Berichtgeving Astronieuws
Ook laatste 'infraroodvenster' van Herschel is geopend
In een poging de wetenschappelijke oogst van de spectrometer HIFI tot het uiterste op te schroeven is een laatste probleem met een smalle frequentieband (band 3B) opgelost. De 'moleculenjager' HIFI is één van de drie wetenschappelijke instrumenten aan boord van de succesvolle Europese infraroodsatelliet Herschel.Sinds de lancering van Herschel, in mei 2009, heeft HIFI een schat aan wetenschappelijke gegevens geproduceerd. Met het meetinstrument, dat onder leiding van het Nederlandse ruimteonderzoeksinstituut SRON is ontwikkeld en gebouwd, hebben sterrenkundigen de fysische en chemische eigenschappen van interstellaire wolken van gas en stof onderzocht. De infraroodspectrometer heeft de hoeveelheden koolstof en water in deze wolken met ongekende nauwkeurigheid in kaart gebracht, wat nieuw licht werpt op de geboorte en vroege ontwikkeling van sterren en planeten.Er was echter een smal frequentiebereik waarin de infraroodstraling uit het heelal niet volledig kon worden gemeten, omdat de kans bestond dat een bepaald onderdeel van HIFI de geest zou geven. Daarom is in 2010 besloten om 'band 3B' te laten rusten tot het einde van de missie in zicht kwam. En dat moment is nu aangebroken: eind maart raakt de voorraad vloeibare helium van Herschel, die nodig is om zijn instrumenten heel koud te houden, op en stopt de satelliet met waarnemen.Met de nieuwe waarnemingen die nog voor die tijd kunnen worden gedaan, hoopt het HIFI-team zijn onderzoek naar complexe moleculaire processen in de rijkste chemische bronnen van onze Melkweg te kunnen voltooien.
Bron: Astronieuws
In een poging de wetenschappelijke oogst van de spectrometer HIFI tot het uiterste op te schroeven is een laatste probleem met een smalle frequentieband (band 3B) opgelost. De 'moleculenjager' HIFI is één van de drie wetenschappelijke instrumenten aan boord van de succesvolle Europese infraroodsatelliet Herschel.Sinds de lancering van Herschel, in mei 2009, heeft HIFI een schat aan wetenschappelijke gegevens geproduceerd. Met het meetinstrument, dat onder leiding van het Nederlandse ruimteonderzoeksinstituut SRON is ontwikkeld en gebouwd, hebben sterrenkundigen de fysische en chemische eigenschappen van interstellaire wolken van gas en stof onderzocht. De infraroodspectrometer heeft de hoeveelheden koolstof en water in deze wolken met ongekende nauwkeurigheid in kaart gebracht, wat nieuw licht werpt op de geboorte en vroege ontwikkeling van sterren en planeten.Er was echter een smal frequentiebereik waarin de infraroodstraling uit het heelal niet volledig kon worden gemeten, omdat de kans bestond dat een bepaald onderdeel van HIFI de geest zou geven. Daarom is in 2010 besloten om 'band 3B' te laten rusten tot het einde van de missie in zicht kwam. En dat moment is nu aangebroken: eind maart raakt de voorraad vloeibare helium van Herschel, die nodig is om zijn instrumenten heel koud te houden, op en stopt de satelliet met waarnemen.Met de nieuwe waarnemingen die nog voor die tijd kunnen worden gedaan, hoopt het HIFI-team zijn onderzoek naar complexe moleculaire processen in de rijkste chemische bronnen van onze Melkweg te kunnen voltooien.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Superzware zwarte gaten blijven groeien
Ook de superzware zwarte gaten in de kernen van rustige, solitaire spiraalstelsels worden gestaag zwaarder. Dat volgt uit nieuw theoretisch onderzoek dat vandaag in het tijdschrift Astrophysical Journal is gepubliceerd. In het centrum van bijna elk sterrenstelsel schuilt een zwart gat dat ruwweg een miljoen tot een miljard keer zo zwaar is als onze zon. Tot voor kort gingen astronomen ervan uit dat zo'n zwart gat het grootste deel van zijn massa verkrijgt als zijn sterrenstelsel in botsing komt met een soortgenoot. Er verzamelt zich dan veel gas rond het zwarte gat, dat heel heet wordt en veel licht uitzendt. Na zo'n 'groeispurt' zou de aanwas van het zwarte gat stagneren.Recente waarnemingen met de Hubble-ruimtetelescoop hebben echter laten zien dat ook de zwarte gaten in spiraalstelsels die al lange tijd geen botsing hebben meegemaakt zwaarder worden. Het nieuwe onderzoek, waarbij gebruik is gemaakt van computersimulaties, doet daar nog een schepje bovenop: de kenmerken van deze rustige spiraalstelsels zijn alleen verklaarbaar als hun centrale zwarte gaten gewoon door blijven groeien.Die gestage groei kan worden toegeschreven aan het regelmatig opslokken van relatief kleine hoeveelheden massa in de vorm van gaswolken. Zo hebben astronomen in het centrum van onze Melkweg onlangs een gaswolk ontdekt die later dit jaar door het daar aanwezige zwarte gat aan flarden wordt getrokken. Naar verwachting zal dit zwarte gat hierdoor de komende tien jaar vijftien aardmassa's zwaarder worden.Het zwarte gat in het zogeheten Sombrerostelsel moet veel sneller groeien. De onderzoekers schatten dat dit exemplaar, dat de 500 miljoen zonsmassa's al is gepasseerd, gemiddeld ongeveer één zonsmassa per twintig jaar zwaarder wordt.
Bron: Astronieuws
Ook de superzware zwarte gaten in de kernen van rustige, solitaire spiraalstelsels worden gestaag zwaarder. Dat volgt uit nieuw theoretisch onderzoek dat vandaag in het tijdschrift Astrophysical Journal is gepubliceerd. In het centrum van bijna elk sterrenstelsel schuilt een zwart gat dat ruwweg een miljoen tot een miljard keer zo zwaar is als onze zon. Tot voor kort gingen astronomen ervan uit dat zo'n zwart gat het grootste deel van zijn massa verkrijgt als zijn sterrenstelsel in botsing komt met een soortgenoot. Er verzamelt zich dan veel gas rond het zwarte gat, dat heel heet wordt en veel licht uitzendt. Na zo'n 'groeispurt' zou de aanwas van het zwarte gat stagneren.Recente waarnemingen met de Hubble-ruimtetelescoop hebben echter laten zien dat ook de zwarte gaten in spiraalstelsels die al lange tijd geen botsing hebben meegemaakt zwaarder worden. Het nieuwe onderzoek, waarbij gebruik is gemaakt van computersimulaties, doet daar nog een schepje bovenop: de kenmerken van deze rustige spiraalstelsels zijn alleen verklaarbaar als hun centrale zwarte gaten gewoon door blijven groeien.Die gestage groei kan worden toegeschreven aan het regelmatig opslokken van relatief kleine hoeveelheden massa in de vorm van gaswolken. Zo hebben astronomen in het centrum van onze Melkweg onlangs een gaswolk ontdekt die later dit jaar door het daar aanwezige zwarte gat aan flarden wordt getrokken. Naar verwachting zal dit zwarte gat hierdoor de komende tien jaar vijftien aardmassa's zwaarder worden.Het zwarte gat in het zogeheten Sombrerostelsel moet veel sneller groeien. De onderzoekers schatten dat dit exemplaar, dat de 500 miljoen zonsmassa's al is gepasseerd, gemiddeld ongeveer één zonsmassa per twintig jaar zwaarder wordt.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Supernovarest uit 1006 is bron van kosmische straling
De galactische kosmische straling (bestaande uit energierijke elektrisch geladen deeltjes die met bijna de lichtsnelheid door het Melkwegstelsel vliegen) is afkomstig van supernovaresten - de uitdijende gasschillen die de ruimte in worden geblazen door exploderende sterren. Dat blijkt uit precisiemetingen, verricht met de Europese Very Large Telescope, aan de supernovarest van een sterexplosie die in het jaar 1006 werd waargenomen. Spectroscopische metingen met het VIMOS-instrument laten zien dat zich nabij het schokfront van deze supernovarest, waar de weggeblazen materie in botsing komt met het interstellaire gas, snel bewegende protonen bevinden. Die protonen kunnen in de omgeving van het schokfront gemakkelijk verneld worden tot de snelheden en energieën die representatief zijn voor de kosmische straling. De nieuwe metingen zijn op 14 februari gepubliceerd in SciencExpress.
Bron: Astronieuws
De galactische kosmische straling (bestaande uit energierijke elektrisch geladen deeltjes die met bijna de lichtsnelheid door het Melkwegstelsel vliegen) is afkomstig van supernovaresten - de uitdijende gasschillen die de ruimte in worden geblazen door exploderende sterren. Dat blijkt uit precisiemetingen, verricht met de Europese Very Large Telescope, aan de supernovarest van een sterexplosie die in het jaar 1006 werd waargenomen. Spectroscopische metingen met het VIMOS-instrument laten zien dat zich nabij het schokfront van deze supernovarest, waar de weggeblazen materie in botsing komt met het interstellaire gas, snel bewegende protonen bevinden. Die protonen kunnen in de omgeving van het schokfront gemakkelijk verneld worden tot de snelheden en energieën die representatief zijn voor de kosmische straling. De nieuwe metingen zijn op 14 februari gepubliceerd in SciencExpress.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Kosmische straling afkomstig van supernovaresten
Met de Amerikaanse Fermi Gamma-ray Space Telescope is ontdekt dat kosmische straling afkomstig is van supernovaresten in het Melkwegstelsel. Kosmische straling bestaat uit snel bewegende elektrisch geladen deeltjes (voornamelijk protonen, de kernen van waterstofatomen). Hun herkomst is moeilijk te achterhalen omdat ze tijdens hun reis naar de aarde afgebogen worden door magnetische velden in de interstellaire ruimte. Met de Fermi-telescoop is nu ontdekt dat twee supernovaresten (IC443, op ca. 5000 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Tweelingen, en W44, op ca. 10.000 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Arend) gammastraling uitzenden die geproduceerd wordt door het verval van pionen - kort levende deeltjes die ontstaan wanneer snelle protonen in botsing komen met interstellair gas. In een artikel dat vrijdag gepubliceerd wordt in Science schrijven de onderzoekers dat dit onomstotelijk aantoont dat supernovaresten de bron vormen van snelle, energierijke protonen. Hoe de protonen precies tot die hoge snelheden en energieën worden opgejaagd is nog steeds niet geheel duidelijk.
Bron: Astronieuws
Een voorstelling van hoe een supernova eruit zou kunnen zien.
De kosmische straling, deeltjes met een hoge energie die de aarde bombarderen, zijn wel degelijk afkomstig van supernova's, explosies van zonnen op het einde van hun leven. Dat blijkt uit een studie van twee supernova's. Kosmische straling bestaat voor het overgrote deel uit protonen. Als de protonen versneld botsen met de gaswolken en andere deeltjes die rond een supernova hangen, degraderen de protonen tot pionen (of pi-mesonen), een ander soort deeltje. Die pionen vallen op hun beurt snel uit elkaar en produceren gamma-stralen, de krachtigste straling die er bekend is in het Universum.
Tot nu toe waren er twee hypothesen om de oorsprong van de protonen te verklaren: supernova's in onze Melkweg of de krachtige energiestralen, "jets", die zwarte gaten uitstoten elders in het heelal. Nu is er bewijs voor de eerste stelling. Amerikaanse geleerden hebben voor het eerst de oorsprong ontdekt van de versnelling van de protonen en aangetoond dat de straling versneld wordt door de schokgolven van de supernova's. De geleerden bestudeerden vier jaar lang twee supernova's met een detector voor gammastraling, aan boord van de ruimtetelescoop "Fermi Gamma-ray". De studie is voorgesteld op de jaarlijkse conferentie van de American Society for the Advancement of Science en gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Science.
Bron: de Redactie | Gewijzigd: 16 februari 2013, 09:01 uur, door Marga
Met de Amerikaanse Fermi Gamma-ray Space Telescope is ontdekt dat kosmische straling afkomstig is van supernovaresten in het Melkwegstelsel. Kosmische straling bestaat uit snel bewegende elektrisch geladen deeltjes (voornamelijk protonen, de kernen van waterstofatomen). Hun herkomst is moeilijk te achterhalen omdat ze tijdens hun reis naar de aarde afgebogen worden door magnetische velden in de interstellaire ruimte. Met de Fermi-telescoop is nu ontdekt dat twee supernovaresten (IC443, op ca. 5000 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Tweelingen, en W44, op ca. 10.000 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Arend) gammastraling uitzenden die geproduceerd wordt door het verval van pionen - kort levende deeltjes die ontstaan wanneer snelle protonen in botsing komen met interstellair gas. In een artikel dat vrijdag gepubliceerd wordt in Science schrijven de onderzoekers dat dit onomstotelijk aantoont dat supernovaresten de bron vormen van snelle, energierijke protonen. Hoe de protonen precies tot die hoge snelheden en energieën worden opgejaagd is nog steeds niet geheel duidelijk.
Bron: Astronieuws
Een voorstelling van hoe een supernova eruit zou kunnen zien.
De kosmische straling, deeltjes met een hoge energie die de aarde bombarderen, zijn wel degelijk afkomstig van supernova's, explosies van zonnen op het einde van hun leven. Dat blijkt uit een studie van twee supernova's. Kosmische straling bestaat voor het overgrote deel uit protonen. Als de protonen versneld botsen met de gaswolken en andere deeltjes die rond een supernova hangen, degraderen de protonen tot pionen (of pi-mesonen), een ander soort deeltje. Die pionen vallen op hun beurt snel uit elkaar en produceren gamma-stralen, de krachtigste straling die er bekend is in het Universum.
Tot nu toe waren er twee hypothesen om de oorsprong van de protonen te verklaren: supernova's in onze Melkweg of de krachtige energiestralen, "jets", die zwarte gaten uitstoten elders in het heelal. Nu is er bewijs voor de eerste stelling. Amerikaanse geleerden hebben voor het eerst de oorsprong ontdekt van de versnelling van de protonen en aangetoond dat de straling versneld wordt door de schokgolven van de supernova's. De geleerden bestudeerden vier jaar lang twee supernova's met een detector voor gammastraling, aan boord van de ruimtetelescoop "Fermi Gamma-ray". De studie is voorgesteld op de jaarlijkse conferentie van de American Society for the Advancement of Science en gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Science.
Bron: de Redactie | Gewijzigd: 16 februari 2013, 09:01 uur, door Marga
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Alternatieve zwaartekrachttheorie voorspelt eigenschappen dwergstelsels
De eigenschappen van kleine dwergsterrenstelsels in de omgeving van het Andromedastelsel komen nauwkeurig overeen met de voorspellingen van de MOND-theorie - een alternatief voor de zwaartekrachttheorie van Newton. MOND (Modified Newtonian Dynamics) probeert waarnemingen aan bewegingen van sterren en sterrenstelsels te verklaren zonder een beroep te doen op mysterieuze donkere materie. In plaats daarvan gaan de aanhangers van MOND ervan uit dat de zwaartekracht zich wat anders gedraagt in gebieden waar sprake is van extreem geringe (zwaartekrachts-)versnellingen. In het verleden zijn de zogeheten rotatiekrommen van veel sterrenstelsels (de manier waarop de rotatiesnelheden van sterren en gaswolken samenhangen met hun afstand tot de kern van het stelsel) al goed verklaar door de MOND-theorie. In een nieuwe publicatie laten onderzoekers van Case Western Reserve University nu zien dat ook de snelheidsverdeling van sterren in de kleine dwergstelseltjes van Andromeda nauwkeurig verklaard kan worden door MOND.
Bron: Astronieuws
De eigenschappen van kleine dwergsterrenstelsels in de omgeving van het Andromedastelsel komen nauwkeurig overeen met de voorspellingen van de MOND-theorie - een alternatief voor de zwaartekrachttheorie van Newton. MOND (Modified Newtonian Dynamics) probeert waarnemingen aan bewegingen van sterren en sterrenstelsels te verklaren zonder een beroep te doen op mysterieuze donkere materie. In plaats daarvan gaan de aanhangers van MOND ervan uit dat de zwaartekracht zich wat anders gedraagt in gebieden waar sprake is van extreem geringe (zwaartekrachts-)versnellingen. In het verleden zijn de zogeheten rotatiekrommen van veel sterrenstelsels (de manier waarop de rotatiesnelheden van sterren en gaswolken samenhangen met hun afstand tot de kern van het stelsel) al goed verklaar door de MOND-theorie. In een nieuwe publicatie laten onderzoekers van Case Western Reserve University nu zien dat ook de snelheidsverdeling van sterren in de kleine dwergstelseltjes van Andromeda nauwkeurig verklaard kan worden door MOND.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Nieuw type telescoop kan mogelijk buitenaards leven ontdekken
Een team van Nederlandse sterrenkundigen van de Universiteit Leiden en SRON Netherlands Institute for Space Research heeft laten zien dat met een nieuw type telescoop mogelijk al in de komende 25 jaar aanwijzingen voor buitenaards leven gevonden kunnen gaan worden. Bepaalde, door organismen uitgeademde gassen kunnen in principe worden waargenomen in de atmosferen van exoplaneten – planeten rond andere sterren dan onze zon. Dit idee, dat al is ontwikkeld in de jaren zestig van de vorige eeuw, is nu gekoppeld aan een nieuwe waarnemingstechniek die gebruik maakt van relatief goedkope flux-collectoren - grote spiegeltelescopen die geen scherpe foto's kunnen maken, maar waarmee wel nauwkeurige spectroscopie kan worden gedaan. Tot nu toe werd gedacht dat zulke waarnemingen alleen met ruimtelescopen zouden kunnen worden gedaan. De studie wordt binnenkort gepubliceerd in The Astrophysical Journal. “De manier om zuurstof in een exoplaneetatmosfeer te onderscheiden van die in onze eigen dampkring, is heel precies de golflengtes van de absorptielijnen meten”, vertelt Ignas Snellen (Sterrewacht Leiden). "Door de hoge snelheid van zo'n planeet ten opzichte van de aarde zullen de zuurstoflijnen Doppler-verschoven zijn, en daardoor niet samenvallen met die van onze eigen atmosfeer. Op deze manier hoeft de telescoop niet buiten onze dampkring te zijn, wat een enorme kostenbesparing oplevert." Het team laat zien dat zuurstof in de dampkring van een hypothetische tweeling-aarde, gezien tegen het licht van een rode dwergster – koeler en kleiner dan onze zon – mogelijk al met de geplande European Extremely Large Telescope (E-ELT) gezien kan gaan worden. Voor spectroscopische metingen van heldere sterren en hun planeten is het echter niet nodig om een telescoop zoals de E-ELT te bouwen die heel scherpe foto’s kan maken. Het is alleen belangrijk om zoveel mogelijk licht op te vangen, wat kan worden gedaan met grote telescoopspiegels van veel lagere kwaliteit, die tegen veel lagere kosten kunnen worden vervaardigd. “Met een aantal van zulke flux-collectoren, samen ter grootte van een paar voetbalvelden, kunnen we een statistische studie gaan doen naar buitenaards leven op de planeten bij onze buursterren. Er is nog een hele weg te gaan, maar dit zou wel binnen 25 jaar moeten kunnen”, aldus Snellen.
Bron: Astronieuws
Een team van Nederlandse sterrenkundigen van de Universiteit Leiden en SRON Netherlands Institute for Space Research heeft laten zien dat met een nieuw type telescoop mogelijk al in de komende 25 jaar aanwijzingen voor buitenaards leven gevonden kunnen gaan worden. Bepaalde, door organismen uitgeademde gassen kunnen in principe worden waargenomen in de atmosferen van exoplaneten – planeten rond andere sterren dan onze zon. Dit idee, dat al is ontwikkeld in de jaren zestig van de vorige eeuw, is nu gekoppeld aan een nieuwe waarnemingstechniek die gebruik maakt van relatief goedkope flux-collectoren - grote spiegeltelescopen die geen scherpe foto's kunnen maken, maar waarmee wel nauwkeurige spectroscopie kan worden gedaan. Tot nu toe werd gedacht dat zulke waarnemingen alleen met ruimtelescopen zouden kunnen worden gedaan. De studie wordt binnenkort gepubliceerd in The Astrophysical Journal. “De manier om zuurstof in een exoplaneetatmosfeer te onderscheiden van die in onze eigen dampkring, is heel precies de golflengtes van de absorptielijnen meten”, vertelt Ignas Snellen (Sterrewacht Leiden). "Door de hoge snelheid van zo'n planeet ten opzichte van de aarde zullen de zuurstoflijnen Doppler-verschoven zijn, en daardoor niet samenvallen met die van onze eigen atmosfeer. Op deze manier hoeft de telescoop niet buiten onze dampkring te zijn, wat een enorme kostenbesparing oplevert." Het team laat zien dat zuurstof in de dampkring van een hypothetische tweeling-aarde, gezien tegen het licht van een rode dwergster – koeler en kleiner dan onze zon – mogelijk al met de geplande European Extremely Large Telescope (E-ELT) gezien kan gaan worden. Voor spectroscopische metingen van heldere sterren en hun planeten is het echter niet nodig om een telescoop zoals de E-ELT te bouwen die heel scherpe foto’s kan maken. Het is alleen belangrijk om zoveel mogelijk licht op te vangen, wat kan worden gedaan met grote telescoopspiegels van veel lagere kwaliteit, die tegen veel lagere kosten kunnen worden vervaardigd. “Met een aantal van zulke flux-collectoren, samen ter grootte van een paar voetbalvelden, kunnen we een statistische studie gaan doen naar buitenaards leven op de planeten bij onze buursterren. Er is nog een hele weg te gaan, maar dit zou wel binnen 25 jaar moeten kunnen”, aldus Snellen.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Reuze-planetoïde kwam 360 miljoen jaar geleden in Australië terecht
Zo'n 360 miljoen jaar geleden is de aarde getroffen door een redelijk grote planetoïde, met een geschatte middellijn van ca. 20 kilometer. De inslag vond plaats in het zuiden van Australië. Dat schrijven onderzoekers in het vakblad Tektonophysics. Zij baseren zich op onderzoek aan seismische anomaliën en aan kwartskristallen in bodemmonsters van enkele kilometers diepte. Het projectiel is voor of tijdens de inslag mogelijk in twee grote brokstukken uiteengevallen. De inslag is mogelijk de oorzaak geweest van een massa-uitsterving die in diezelfde periode plaatsvond, op de grens tussen Devoon en Carboon. Met een middellijn van 20 kilometer zou de Australische planetoïde twee keer zo groot en dus acht keer zo zwaar zijn geweest als het projectiel dat 65 miljoen jaar geleden neerkwam op het Mexicaanse schiereiland Yucatán. Die inslag veroorzaakte het uitsterven van de dinosauriërs.
Bron: Astronieuws
Zo'n 360 miljoen jaar geleden is de aarde getroffen door een redelijk grote planetoïde, met een geschatte middellijn van ca. 20 kilometer. De inslag vond plaats in het zuiden van Australië. Dat schrijven onderzoekers in het vakblad Tektonophysics. Zij baseren zich op onderzoek aan seismische anomaliën en aan kwartskristallen in bodemmonsters van enkele kilometers diepte. Het projectiel is voor of tijdens de inslag mogelijk in twee grote brokstukken uiteengevallen. De inslag is mogelijk de oorzaak geweest van een massa-uitsterving die in diezelfde periode plaatsvond, op de grens tussen Devoon en Carboon. Met een middellijn van 20 kilometer zou de Australische planetoïde twee keer zo groot en dus acht keer zo zwaar zijn geweest als het projectiel dat 65 miljoen jaar geleden neerkwam op het Mexicaanse schiereiland Yucatán. Die inslag veroorzaakte het uitsterven van de dinosauriërs.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Water gevonden in oude maanstenen
In zeer oud maangesteente is water aangetroffen. Dat doet vermoeden dat er tijdens het ontstaan van de maan al water aanwzig was, zij het in vrij geringe hoeveelheden. De ontdekking valt moeilijk te rijmen met de populaire botsingstheorie over het ontstaan van de maan. Dat de maan geen kurkdroge wereld is, werd in de afgelopen jaren langzaam maar zeker steeds duidelijker door metingen van verschillende ruimtesondes. Laboratoriumonderzoek aan enkele oude maanstenen, waaronder de zogeheten 'Genesis'-steen (maansteen nr. 15415) die meegenomen is door de astronauten van de Apollo 15, laten nu echter zien dat er ook in dit extreem oude gesteente al water voorkwam. Niet in vloeibare vorm, maar in de vorm van hydroxyl-moleculen (OH) die zich in de minerale structuur van het gesteente bevinden. De nieuwe metingen zijn online gepubliceerd in Nature Geoscience. Omdat deze oude gesteenten deel uitmaken van de oorspronkelijke maankorst, moet er al tijdens de vorming van de maan water aanwezig zijn geweest. Dat valt moeilijk te verklaren wanneer de maan is ontstaan uit de brokstukken van de botsing van de aarde met een kleine protoplaneet. Volgens die populaire theorie zouden alle vluchtige elementen geheel 'uitgegast' moeten zijn.
Bron: Astronieuws
In zeer oud maangesteente is water aangetroffen. Dat doet vermoeden dat er tijdens het ontstaan van de maan al water aanwzig was, zij het in vrij geringe hoeveelheden. De ontdekking valt moeilijk te rijmen met de populaire botsingstheorie over het ontstaan van de maan. Dat de maan geen kurkdroge wereld is, werd in de afgelopen jaren langzaam maar zeker steeds duidelijker door metingen van verschillende ruimtesondes. Laboratoriumonderzoek aan enkele oude maanstenen, waaronder de zogeheten 'Genesis'-steen (maansteen nr. 15415) die meegenomen is door de astronauten van de Apollo 15, laten nu echter zien dat er ook in dit extreem oude gesteente al water voorkwam. Niet in vloeibare vorm, maar in de vorm van hydroxyl-moleculen (OH) die zich in de minerale structuur van het gesteente bevinden. De nieuwe metingen zijn online gepubliceerd in Nature Geoscience. Omdat deze oude gesteenten deel uitmaken van de oorspronkelijke maankorst, moet er al tijdens de vorming van de maan water aanwezig zijn geweest. Dat valt moeilijk te verklaren wanneer de maan is ontstaan uit de brokstukken van de botsing van de aarde met een kleine protoplaneet. Volgens die populaire theorie zouden alle vluchtige elementen geheel 'uitgegast' moeten zijn.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Cassini ziet deeltjesversneller in werking bij Saturnus
De planeetverkenner Cassini heeft op 3 februari 2007 metingen verricht aan elektrisch geladen deeltjes in de zonnewind die door de schokgolf rond het magnetisch veld van de planeet Saturnus tot extreem hoge snelheden en energieën werden versneld. De resultaten zijn onlangs gepubliceerd in Nature Physics. Sterrenkundigen weten dat elektrisch geladen deeltjes (voornamelijk waterstofkernen en elektronen) tot bijna de lichtsnelheid versneld kunnen worden door schokgolven rond supernova-explosies. Supernovaresten vormen dan ook de bron van de zogeheten kosmische straling. De precieze oriëntatie van magnetische velden in zo'n supernovarest kan echter niet gemakkelijk achterhaald worden, en die is van groot belang voor het uiteindelijke versnellingsmechanisme. Cassini heeft nu voor het eerst metingen verricht aan de versnelling van geladen deeltjes (uit de zonnewind) in een situatie waar de magnetische veldlijnen min of meer evenwijdig liggen met de loodlijn op de schokgolf. Uit de metingen aan deze 'quasi-paralelle schokgolven' blijkt dat het versnellingsmechanisme onder die omstandigheden veel efficiënter kan zijn dan tot nu toe werd gedacht. De resultaten kunnen leiden tot een beter begrip van de herkomst van kosmische straling.
Bron: Astronieuws
De planeetverkenner Cassini heeft op 3 februari 2007 metingen verricht aan elektrisch geladen deeltjes in de zonnewind die door de schokgolf rond het magnetisch veld van de planeet Saturnus tot extreem hoge snelheden en energieën werden versneld. De resultaten zijn onlangs gepubliceerd in Nature Physics. Sterrenkundigen weten dat elektrisch geladen deeltjes (voornamelijk waterstofkernen en elektronen) tot bijna de lichtsnelheid versneld kunnen worden door schokgolven rond supernova-explosies. Supernovaresten vormen dan ook de bron van de zogeheten kosmische straling. De precieze oriëntatie van magnetische velden in zo'n supernovarest kan echter niet gemakkelijk achterhaald worden, en die is van groot belang voor het uiteindelijke versnellingsmechanisme. Cassini heeft nu voor het eerst metingen verricht aan de versnelling van geladen deeltjes (uit de zonnewind) in een situatie waar de magnetische veldlijnen min of meer evenwijdig liggen met de loodlijn op de schokgolf. Uit de metingen aan deze 'quasi-paralelle schokgolven' blijkt dat het versnellingsmechanisme onder die omstandigheden veel efficiënter kan zijn dan tot nu toe werd gedacht. De resultaten kunnen leiden tot een beter begrip van de herkomst van kosmische straling.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
3D-waarnemingen van een verre quasar
Japanse sterrenkundigen hebben een ruw driedimensionaal beeld kunnen reconstrueren van een actief sterrenstelsel op ca. tien miljard lichtjaar afstand van de aarde. In de kern van het stelsel bevindt zich een zwaar zwart gat; in de directe omgeving daarvan wordt veel energie geproduceerd, terwijl er ook materiaal met hoge snelheid de ruimte in wordt geblazen. Zo'n extreem heldere kern wordt een quasar genoemd. Quasar SDSS J1029+2623 bevindt zich op grote afstand achter een cluster van sterrenstelsels in het sterrenbeeld Leeuw. Door de zwaartekracht van de cluster, die zich op een afstand van ca. 5 miljard lichtjaar bevindt, wordt het licht van de verre quasar versterkt en afgebogen. Deze zwaartekrachtlenswerking leidt ertoe dat astronomen drie afzonderlijke beeldjes van de quasar zien: licht dat via een verschillende routes op de aarde aankomt. Gedetailleerd spectroscopisch onderzoek aan de twee helderste quasarbeeldjes, verricht met de 8,2-meter Subaru-telescoop op Mauna Kea, Hawaii, brengt nu verschillen aan het licht die veroorzaakt worden doordat het licht van beeldje A in een iets andere richting is uitgezonden dan het licht van beeldje B. De waarnemingen doen vermoeden dat het weggeblazen materiaal in de omgeving van de quasar niet erg homogeen is, maar forse dichtheidsvariaties vertoont.
Bron: Astronieuws
Japanse sterrenkundigen hebben een ruw driedimensionaal beeld kunnen reconstrueren van een actief sterrenstelsel op ca. tien miljard lichtjaar afstand van de aarde. In de kern van het stelsel bevindt zich een zwaar zwart gat; in de directe omgeving daarvan wordt veel energie geproduceerd, terwijl er ook materiaal met hoge snelheid de ruimte in wordt geblazen. Zo'n extreem heldere kern wordt een quasar genoemd. Quasar SDSS J1029+2623 bevindt zich op grote afstand achter een cluster van sterrenstelsels in het sterrenbeeld Leeuw. Door de zwaartekracht van de cluster, die zich op een afstand van ca. 5 miljard lichtjaar bevindt, wordt het licht van de verre quasar versterkt en afgebogen. Deze zwaartekrachtlenswerking leidt ertoe dat astronomen drie afzonderlijke beeldjes van de quasar zien: licht dat via een verschillende routes op de aarde aankomt. Gedetailleerd spectroscopisch onderzoek aan de twee helderste quasarbeeldjes, verricht met de 8,2-meter Subaru-telescoop op Mauna Kea, Hawaii, brengt nu verschillen aan het licht die veroorzaakt worden doordat het licht van beeldje A in een iets andere richting is uitgezonden dan het licht van beeldje B. De waarnemingen doen vermoeden dat het weggeblazen materiaal in de omgeving van de quasar niet erg homogeen is, maar forse dichtheidsvariaties vertoont.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Aardscheerder vastgelegd in radarfilmpje
This collage of 72 individual radar-generated images of asteroid 2012 DA14 was created using data from NASA's 230-foot (70-meter) Deep Space Network antenna at Goldstone, Calif. Image credit: NASA/JPL-Caltech
Met de 70 meter grote Deep Space Network-antenne in Goldstone, in de Californische Mojave-woestijn, zijn radarbeelden gemaakt van planetoïde 2012 DA14, die op vrijdagavond 15 februari op minder dan 28.000 kilometer afstand langs de aarde scheerde. De 72 afzonmderlijke beeldjes zijn verkregen in een periode van ca. 8 uur, na de dichtste nadering van de aardscheerder; de afstand nam in die periode toe van 120.000 tot 314.000 kilometer. Voor elke afzonderlijke opname zijn gedurende 320 seconden radarwaarnemingen verricht. De techniek komt erop neer dat een krachtig radarsignaal naar het hemellichaam wordt gezonden, waarna de reflectie met dezelfde schotelantenne weer wordt opgevangen. Uit de sterkte, de exacte aankomsttijd en de golflengteverschuiving van de gereflecteerde radarpuls is informatie af te leiden over afmetingen, vorm en rotatie van de aardscheerder. Een voorlopige analyse van de beelden doet vermoeden dat 2012 DA14 ongeveer 40 bij 20 meter groot is. Daarmee is hij ruim drie keer zo groot als de meteoriet die vrijdagochtend boven de Russische stad Tsjeljabinsk de aardse dampkring binnendrong.
Bron: Astronieuws
This collage of 72 individual radar-generated images of asteroid 2012 DA14 was created using data from NASA's 230-foot (70-meter) Deep Space Network antenna at Goldstone, Calif. Image credit: NASA/JPL-Caltech
Met de 70 meter grote Deep Space Network-antenne in Goldstone, in de Californische Mojave-woestijn, zijn radarbeelden gemaakt van planetoïde 2012 DA14, die op vrijdagavond 15 februari op minder dan 28.000 kilometer afstand langs de aarde scheerde. De 72 afzonmderlijke beeldjes zijn verkregen in een periode van ca. 8 uur, na de dichtste nadering van de aardscheerder; de afstand nam in die periode toe van 120.000 tot 314.000 kilometer. Voor elke afzonderlijke opname zijn gedurende 320 seconden radarwaarnemingen verricht. De techniek komt erop neer dat een krachtig radarsignaal naar het hemellichaam wordt gezonden, waarna de reflectie met dezelfde schotelantenne weer wordt opgevangen. Uit de sterkte, de exacte aankomsttijd en de golflengteverschuiving van de gereflecteerde radarpuls is informatie af te leiden over afmetingen, vorm en rotatie van de aardscheerder. Een voorlopige analyse van de beelden doet vermoeden dat 2012 DA14 ongeveer 40 bij 20 meter groot is. Daarmee is hij ruim drie keer zo groot als de meteoriet die vrijdagochtend boven de Russische stad Tsjeljabinsk de aardse dampkring binnendrong.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Naburige ster heeft koele laag in atmosfeer
Cool layer in a Sun-like star. @esa
De Europese infraroodsatelliet Herschel heeft een koele laag ontdekt in de atmosfeer van de ster Alfa Centauri A. Het is voor het eerst dat zo'n laag bij een andere ster dan onze zon is waargenomen. Alfa Centauri A maakt deel uit van een drievoudig stersysteem op een afstand van iets meer dan vier lichtjaar. De drie sterren zijn de naaste buren van de zon, en qua massa, temperatuur, leeftijd en chemische samenstelling lijkt ster A nog het meest op laatstgenoemde. Een van de bijzonderheden van onze zon is het temperatuurverloop in het onderste deel van haar atmosfeer. Aan het oppervlak (de fotosfeer) wijst de thermometer 6000 graden aan, maar iets daarboven daalt de temperatuur tot 4000 graden, om vervolgens weer tot 10.000 graden te stijgen. Uit de Herschel-waarnemingen blijkt dat ook Alfa Centauri A zo'n koele tussenlaag heeft. Waarom dit deel van de atmosfeer koeler is dan hoger en lager gelegen delen, is nog onduidelijk.
Bron: Astronieuws
Cool layer in a Sun-like star. @esa
De Europese infraroodsatelliet Herschel heeft een koele laag ontdekt in de atmosfeer van de ster Alfa Centauri A. Het is voor het eerst dat zo'n laag bij een andere ster dan onze zon is waargenomen. Alfa Centauri A maakt deel uit van een drievoudig stersysteem op een afstand van iets meer dan vier lichtjaar. De drie sterren zijn de naaste buren van de zon, en qua massa, temperatuur, leeftijd en chemische samenstelling lijkt ster A nog het meest op laatstgenoemde. Een van de bijzonderheden van onze zon is het temperatuurverloop in het onderste deel van haar atmosfeer. Aan het oppervlak (de fotosfeer) wijst de thermometer 6000 graden aan, maar iets daarboven daalt de temperatuur tot 4000 graden, om vervolgens weer tot 10.000 graden te stijgen. Uit de Herschel-waarnemingen blijkt dat ook Alfa Centauri A zo'n koele tussenlaag heeft. Waarom dit deel van de atmosfeer koeler is dan hoger en lager gelegen delen, is nog onduidelijk.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Kleine planeet ontdekt bij de ster Kepler-37
De NASA-satelliet Kepler heeft een kleine planeet ontdekt bij de ster Kepler-37. De exoplaneet, die niet veel groter lijkt te zijn dan onze maan, is de binnenste van in totaal drie planeten; de ster is een iets koeler zusje van onze zon. Dat schrijven astronomen, onder wie Saskia Hekker van de Universiteit van Amsterdam, deze week in Nature. Sinds de ontdekking van de eerste exoplaneten is al duidelijk dat planetenstelsels heel divers kunnen zijn: er is zelfs nog geen enkel stelsel gevonden dat op ons eigen zonnestelsel lijkt. Tot voor kort werden vooral grote exoplaneten opgespoord, de meeste van het formaat van de grootste planeet van ons zonnestelsel – Jupiter. Maar de Kepler-satelliet is speciaal ontworpen om ook kleinere planeten op te sporen. Kepler meet continu de helderheden van 150.000 sterren. Op het moment dat een planeet voor zijn ster langs beweegt – een zogeheten transit of planeetovergang – neemt de helderheid van die ster een beetje af. De vorm en tijdsduur van het dipje in de helderheid geven informatie over de exoplaneet. Een transit geeft onder meer een indicatie van de grootte van de planeet, maar alleen als de grootte van de ster waar deze omheen draait bekend is. De straal van een ster kan zeer nauwkeurig worden gemeten aan de hand van zogeheten stertrillingen – golfbewegingen aan het steroppervlak die meetbare sporen achterlaten in het licht dat de ster uitstraalt. Uit metingen blijkt dat de ster Kepler-37 ongeveer een kwart kleiner is dan de zon. En daaruit volgt dat zijn binnenste planeet, Kepler-37b, een middellijn van ongeveer 3900 kilometer heeft. Daarmee is hij ruim drie keer zo klein als de aarde en amper groter dan de maan. Kepler-37b is de eerste exoplaneet die astronomen hebben gevonden die kleiner is dan Mercurius, de kleinste planeet van ons eigen zonnestelsel. Hij bestaat zeer waarschijnlijk uit gesteente en heeft geen atmosfeer of water. Zijn ontdekking laat zien dat de planetenstelsels bij andere sterren zowel veel kleinere als veel grotere planeten kunnen bevatten dan ons eigen zonnestelsel.
Bron: Astronieuws
De NASA-satelliet Kepler heeft een kleine planeet ontdekt bij de ster Kepler-37. De exoplaneet, die niet veel groter lijkt te zijn dan onze maan, is de binnenste van in totaal drie planeten; de ster is een iets koeler zusje van onze zon. Dat schrijven astronomen, onder wie Saskia Hekker van de Universiteit van Amsterdam, deze week in Nature. Sinds de ontdekking van de eerste exoplaneten is al duidelijk dat planetenstelsels heel divers kunnen zijn: er is zelfs nog geen enkel stelsel gevonden dat op ons eigen zonnestelsel lijkt. Tot voor kort werden vooral grote exoplaneten opgespoord, de meeste van het formaat van de grootste planeet van ons zonnestelsel – Jupiter. Maar de Kepler-satelliet is speciaal ontworpen om ook kleinere planeten op te sporen. Kepler meet continu de helderheden van 150.000 sterren. Op het moment dat een planeet voor zijn ster langs beweegt – een zogeheten transit of planeetovergang – neemt de helderheid van die ster een beetje af. De vorm en tijdsduur van het dipje in de helderheid geven informatie over de exoplaneet. Een transit geeft onder meer een indicatie van de grootte van de planeet, maar alleen als de grootte van de ster waar deze omheen draait bekend is. De straal van een ster kan zeer nauwkeurig worden gemeten aan de hand van zogeheten stertrillingen – golfbewegingen aan het steroppervlak die meetbare sporen achterlaten in het licht dat de ster uitstraalt. Uit metingen blijkt dat de ster Kepler-37 ongeveer een kwart kleiner is dan de zon. En daaruit volgt dat zijn binnenste planeet, Kepler-37b, een middellijn van ongeveer 3900 kilometer heeft. Daarmee is hij ruim drie keer zo klein als de aarde en amper groter dan de maan. Kepler-37b is de eerste exoplaneet die astronomen hebben gevonden die kleiner is dan Mercurius, de kleinste planeet van ons eigen zonnestelsel. Hij bestaat zeer waarschijnlijk uit gesteente en heeft geen atmosfeer of water. Zijn ontdekking laat zien dat de planetenstelsels bij andere sterren zowel veel kleinere als veel grotere planeten kunnen bevatten dan ons eigen zonnestelsel.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Verdeling dubbelsterren in jonge sterrenhoop verklaard
De dynamische structuur van jonge, compacte sterrenhopen is niet simpelweg het gevolg van de zwaartekrachtsinteracties tussen de afzonderlijke sterren. Tot die conclusie komen astronomen van het Kavli Institute for Astronomy and Astrophysics (KIAA) in Beijing (China), onder wie de Nederlander Richard de Grijs, na onderzoek van de sterrenhoop NGC 1818. NGC 1818 is een jonge sterrenhoop in de Grote Magelhaense Wolk, een klein naburig sterrenstelsel. Het nieuwe onderzoek, gebaseerd op gegevens van de Hubble-ruimtetelescoop, laat zien dat er aan de randen van deze sterrenhoop meer dubbelsterren te vinden zijn dan in het centrum – precies het tegenovergestelde van wat werd verwacht. Door de zwaartekracht migreren de zware sterren van een sterrenhoop geleidelijk naar het centrum, en 'drijven' lichte sterren geleidelijk naar de randen. De verwachting was dat dit ook voor dubbelsterren zou gelden: gemiddeld zijn twee om elkaar heen cirkelende sterren immers zwaarder dan één ster. Maar bij NGC 1818 gaat die vlieger dus niet op. Aanvankelijk stonden de astronomen voor een raadsel. Maar inmiddels lijkt er nu een goede verklaring voor de tegendraadse verdeling van de dubbelsterren te zijn gevonden. In het dicht bevolkte centrum van een sterrenhoop worden wijde dubbelsterren – twee sterren die op een relatief grote onderlinge afstand om elkaar cirkelen – gemakkelijk van elkaar gescheiden door interacties met andere sterren. Compacte dubbelsterren hebben veel minder last van dit effect. Netto ontstaat er hierdoor een tekort aan dubbelsterren in het centrum oftewel een overschot aan dubbelsterren aan de randen van de sterrenhoop.
Bron: Astronieuws
De dynamische structuur van jonge, compacte sterrenhopen is niet simpelweg het gevolg van de zwaartekrachtsinteracties tussen de afzonderlijke sterren. Tot die conclusie komen astronomen van het Kavli Institute for Astronomy and Astrophysics (KIAA) in Beijing (China), onder wie de Nederlander Richard de Grijs, na onderzoek van de sterrenhoop NGC 1818. NGC 1818 is een jonge sterrenhoop in de Grote Magelhaense Wolk, een klein naburig sterrenstelsel. Het nieuwe onderzoek, gebaseerd op gegevens van de Hubble-ruimtetelescoop, laat zien dat er aan de randen van deze sterrenhoop meer dubbelsterren te vinden zijn dan in het centrum – precies het tegenovergestelde van wat werd verwacht. Door de zwaartekracht migreren de zware sterren van een sterrenhoop geleidelijk naar het centrum, en 'drijven' lichte sterren geleidelijk naar de randen. De verwachting was dat dit ook voor dubbelsterren zou gelden: gemiddeld zijn twee om elkaar heen cirkelende sterren immers zwaarder dan één ster. Maar bij NGC 1818 gaat die vlieger dus niet op. Aanvankelijk stonden de astronomen voor een raadsel. Maar inmiddels lijkt er nu een goede verklaring voor de tegendraadse verdeling van de dubbelsterren te zijn gevonden. In het dicht bevolkte centrum van een sterrenhoop worden wijde dubbelsterren – twee sterren die op een relatief grote onderlinge afstand om elkaar cirkelen – gemakkelijk van elkaar gescheiden door interacties met andere sterren. Compacte dubbelsterren hebben veel minder last van dit effect. Netto ontstaat er hierdoor een tekort aan dubbelsterren in het centrum oftewel een overschot aan dubbelsterren aan de randen van de sterrenhoop.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Planetoïde vertoont komeetgedrag
Anders dan kometen vertonen planetoïden doorgaans geen staart van stofdeeltjes. Maar er zijn inmiddels tien uitzonderingen op deze regel. Spaanse astronomen hebben vastgesteld dat het object P/2012 F5, dat in maart vorig jaar als komeet werd ontdekt, waarschijnlijk een planetoïde is die, net als minstens negen andere planetoïden, komeetachtig gedrag is gaan vertonen. P/2012 F5 en zijn soortgenoten maken deel uit van de planetoïdengordel tussen de banen van de planeten Mars en Jupiter. Ze worden ook wel hoofdgordelkometen genoemd. Uit waarnemingen met de Gran Telescopio Canarias blijkt dat de stofstaart van P/2012 F5 in juni of juli van 2011 moet zijn ontstaan. Geschat wordt dat de ongeveer honderd meter grote planetoïde sindsdien een half miljoen ton aan massa is kwijtgeraakt. Er bestaan twee mogelijke verklaringen voor het gedrag van de hoofdgordelkometen. De meest voor de hand liggende is dat de stofstaart ontstaan nadat een planetoïde in botsing is gekomen met een soortgenoot. Een andere mogelijkheid is dat een planetoïde door het zogeheten Jarkovski-effect, dat ontstaat door temperatuurverschillen aan het oppervlak van het kleine hemellichaam, steeds sneller is gaan draaien, waardoor hij uiteenvalt.
Bron: Astronieuws
Anders dan kometen vertonen planetoïden doorgaans geen staart van stofdeeltjes. Maar er zijn inmiddels tien uitzonderingen op deze regel. Spaanse astronomen hebben vastgesteld dat het object P/2012 F5, dat in maart vorig jaar als komeet werd ontdekt, waarschijnlijk een planetoïde is die, net als minstens negen andere planetoïden, komeetachtig gedrag is gaan vertonen. P/2012 F5 en zijn soortgenoten maken deel uit van de planetoïdengordel tussen de banen van de planeten Mars en Jupiter. Ze worden ook wel hoofdgordelkometen genoemd. Uit waarnemingen met de Gran Telescopio Canarias blijkt dat de stofstaart van P/2012 F5 in juni of juli van 2011 moet zijn ontstaan. Geschat wordt dat de ongeveer honderd meter grote planetoïde sindsdien een half miljoen ton aan massa is kwijtgeraakt. Er bestaan twee mogelijke verklaringen voor het gedrag van de hoofdgordelkometen. De meest voor de hand liggende is dat de stofstaart ontstaan nadat een planetoïde in botsing is gekomen met een soortgenoot. Een andere mogelijkheid is dat een planetoïde door het zogeheten Jarkovski-effect, dat ontstaat door temperatuurverschillen aan het oppervlak van het kleine hemellichaam, steeds sneller is gaan draaien, waardoor hij uiteenvalt.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Raadsel van de kosmische 'weight watchers' lijkt opgelost
Leidse sterrenkundigen hebben met hun supercomputer ‘Little Green Machine’ simulaties uitgevoerd die verklaren hoe sterrenstelsels groter kunnen worden zonder dat hun massa sterk toeneemt. Hiermee is het raadsel opgelost van waarnemingen die met de Hubble-ruimtetelescoop zijn gedaan. De Hubble-waarnemingen, die enkele miljarden jaren terugkijken in de tijd, laten sterrenstelsels zien die zwaarder zijn dan de Melkweg, maar ook vele malen kleiner. Deze compacte stelsels zijn echter niet meer te zien in waarnemingen waarbij minder dan een miljard lichtjaar diep de ruimte in wordt gekeken. Tot nu toe was het een raadsel hoe deze stelsels de afgelopen miljarden jaren in omvang konden toenemen, zonder heel veel zwaarder te worden. Onder leiding van Simon Portegies Zwart lieten de astronomen hun supercomputer een jaar lang rekenen aan botsingen tussen gesimuleerde sterrenstelsels. De geringe massatoename bij een enorme groei in afmeting blijkt vooral voor te komen bij botsingen tussen grotere en kleinere sterrenstelsels. Na een botsing tussen meer gelijkwaardige stelsels, zoals in de toekomst bij de Melkweg en het Andromedastelsel het geval zal zijn, zal vooral de massa van het samengesmolten stelsel toenemen, zonder dat het erg veel groter wordt. De astronomen hebben ‘Little Green Machine’ zelf gebouwd. Door gebruik te maken van grafische kaarten, zoals die in spelcomputers worden gebruikt, is deze computer vele malen kleiner, goedkoper en zuiniger dan andere supercomputers met een vergelijkbare capaciteit. Na ongeveer een jaar programmeren en testen kon de machine optimaal voor de complexe berekeningen worden ingezet. Intussen is de leverancier van de grafische kaarten (NVIDIA) geïnteresseerd geraakt in de buitengewone efficiëntie van de software, en heeft het bedrijf de code gebruikt om hun nieuwe hardware te presenteren.
Bron: Astronieuws
Leidse sterrenkundigen hebben met hun supercomputer ‘Little Green Machine’ simulaties uitgevoerd die verklaren hoe sterrenstelsels groter kunnen worden zonder dat hun massa sterk toeneemt. Hiermee is het raadsel opgelost van waarnemingen die met de Hubble-ruimtetelescoop zijn gedaan. De Hubble-waarnemingen, die enkele miljarden jaren terugkijken in de tijd, laten sterrenstelsels zien die zwaarder zijn dan de Melkweg, maar ook vele malen kleiner. Deze compacte stelsels zijn echter niet meer te zien in waarnemingen waarbij minder dan een miljard lichtjaar diep de ruimte in wordt gekeken. Tot nu toe was het een raadsel hoe deze stelsels de afgelopen miljarden jaren in omvang konden toenemen, zonder heel veel zwaarder te worden. Onder leiding van Simon Portegies Zwart lieten de astronomen hun supercomputer een jaar lang rekenen aan botsingen tussen gesimuleerde sterrenstelsels. De geringe massatoename bij een enorme groei in afmeting blijkt vooral voor te komen bij botsingen tussen grotere en kleinere sterrenstelsels. Na een botsing tussen meer gelijkwaardige stelsels, zoals in de toekomst bij de Melkweg en het Andromedastelsel het geval zal zijn, zal vooral de massa van het samengesmolten stelsel toenemen, zonder dat het erg veel groter wordt. De astronomen hebben ‘Little Green Machine’ zelf gebouwd. Door gebruik te maken van grafische kaarten, zoals die in spelcomputers worden gebruikt, is deze computer vele malen kleiner, goedkoper en zuiniger dan andere supercomputers met een vergelijkbare capaciteit. Na ongeveer een jaar programmeren en testen kon de machine optimaal voor de complexe berekeningen worden ingezet. Intussen is de leverancier van de grafische kaarten (NVIDIA) geïnteresseerd geraakt in de buitengewone efficiëntie van de software, en heeft het bedrijf de code gebruikt om hun nieuwe hardware te presenteren.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Restant van opgeslokt sterrenstelsel opgespoord?
Diep in de halo – het sterrenarme buitenste omhulsel – van de Melkweg hebben astronomen aanwijzingen gevonden voor het bestaan van een schil van sterren, die het overblijfsel van een klein sterrenstelsel zou kunnen zijn. De ontdekking is gebaseerd op gegevens van de Hubble-ruimtetelescoop die voor een heel ander doel zijn verzameld. Het bestaan van de sterrenschil kwam aan het licht toen de astronomen, op maar liefst 80.000 lichtjaar van het centrum van de Melkweg, dertien sterren ontdekten die een duidelijke zijwaartse beweging vertonen. Dat is opvallend, omdat sterren in de halo doorgaans langgerekte banen volgen en vrijwel precies in de richting van het melkwegcentrum bewegen. De afwijkende beweging van de sterren is verklaarbaar als zich ter plaatse een verhoogde concentratie van sterren bevindt. Als we van grote afstand naar onze Melkweg zouden kunnen kijken, zouden we waarschijnlijk een boog van sterren zien, zoals die ook bij andere sterrenstelsels is waargenomen. De dertien sterren zijn opgedoken uit gearchiveerde Hubble-waarnemingen van het naburige Andromedastelsel. Bij deze waarnemingen was het onvermijdelijk dat de ruimtetelescoop door de halo van de Melkweg heen keek. Voor het onderzoek van het Andromedastelsel zijn zulke voorgrondobjecten alleen maar hinderlijk, maar voor astronomen die geïnteresseerd zijn in de bewegingen van halosterren zijn het de krenten in de pap.
Bron: Astronieuws
Diep in de halo – het sterrenarme buitenste omhulsel – van de Melkweg hebben astronomen aanwijzingen gevonden voor het bestaan van een schil van sterren, die het overblijfsel van een klein sterrenstelsel zou kunnen zijn. De ontdekking is gebaseerd op gegevens van de Hubble-ruimtetelescoop die voor een heel ander doel zijn verzameld. Het bestaan van de sterrenschil kwam aan het licht toen de astronomen, op maar liefst 80.000 lichtjaar van het centrum van de Melkweg, dertien sterren ontdekten die een duidelijke zijwaartse beweging vertonen. Dat is opvallend, omdat sterren in de halo doorgaans langgerekte banen volgen en vrijwel precies in de richting van het melkwegcentrum bewegen. De afwijkende beweging van de sterren is verklaarbaar als zich ter plaatse een verhoogde concentratie van sterren bevindt. Als we van grote afstand naar onze Melkweg zouden kunnen kijken, zouden we waarschijnlijk een boog van sterren zien, zoals die ook bij andere sterrenstelsels is waargenomen. De dertien sterren zijn opgedoken uit gearchiveerde Hubble-waarnemingen van het naburige Andromedastelsel. Bij deze waarnemingen was het onvermijdelijk dat de ruimtetelescoop door de halo van de Melkweg heen keek. Voor het onderzoek van het Andromedastelsel zijn zulke voorgrondobjecten alleen maar hinderlijk, maar voor astronomen die geïnteresseerd zijn in de bewegingen van halosterren zijn het de krenten in de pap.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
ESA gaat planetoïde Didymos beschieten
Europese en Amerikaanse ruimteonderzoekers hebben de kleine dubbelplanetoïde Didymos uitgekozen als reisdoel voor het AIDA-project. AIDA (Asteroid Impact and Deflection Assessment) moet ervaring op gaan doen met het afbuigen van kleine planetoïden. Die technieken zijn in de toekomst mogelijk nodig om de aarde te beschermen tegen kosmische inslagen. AIDA gaat uit twee ruimtesondes bestaan: de Amerikaanse DART (Double Asteroid Redirection Test) en de Europese AIM (Asteroid Impact Monitor). DART is in feite een zwaar projectiel dat op de kleinste van de twee planetoïden af wordt geschoten met een snelheid van 6,25 kilometer per seconde. AIM gaat metingen verrichten aan het effect van die botsing. Didymos is nu uitgekozen als reisdoel voor het AIDA-project. De dubbelplanetoïde bestaat uit twee mogelijk zeer poreuze hemellichamen, met afmetingen van ca. 800 en ca. 150 meter. De ruimtevlucht van AIDA zou in 2022 plaats moeten vinden, wanneer Didymos de aarde tot op een afstand van 'slechts' elf miljoen kilometer nadert - iets minder dan dertig keer de afstand van de aarde tot de maan.
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 24 februari 2013, 11:54 uur, door Sanwa
Europese en Amerikaanse ruimteonderzoekers hebben de kleine dubbelplanetoïde Didymos uitgekozen als reisdoel voor het AIDA-project. AIDA (Asteroid Impact and Deflection Assessment) moet ervaring op gaan doen met het afbuigen van kleine planetoïden. Die technieken zijn in de toekomst mogelijk nodig om de aarde te beschermen tegen kosmische inslagen. AIDA gaat uit twee ruimtesondes bestaan: de Amerikaanse DART (Double Asteroid Redirection Test) en de Europese AIM (Asteroid Impact Monitor). DART is in feite een zwaar projectiel dat op de kleinste van de twee planetoïden af wordt geschoten met een snelheid van 6,25 kilometer per seconde. AIM gaat metingen verrichten aan het effect van die botsing. Didymos is nu uitgekozen als reisdoel voor het AIDA-project. De dubbelplanetoïde bestaat uit twee mogelijk zeer poreuze hemellichamen, met afmetingen van ca. 800 en ca. 150 meter. De ruimtevlucht van AIDA zou in 2022 plaats moeten vinden, wanneer Didymos de aarde tot op een afstand van 'slechts' elf miljoen kilometer nadert - iets minder dan dertig keer de afstand van de aarde tot de maan.
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 24 februari 2013, 11:54 uur, door Sanwa
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
'Levende' planeten eenvoudig op te sporen bij dode sterren
Zuurstof in de dampkring van een aardeachtige exoplaneet is het gemakkelijkst op te sporen wanneer die planeet een baan beschrijft rond een witte dwerg - een stervende ster. Dat concluderen astronomen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics op basis van een theoretisch onderzoek waarvan de resultaten gepubliceerd zijn in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Zuurstof is een zeer reactief gas, dat alleen in grote hoeveelheden in een planeetdampkring kan voorkomen wanneer het continu wordt 'ververst' door biologische activiteit aan het planeetoppervlak. De detectie van zuurstof in een planeetdampkring zou dan ook gezien worden als een zeer sterke aanwijzing voor het bestaan van buitenaards leven. Avi Loeb en zijn collega's rekenen nu voor dat zuurstof vrij eenvoudig te detecteren is in de dampkring van ewen aardeachtige exoplaneet die een kleine omloopbaan beschrijft rond een witte dwerg. Witte dwergen zijn de kleine, compacte, en hete kernen van zonachtige sterren die aan het eind van hun leven zijn gekomen en hun buitenste gasmantels de ruimte in hebben geblazen. Wanneer een planeet gezien vanaf de aarde voor zijn moederster langsbeweegt, reist een deel van het licht van de ster door de planeetdampkring, die daarbij een herkenbare spectroscopische 'vingerafdruk' achterlaat. Die is bij een aardeachtige planeet in een baan rond een witte dwerg veel eenvoudiger te meten en te herkennen dan bij een planeet die een baan beschrijft rond een gewone zonachtige ster, aldus de onderzoekers. De vraag is natuurlijk wel of zulke planeten voorkomen. Er zijn veel indirecte aanwijzingen dat witte dwergen wel vergezeld worden door planeten, maar om leven te herbergen, moet zo'n planeet in een zeer kleine omloopbaan bewegen, omdat de kleine witte dwergster - ondanks zijn hoge temperatuur - weinig straling produceert. Dat kan alleen wanneer de planeet naar binnen is gemigreerd of zelfs pas is ontstaan nádat de oorspronkelijke ster zijn buitenlagen heeft weggeblazen.
Bron: Astronieuws
Zuurstof in de dampkring van een aardeachtige exoplaneet is het gemakkelijkst op te sporen wanneer die planeet een baan beschrijft rond een witte dwerg - een stervende ster. Dat concluderen astronomen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics op basis van een theoretisch onderzoek waarvan de resultaten gepubliceerd zijn in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Zuurstof is een zeer reactief gas, dat alleen in grote hoeveelheden in een planeetdampkring kan voorkomen wanneer het continu wordt 'ververst' door biologische activiteit aan het planeetoppervlak. De detectie van zuurstof in een planeetdampkring zou dan ook gezien worden als een zeer sterke aanwijzing voor het bestaan van buitenaards leven. Avi Loeb en zijn collega's rekenen nu voor dat zuurstof vrij eenvoudig te detecteren is in de dampkring van ewen aardeachtige exoplaneet die een kleine omloopbaan beschrijft rond een witte dwerg. Witte dwergen zijn de kleine, compacte, en hete kernen van zonachtige sterren die aan het eind van hun leven zijn gekomen en hun buitenste gasmantels de ruimte in hebben geblazen. Wanneer een planeet gezien vanaf de aarde voor zijn moederster langsbeweegt, reist een deel van het licht van de ster door de planeetdampkring, die daarbij een herkenbare spectroscopische 'vingerafdruk' achterlaat. Die is bij een aardeachtige planeet in een baan rond een witte dwerg veel eenvoudiger te meten en te herkennen dan bij een planeet die een baan beschrijft rond een gewone zonachtige ster, aldus de onderzoekers. De vraag is natuurlijk wel of zulke planeten voorkomen. Er zijn veel indirecte aanwijzingen dat witte dwergen wel vergezeld worden door planeten, maar om leven te herbergen, moet zo'n planeet in een zeer kleine omloopbaan bewegen, omdat de kleine witte dwergster - ondanks zijn hoge temperatuur - weinig straling produceert. Dat kan alleen wanneer de planeet naar binnen is gemigreerd of zelfs pas is ontstaan nádat de oorspronkelijke ster zijn buitenlagen heeft weggeblazen.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Experimenteel bewijs voor grote invloed microscopisch kleine stofdeeltjes in het heelal
Een Frans/Nederlands team van astronomen, onder wie Stéphanie Cazaux uit Groningen, heeft met laboratoriumproeven aangetoond dat moleculen op microscopisch kleine stofdeeltjes in de ruimte, direct in de gasfase kunnen komen. Dit resultaat kan belangrijke gevolgen hebben voor theorieën over de chemische samenstelling van het heelal en de manier waarop sterren worden gevormd. Het resultaat is vandaag online gepubliceerd op Nature Scientific Reports. Al in de jaren '60 van de vorige eeuw was duidelijk dat in gebieden waar sterren en planeten worden geboren, stofdeeltjes belangrijk zijn voor de productie van de meest simpele tot zeer complexe moleculen die in het heelal voorkomen. Maar het precieze mechanisme waardoor moleculen die op het oppervlak van de stofkorreltjes zijn gemaakt, onmiddellijk tot gas transformeren en weer de ruimte ingaan, was onbekend. Om te onderzoeken hoe de moleculen op stofkorreltjes in de gasfase komen, hebben de astronomen in het lab de vorming van water op silicaten bestudeerd. Deze soort mineralen is gekozen omdat hiermee de stofkorreltjes in de ruimte zo goed mogelijk worden nagebootst. Eerst werd moleculair zuurstof (O2) op het oppervlak gebracht, dat was afgekoeld tot een zeer lage temperatuur van 10 graden Kelvin (-263 graden Celsius). Vervolgens werden waterstofatomen op hetzelfde oppervlak aangebracht, die daarna werden bedekt met O2. Uit metingen met een massaspectrometer bleek dat 90% van de zojuist gevormde moleculen, direct het oppervlak weer verlieten en gas vormden. Dit proces heet chemische desorptie. Over desorptie is veel gespeculeerd, en het mechanisme is nu voor het eerst in het lab aangetoond. Het proces van desorptie is wel eerder in astrochemische modellen van stervorming meegenomen, maar met geschatte waarden. De ontdekking zal daarom gevolgen hebben voor stervormingstheorieën. De hoeveelheid gasmoleculen in een wolk die ineenstort onder zijn eigen gewicht om een ster te vormen, is namelijk bepalend voor de snelheid waarmee de stervorming plaatsvindt, het aantal sterren en hun uiteindelijke massa. “Onze experimenten laten zien dat de microscopisch kleine stofdeeltjes in het heelal een directe impact hebben op de chemie van astrofysische objecten”, zegt Cazaux. “Dit heeft grote consequenties voor de interpretatie en analyse van veel objecten in het heelal, maar ook voor ons begrip van stervorming.” De experimenten zijn uitgevoerd op het LERMA-lab van de Universiteit van Cergy-Pontoise in Parijs.
Bron: Astronieuws
Een Frans/Nederlands team van astronomen, onder wie Stéphanie Cazaux uit Groningen, heeft met laboratoriumproeven aangetoond dat moleculen op microscopisch kleine stofdeeltjes in de ruimte, direct in de gasfase kunnen komen. Dit resultaat kan belangrijke gevolgen hebben voor theorieën over de chemische samenstelling van het heelal en de manier waarop sterren worden gevormd. Het resultaat is vandaag online gepubliceerd op Nature Scientific Reports. Al in de jaren '60 van de vorige eeuw was duidelijk dat in gebieden waar sterren en planeten worden geboren, stofdeeltjes belangrijk zijn voor de productie van de meest simpele tot zeer complexe moleculen die in het heelal voorkomen. Maar het precieze mechanisme waardoor moleculen die op het oppervlak van de stofkorreltjes zijn gemaakt, onmiddellijk tot gas transformeren en weer de ruimte ingaan, was onbekend. Om te onderzoeken hoe de moleculen op stofkorreltjes in de gasfase komen, hebben de astronomen in het lab de vorming van water op silicaten bestudeerd. Deze soort mineralen is gekozen omdat hiermee de stofkorreltjes in de ruimte zo goed mogelijk worden nagebootst. Eerst werd moleculair zuurstof (O2) op het oppervlak gebracht, dat was afgekoeld tot een zeer lage temperatuur van 10 graden Kelvin (-263 graden Celsius). Vervolgens werden waterstofatomen op hetzelfde oppervlak aangebracht, die daarna werden bedekt met O2. Uit metingen met een massaspectrometer bleek dat 90% van de zojuist gevormde moleculen, direct het oppervlak weer verlieten en gas vormden. Dit proces heet chemische desorptie. Over desorptie is veel gespeculeerd, en het mechanisme is nu voor het eerst in het lab aangetoond. Het proces van desorptie is wel eerder in astrochemische modellen van stervorming meegenomen, maar met geschatte waarden. De ontdekking zal daarom gevolgen hebben voor stervormingstheorieën. De hoeveelheid gasmoleculen in een wolk die ineenstort onder zijn eigen gewicht om een ster te vormen, is namelijk bepalend voor de snelheid waarmee de stervorming plaatsvindt, het aantal sterren en hun uiteindelijke massa. “Onze experimenten laten zien dat de microscopisch kleine stofdeeltjes in het heelal een directe impact hebben op de chemie van astrofysische objecten”, zegt Cazaux. “Dit heeft grote consequenties voor de interpretatie en analyse van veel objecten in het heelal, maar ook voor ons begrip van stervorming.” De experimenten zijn uitgevoerd op het LERMA-lab van de Universiteit van Cergy-Pontoise in Parijs.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
