blijken.
Bron: Astronieuws
Mount Sharp, de ruim vijf kilometer hoge berg in het midden van de Marskrater Gale, is mogelijk niet onder invloed van water, maar door de wind ontstaan. Tot die conclusie komen Amerikaanse aardwetenschappers na onderzoek van de eigenschappen van de berg. Volgens de wetenschappers wijzen die eigenschappen erop dat Mount Sharp waarschijnlijk nooit helemaal onder water heeft gestaan. En dat zou betekenen dat die berg is niet is opgebouwd door de afzetting van slib op de bodem van het meer dat zich in nattere tijden in de omringende krater zou hebben gevormd. Dat laatste was deels wel de reden waarom NASA de krater Gale als landingsplaats voor het Marsvoertuig Curiosity uitkoos. De aardwetenschappers denk dat Mount Sharp het resultaat is van stofafzettingen. Overdag stijgt lucht op uit de krater, die 's nachts weer langs de steile hellingen van de kraterwand en de (oorspronkelijk nog niet zo hoge) centrale berg neerdaalt. Daarbij valt de wind in het midden van de krater vrijwel stil, waardoor het stof dat deze meevoert omlaag dwarrelt. Computermodellen laten zien dat op die manier inderdaad een kilometers hoge berg kan ontstaan. Als Mount Sharp inderdaad op deze manier is opgebouwd, wil dat overigens nog niet zeggen dat er geen water in de omringende krater heeft gestaan. In december maakten NASA-wetenschappers al bekend dat Curiosity sporen van klei en waterhoudende moleculen heeft gevonden. Dat wijst erop dat water hoe dan ook een zekere rol heeft gespeeld in de vorming van het landingsgebied van het Marsvoertuig. Hoe groot die rol is geweest, zal uit verder onderzoek moeten blijken.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Moleculair gas in Melkwegcentrum is verrassend heet
Met de Europese infraroodruimtetelescoop Herschel is ontdekt dat een deel van het moleculaire gas in het centrum van ons Melkwegstelsel een verrassend hoge temperatuur heeft van ca. 1000 graden Celsius. Het gas is verdeeld in een brede, platte ring rond het superzware zwarte gat dat zich in het Melkwegcentrum bevindt. Met Herschel kon de samenstelling van het gas bestudeerd worden tot op een afstand van slechts één lichtjaar van het zwarte gat. Uit de metingen, op ver-infrarode golflengten, kon de aanwezigheid van eenvoudige moleculen worden afgeleid, zoals koolmonoxide, waterdamp en waterstofcyanide. De grote verrassing was echter de hoge temperatuur van het gas in het binnenste deel van de ring. De oorzaak van die hoge temperatuur is niet met zekerheid bekend. Verhitting door ultraviolette straling van nabijgelegen jonge sterrenhopen speelt vermoedelijk een rol, maar de onderzoekers, die hun resultaten publiceerden in Astrophysical Journal Letters, denken dat een deel van de verhitting veroorzaakt wordt door schokgolven in sterk gemagnetiseerd gas. Mogelijk is er sprake van gasstromen in de richting van het zwarte gat, die binnen afzienbare tijd opgeslokt zullen worden.
Bron: Astronieuws
Met de Europese infraroodruimtetelescoop Herschel is ontdekt dat een deel van het moleculaire gas in het centrum van ons Melkwegstelsel een verrassend hoge temperatuur heeft van ca. 1000 graden Celsius. Het gas is verdeeld in een brede, platte ring rond het superzware zwarte gat dat zich in het Melkwegcentrum bevindt. Met Herschel kon de samenstelling van het gas bestudeerd worden tot op een afstand van slechts één lichtjaar van het zwarte gat. Uit de metingen, op ver-infrarode golflengten, kon de aanwezigheid van eenvoudige moleculen worden afgeleid, zoals koolmonoxide, waterdamp en waterstofcyanide. De grote verrassing was echter de hoge temperatuur van het gas in het binnenste deel van de ring. De oorzaak van die hoge temperatuur is niet met zekerheid bekend. Verhitting door ultraviolette straling van nabijgelegen jonge sterrenhopen speelt vermoedelijk een rol, maar de onderzoekers, die hun resultaten publiceerden in Astrophysical Journal Letters, denken dat een deel van de verhitting veroorzaakt wordt door schokgolven in sterk gemagnetiseerd gas. Mogelijk is er sprake van gasstromen in de richting van het zwarte gat, die binnen afzienbare tijd opgeslokt zullen worden.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Magnetische dynamo van de maan werkte langer
Een internationaal team van wetenschappers heeft een aanwijzing gevonden dat de 'dynamo' van de maan – het inwendige mechanisme dat de maan een magnetisch veld gaf – langer standhield dan tot nu toe werd aangenomen. Dat maakt het minder waarschijnlijk dat deze dynamowerking het gevolg was van een grote inslag. Op dit moment heeft de maan geen globaal magnetisch veld zoals onze aarde. Maar onderzoek van gesteenten die Apollo-astronauten van de maan hebben meegebracht wijst erop dat dit miljarden jaren geleden anders was. Om een magnetisch veld te hebben gehad, moet het inwendige van de maan niet alleen (deels) vloeibaar zijn geweest, maar ook in beweging. Sommige wetenschappers denken dat de inslag van een grote planetoïde hiervoor kan hebben gezorgd. Uit het nieuwe onderzoek is echter gebleken dat de dynamo van de maan tot ongeveer 3,6 miljard jaar geleden heeft gewerkt – 160 miljoen jaar langer dan gedacht en bovendien lang nadat de laatste grote inslag plaatsvond. Daarmee lijkt die mogelijke oorzaak van het magnetische veld van de maan af te vallen. Maar wat was de oorzaak dan wél? Hoewel de wetenschappers het niet kunnen bewijzen, denken zij dat de dynamo waarschijnlijk in stand werd gehouden door de interactie met de zwaartekracht van de aarde. Deze zou ervoor hebben gezorgd dat de vaste mantel en de (toen nog) vloeibare kern van de maan ten opzichte van elkaar verschoven, waardoor het inwendige lange tijd in beroering bleef.
Bron: Astronieuws
Een internationaal team van wetenschappers heeft een aanwijzing gevonden dat de 'dynamo' van de maan – het inwendige mechanisme dat de maan een magnetisch veld gaf – langer standhield dan tot nu toe werd aangenomen. Dat maakt het minder waarschijnlijk dat deze dynamowerking het gevolg was van een grote inslag. Op dit moment heeft de maan geen globaal magnetisch veld zoals onze aarde. Maar onderzoek van gesteenten die Apollo-astronauten van de maan hebben meegebracht wijst erop dat dit miljarden jaren geleden anders was. Om een magnetisch veld te hebben gehad, moet het inwendige van de maan niet alleen (deels) vloeibaar zijn geweest, maar ook in beweging. Sommige wetenschappers denken dat de inslag van een grote planetoïde hiervoor kan hebben gezorgd. Uit het nieuwe onderzoek is echter gebleken dat de dynamo van de maan tot ongeveer 3,6 miljard jaar geleden heeft gewerkt – 160 miljoen jaar langer dan gedacht en bovendien lang nadat de laatste grote inslag plaatsvond. Daarmee lijkt die mogelijke oorzaak van het magnetische veld van de maan af te vallen. Maar wat was de oorzaak dan wél? Hoewel de wetenschappers het niet kunnen bewijzen, denken zij dat de dynamo waarschijnlijk in stand werd gehouden door de interactie met de zwaartekracht van de aarde. Deze zou ervoor hebben gezorgd dat de vaste mantel en de (toen nog) vloeibare kern van de maan ten opzichte van elkaar verschoven, waardoor het inwendige lange tijd in beroering bleef.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Sneeuwval op Mars is nauwkeurig voorspelbaar
In winter a layer of frozen carbon dioxide covers the Martian North Pole. Approximately 50 percent of this ice cap falls to the ground as snow. This image was taken by NASA's Mars Reconnaissance Orbiter in 2006. © NASA
De sneeuwbuien die tijdens de ijzige winter het noordelijke halfrond van de planeet Mars teisteren, laten zich lang van tevoren voorspellen. Tot die conclusie komen Duitse en Japanse wetenschappers na een analyse van de sneeuwval ter plaatse. Hun berekeningen laten zien dat er een sterk verband bestaat tussen de sneeuwbuien en een weersverschijnsel dat uniek is voor Mars: regelmatig optredende fluctuaties in luchtdruk, temperatuur, windsnelheid en -richting die zich op een golfachtige manier over het noordelijk halfrond verspreiden. Deze zogeheten planetaire golven maken het mogelijk om drie tot zes weken van tevoren te voorspellen waar het zal gaan sneeuwen. Voor toekomstige verkenningsmissies is dat nuttige kennis: aan de hand van deze weersverwachtingen kunnen Marsvoertuigen de ergste sneeuwbuien vermijden.
Bron: Astronieuws
In winter a layer of frozen carbon dioxide covers the Martian North Pole. Approximately 50 percent of this ice cap falls to the ground as snow. This image was taken by NASA's Mars Reconnaissance Orbiter in 2006. © NASA
De sneeuwbuien die tijdens de ijzige winter het noordelijke halfrond van de planeet Mars teisteren, laten zich lang van tevoren voorspellen. Tot die conclusie komen Duitse en Japanse wetenschappers na een analyse van de sneeuwval ter plaatse. Hun berekeningen laten zien dat er een sterk verband bestaat tussen de sneeuwbuien en een weersverschijnsel dat uniek is voor Mars: regelmatig optredende fluctuaties in luchtdruk, temperatuur, windsnelheid en -richting die zich op een golfachtige manier over het noordelijk halfrond verspreiden. Deze zogeheten planetaire golven maken het mogelijk om drie tot zes weken van tevoren te voorspellen waar het zal gaan sneeuwen. Voor toekomstige verkenningsmissies is dat nuttige kennis: aan de hand van deze weersverwachtingen kunnen Marsvoertuigen de ergste sneeuwbuien vermijden.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Fossiele bacteriën bevatten ijzer van supernova-explosie
In fossiele overblijfselen van ijzerminnende bacteriën hebben onderzoekers van de Technische Universiteit München (TUM) radioactief ijzer aangetroffen, dat afkomstig moet zijn van een nabije supernova-explosie die ruim twee miljoen jaar geleden heeft plaatsgevonden. Het is voor het eerst dat er biologische sporen van een supernova op aarde zijn gevonden. Verreweg de meeste chemische elementen waaruit onze planeet bestaat zijn afkomstig van zware sterren die meer dan 4,5 miljard jaar geleden zijn ontploft en daarbij hun materie de ruimte in hebben geblazen. Maar in 2004 ontdekten TUM-wetenschappers dat de bodem van de Stille Oceaan ook het radioactieve isotoop ijzer-60 bevat. En dat moet van veel recentere datum zijn: het heeft namelijk een halfwaardetijd van slechts 2,62 miljoen jaar. Concreet betekent dit dat al het ijzer-60 dat de aarde bij haar ontstaan heeft meegekregen allang in nikkel is veranderd. Dat er toch ijzer-60 wordt gevonden, bewijst dat er in veel recentere geologische tijden een supernova-explosie in onze kosmische achtertuin heeft plaatsgevonden. Nieuw onderzoek van materiaal dat bij een diepe boring in de bodem van de Stille Oceaan is gevonden, heeft nu uitgewezen dat een deel van het ijzer-60 is opgenomen door zogeheten magnetotactische bacteriën – eencellige organismen die op de oceaanbodem leven en (ijzerhoudende) magnetietkristallen produceren. De datering van het sediment waar de gefossiliseerde bacteriën deel van uitmaken laat zien dat het radioactieve ijzer afkomstig moet zijn van een sterexplosie die zich ongeveer 2,2 miljoen jaar geleden heeft voltrokken.
Bron: Astronieuws
In fossiele overblijfselen van ijzerminnende bacteriën hebben onderzoekers van de Technische Universiteit München (TUM) radioactief ijzer aangetroffen, dat afkomstig moet zijn van een nabije supernova-explosie die ruim twee miljoen jaar geleden heeft plaatsgevonden. Het is voor het eerst dat er biologische sporen van een supernova op aarde zijn gevonden. Verreweg de meeste chemische elementen waaruit onze planeet bestaat zijn afkomstig van zware sterren die meer dan 4,5 miljard jaar geleden zijn ontploft en daarbij hun materie de ruimte in hebben geblazen. Maar in 2004 ontdekten TUM-wetenschappers dat de bodem van de Stille Oceaan ook het radioactieve isotoop ijzer-60 bevat. En dat moet van veel recentere datum zijn: het heeft namelijk een halfwaardetijd van slechts 2,62 miljoen jaar. Concreet betekent dit dat al het ijzer-60 dat de aarde bij haar ontstaan heeft meegekregen allang in nikkel is veranderd. Dat er toch ijzer-60 wordt gevonden, bewijst dat er in veel recentere geologische tijden een supernova-explosie in onze kosmische achtertuin heeft plaatsgevonden. Nieuw onderzoek van materiaal dat bij een diepe boring in de bodem van de Stille Oceaan is gevonden, heeft nu uitgewezen dat een deel van het ijzer-60 is opgenomen door zogeheten magnetotactische bacteriën – eencellige organismen die op de oceaanbodem leven en (ijzerhoudende) magnetietkristallen produceren. De datering van het sediment waar de gefossiliseerde bacteriën deel van uitmaken laat zien dat het radioactieve ijzer afkomstig moet zijn van een sterexplosie die zich ongeveer 2,2 miljoen jaar geleden heeft voltrokken.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Verrassende samenscholing van intergalactische gaswolken ontdekt
In een donker, sterrenloos deel van de intergalactische ruimte hebben astronomen een bijzondere samenscholing van wolken waterstofgas ontdekt. De gaswolken bevinden zich tussen het Andromedastelsel (M31) en het Driehoekstelsel (M33). Er bestonden al een tijdje aanwijzingen dat er tussen M31 en M33 koel, neutraal waterstofgas aanwezig is. Maar pas nu is, dankzij detailrijke opnamen van de grote radiotelescoop in Greenbank (Virginia, VS), duidelijk dat veel van dit gas deel uitmaakt van een aantal afzonderlijke wolken (Nature, 9 mei). Deze ontdekking maakt het minder waarschijnlijk dat het gas een overblijfsel is van de ontmoeting tussen M31 en M33, die enkele miljarden jaren geleden heeft plaatsgevonden. Daarbij zouden de twee stelsels gas aan elkaar onttrokken hebben, en zou een ijle 'gasbrug' tussen beide kunnen zijn ontstaan. De nieuwe waarnemingen laten echter zien dat het gas voor ongeveer de helft deel uitmaakt van gaswolken die wel wat op dwergstelsels lijken – stelsels die uit duizenden of een paar miljoen sterren bestaan – maar dan zónder sterren. De ontdekkers denken dat de intergalactische gaswolken zijn gecondenseerd uit het kolossale reservoir van heet gas waarmee de ruimte waarschijnlijk doordrenkt is, maar dat nog niet rechtstreeks is waargenomen. Zulk gas zou zich kunnen hebben opgehoopt rond een zogeheten filament van donkere materie. (Er zijn aanwijzingen dat er een kolossaal 'kosmisch web' van zulke filamenten bestaat dat als 'fundament' dient voor de vorming van clusters van sterrenstelsels.) Nader onderzoek moet uitwijzen of er rond M31 en M33 nog meer van deze gaswolken te vinden zijn. Het is niet ondenkbaar dat het gas uiteindelijk zijn weg naar de beide sterrenstelsels zal vinden en als grondstof voor toekomstige generaties van sterren zal dienen.
Bron: Astronieuws
In een donker, sterrenloos deel van de intergalactische ruimte hebben astronomen een bijzondere samenscholing van wolken waterstofgas ontdekt. De gaswolken bevinden zich tussen het Andromedastelsel (M31) en het Driehoekstelsel (M33). Er bestonden al een tijdje aanwijzingen dat er tussen M31 en M33 koel, neutraal waterstofgas aanwezig is. Maar pas nu is, dankzij detailrijke opnamen van de grote radiotelescoop in Greenbank (Virginia, VS), duidelijk dat veel van dit gas deel uitmaakt van een aantal afzonderlijke wolken (Nature, 9 mei). Deze ontdekking maakt het minder waarschijnlijk dat het gas een overblijfsel is van de ontmoeting tussen M31 en M33, die enkele miljarden jaren geleden heeft plaatsgevonden. Daarbij zouden de twee stelsels gas aan elkaar onttrokken hebben, en zou een ijle 'gasbrug' tussen beide kunnen zijn ontstaan. De nieuwe waarnemingen laten echter zien dat het gas voor ongeveer de helft deel uitmaakt van gaswolken die wel wat op dwergstelsels lijken – stelsels die uit duizenden of een paar miljoen sterren bestaan – maar dan zónder sterren. De ontdekkers denken dat de intergalactische gaswolken zijn gecondenseerd uit het kolossale reservoir van heet gas waarmee de ruimte waarschijnlijk doordrenkt is, maar dat nog niet rechtstreeks is waargenomen. Zulk gas zou zich kunnen hebben opgehoopt rond een zogeheten filament van donkere materie. (Er zijn aanwijzingen dat er een kolossaal 'kosmisch web' van zulke filamenten bestaat dat als 'fundament' dient voor de vorming van clusters van sterrenstelsels.) Nader onderzoek moet uitwijzen of er rond M31 en M33 nog meer van deze gaswolken te vinden zijn. Het is niet ondenkbaar dat het gas uiteindelijk zijn weg naar de beide sterrenstelsels zal vinden en als grondstof voor toekomstige generaties van sterren zal dienen.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Ruimtetelescoop ontdekt dode sterren die 'vervuild' zijn met puin
De Hubble-ruimtetelescoop heeft sporen van aarde-achtige planeten ontdekt op een onwaarschijnlijke plek: de atmosferen van een tweetal uitgeputte sterren in een nabije sterrenhoop. Deze witte dwergen raken 'vervuild' met puin van planetoïde-achtige objecten die naar hen toe vallen. Deze ontdekking wijst erop dat ook sterrenhopen een rijke vindplaats van rotsachtige planeten kunnen zijn. De witte dwergen – kleine, zwakke overblijfselen van sterren die een slag groter en zwaarder waren dan onze zon – zijn 150 lichtjaar van ons verwijderd. Ze maken deel uit van een bekende open sterrenhoop in het sterrenbeeld Stier: de Hyaden. Deze sterrenhoop is, met een leeftijd van 625 miljoen jaar, tamelijk jong. Astronomen gaan ervan uit dat alle sterren ooit deel hebben uitgemaakt van een sterrenhoop. Maar de zoektocht naar planeten in deze samenscholingen van sterren heeft nog niet veel opgeleverd: van de ongeveer 800 exoplaneten die we kennen, cirkelen er slechts vier rond sterren die deel uitmaken van een sterrenhoop. Dat kan ermee te maken hebben dat jonge sterren veel uitbarstingen vertonen, waardoor het moeilijk is om de subtiele schommelbewegingen te ontdekken die door hun eventuele planeten worden veroorzaakt. Maar nu is dus in de atmosferen van twee witte dwergen silicium ontdekt – een belangrijk bestanddeel van vast gesteente. Dat silicium kan afkomstig zijn van planetoïden die zich te dicht in de buurt van de beide sterren hebben gewaagd en door de getijkrachten uit elkaar getrokken zijn. Als dat vermoeden klopt, is de kans groot dat er rond de beide sterren planeten zoals onze aarde hebben gecirkeld of misschien nog wel cirkelen. Planetoïden worden immers beschouwd als de bouwstenen van rotsachtige planeten.
Bron: Astronieuws
De Hubble-ruimtetelescoop heeft sporen van aarde-achtige planeten ontdekt op een onwaarschijnlijke plek: de atmosferen van een tweetal uitgeputte sterren in een nabije sterrenhoop. Deze witte dwergen raken 'vervuild' met puin van planetoïde-achtige objecten die naar hen toe vallen. Deze ontdekking wijst erop dat ook sterrenhopen een rijke vindplaats van rotsachtige planeten kunnen zijn. De witte dwergen – kleine, zwakke overblijfselen van sterren die een slag groter en zwaarder waren dan onze zon – zijn 150 lichtjaar van ons verwijderd. Ze maken deel uit van een bekende open sterrenhoop in het sterrenbeeld Stier: de Hyaden. Deze sterrenhoop is, met een leeftijd van 625 miljoen jaar, tamelijk jong. Astronomen gaan ervan uit dat alle sterren ooit deel hebben uitgemaakt van een sterrenhoop. Maar de zoektocht naar planeten in deze samenscholingen van sterren heeft nog niet veel opgeleverd: van de ongeveer 800 exoplaneten die we kennen, cirkelen er slechts vier rond sterren die deel uitmaken van een sterrenhoop. Dat kan ermee te maken hebben dat jonge sterren veel uitbarstingen vertonen, waardoor het moeilijk is om de subtiele schommelbewegingen te ontdekken die door hun eventuele planeten worden veroorzaakt. Maar nu is dus in de atmosferen van twee witte dwergen silicium ontdekt – een belangrijk bestanddeel van vast gesteente. Dat silicium kan afkomstig zijn van planetoïden die zich te dicht in de buurt van de beide sterren hebben gewaagd en door de getijkrachten uit elkaar getrokken zijn. Als dat vermoeden klopt, is de kans groot dat er rond de beide sterren planeten zoals onze aarde hebben gecirkeld of misschien nog wel cirkelen. Planetoïden worden immers beschouwd als de bouwstenen van rotsachtige planeten.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Maan en aarde tapten uit hetzelfde vaatje
Volgens nieuw onderzoek is het water in de mantel van onze maan afkomstig van primitieve meteorieten – dezelfde bron waar ook het meeste water op aarde vandaan komt. Deze ontdekking werpt nieuwe vragen op over de manier waarop de maan is ontstaan (Science, 10 mei). Wetenschappers vermoeden dat de maan is gevormd uit de schijf van puin die rond de aarde achterbleef, toen onze planeet 4,5 miljard jaar geleden werd getroffen door een object ter grootte van Mars. Bij zo'n botsing komt zoveel hitte vrij, dat waterstof en andere vluchtige elementen de ruimte in zouden moeten verdwijnen. En dat zou betekenen dat de maan bij zijn geboorte vrijwel kurkdroog is geweest. Bovendien zou het materiaal waaruit de maan bestaat grotendeels afkomstig moeten zijn van het object waarmee de aarde in botsing kwam. Recent onderzoek door maansondes en van gesteenten die de Apollo-astronauten naar de aarde hebben gebracht, wijst er echter op dat de maan wel degelijk water bevat – zowel aan zijn oppervlak als van binnen. In een poging om de herkomst van dat water te ontdekken, hebben onderzoekers van twee Amerikaanse universiteiten nu gekeken naar het soort moleculen waaruit dit water bestaat. De meeste watermoleculen bestaan uit twee waterstofatomen en één zuurstofatoom. Sommige watermoleculen bevatten echter deuteriumatomen in plaats van waterstofatomen – een zware variant van waterstof. En de verhouding waterstof/deuterium zegt iets over de oorsprong van dat water. Simpel gezegd: elke planeet heeft zijn eigen soort water. Uit het nieuwe onderzoek, waarbij water is geanalyseerd dat in vulkanische glasmonsters van de maan opgesloten zat, blijkt dat de samenstelling van dit water sterke overeenkomsten vertoont met dat van koolstofrijke chondrieten – een bepaald soort meteorieten. Omdat ook het water op aarde lijkt op dat in koolstofrijke chondrieten, is het water van beide hemellichamen dus waarschijnlijk van één en dezelfde bron afkomstig. Volgens de wetenschappers lijkt het er sterk op dat de aarde al nat was toen de grote inslag plaatsvond, en dat de maan gewoon water van de aarde heeft 'geërfd'. Dat zou echter betekenen dat bij zo'n inslag niet alle vluchtige stoffen de ruimte in verdwijnen. En de grote vraag is nu: waarom niet?
Bron: Astronieuws
Volgens nieuw onderzoek is het water in de mantel van onze maan afkomstig van primitieve meteorieten – dezelfde bron waar ook het meeste water op aarde vandaan komt. Deze ontdekking werpt nieuwe vragen op over de manier waarop de maan is ontstaan (Science, 10 mei). Wetenschappers vermoeden dat de maan is gevormd uit de schijf van puin die rond de aarde achterbleef, toen onze planeet 4,5 miljard jaar geleden werd getroffen door een object ter grootte van Mars. Bij zo'n botsing komt zoveel hitte vrij, dat waterstof en andere vluchtige elementen de ruimte in zouden moeten verdwijnen. En dat zou betekenen dat de maan bij zijn geboorte vrijwel kurkdroog is geweest. Bovendien zou het materiaal waaruit de maan bestaat grotendeels afkomstig moeten zijn van het object waarmee de aarde in botsing kwam. Recent onderzoek door maansondes en van gesteenten die de Apollo-astronauten naar de aarde hebben gebracht, wijst er echter op dat de maan wel degelijk water bevat – zowel aan zijn oppervlak als van binnen. In een poging om de herkomst van dat water te ontdekken, hebben onderzoekers van twee Amerikaanse universiteiten nu gekeken naar het soort moleculen waaruit dit water bestaat. De meeste watermoleculen bestaan uit twee waterstofatomen en één zuurstofatoom. Sommige watermoleculen bevatten echter deuteriumatomen in plaats van waterstofatomen – een zware variant van waterstof. En de verhouding waterstof/deuterium zegt iets over de oorsprong van dat water. Simpel gezegd: elke planeet heeft zijn eigen soort water. Uit het nieuwe onderzoek, waarbij water is geanalyseerd dat in vulkanische glasmonsters van de maan opgesloten zat, blijkt dat de samenstelling van dit water sterke overeenkomsten vertoont met dat van koolstofrijke chondrieten – een bepaald soort meteorieten. Omdat ook het water op aarde lijkt op dat in koolstofrijke chondrieten, is het water van beide hemellichamen dus waarschijnlijk van één en dezelfde bron afkomstig. Volgens de wetenschappers lijkt het er sterk op dat de aarde al nat was toen de grote inslag plaatsvond, en dat de maan gewoon water van de aarde heeft 'geërfd'. Dat zou echter betekenen dat bij zo'n inslag niet alle vluchtige stoffen de ruimte in verdwijnen. En de grote vraag is nu: waarom niet?
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Veelbelovende resultaten voor PAPER-array
Met PAPER (Precision Array to Probe the Epoch of Reionization), een netwerk van 64 eenvoudige radio-antennes in de Zuid-Afrikaanse Karoo-woestijn, zijn veelbelovende resultaten geboekt en gepubliceerd op het gebied van de kosmologie en het onderzoek aan sterrenstelsels. PAPER bevindt zich op de Afrikaanse locatie van de toekomstige Square Kilometre Array (SKA), een kolossaal observatorium voor laagfrequente radiostraling uit het heelal. Met PAPER zijn precisiemetingen verricht die nieuwe informatie opleveren over de allervroegste evolutie van het heelal, toen neutraal waterstofgas opnieuw geïoniseerd werd door de energierijke straling van de allereerste sterren en sterrenstelsels. Het onderzoek aan die Epoch of Reionization (EoR) is een van de grootste uitdagingen van de hedendaagse radioastronomie. PAPER heeft ook metingen verricht aan de radiostraling van de 'straalstromen' (jets) van het relatief nabijgelegen sterrenstelsel Centaurus A. De kwaliteit van de PAPER-waarnemingen maakt duidelijk dat de Karoo een ideale locatie is voor dergelijk onderzoek. Er zijn plannen om het aantal antennes van PAPER later dit jaar uit te breiden naar 128.
Bron: Astronieuws
Met PAPER (Precision Array to Probe the Epoch of Reionization), een netwerk van 64 eenvoudige radio-antennes in de Zuid-Afrikaanse Karoo-woestijn, zijn veelbelovende resultaten geboekt en gepubliceerd op het gebied van de kosmologie en het onderzoek aan sterrenstelsels. PAPER bevindt zich op de Afrikaanse locatie van de toekomstige Square Kilometre Array (SKA), een kolossaal observatorium voor laagfrequente radiostraling uit het heelal. Met PAPER zijn precisiemetingen verricht die nieuwe informatie opleveren over de allervroegste evolutie van het heelal, toen neutraal waterstofgas opnieuw geïoniseerd werd door de energierijke straling van de allereerste sterren en sterrenstelsels. Het onderzoek aan die Epoch of Reionization (EoR) is een van de grootste uitdagingen van de hedendaagse radioastronomie. PAPER heeft ook metingen verricht aan de radiostraling van de 'straalstromen' (jets) van het relatief nabijgelegen sterrenstelsel Centaurus A. De kwaliteit van de PAPER-waarnemingen maakt duidelijk dat de Karoo een ideale locatie is voor dergelijk onderzoek. Er zijn plannen om het aantal antennes van PAPER later dit jaar uit te breiden naar 128.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Hubble kiekt kosmisch vergrootglas
De 'lichtbogen' op deze Hubble-foto zijn de vervormde afbeeldingen van ver verwijderde sterrenstelsels. Het licht van deze stelsels wordt afgebogen (en versterkt) door de zwaartekrachtlenswerking van een dichterbij gelegen cluster van sterrenstelsels, Abell S1077 geheten. Dankzij zulke zwaartekrachtlenzen zijn sterrenkundigen in staat om verre achtergrondstelsels in meer detail te bestuderen, en om de verdeling van donkere materie in de voorgrondcluster in kaart te brengen. De Hubble-waarnemingen van S1077 zijn al geruime tijd geleden verricht; de nieuwe opname is gebaseerd op het werk van amateur-beeldbewerker Nick Rose die deelnam aan de Hubble Hidden Treasures-competitie.
Bron: Astronieuws
De 'lichtbogen' op deze Hubble-foto zijn de vervormde afbeeldingen van ver verwijderde sterrenstelsels. Het licht van deze stelsels wordt afgebogen (en versterkt) door de zwaartekrachtlenswerking van een dichterbij gelegen cluster van sterrenstelsels, Abell S1077 geheten. Dankzij zulke zwaartekrachtlenzen zijn sterrenkundigen in staat om verre achtergrondstelsels in meer detail te bestuderen, en om de verdeling van donkere materie in de voorgrondcluster in kaart te brengen. De Hubble-waarnemingen van S1077 zijn al geruime tijd geleden verricht; de nieuwe opname is gebaseerd op het werk van amateur-beeldbewerker Nick Rose die deelnam aan de Hubble Hidden Treasures-competitie.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
'Einstein-planeet': gevonden dankzij nieuwe techniek
Sterrenkundigen hebben een exoplaneet ontdekt met behulp van een nieuwe techniek, die gebruik maakt van subtiele relativistische effecten. De planeet, Kepler-76b geheten, is een zogeheten 'hete Jupiter': een gasvormige reuzenplaneet in een zeer kleine omloopbaan rond zijn moederster. De meeste exoplaneten - planeten bij andere sterren dan de zon - worden ontdekt doordat ze hun moederster een klein beetje aan het wiebelen brengen, of doordat ze eens per omloop een klein beetje sterlicht onderscheppen wanneer ze (gezien vanaf de aarde) voor hun moederster langs bewegen. Bij de nieuwe techniek wordt het bestaan van de planeet afgeleid uit extreem kleine helderheidsvariaties van de ster, die door drie verschillende effecten worden veroorzaakt. Het eerste effect volgt uit de relativiteitstheorie van Albert Einstein: wanneer de ster, als gevolg van de zwaartekracht van de rondcirkelende planeet, periodiek naar ons toe en van ons af beweegt, wordt hij een klein beetje helderder en zwakker. Vanwege die 'relativistic beaming' wordt Kepler-76b ook wel de 'Einstein-planeet' genoemd. De andere twee subtiele helderheidseffecten worden veroorzaakt doordat de ster als gevolg van getijdenkrachten van de planeet een klein beetje wordt uitgerekt, en doordat de planeet een beetje sterlicht weerkaatst. Tijdens de baanbeweging van de planeet zien we het stelsel vanaf de aarde steeds vanuit een andere richting, waardoor de gemeten helderheid niet precies constant is. Kepler-76b is 25 procent groter en ongeveer twee keer zo zwaar als Jupiter, en beschrijft één omloop in anderhalve dag. Uit de metingen blijkt bovendien dat er krachtige stormen waaien in de dampkring van de planeet.
Bron: Astronieuws
Sterrenkundigen hebben een exoplaneet ontdekt met behulp van een nieuwe techniek, die gebruik maakt van subtiele relativistische effecten. De planeet, Kepler-76b geheten, is een zogeheten 'hete Jupiter': een gasvormige reuzenplaneet in een zeer kleine omloopbaan rond zijn moederster. De meeste exoplaneten - planeten bij andere sterren dan de zon - worden ontdekt doordat ze hun moederster een klein beetje aan het wiebelen brengen, of doordat ze eens per omloop een klein beetje sterlicht onderscheppen wanneer ze (gezien vanaf de aarde) voor hun moederster langs bewegen. Bij de nieuwe techniek wordt het bestaan van de planeet afgeleid uit extreem kleine helderheidsvariaties van de ster, die door drie verschillende effecten worden veroorzaakt. Het eerste effect volgt uit de relativiteitstheorie van Albert Einstein: wanneer de ster, als gevolg van de zwaartekracht van de rondcirkelende planeet, periodiek naar ons toe en van ons af beweegt, wordt hij een klein beetje helderder en zwakker. Vanwege die 'relativistic beaming' wordt Kepler-76b ook wel de 'Einstein-planeet' genoemd. De andere twee subtiele helderheidseffecten worden veroorzaakt doordat de ster als gevolg van getijdenkrachten van de planeet een klein beetje wordt uitgerekt, en doordat de planeet een beetje sterlicht weerkaatst. Tijdens de baanbeweging van de planeet zien we het stelsel vanaf de aarde steeds vanuit een andere richting, waardoor de gemeten helderheid niet precies constant is. Kepler-76b is 25 procent groter en ongeveer twee keer zo zwaar als Jupiter, en beschrijft één omloop in anderhalve dag. Uit de metingen blijkt bovendien dat er krachtige stormen waaien in de dampkring van de planeet.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Water maken bij 260 graden onder nul
Interstellair ijs op een micrometer groot stofdeeltje wordt geraakt door een waterstofatoom
Onderzoekers van het Laboratorium voor Astrofysica van de Sterrewacht Leiden zijn erin geslaagd om water te maken onder omstandigheden zoals die in de ruimte heersen. In speciale apparatuur werd vastgevroren zuurstof gebombardeerd met waterstofatomen. Daarbij werd niet alleen water gevormd, maar ook een aantal andere moleculen die inmiddels in de interstellaire ruimte zijn ontdekt door de Amerikaanse Spitzer Space Telescope. Volgens de onderzoekers, onder leiding van Harold Linnartz, is er nu een consistent beeld van de manier waarop water in de ruimte ontstaat, namelijk door zogenoemde waterstofadditiereacties van ijs op kleine stofdeeltjes. Dit proces treedt overal in ons Melkwegstelsel op, en ook daarbuiten, in andere sterrenstelsels.
Bron: Astronieuws
Interstellair ijs op een micrometer groot stofdeeltje wordt geraakt door een waterstofatoom
Onderzoekers van het Laboratorium voor Astrofysica van de Sterrewacht Leiden zijn erin geslaagd om water te maken onder omstandigheden zoals die in de ruimte heersen. In speciale apparatuur werd vastgevroren zuurstof gebombardeerd met waterstofatomen. Daarbij werd niet alleen water gevormd, maar ook een aantal andere moleculen die inmiddels in de interstellaire ruimte zijn ontdekt door de Amerikaanse Spitzer Space Telescope. Volgens de onderzoekers, onder leiding van Harold Linnartz, is er nu een consistent beeld van de manier waarop water in de ruimte ontstaat, namelijk door zogenoemde waterstofadditiereacties van ijs op kleine stofdeeltjes. Dit proces treedt overal in ons Melkwegstelsel op, en ook daarbuiten, in andere sterrenstelsels.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Hoogtekaart van Saturnusmaan Titan gepresenteerd
These polar maps show the first global, topographic mapping of Saturn's moon Titan, using data from NASA's Cassini mission. To create these maps, scientists employed a mathematical process called splining, which uses smooth curved surfaces to "join" the areas between grids of existing topography profiles obtained by Cassini's radar instrument.Image credit: NASA/JPL-Caltech/ASI/JHUAPL/Cornell/Weizmann
Wetenschappers hebben voor het eerst een 'complete' topografische kaart van de grote Saturnusmaan Titan gemaakt. De kaart is gebaseerd op gegevens die zijn verzameld met de ruimtesonde Cassini. Met een straal van 2574 kilometer is Titan niet alleen de grootste maan van Saturnus, maar ook de op één na grootste maan van het zonnestelsel. Maar Titan is vooral wetenschappelijk interessant, omdat hij de enige maan is met een dichte, wolkenrijke atmosfeer. Jammer is wel dat het vrijwel gesloten wolkendek het oppervlak van Titan aan het zicht onttrekt. Bijna alles wat we van Titan weten is te danken aan de verrichtingen van Cassini, die de afgelopen tien jaar bijna honderd keer dicht langs deze maan is gevlogen. Bij veel van die 'flyby's' is het radarsysteem van de ruimtesonde gebruikt om, door de wolken heen, het oppervlak van Titan af te tasten. En deze radargegevens kunnen worden gebruikt om de hoogteverschillen op de Saturnusmaan te schatten. Dat laatste leverde echter nog niet direct een complete hoogtekaart op: Cassini heeft maar ongeveer de helft van het Titanoppervlak in beeld gebracht, en van slechts een vijfde daarvan kon de hoogte worden bepaald. De grote gaten in de kaart zijn op wiskundige wijze gedicht door gebieden waarvan de hoogte bekend is vloeiend met elkaar te verbinden. De hoogtekaart zal onder meer worden gebruikt om modellen te kunnen maken van de rivieren van vloeibare methaan die over het oppervlak van Titan stromen. Dat moet meer inzicht geven in de methaankringloop die op Titan ongeveer dezelfde rol speelt als de waterkringloop op aarde.
Bron: Astronieuws
These polar maps show the first global, topographic mapping of Saturn's moon Titan, using data from NASA's Cassini mission. To create these maps, scientists employed a mathematical process called splining, which uses smooth curved surfaces to "join" the areas between grids of existing topography profiles obtained by Cassini's radar instrument.Image credit: NASA/JPL-Caltech/ASI/JHUAPL/Cornell/Weizmann
Wetenschappers hebben voor het eerst een 'complete' topografische kaart van de grote Saturnusmaan Titan gemaakt. De kaart is gebaseerd op gegevens die zijn verzameld met de ruimtesonde Cassini. Met een straal van 2574 kilometer is Titan niet alleen de grootste maan van Saturnus, maar ook de op één na grootste maan van het zonnestelsel. Maar Titan is vooral wetenschappelijk interessant, omdat hij de enige maan is met een dichte, wolkenrijke atmosfeer. Jammer is wel dat het vrijwel gesloten wolkendek het oppervlak van Titan aan het zicht onttrekt. Bijna alles wat we van Titan weten is te danken aan de verrichtingen van Cassini, die de afgelopen tien jaar bijna honderd keer dicht langs deze maan is gevlogen. Bij veel van die 'flyby's' is het radarsysteem van de ruimtesonde gebruikt om, door de wolken heen, het oppervlak van Titan af te tasten. En deze radargegevens kunnen worden gebruikt om de hoogteverschillen op de Saturnusmaan te schatten. Dat laatste leverde echter nog niet direct een complete hoogtekaart op: Cassini heeft maar ongeveer de helft van het Titanoppervlak in beeld gebracht, en van slechts een vijfde daarvan kon de hoogte worden bepaald. De grote gaten in de kaart zijn op wiskundige wijze gedicht door gebieden waarvan de hoogte bekend is vloeiend met elkaar te verbinden. De hoogtekaart zal onder meer worden gebruikt om modellen te kunnen maken van de rivieren van vloeibare methaan die over het oppervlak van Titan stromen. Dat moet meer inzicht geven in de methaankringloop die op Titan ongeveer dezelfde rol speelt als de waterkringloop op aarde.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
'Planetenjager' Kepler verkeert in problemen
Voor de tweede keer deze maand heeft NASA's ruimtetelescoop Kepler zichzelf in de 'spaarstand' gezet. Hoewel de directe oorzaak nog niet bekend is, gaat het waarschijnlijk om een probleem met het standregelsysteem. De satelliet, die zijn zonnepanelen op de zon heeft gericht, draait momenteel langzaam om zijn as. En dat heeft tot gevolg dat de radioverbinding met de aarde steeds onderbroken wordt. Het standregelsysteem van de satelliet is niet alleen nodig om in contact te blijven met de vluchtleiding, maar ook om de nauwkeurige metingen te kunnen doen die nodig zijn om planeten buiten ons zonnestelsel op te sporen. Het hart van dit systeem bestaat uit een aantal snel ronddraaiende vliegwielen. Bij zijn lancering in 2009 had Kepler er vier, maar één ervan heeft het in juli 2012 al begeven. Nu lijkt ook een tweede vliegwiel defect te zijn. Volgens NASA is het mogelijk om Kepler met behulp van zijn stuurraketjes weer zodanig te stabiliseren, dat de radioverbinding met de aarde kan worden hersteld. Maar dat betekent nog niet dat de satelliet zijn planetenjacht dan weer kan hervatten: daarvoor zijn minstens drie werkende vliegwielen nodig. Afhankelijk van de uitkomsten van de tests die de komende dagen worden gedaan, zal NASA besluiten of het waarneemprogramma van Kepler moet worden afgebroken. Maar zelfs als dat gebeurt, mag de missie een succes worden genoemd: de satelliet heeft bijna vier jaar gewerkt en honderden kandidaat-exoplaneten opgespoord.
Bron: Astronieuws
Voor de tweede keer deze maand heeft NASA's ruimtetelescoop Kepler zichzelf in de 'spaarstand' gezet. Hoewel de directe oorzaak nog niet bekend is, gaat het waarschijnlijk om een probleem met het standregelsysteem. De satelliet, die zijn zonnepanelen op de zon heeft gericht, draait momenteel langzaam om zijn as. En dat heeft tot gevolg dat de radioverbinding met de aarde steeds onderbroken wordt. Het standregelsysteem van de satelliet is niet alleen nodig om in contact te blijven met de vluchtleiding, maar ook om de nauwkeurige metingen te kunnen doen die nodig zijn om planeten buiten ons zonnestelsel op te sporen. Het hart van dit systeem bestaat uit een aantal snel ronddraaiende vliegwielen. Bij zijn lancering in 2009 had Kepler er vier, maar één ervan heeft het in juli 2012 al begeven. Nu lijkt ook een tweede vliegwiel defect te zijn. Volgens NASA is het mogelijk om Kepler met behulp van zijn stuurraketjes weer zodanig te stabiliseren, dat de radioverbinding met de aarde kan worden hersteld. Maar dat betekent nog niet dat de satelliet zijn planetenjacht dan weer kan hervatten: daarvoor zijn minstens drie werkende vliegwielen nodig. Afhankelijk van de uitkomsten van de tests die de komende dagen worden gedaan, zal NASA besluiten of het waarneemprogramma van Kepler moet worden afgebroken. Maar zelfs als dat gebeurt, mag de missie een succes worden genoemd: de satelliet heeft bijna vier jaar gewerkt en honderden kandidaat-exoplaneten opgespoord.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Straalstromen van Uranus en Neptunus zijn ondiep
A schematic of the jet streams on the planet Neptune. The atmospheric circulation is characterized by westward flow near the equator and an eastward flow at higher latitudes. Courtesy of Yohai Kaspi, Weizmann Institute of Science; NASA
Wetenschappers hebben vastgesteld dat de hevige winden van de planeten Uranus en Neptunus zich tot het bovenste deel van de atmosfeer beperken (Nature, 16 mei). Deze ontdekking moet meer inzicht geven in de inwendige dynamiek van de beide planeten en hun soortgenoten bij andere sterren. De atmosferen van de verste planeten van ons zonnestelsel worden gekenmerkt door hevige oost-west gerichte straalstromen, die aan de evenaar snelheden van 1200 kilometer per uur bereiken en aan de polen snelheden van 900 kilometer. Tot nu toe was onduidelijk tot op welke diepte deze opvallend hevige winden zich uitstrekken. Er bestonden grofweg twee theorieën voor de snelle straalstromen. De eerste was dat zij worden aangedreven door atmosferische processen die zich relatief dicht aan het 'oppervlak' van de planeet afspelen. De andere mogelijkheid was dat ze het gevolg waren van dynamische processen dieper in het inwendige. Om erachter te komen welke theorie de juiste is, hebben Israëlische en Amerikaanse wetenschappers een nieuwe analyse gemaakt van gegevens van de zwaartekrachtsvelden van Uranus en Neptunus die al in 1986 en 1989 tijdens de scheervluchten van de ruimtesonde Voyager 2 zijn verzameld. De snelle winden veroorzaken namelijk kleine dichtheidsverschillen in het inwendige van de beide planeten, en daarmee ook meetbare variaties in hun zwaartekrachtsvelden. Uit de analyse blijkt dat de eerste theorie het best bij de meetresultaten past. Berekeningen laten zien dat de straalstromen zich tot de bovenste 1100 kilometer van de atmosfeer beperken. Dat geldt zowel voor Uranus als voor Neptunus. Het lijkt er dus op dat de straalstromen van de verste planeten van ons zonnestelsel een relatief oppervlakkig verschijnsel zijn. De onderzoekers benadrukken echter dat desondanks niet kan worden uitgesloten dat de inwendige warmte van de beide planeten een rol speelt bij het 'aandrijven' van deze krachtige luchtstromen.
Bron: Astronieuws
A schematic of the jet streams on the planet Neptune. The atmospheric circulation is characterized by westward flow near the equator and an eastward flow at higher latitudes. Courtesy of Yohai Kaspi, Weizmann Institute of Science; NASA
Wetenschappers hebben vastgesteld dat de hevige winden van de planeten Uranus en Neptunus zich tot het bovenste deel van de atmosfeer beperken (Nature, 16 mei). Deze ontdekking moet meer inzicht geven in de inwendige dynamiek van de beide planeten en hun soortgenoten bij andere sterren. De atmosferen van de verste planeten van ons zonnestelsel worden gekenmerkt door hevige oost-west gerichte straalstromen, die aan de evenaar snelheden van 1200 kilometer per uur bereiken en aan de polen snelheden van 900 kilometer. Tot nu toe was onduidelijk tot op welke diepte deze opvallend hevige winden zich uitstrekken. Er bestonden grofweg twee theorieën voor de snelle straalstromen. De eerste was dat zij worden aangedreven door atmosferische processen die zich relatief dicht aan het 'oppervlak' van de planeet afspelen. De andere mogelijkheid was dat ze het gevolg waren van dynamische processen dieper in het inwendige. Om erachter te komen welke theorie de juiste is, hebben Israëlische en Amerikaanse wetenschappers een nieuwe analyse gemaakt van gegevens van de zwaartekrachtsvelden van Uranus en Neptunus die al in 1986 en 1989 tijdens de scheervluchten van de ruimtesonde Voyager 2 zijn verzameld. De snelle winden veroorzaken namelijk kleine dichtheidsverschillen in het inwendige van de beide planeten, en daarmee ook meetbare variaties in hun zwaartekrachtsvelden. Uit de analyse blijkt dat de eerste theorie het best bij de meetresultaten past. Berekeningen laten zien dat de straalstromen zich tot de bovenste 1100 kilometer van de atmosfeer beperken. Dat geldt zowel voor Uranus als voor Neptunus. Het lijkt er dus op dat de straalstromen van de verste planeten van ons zonnestelsel een relatief oppervlakkig verschijnsel zijn. De onderzoekers benadrukken echter dat desondanks niet kan worden uitgesloten dat de inwendige warmte van de beide planeten een rol speelt bij het 'aandrijven' van deze krachtige luchtstromen.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Ruimtesonde telt inslagkraters op Mars
De planeet Mars wordt jaarlijks getroffen door meer dan tweehonderd kleine planetoïden en brokstukken van kometen. Dat blijkt uit een inventarisatie van zeer recent gevormde inslagkraters op het planeetoppervlak. Onderzoekers hebben, in het beeldarchief dat NASA's Mars Reconnaissance Orbiter de afgelopen zeven jaar heeft opgebouwd, 248 kleine inslagkraters ontdekt die minder dan tien jaar geleden moeten zijn ontstaan. De geschatte inslagfrequentie van 200 per jaar is gebaseerd op een systematische verkenning van een gedeelte van het Marsoppervlak. De verse kraters zijn gevormd door objecten die doorgaans niet veel groter zijn dan één of twee meter – ongeveer tien keer zo klein als de meteoroïde die in februari boven Rusland ontplofte. Brokstukken van deze grootte zijn te klein om het aardoppervlak te bereiken: ze vallen al tijdens hun tocht door de dichte aardatmosfeer uiteen. De ijle Marsatmosfeer kan echter niet voorkomen dat ze kraters slaan. Dankzij het nieuwe onderzoek is de inslagfrequentie op Mars nu beter bekend dan die van de andere leden van ons zonnestelsel. Eerdere schattingen, gebaseerd op onderzoek van maankraters, vielen nog drie tot tien keer zo hoog uit.
Bron: Astronieuws
De planeet Mars wordt jaarlijks getroffen door meer dan tweehonderd kleine planetoïden en brokstukken van kometen. Dat blijkt uit een inventarisatie van zeer recent gevormde inslagkraters op het planeetoppervlak. Onderzoekers hebben, in het beeldarchief dat NASA's Mars Reconnaissance Orbiter de afgelopen zeven jaar heeft opgebouwd, 248 kleine inslagkraters ontdekt die minder dan tien jaar geleden moeten zijn ontstaan. De geschatte inslagfrequentie van 200 per jaar is gebaseerd op een systematische verkenning van een gedeelte van het Marsoppervlak. De verse kraters zijn gevormd door objecten die doorgaans niet veel groter zijn dan één of twee meter – ongeveer tien keer zo klein als de meteoroïde die in februari boven Rusland ontplofte. Brokstukken van deze grootte zijn te klein om het aardoppervlak te bereiken: ze vallen al tijdens hun tocht door de dichte aardatmosfeer uiteen. De ijle Marsatmosfeer kan echter niet voorkomen dat ze kraters slaan. Dankzij het nieuwe onderzoek is de inslagfrequentie op Mars nu beter bekend dan die van de andere leden van ons zonnestelsel. Eerdere schattingen, gebaseerd op onderzoek van maankraters, vielen nog drie tot tien keer zo hoog uit.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Forse planetoïde wordt 'afgetast'
Op 31 mei a.s. suist de ongeveer drie kilometer grote planetoïde 1998 QE2 op een afstand van iets minder dan zes miljoen kilometer langs onze planeet. Dat is vijftien keer de afstand van de maan: nauwelijks verontrustend dus. Maar radarastronomen zullen deze gelegenheid benutten om het object nader te onderzoeken. Planetoïde 1998 QE2 zal van 30 mei tot 9 juni worden afgetast met de radarsystemen van de radiosterrenwachten van Goldstone en Arecibo. Hoewel het rotsachtige object niet héél dichtbij komt, zal dit naar verwachting beelden opleveren waarop enkele meters grote oppervlaktedetails te zien zijn. Daarnaast wordt informatie verkregen over de vorm van de planetoïde en de wijze waarop deze rondwentelt.
Bron: Astronieuws
Op 31 mei a.s. suist de ongeveer drie kilometer grote planetoïde 1998 QE2 op een afstand van iets minder dan zes miljoen kilometer langs onze planeet. Dat is vijftien keer de afstand van de maan: nauwelijks verontrustend dus. Maar radarastronomen zullen deze gelegenheid benutten om het object nader te onderzoeken. Planetoïde 1998 QE2 zal van 30 mei tot 9 juni worden afgetast met de radarsystemen van de radiosterrenwachten van Goldstone en Arecibo. Hoewel het rotsachtige object niet héél dichtbij komt, zal dit naar verwachting beelden opleveren waarop enkele meters grote oppervlaktedetails te zien zijn. Daarnaast wordt informatie verkregen over de vorm van de planetoïde en de wijze waarop deze rondwentelt.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Grote uitbarstingen van dubbelster waargenomen
Circinus X-1: The bright region in the middle of this KAT-7 radio image, observed at 1 822 MHz (with 256 MHz bandwidth), shows Circinus X-1 during the flare.
De nieuwe Karoo Array Telescope (KAT-7), een radiotelescoop in Zuid-Afrika, heeft zijn eerste wetenschappelijke resultaten afgeleverd. Met het instrument, een voorloper van de toekomstige Square Kilometre Array (SKA), zijn twee kolossale uitbarstingen van de dubbelster Circinus X-1 waargenomen. Circinus X-1 bestaat uit een normale ster en een neutronenster – het uiterst compacte restant van een ontplofte zware ster (supernova). De beide sterren draaien met een periode van ongeveer zeventien dagen in een elliptische baan om elkaar. En steeds als ze elkaar het dichtst zijn genaderd, sleurt de zwaartekracht van de neutronenster materie van de andere ster naar zich toe. Een deel van deze materie wordt door de neutronenster via twee zogeheten 'jets' de ruimte in geblazen. In de periode dat astronomen uit Zuid-Afrika, Engeland en Spanje deze dubbelster waarnamen (van 13 december 2011 tot 16 januari 2012), vertoonde het systeem twee grote uitbarstingen van radiostraling – de hevigste in jaren. Met KAT-7 is het verloop van deze 'sterrevlammen' gevolgd. Het is voor het eerst dat uitbarstingen van Circinus X-1 zo gedetailleerd zijn waargenomen. Astronomen vermoeden dat de uitbarstingen ontstaan op het moment dat de materie die Circinus X-1 de ruimte in blaast met enorme snelheid op materie in de omgeving van de dubbelster botst. Daarbij wordt niet alleen radiostraling uitgezonden, maar bijvoorbeeld ook röntgenstraling.
Bron: Astronieuws
Circinus X-1: The bright region in the middle of this KAT-7 radio image, observed at 1 822 MHz (with 256 MHz bandwidth), shows Circinus X-1 during the flare.
De nieuwe Karoo Array Telescope (KAT-7), een radiotelescoop in Zuid-Afrika, heeft zijn eerste wetenschappelijke resultaten afgeleverd. Met het instrument, een voorloper van de toekomstige Square Kilometre Array (SKA), zijn twee kolossale uitbarstingen van de dubbelster Circinus X-1 waargenomen. Circinus X-1 bestaat uit een normale ster en een neutronenster – het uiterst compacte restant van een ontplofte zware ster (supernova). De beide sterren draaien met een periode van ongeveer zeventien dagen in een elliptische baan om elkaar. En steeds als ze elkaar het dichtst zijn genaderd, sleurt de zwaartekracht van de neutronenster materie van de andere ster naar zich toe. Een deel van deze materie wordt door de neutronenster via twee zogeheten 'jets' de ruimte in geblazen. In de periode dat astronomen uit Zuid-Afrika, Engeland en Spanje deze dubbelster waarnamen (van 13 december 2011 tot 16 januari 2012), vertoonde het systeem twee grote uitbarstingen van radiostraling – de hevigste in jaren. Met KAT-7 is het verloop van deze 'sterrevlammen' gevolgd. Het is voor het eerst dat uitbarstingen van Circinus X-1 zo gedetailleerd zijn waargenomen. Astronomen vermoeden dat de uitbarstingen ontstaan op het moment dat de materie die Circinus X-1 de ruimte in blaast met enorme snelheid op materie in de omgeving van de dubbelster botst. Daarbij wordt niet alleen radiostraling uitgezonden, maar bijvoorbeeld ook röntgenstraling.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Heldere explosie waargenomen op de maan
Sinds acht jaar letten NASA-astronomen op tekenen van meteorietinslagen op de maan. Dat heeft honderden detecties per jaar opgeleverd. De lichtflitsjes zijn doorgaans niet waarneembaar met het blote oog, maar er zijn uitzonderingen... Op 17 maart jl. sloeg een klein rotsblok in op de 'maanzee' Mare Imbrium, wat resulteerde in de hevigste explosie in de geschiedenis van het waarneemprogramma. De flits bereikte een helderheid van magnitude 4 en was (theoretisch) dus waarneembaar zonder optische hulpmiddelen. De astronomen schatten dat een dertig tot veertig centimeter grote meteoroïde met een snelheid van 25 kilometer per seconde op de maan is ingeslagen. Bovendien leggen zij een verband met de vuurbollen die dezelfde nacht aan de hemel boven Noord-Amerika werden waargenomen. Het lijkt er sterk op dat aarde en maan die nacht het doelwit waren van een kleine zwerm van relatief grote brokstukken van een planetoïde. Vermoedelijk is bij de inslag op de maan een ongeveer twintig meter grote krater achterbleven, die waarneembaar zou moeten zijn voor de om de maan cirkelende Lunar Reconnaissance Orbiter. Het wachten is op het moment dat deze het inslaggebied weer eens in zicht krijgt. Op aarde hebben de meteoroïden geen blijvende sporen achtergelaten: ze zijn in de aardatmosfeer verbrand.
Bron: Astronieuws
Sinds acht jaar letten NASA-astronomen op tekenen van meteorietinslagen op de maan. Dat heeft honderden detecties per jaar opgeleverd. De lichtflitsjes zijn doorgaans niet waarneembaar met het blote oog, maar er zijn uitzonderingen... Op 17 maart jl. sloeg een klein rotsblok in op de 'maanzee' Mare Imbrium, wat resulteerde in de hevigste explosie in de geschiedenis van het waarneemprogramma. De flits bereikte een helderheid van magnitude 4 en was (theoretisch) dus waarneembaar zonder optische hulpmiddelen. De astronomen schatten dat een dertig tot veertig centimeter grote meteoroïde met een snelheid van 25 kilometer per seconde op de maan is ingeslagen. Bovendien leggen zij een verband met de vuurbollen die dezelfde nacht aan de hemel boven Noord-Amerika werden waargenomen. Het lijkt er sterk op dat aarde en maan die nacht het doelwit waren van een kleine zwerm van relatief grote brokstukken van een planetoïde. Vermoedelijk is bij de inslag op de maan een ongeveer twintig meter grote krater achterbleven, die waarneembaar zou moeten zijn voor de om de maan cirkelende Lunar Reconnaissance Orbiter. Het wachten is op het moment dat deze het inslaggebied weer eens in zicht krijgt. Op aarde hebben de meteoroïden geen blijvende sporen achtergelaten: ze zijn in de aardatmosfeer verbrand.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
