Berichtgeving Astronieuws
Schotel Dwingeloo radiotelescoop wordt teruggeplaatst
Op maandag 19 november wordt in opdracht van ASTRON, het Nederlands Instituut voor Radio-astronomie, de schotel van de historische Dwingeloo-radiotelescoop teruggeplaatst op zijn toren. Sinds 5 juni van dit jaar staat de 38 ton wegende schotel met een diameter van 25 meter op een speciale constructie naast de toren om te worden gerestaureerd.In de afgelopen maanden zijn alle stalen onderdelen van de Dwingeloo radiotelescoop gezandstraald en opnieuw geverfd. Waar nodig zijn ook onderdelen vervangen. Alle 372 driehoekige gaasramen van de schotel zijn geïnspecteerd, schoongemaakt en op 211 vernieuwde stelbouten in de vorm van paddenstoelen vastgemaakt. De parabolische schotel heeft, tot op twee millimeter nauwkeurig, weer zijn oorspronkelijke vorm. Zodra de radiotelescoop is vrijgegeven en overgedragen aan ASTRON, kunnen de vrijwilligers van stichting CAMRAS beginnen met het opnieuw inrichten van de telescoop met apparatuur en kabels, en het doen van controlemetingen. De verwachting is dat de radiotelescoop omstreeks de zomer van 2013 weer bruikbaar is voor publieksactiviteiten en educatieve doeleinden. Volg de ontwikkelingen op
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 3 mei 2017, 11:37 uur, door Joyce.s
Op maandag 19 november wordt in opdracht van ASTRON, het Nederlands Instituut voor Radio-astronomie, de schotel van de historische Dwingeloo-radiotelescoop teruggeplaatst op zijn toren. Sinds 5 juni van dit jaar staat de 38 ton wegende schotel met een diameter van 25 meter op een speciale constructie naast de toren om te worden gerestaureerd.In de afgelopen maanden zijn alle stalen onderdelen van de Dwingeloo radiotelescoop gezandstraald en opnieuw geverfd. Waar nodig zijn ook onderdelen vervangen. Alle 372 driehoekige gaasramen van de schotel zijn geïnspecteerd, schoongemaakt en op 211 vernieuwde stelbouten in de vorm van paddenstoelen vastgemaakt. De parabolische schotel heeft, tot op twee millimeter nauwkeurig, weer zijn oorspronkelijke vorm. Zodra de radiotelescoop is vrijgegeven en overgedragen aan ASTRON, kunnen de vrijwilligers van stichting CAMRAS beginnen met het opnieuw inrichten van de telescoop met apparatuur en kabels, en het doen van controlemetingen. De verwachting is dat de radiotelescoop omstreeks de zomer van 2013 weer bruikbaar is voor publieksactiviteiten en educatieve doeleinden. Volg de ontwikkelingen op
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 3 mei 2017, 11:37 uur, door Joyce.s
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Tegengestelde beweging hete Jupiters verklaard
The transiting giant planet orbits very close to the star and in a direction opposite to the stellar rotation. This peculiar configuration results from gravitational perturbations by another much more distant planet (upper left). Credit: Credit: Lynette Cook
Volgens astrofysicus Konstantin Batygin staat het baanvlak van sommige exoplaneten zo schuin op het evenaarsvlak van hun moederster, doordat deze ster ooit een andere ster als begeleider had. Stelsels die vroeger meer dan één ster hadden, zouden ook kunnen verklaren waarom sommige 'hete Jupiters' om hun moederster draaien in een richting die tegengesteld is aan de draaiing van de ster zelf (Nature, 15 november).'Hete Jupiters' zijn grote, Jupiter-achtige planeten die op zeer kleine afstand om hun ster draaien. Toen zulke planeten in 1995 voor het eerst werden ontdekt, namen astronomen aan dat zij op grotere afstand van hun ster waren gevormd en pas later naar hun huidige banen waren gemigreerd door de aantrekkende werking van het gas en stof rond de ster. Die theorie viel echter aan duigen toen in 2008 werd ontdekt dat sommige hete Jupiters in tegengestelde richting om hun ster draaien.Die tegengestelde draairichting wordt wel toegeschreven aan de aantrekkingskracht die andere planeten op zo'n planeet uitoefenden terwijl deze zijn ster naderde. Volgens Batygin is er echter ook een andere mogelijkheid: de vreemde draairichting kan het gevolg zijn van de zwaartekrachtsinvloed van een andere ster, die inmiddels uit het stelsel is ontsnapt.Het idee van Batygin is gebaseerd op het feit dat veel sterren deel uitmaken van meervoudige stersystemen. Om te onderzoeken wat de aanwezigheid van meerdere sterren voor gevolgen heeft voor de planeten in het stelsel heeft Batygin computermodellen gemaakt. Zijn simulaties laten zien dat de verstoringen die in zulke stelsels optreden er inderdaad toe kunnen leiden dat planeten uiteindelijk in tegengestelde richting om hun ster draaien.
Bron: Astronieuws
The transiting giant planet orbits very close to the star and in a direction opposite to the stellar rotation. This peculiar configuration results from gravitational perturbations by another much more distant planet (upper left). Credit: Credit: Lynette Cook
Volgens astrofysicus Konstantin Batygin staat het baanvlak van sommige exoplaneten zo schuin op het evenaarsvlak van hun moederster, doordat deze ster ooit een andere ster als begeleider had. Stelsels die vroeger meer dan één ster hadden, zouden ook kunnen verklaren waarom sommige 'hete Jupiters' om hun moederster draaien in een richting die tegengesteld is aan de draaiing van de ster zelf (Nature, 15 november).'Hete Jupiters' zijn grote, Jupiter-achtige planeten die op zeer kleine afstand om hun ster draaien. Toen zulke planeten in 1995 voor het eerst werden ontdekt, namen astronomen aan dat zij op grotere afstand van hun ster waren gevormd en pas later naar hun huidige banen waren gemigreerd door de aantrekkende werking van het gas en stof rond de ster. Die theorie viel echter aan duigen toen in 2008 werd ontdekt dat sommige hete Jupiters in tegengestelde richting om hun ster draaien.Die tegengestelde draairichting wordt wel toegeschreven aan de aantrekkingskracht die andere planeten op zo'n planeet uitoefenden terwijl deze zijn ster naderde. Volgens Batygin is er echter ook een andere mogelijkheid: de vreemde draairichting kan het gevolg zijn van de zwaartekrachtsinvloed van een andere ster, die inmiddels uit het stelsel is ontsnapt.Het idee van Batygin is gebaseerd op het feit dat veel sterren deel uitmaken van meervoudige stersystemen. Om te onderzoeken wat de aanwezigheid van meerdere sterren voor gevolgen heeft voor de planeten in het stelsel heeft Batygin computermodellen gemaakt. Zijn simulaties laten zien dat de verstoringen die in zulke stelsels optreden er inderdaad toe kunnen leiden dat planeten uiteindelijk in tegengestelde richting om hun ster draaien.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Ver jong sterrenstelsel breekt afstandsrecord
Deze afbeelding is een mozaïek dat bestaat uit opnames die zijn gemaakt met de Wide Field Camera 3 en de Advanced Camera for Surveys aan boord van de Hubble-ruimtetelescoop. Het versterkte beeld van het sterrenstelsel MACS0647-JD is drie keer zichtbaar rondom het centrale zware cluster MACS J0647.7+7015. Credit: NASA, ESA en M. Postman en D. Coe (Space Telescope Science Institute) en het CLASH-team
Door gebruik te maken van één van de krachtigste 'zoomlenzen' van de natuur heeft een internationaal team van astronomen, onder wie Rychard Bouwens (Universiteit Leiden), mogelijk het tot nu toe verste sterrenstelsel waargenomen met de Hubble-ruimtetelescoop. Dit sterrenstelsel wordt waargenomen zoals het er 420 miljoen jaar na de oerknal uitzag (Astrophysical Journal).Het licht van het ontdekte sterrenstelsel, MACS0647-JD genaamd, heeft er 13,3 miljard jaar over gedaan om ons te bereiken. Vergeleken met de Melkweg is het stelsel heel klein: zijn diameter bedraagt slechts zeshonderd lichtjaar. Ook de massa van MACS0647-JD is maar een fractie van de massa van ons Melkwegstelsel: honderd miljoen tot één miljard zonsmassa's. Doordat het sterrenstelsel MACS0647-JD achter de zware cluster MACS J0647.7+7015 staat, wordt zijn licht als door een lens omgebogen. Dit wordt het zwaartekrachtlenseffect genoemd. Door de zwaartekrachtlens wordt het licht ook versterkt, waardoor het stelsel helderder lijkt. Op de foto die is gemaakt met de Hubble-ruimtetelescoop is het versterkte beeld van het sterrenstelsel MACS0647-JD als drie kleine stippen zichtbaar rondom de zware cluster die als 'lens' fungeert. (EE).
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 15 november 2012, 21:17 uur, door Tatanka
Deze afbeelding is een mozaïek dat bestaat uit opnames die zijn gemaakt met de Wide Field Camera 3 en de Advanced Camera for Surveys aan boord van de Hubble-ruimtetelescoop. Het versterkte beeld van het sterrenstelsel MACS0647-JD is drie keer zichtbaar rondom het centrale zware cluster MACS J0647.7+7015. Credit: NASA, ESA en M. Postman en D. Coe (Space Telescope Science Institute) en het CLASH-team
Door gebruik te maken van één van de krachtigste 'zoomlenzen' van de natuur heeft een internationaal team van astronomen, onder wie Rychard Bouwens (Universiteit Leiden), mogelijk het tot nu toe verste sterrenstelsel waargenomen met de Hubble-ruimtetelescoop. Dit sterrenstelsel wordt waargenomen zoals het er 420 miljoen jaar na de oerknal uitzag (Astrophysical Journal).Het licht van het ontdekte sterrenstelsel, MACS0647-JD genaamd, heeft er 13,3 miljard jaar over gedaan om ons te bereiken. Vergeleken met de Melkweg is het stelsel heel klein: zijn diameter bedraagt slechts zeshonderd lichtjaar. Ook de massa van MACS0647-JD is maar een fractie van de massa van ons Melkwegstelsel: honderd miljoen tot één miljard zonsmassa's. Doordat het sterrenstelsel MACS0647-JD achter de zware cluster MACS J0647.7+7015 staat, wordt zijn licht als door een lens omgebogen. Dit wordt het zwaartekrachtlenseffect genoemd. Door de zwaartekrachtlens wordt het licht ook versterkt, waardoor het stelsel helderder lijkt. Op de foto die is gemaakt met de Hubble-ruimtetelescoop is het versterkte beeld van het sterrenstelsel MACS0647-JD als drie kleine stippen zichtbaar rondom de zware cluster die als 'lens' fungeert. (EE).
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 15 november 2012, 21:17 uur, door Tatanka
there can be only one
'Groene' meteorieten zijn door hevige botsing ontstaan
Een kleine fractie van de meteorieten die op aarde worden gevonden, bevatten prachtige olijfgroene kristallen die in een matrix van ijzer en nikkel zijn ingebed. Deze zogeheten pallasieten spreken al eeuwenlang tot de wetenschappelijke verbeelding. Uit nieuw onderzoek blijkt dat ze een gewelddadige oorsprong hebben (Science, 16 november).Met behulp van een laser, een magnetisch veld en geavanceerde opname-apparatuur hebben Amerikaanse geofysici aangetoond dat deze meteorieten waarschijnlijk zijn ontstaan toen een kleine planetoïde zich in een ongeveer 400 kilometer grote soortgenoot boorde. Tot nu toe gingen wetenschappers ervan uit dat de samenstelling van pallasieten erop wees dat ze afkomstig waren uit het overgangsgebied tussen de metaalkern en de gesteentemantel van een planeetachtig hemellichaam. Maar uit het nieuwe onderzoek blijkt dat kleine metaaldeeltjes in het olivijn dezelfde magnetische oriëntatie vertonen en op grotere afstand van de kern zijn gevormd.Volgens de onderzoekers zijn de pallasieten ontstaan doordat gesmolten ijzer uit de kern van een kleine planetoïde in de mantel van een ander hemellichaam werd 'geïnjecteerd'. Dat moet wel een relatief groot object zijn geweest, want anders zou dit geen magnetisch veld hebben gehad. Bovendien kunnen de pallasieten op niet al te grote diepte zijn gevormd, omdat de temperaturen daar te hoog zijn om metaaldeeltjes te magnetiseren. (EE)>
Bron: Astronieuws
Een kleine fractie van de meteorieten die op aarde worden gevonden, bevatten prachtige olijfgroene kristallen die in een matrix van ijzer en nikkel zijn ingebed. Deze zogeheten pallasieten spreken al eeuwenlang tot de wetenschappelijke verbeelding. Uit nieuw onderzoek blijkt dat ze een gewelddadige oorsprong hebben (Science, 16 november).Met behulp van een laser, een magnetisch veld en geavanceerde opname-apparatuur hebben Amerikaanse geofysici aangetoond dat deze meteorieten waarschijnlijk zijn ontstaan toen een kleine planetoïde zich in een ongeveer 400 kilometer grote soortgenoot boorde. Tot nu toe gingen wetenschappers ervan uit dat de samenstelling van pallasieten erop wees dat ze afkomstig waren uit het overgangsgebied tussen de metaalkern en de gesteentemantel van een planeetachtig hemellichaam. Maar uit het nieuwe onderzoek blijkt dat kleine metaaldeeltjes in het olivijn dezelfde magnetische oriëntatie vertonen en op grotere afstand van de kern zijn gevormd.Volgens de onderzoekers zijn de pallasieten ontstaan doordat gesmolten ijzer uit de kern van een kleine planetoïde in de mantel van een ander hemellichaam werd 'geïnjecteerd'. Dat moet wel een relatief groot object zijn geweest, want anders zou dit geen magnetisch veld hebben gehad. Bovendien kunnen de pallasieten op niet al te grote diepte zijn gevormd, omdat de temperaturen daar te hoog zijn om metaaldeeltjes te magnetiseren. (EE)>
Bron: Astronieuws
there can be only one
Marsvoertuig meet wind en straling
Mountain Winds at Gale Crater
In de krater Gale, waar het Marsvoertuig Curiosity is geland, komen af en toe wervelwinden voor. Maar in echte stofhozen, zoals die elders op Mars zijn waargenomen, heeft dat nog niet geresulteerd. Dat is een van de conclusies die kunnen worden getrokken uit de windmetingen die Curiosity de afgelopen twaalf weken heeft gedaan.De heersende windrichting in de krater heeft wetenschappers verrast. Doorgaans komt de wind er uit het oosten, terwijl op noordenwind was gerekend: Curiosity bevindt zich aan de noordkant van de bijna vijf kilometer hoge Mount Sharp en verwacht wind dat de stijg- en valwinden langs de hellingen ervan bepalend zouden zijn voor de windrichting.Vermoed wordt dat de plek waar Curiosity zich nu bevindt – ergens tussen de verhoogde kraterrand in het noorden en Mount Sharp in het zuiden – bepalend is voor de onverwachte windrichting. Als dat inderdaad zo is, zou de windrichting moeten veranderen naarmate het Marsvoertuig dichter bij Mount Sharp komt. De luchtdrukmetingen die Curiosity doet laten, zoals verwacht, een duidelijk dag-nachtritme zien, dat wordt veroorzaakt door de dagelijkse opwarming door de zon en de daarop volgende nachtelijke afkoeling. Deze luchtdrukcyclus laat ook zijn sporen achter in de natuurlijke straling die het Marsoppervlak bereikt. Aan het eind van de dag, als de luchtdruk op zijn laagst is, is de gemeten straling vijf tot tien procent zwakker dan aan het eind van de nacht. (EE).
Gepubliceerd op 15 nov 2012 door NASAexplore
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 16 november 2012, 11:33 uur, door Tatanka
Mountain Winds at Gale Crater
In de krater Gale, waar het Marsvoertuig Curiosity is geland, komen af en toe wervelwinden voor. Maar in echte stofhozen, zoals die elders op Mars zijn waargenomen, heeft dat nog niet geresulteerd. Dat is een van de conclusies die kunnen worden getrokken uit de windmetingen die Curiosity de afgelopen twaalf weken heeft gedaan.De heersende windrichting in de krater heeft wetenschappers verrast. Doorgaans komt de wind er uit het oosten, terwijl op noordenwind was gerekend: Curiosity bevindt zich aan de noordkant van de bijna vijf kilometer hoge Mount Sharp en verwacht wind dat de stijg- en valwinden langs de hellingen ervan bepalend zouden zijn voor de windrichting.Vermoed wordt dat de plek waar Curiosity zich nu bevindt – ergens tussen de verhoogde kraterrand in het noorden en Mount Sharp in het zuiden – bepalend is voor de onverwachte windrichting. Als dat inderdaad zo is, zou de windrichting moeten veranderen naarmate het Marsvoertuig dichter bij Mount Sharp komt. De luchtdrukmetingen die Curiosity doet laten, zoals verwacht, een duidelijk dag-nachtritme zien, dat wordt veroorzaakt door de dagelijkse opwarming door de zon en de daarop volgende nachtelijke afkoeling. Deze luchtdrukcyclus laat ook zijn sporen achter in de natuurlijke straling die het Marsoppervlak bereikt. Aan het eind van de dag, als de luchtdruk op zijn laagst is, is de gemeten straling vijf tot tien procent zwakker dan aan het eind van de nacht. (EE).
Gepubliceerd op 15 nov 2012 door NASAexplore
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 16 november 2012, 11:33 uur, door Tatanka
there can be only one
Leven rond afkoelende sterren lijkt onmogelijk
Astronomen ontdekken steeds meer planeten bij andere sterren. En zo af en toe zit daar ook een planeet bij die zich in de 'leefbare zone' van de ster bevindt – de gordel rond de ster waarbinnen de temperatuur op een planeetoppervlak gematigd genoeg is om water in vloeibare vorm te laten bestaan. Volgens astronomen uit Duitsland en de VS zijn echter niet alle leefbare zones even geschikt voor de instandhouding van leven. Vooral die rond witte en bruine dwergsterren lijken nauwelijks leefbaar. Witte dwergen zijn de hete kern van stervende sterren en bruine dwergen zijn koele 'mislukte' sterren – objecten die niet genoeg massa hebben om middels kernfusiereacties te stralen zoals onze zon. Theoretisch hebben ook zulke exotische sterren een leefbare zone. Maar ze hebben ook een andere eigenschap: ze koelen af. Door die afkoeling schuift de leefbare zone steeds dichter naar de dwergster toe. Planeten die eerst binnen de leefbare zone lagen, worden dus al snel te koud. (EE).
Bron: Astronieuws
Astronomen ontdekken steeds meer planeten bij andere sterren. En zo af en toe zit daar ook een planeet bij die zich in de 'leefbare zone' van de ster bevindt – de gordel rond de ster waarbinnen de temperatuur op een planeetoppervlak gematigd genoeg is om water in vloeibare vorm te laten bestaan. Volgens astronomen uit Duitsland en de VS zijn echter niet alle leefbare zones even geschikt voor de instandhouding van leven. Vooral die rond witte en bruine dwergsterren lijken nauwelijks leefbaar. Witte dwergen zijn de hete kern van stervende sterren en bruine dwergen zijn koele 'mislukte' sterren – objecten die niet genoeg massa hebben om middels kernfusiereacties te stralen zoals onze zon. Theoretisch hebben ook zulke exotische sterren een leefbare zone. Maar ze hebben ook een andere eigenschap: ze koelen af. Door die afkoeling schuift de leefbare zone steeds dichter naar de dwergster toe. Planeten die eerst binnen de leefbare zone lagen, worden dus al snel te koud. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Sommige supernova-explosies mislukken
A collaboration led by George Jordan at the University of Chicago’s Flash Center for Computational Science has conclusively demonstrated a connection between white dwarf stars that fail to completely detonate and a class of oddly dim supernovae. This image, based on supercomputer simulations, shows the asymmetric surface characteristics of a white dwarf that fails to detonate.
Computersimulaties laten zien dat de uitzonderlijk zwakke supernova-explosies die astronomen af en toe waarnemen in feite 'blindgangers' zijn. In sommige gevallen loopt de ontploffing van de witte dwerg die het epicentrum van de explosie vormt, letterlijk met een sisser af.In de loop van de jaren hebben astronomen duizenden supernova-explosies van type Ia waargenomen. Supernova's van dit type zijn bijna altijd even helder, wat het relatief eenvoudig maakt om hun afstanden te bepalen. Deze supernova's spelen dan ook een belangrijke rol bij het meten van de afstanden van sterrenstelsel en van de (veranderende) uitdijingssnelheid van het heelal.Sommige supernova's van type Ia zijn echter tien tot honderd keer zo zwak als hun soortgenoten. Bij normale supernova-explosies van dit type bereikt een witte dwergster een kritische massa, door materie van een begeleidende ster op te slokken of door met een begeleidende dwergster samen te smelten (zoals bijvoorbeeld bij supernova 2011fe het geval lijkt te zijn). Dit resulteert in een nucleaire kettingreactie in de kern van de witte dwerg, die zich een weg naar buiten baant. Uit de nieuwe computerberekeningen blijkt echter dat zo'n 'detonatiegolf' kan mislukken. Dat gebeurt als de fusiereacties zich niet tot de kern beperken, maar op meerdere plaatsen in de ster op gang komen. Dat leidt ertoe dat de witte dwerg opzwelt en niet heet genoeg wordt om echt tot ontploffing te komen. De ster raakt wel wat massa kwijt, maar blijft grotendeels intact.De computersimulaties geven ook aan waaraan je zo'n mislukte supernova-explosie kunt herkennen. Door het asymmetrische verloop van de 'explosie' zou de witte dwerg met een snelheid van honderden kilometers per seconde worden weggeschoten. Ook zouden de net-niet-ontplofte dwergsterren, anders dan normale witte dwergen, veel zware elementen als calcium, titanium en ijzer aan hun oppervlak hebben. (EE).
Bron: Astronieuws
A collaboration led by George Jordan at the University of Chicago’s Flash Center for Computational Science has conclusively demonstrated a connection between white dwarf stars that fail to completely detonate and a class of oddly dim supernovae. This image, based on supercomputer simulations, shows the asymmetric surface characteristics of a white dwarf that fails to detonate.
Computersimulaties laten zien dat de uitzonderlijk zwakke supernova-explosies die astronomen af en toe waarnemen in feite 'blindgangers' zijn. In sommige gevallen loopt de ontploffing van de witte dwerg die het epicentrum van de explosie vormt, letterlijk met een sisser af.In de loop van de jaren hebben astronomen duizenden supernova-explosies van type Ia waargenomen. Supernova's van dit type zijn bijna altijd even helder, wat het relatief eenvoudig maakt om hun afstanden te bepalen. Deze supernova's spelen dan ook een belangrijke rol bij het meten van de afstanden van sterrenstelsel en van de (veranderende) uitdijingssnelheid van het heelal.Sommige supernova's van type Ia zijn echter tien tot honderd keer zo zwak als hun soortgenoten. Bij normale supernova-explosies van dit type bereikt een witte dwergster een kritische massa, door materie van een begeleidende ster op te slokken of door met een begeleidende dwergster samen te smelten (zoals bijvoorbeeld bij supernova 2011fe het geval lijkt te zijn). Dit resulteert in een nucleaire kettingreactie in de kern van de witte dwerg, die zich een weg naar buiten baant. Uit de nieuwe computerberekeningen blijkt echter dat zo'n 'detonatiegolf' kan mislukken. Dat gebeurt als de fusiereacties zich niet tot de kern beperken, maar op meerdere plaatsen in de ster op gang komen. Dat leidt ertoe dat de witte dwerg opzwelt en niet heet genoeg wordt om echt tot ontploffing te komen. De ster raakt wel wat massa kwijt, maar blijft grotendeels intact.De computersimulaties geven ook aan waaraan je zo'n mislukte supernova-explosie kunt herkennen. Door het asymmetrische verloop van de 'explosie' zou de witte dwerg met een snelheid van honderden kilometers per seconde worden weggeschoten. Ook zouden de net-niet-ontplofte dwergsterren, anders dan normale witte dwergen, veel zware elementen als calcium, titanium en ijzer aan hun oppervlak hebben. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Verre ijswereld geeft geheimen prijs
Astronomen hebben de ijskoude dwergplaneet Makemake waargenomen terwijl deze voor een verre ster langs schoof. Hierbij kon voor het eerst worden gecontroleerd of Makemake een atmosfeer heeft of niet (Nature, 22 november).Makemake is ongeveer een derde kleiner dan de 'voormalige planeet' Pluto. Hij volgt een baan om de zon die voorbij die van Pluto ligt, maar binnen de omloopbaan van Eris, de zwaarste van de vijf bekende dwergplaneten in het zonnestelsel. Eerdere waarnemingen hebben laten zien dat Makemake veel op zijn naaste buren lijkt. Sommige astronomen verwachtten dan ook dat zijn atmosfeer, indien aanwezig, op die van Pluto zou lijken. Maar het nieuwe onderzoek toont aan dat Makemake, net als Eris, geen atmosfeer van betekenis heeft. Dat laatste blijkt uit het feit dat de ster tijdens zijn bedekking door Makemake heel abrupt uitdoofde en weer tevoorschijn kwam. Als de dwergplaneet een atmosfeer had gehad, zouden de helderheidsafname en -toename veel geleidelijker zijn gegaan.Bij de sterbedekking zijn ook de afmetingen van Makemake nauwkeurig(er) gemeten. De dwergplaneet is niet volmaakt bolvormig, maar enigszins afgeplat aan zijn polen: zijn equatoriale middellijn is 1430 kilometer, zijn polaire middellijn 1502 kilometer.Ook hebben de astronomen vastgesteld dat Makemake een albedo van ongeveer 0,77 heeft. Dat betekent dat 77 procent van het weinige zonlicht dat zijn oppervlak bereikt wordt weerkaatst. Anders gezegd: het oppervlak van Makemake heeft zo ongeveer de helderheid van vuile sneeuw.
Bron: Astronieuws
Astronomen hebben de ijskoude dwergplaneet Makemake waargenomen terwijl deze voor een verre ster langs schoof. Hierbij kon voor het eerst worden gecontroleerd of Makemake een atmosfeer heeft of niet (Nature, 22 november).Makemake is ongeveer een derde kleiner dan de 'voormalige planeet' Pluto. Hij volgt een baan om de zon die voorbij die van Pluto ligt, maar binnen de omloopbaan van Eris, de zwaarste van de vijf bekende dwergplaneten in het zonnestelsel. Eerdere waarnemingen hebben laten zien dat Makemake veel op zijn naaste buren lijkt. Sommige astronomen verwachtten dan ook dat zijn atmosfeer, indien aanwezig, op die van Pluto zou lijken. Maar het nieuwe onderzoek toont aan dat Makemake, net als Eris, geen atmosfeer van betekenis heeft. Dat laatste blijkt uit het feit dat de ster tijdens zijn bedekking door Makemake heel abrupt uitdoofde en weer tevoorschijn kwam. Als de dwergplaneet een atmosfeer had gehad, zouden de helderheidsafname en -toename veel geleidelijker zijn gegaan.Bij de sterbedekking zijn ook de afmetingen van Makemake nauwkeurig(er) gemeten. De dwergplaneet is niet volmaakt bolvormig, maar enigszins afgeplat aan zijn polen: zijn equatoriale middellijn is 1430 kilometer, zijn polaire middellijn 1502 kilometer.Ook hebben de astronomen vastgesteld dat Makemake een albedo van ongeveer 0,77 heeft. Dat betekent dat 77 procent van het weinige zonlicht dat zijn oppervlak bereikt wordt weerkaatst. Anders gezegd: het oppervlak van Makemake heeft zo ongeveer de helderheid van vuile sneeuw.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Magnesiumoxide kan superaardes magnetisch maken
De mantels van de aarde en andere rotsachtige planeten bevatten veel magnesiumoxide-houdende mineralen. Onderzoek door wetenschappers van de Carnegie Institution of Science wijst uit dat dit magnesiumoxide een rol kan spelen bij de vorming van magnetische velden (Science Express, 22 november).Bij het onderzoek werden kleine monsters magnesiumoxide met behulp van laserpulsen blootgesteld aan een druk van drie tot veertien miljoen atmosfeer (de luchtdruk op aarde) en temperaturen tot 50.000 graden. Dat komt overeen met de omstandigheden in het centrum van onze aarde tot die in de kernen van 'superaardes' – planeten die een slag groter zijn dan onze planeet.De onderzoeksresultaten laten zien dat magnesiumoxide, en waarschijnlijk ook andere mineralen die we op aarde als 'gesteenten' kennen, onder de omstandigheden in het inwendige van een superaarde 'metallisch' worden. Magnesiumoxide gedraagt zich dan als een vloeibaar metaal en kan, net als de huidige vloeibare metalen in de kern van onze aarde, een magnetisch veld genereren.
Bron: Astronieuws
De mantels van de aarde en andere rotsachtige planeten bevatten veel magnesiumoxide-houdende mineralen. Onderzoek door wetenschappers van de Carnegie Institution of Science wijst uit dat dit magnesiumoxide een rol kan spelen bij de vorming van magnetische velden (Science Express, 22 november).Bij het onderzoek werden kleine monsters magnesiumoxide met behulp van laserpulsen blootgesteld aan een druk van drie tot veertien miljoen atmosfeer (de luchtdruk op aarde) en temperaturen tot 50.000 graden. Dat komt overeen met de omstandigheden in het centrum van onze aarde tot die in de kernen van 'superaardes' – planeten die een slag groter zijn dan onze planeet.De onderzoeksresultaten laten zien dat magnesiumoxide, en waarschijnlijk ook andere mineralen die we op aarde als 'gesteenten' kennen, onder de omstandigheden in het inwendige van een superaarde 'metallisch' worden. Magnesiumoxide gedraagt zich dan als een vloeibaar metaal en kan, net als de huidige vloeibare metalen in de kern van onze aarde, een magnetisch veld genereren.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Pac-man gezien op manen van Saturnus
Scientists with NASA's Cassini mission have spotted two features shaped like the 1980s video game icon "Pac-Man" on moons of Saturn. One was observed on the moon Mimas in 2010 and the latest was observed on the moon Tethys. Image credit: NASA/JPL-Caltech/GSFC/SWRI
NASA’s ruimtesonde Cassini heeft op de Saturnusmaan Tethys een bijzonder patroon in de oppervlaktetemperatuur waargenomen. Een dergelijke vorm werd eerder al gezien op de maan Mimas en heeft nog het meeste weg van het spelicoon Pac-man. Met zijn infraroodcamera kan Cassini de oppervlaktetemperatuur van de talrijke manen van Saturnus in detail meten. Op Tethys blijkt dat de dagtemperatuur van plek tot plek behoorlijk verschilt. In de ‘mond’ van Pac-man is het ongeveer 15 graden koeler dan in grote delen daaromheen. De gemiddelde temperatuur op Tethys is overigens bijna 200 graden onder nul. Wetenschappers denken dat een interactie van de manen met hoogenergetische elektronen in de omgeving van Saturnus de oorzaak van dit fenomeen kan zijn. De elektronen zouden in staat zijn het normaalgesproken zachte oppervlakte van de manen te veranderen in een harde ijzige massa. Als gevolg daarvan verloopt de afkoeling en opwarming van die plekken gedurende de dag en nacht anders. De Pac-man-vorm ontstaat doordat de ‘voorkant’ van de manen in hun baan rond Saturnus meer interactie met de elektronen hebben dan de achterkant. Cassini werd in 1997 gelanceerd en draait sinds 2004 om Saturnus. Onderdeel van de missie was de Europese Huygenssonde die in 2005 op de grootste maan van Saturnus, Titan, wist te landen. (Roel van der Heijden)
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 27 november 2012, 13:19 uur, door Tatanka
Scientists with NASA's Cassini mission have spotted two features shaped like the 1980s video game icon "Pac-Man" on moons of Saturn. One was observed on the moon Mimas in 2010 and the latest was observed on the moon Tethys. Image credit: NASA/JPL-Caltech/GSFC/SWRI
NASA’s ruimtesonde Cassini heeft op de Saturnusmaan Tethys een bijzonder patroon in de oppervlaktetemperatuur waargenomen. Een dergelijke vorm werd eerder al gezien op de maan Mimas en heeft nog het meeste weg van het spelicoon Pac-man. Met zijn infraroodcamera kan Cassini de oppervlaktetemperatuur van de talrijke manen van Saturnus in detail meten. Op Tethys blijkt dat de dagtemperatuur van plek tot plek behoorlijk verschilt. In de ‘mond’ van Pac-man is het ongeveer 15 graden koeler dan in grote delen daaromheen. De gemiddelde temperatuur op Tethys is overigens bijna 200 graden onder nul. Wetenschappers denken dat een interactie van de manen met hoogenergetische elektronen in de omgeving van Saturnus de oorzaak van dit fenomeen kan zijn. De elektronen zouden in staat zijn het normaalgesproken zachte oppervlakte van de manen te veranderen in een harde ijzige massa. Als gevolg daarvan verloopt de afkoeling en opwarming van die plekken gedurende de dag en nacht anders. De Pac-man-vorm ontstaat doordat de ‘voorkant’ van de manen in hun baan rond Saturnus meer interactie met de elektronen hebben dan de achterkant. Cassini werd in 1997 gelanceerd en draait sinds 2004 om Saturnus. Onderdeel van de missie was de Europese Huygenssonde die in 2005 op de grootste maan van Saturnus, Titan, wist te landen. (Roel van der Heijden)
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 27 november 2012, 13:19 uur, door Tatanka
there can be only one
Herfst breekt aan op Saturnusmaan Titan
Terwijl we ons op het noordelijk halfrond van de aarde opmaken voor de winter, beginnen ook op Saturnus' grootste maan Titan de seizoensveranderingen merkbaar te worden. Een internationaal team van wetenschappers, onder wie Remco de Kok van ruimteonderzoeksinstituut SRON, heeft de grootste toename van de concentraties spoorgassen in de Titanatmosfeer waargenomen sinds de Cassini-ruimtesonde in 2004 bij Saturnus is aangekomen. Deze verandering houdt waarschijnlijk verband met de veranderende luchtstroming op de Saturnusmaan (Nature, 29 november).Net als de aarde heeft Titan een dikke stikstofrijke atmosfeer, zij het een veel koudere. En doordat zijn omwentelingsas scheef staat ten opzichte van de zon, ondervindt ook Titan seizoenen. Hierdoor ontvangt de ene pool een half Titanjaar – bijna vijftien aardse jaren – continu zonlicht, terwijl de andere pool donker blijft. Daarna worden de rollen omgedraaid. Tussen 1995 en 2009 was het donker op Titans noordpool. Sindsdien is het de zuidpool die afkoelt en is het herfst op het zuidelijk halfrond. De verwachting was dat met deze seizoenswisseling ook de atmosfeer zou veranderen.Die verwachting is uitgekomen. De infraroodspectrometer van Cassini heeft, binnen relatief korte tijd, boven de zuidpool van Titan een enorme toename van een aantal exotische spoorgassen waargenomen. Deze spoorgassen worden hoog in de atmosfeer gevormd, waar zonlicht en hoog-energetische deeltjes de gassen methaan en stikstof afbreken. Op zulke grote en snelle veranderingen was niet gerekend: sommige gasconcentraties namen binnen enkele maanden tijd meer dan duizend keer toe. Dat gebeurde bovendien op grotere hoogte dan oorspronkelijk gedacht.De snel stijgende gasconcentraties worden toegeschreven aan de omkering van de verticale luchtstroming op Titan. Vlak voor 2009 ging de lucht nog omhoog bij de zuidpool, om vervolgens hoog in de atmosfeer richting noorden te bewegen en weer af te dalen bij de noordpool. En dat lijkt te veranderen: nu wordt juist bij de zuidpool dalende lucht waargenomen. (EE).
Bron: Astronieuws
Terwijl we ons op het noordelijk halfrond van de aarde opmaken voor de winter, beginnen ook op Saturnus' grootste maan Titan de seizoensveranderingen merkbaar te worden. Een internationaal team van wetenschappers, onder wie Remco de Kok van ruimteonderzoeksinstituut SRON, heeft de grootste toename van de concentraties spoorgassen in de Titanatmosfeer waargenomen sinds de Cassini-ruimtesonde in 2004 bij Saturnus is aangekomen. Deze verandering houdt waarschijnlijk verband met de veranderende luchtstroming op de Saturnusmaan (Nature, 29 november).Net als de aarde heeft Titan een dikke stikstofrijke atmosfeer, zij het een veel koudere. En doordat zijn omwentelingsas scheef staat ten opzichte van de zon, ondervindt ook Titan seizoenen. Hierdoor ontvangt de ene pool een half Titanjaar – bijna vijftien aardse jaren – continu zonlicht, terwijl de andere pool donker blijft. Daarna worden de rollen omgedraaid. Tussen 1995 en 2009 was het donker op Titans noordpool. Sindsdien is het de zuidpool die afkoelt en is het herfst op het zuidelijk halfrond. De verwachting was dat met deze seizoenswisseling ook de atmosfeer zou veranderen.Die verwachting is uitgekomen. De infraroodspectrometer van Cassini heeft, binnen relatief korte tijd, boven de zuidpool van Titan een enorme toename van een aantal exotische spoorgassen waargenomen. Deze spoorgassen worden hoog in de atmosfeer gevormd, waar zonlicht en hoog-energetische deeltjes de gassen methaan en stikstof afbreken. Op zulke grote en snelle veranderingen was niet gerekend: sommige gasconcentraties namen binnen enkele maanden tijd meer dan duizend keer toe. Dat gebeurde bovendien op grotere hoogte dan oorspronkelijk gedacht.De snel stijgende gasconcentraties worden toegeschreven aan de omkering van de verticale luchtstroming op Titan. Vlak voor 2009 ging de lucht nog omhoog bij de zuidpool, om vervolgens hoog in de atmosfeer richting noorden te bewegen en weer af te dalen bij de noordpool. En dat lijkt te veranderen: nu wordt juist bij de zuidpool dalende lucht waargenomen. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Verre quasar geeft kijkje in oertijd heelal
Amerikaanse astronomen hebben ontdekt dat de verre quasar GB 1428 een intense bundel of 'jet' van röntgenstraling produceert. De straling wordt veroorzaakt doordat de snelle elektronen die de quasar de ruimte in schiet in botsing komen met fotonen van de kosmische achtergrondstraling.Een quasar is in feite niets anders dan de extreem heldere kern van een sterrenstelsel. Hij verkrijgt zijn energie van een superzwaar zwart gat dat materie aantrekt en een deel daarvan met bijna de lichtsnelheid terug de ruimte in blaast in de vorm van bundels energierijke deeltjes. De elektronen in zo'n quasarbundel moeten zich een weg banen door de oceaan van fotonen (lichtdeeltjes) die na de oerknal in de ruimte is achtergebleven. Bij botsingen tussen de snelle elektronen en deze fotonen, kan de energie van de fotonen oplopen tot röntgenniveau.Quasar GB 1428 wordt gezien op een moment dat het heelal nog maar 1,3 miljard oud was: zijn licht doet er meer dan twaalf miljard jaar over om ons te bereiken. De kosmische achtergrondstraling – de nagloeiing van de oerknal – was destijds duizend keer zo intens als nu. Dat maakt de 'röntgenjet' van de quasar dermate helder dat hij ook op deze grote afstand waarneembaar is. GB 1428 is de verste quasar waarbij zo'n röntgenjet is waargenomen. De deeltjes die hij uitzendt lijken iets langzamer te bewegen dan die van nabijere quasars. Dat kan komen doordat ze met minder energie worden weggeschoten. Maar het is ook mogelijk dat ze sterker worden afgeremd door hun omgeving. (EE).
Bron: Astronieuws
Amerikaanse astronomen hebben ontdekt dat de verre quasar GB 1428 een intense bundel of 'jet' van röntgenstraling produceert. De straling wordt veroorzaakt doordat de snelle elektronen die de quasar de ruimte in schiet in botsing komen met fotonen van de kosmische achtergrondstraling.Een quasar is in feite niets anders dan de extreem heldere kern van een sterrenstelsel. Hij verkrijgt zijn energie van een superzwaar zwart gat dat materie aantrekt en een deel daarvan met bijna de lichtsnelheid terug de ruimte in blaast in de vorm van bundels energierijke deeltjes. De elektronen in zo'n quasarbundel moeten zich een weg banen door de oceaan van fotonen (lichtdeeltjes) die na de oerknal in de ruimte is achtergebleven. Bij botsingen tussen de snelle elektronen en deze fotonen, kan de energie van de fotonen oplopen tot röntgenniveau.Quasar GB 1428 wordt gezien op een moment dat het heelal nog maar 1,3 miljard oud was: zijn licht doet er meer dan twaalf miljard jaar over om ons te bereiken. De kosmische achtergrondstraling – de nagloeiing van de oerknal – was destijds duizend keer zo intens als nu. Dat maakt de 'röntgenjet' van de quasar dermate helder dat hij ook op deze grote afstand waarneembaar is. GB 1428 is de verste quasar waarbij zo'n röntgenjet is waargenomen. De deeltjes die hij uitzendt lijken iets langzamer te bewegen dan die van nabijere quasars. Dat kan komen doordat ze met minder energie worden weggeschoten. Maar het is ook mogelijk dat ze sterker worden afgeremd door hun omgeving. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Stofschijf rond bruine dwerg is grofkorreliger dan gedacht
Astronomen hebben met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) ontdekt dat het buitenste deel van de stofschijf rond een bruine dwerg millimeter-grote korreltjes kan bevatten, zoals die ook in de schijven rond pasgeboren sterren voorkomen. Deze verrassende ontdekking kan erop wijzen dat rotsachtige planeten talrijker zijn dan gedacht.Vermoed wordt dat rotsachtige planeten ontstaan door het willekeurig botsen en samenkleven van aanvankelijk microscopisch kleine deeltjes in de materieschijf rond een ster. Deze korreltjes, die kosmisch stof worden genoemd, zijn vergelijkbaar met roet of fijn zand. Astronomen dachten dat zulke korreltjes in de buitenste regionen rond bruine dwergen – sterachtige objecten die te klein zijn om te stralen zoals een ster – niet kunnen ontstaan, omdat hun schijven dun zijn en de daarin aanwezige deeltjes te snel bewegen om na een botsing aan elkaar te blijven plakken. Ook suggereren de huidige theorieën dat eventueel gevormde korreltjes zich snel in de richting van de centrale bruine dwerg zouden moeten verplaatsen. Ze zouden daardoor uit de buitenste delen van de schijf verdwijnen en niet meer te detecteren zijn.De jonge bruine dwerg ISO-Oph 102, die deel uitmaakt van een stervormingsgebied in het sterrenbeeld Slangendrager, lijkt zich daar echter weinig van aan te trekken. De ALMA-metingen laten zien dat zich aan de rand van zijn stofschijf wel degelijk stofkorreltjes bevinden met afmetingen van een millimeter of groter. Het is onduidelijk of er uit dat stof ook een complete planeet kan ontstaan, of dat deze zich al heeft gevormd, maar de vorming van de millimeter-grote korreltjes is wel de eerste aanzet daartoe. De bestaande ideeën omtrent de omstandigheden waaronder deze vaste deeltjes ontstaan moeten dus worden herzien.
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 3 mei 2017, 11:38 uur, door Joyce.s
Astronomen hebben met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) ontdekt dat het buitenste deel van de stofschijf rond een bruine dwerg millimeter-grote korreltjes kan bevatten, zoals die ook in de schijven rond pasgeboren sterren voorkomen. Deze verrassende ontdekking kan erop wijzen dat rotsachtige planeten talrijker zijn dan gedacht.Vermoed wordt dat rotsachtige planeten ontstaan door het willekeurig botsen en samenkleven van aanvankelijk microscopisch kleine deeltjes in de materieschijf rond een ster. Deze korreltjes, die kosmisch stof worden genoemd, zijn vergelijkbaar met roet of fijn zand. Astronomen dachten dat zulke korreltjes in de buitenste regionen rond bruine dwergen – sterachtige objecten die te klein zijn om te stralen zoals een ster – niet kunnen ontstaan, omdat hun schijven dun zijn en de daarin aanwezige deeltjes te snel bewegen om na een botsing aan elkaar te blijven plakken. Ook suggereren de huidige theorieën dat eventueel gevormde korreltjes zich snel in de richting van de centrale bruine dwerg zouden moeten verplaatsen. Ze zouden daardoor uit de buitenste delen van de schijf verdwijnen en niet meer te detecteren zijn.De jonge bruine dwerg ISO-Oph 102, die deel uitmaakt van een stervormingsgebied in het sterrenbeeld Slangendrager, lijkt zich daar echter weinig van aan te trekken. De ALMA-metingen laten zien dat zich aan de rand van zijn stofschijf wel degelijk stofkorreltjes bevinden met afmetingen van een millimeter of groter. Het is onduidelijk of er uit dat stof ook een complete planeet kan ontstaan, of dat deze zich al heeft gevormd, maar de vorming van de millimeter-grote korreltjes is wel de eerste aanzet daartoe. De bestaande ideeën omtrent de omstandigheden waaronder deze vaste deeltjes ontstaan moeten dus worden herzien.
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 3 mei 2017, 11:38 uur, door Joyce.s
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
alactische volkstelling onderstreept belang van 'starbursts'
Dankzij gegevens van de Europese infraroodsatelliet Herschel en de beide Keck-telescopen op Hawaï zijn astronomen op het spoor gekomen van honderden 'starburst'-stelsels – sterrenstelsels die in hoog tempo nieuwe sterren produceren. De galactische volkstelling bevestigt dat er vroeger veel meer sterren werden geboren dan nu.In starburst-stelsels ontstaan honderden tot duizenden nieuwe sterren per jaar. Ter vergelijking: ons Melkwegstelsel zit momenteel op een jaargemiddelde van één ster. Door die snelle productie van nieuwe sterren zouden starburst-stelsels vele malen helderder moeten zijn dan normale sterrenstelsels. Maar bij het ontstaan van nieuwe sterren komen enorme hoeveelheden stof vrij, die zichtbaar licht absorberen. Hierdoor lijken de stelsels veel minder licht te produceren dan ze in werkelijkheid doen.De absorptie van het sterlicht zorgt er echter ook voor dat het stof in de stelsels opwarmt. En de daarbij opgenomen energie zendt het stof vervolgens weer uit als infraroodstraling. Vandaar dat een satelliet als Herschel een belangrijke rol speelt bij het opsporen van starburst-stelsels. De Keck-telescopen zijn ingezet om de afstanden van de ontdekte stelsels te bepalen.Dat er vroeg in geschiedenis van het heelal veel meer starburst-stelsels waren dan nu, staat inmiddels wel vast. Maar onduidelijk is nog hoe deze stelsels zijn ontstaan. Volgens één theorie zouden de stellaire geboortegolven het gevolg zijn van botsingen tussen jonge sterrenstelsels. Een andere theorie stelt dat de eerste generaties sterrenstelsels in het heelal gewoon over heel veel gas beschikten en dus van zichzelf al grote aantallen sterren konden produceren.Welke theorie de juiste is, zal pas blijken als er meer duidelijkheid komt over de vorm van starburst-stelsels en de manier waarop zij draaien. (EE).
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 5 december 2012, 11:20 uur, door Tatanka
Dankzij gegevens van de Europese infraroodsatelliet Herschel en de beide Keck-telescopen op Hawaï zijn astronomen op het spoor gekomen van honderden 'starburst'-stelsels – sterrenstelsels die in hoog tempo nieuwe sterren produceren. De galactische volkstelling bevestigt dat er vroeger veel meer sterren werden geboren dan nu.In starburst-stelsels ontstaan honderden tot duizenden nieuwe sterren per jaar. Ter vergelijking: ons Melkwegstelsel zit momenteel op een jaargemiddelde van één ster. Door die snelle productie van nieuwe sterren zouden starburst-stelsels vele malen helderder moeten zijn dan normale sterrenstelsels. Maar bij het ontstaan van nieuwe sterren komen enorme hoeveelheden stof vrij, die zichtbaar licht absorberen. Hierdoor lijken de stelsels veel minder licht te produceren dan ze in werkelijkheid doen.De absorptie van het sterlicht zorgt er echter ook voor dat het stof in de stelsels opwarmt. En de daarbij opgenomen energie zendt het stof vervolgens weer uit als infraroodstraling. Vandaar dat een satelliet als Herschel een belangrijke rol speelt bij het opsporen van starburst-stelsels. De Keck-telescopen zijn ingezet om de afstanden van de ontdekte stelsels te bepalen.Dat er vroeg in geschiedenis van het heelal veel meer starburst-stelsels waren dan nu, staat inmiddels wel vast. Maar onduidelijk is nog hoe deze stelsels zijn ontstaan. Volgens één theorie zouden de stellaire geboortegolven het gevolg zijn van botsingen tussen jonge sterrenstelsels. Een andere theorie stelt dat de eerste generaties sterrenstelsels in het heelal gewoon over heel veel gas beschikten en dus van zichzelf al grote aantallen sterren konden produceren.Welke theorie de juiste is, zal pas blijken als er meer duidelijkheid komt over de vorm van starburst-stelsels en de manier waarop zij draaien. (EE).
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 5 december 2012, 11:20 uur, door Tatanka
there can be only one
Planeetmanen zijn wellicht ontstaan uit ringenstelsels
Volgens Franse onderzoekers zijn de meeste 'echte' manen van de planeten in ons zonnestelsel ontstaan uit de omvangrijke ringenstelsels die deze planeten hebben omgeven. De manen zouden het resultaat zijn van een samenklonteringsproces dat op gang komt zodra het ringenstelsel zich ver genoeg van de planeet heeft uitgebreid (Science, 30 november).De meeste astronomen denken dat de grote vier manen van Jupiter zijn geboren uit de grote schijf van gas en stof die de planeet kort na zijn ontstaan omringde. Ook zijn er sterke aanwijzingen dat de allerkleinste manen ingevangen planetoïden zijn. Maar hoe zit het met de overige manen?Aurélien Crida en Sébastien Charnoz opperen de mogelijkheid dat de meeste manen zijn geboren uit de massarijke ringenstelsels die de planeten kort na hun ontstaan kunnen hebben gehad. De vorming van manen zou op gang zijn gekomen als zo'n ringenstelsel zich wist uit te breiden tot voorbij de zogeheten Roche-straal – de grens waarbuiten de getijdenkrachten van de planeet niet sterk genoeg zijn om het samenklonteren van materie tegen te gaan.Bij grote planeten, zoals Saturnus, Uranus en Neptunus, zou de uitbreiding van de ring geleidelijk zijn verlopen, waardoor een hele reeks manen kon ontstaan – kleine en middelgrote, maar ook een grote maan als Titan. Bij een kleine planeet als de aarde, kon de ring zich sneller uitbreiden en vormde zich maar één grote maan. Dat laatste zou het veelgebruikte botsingsmodel, dat zegt dat onze maan is voortgekomen uit een botsing tussen de aarde en een kleinere planeer, overbodig maken. (EE).
Bron: Astronieuws
Volgens Franse onderzoekers zijn de meeste 'echte' manen van de planeten in ons zonnestelsel ontstaan uit de omvangrijke ringenstelsels die deze planeten hebben omgeven. De manen zouden het resultaat zijn van een samenklonteringsproces dat op gang komt zodra het ringenstelsel zich ver genoeg van de planeet heeft uitgebreid (Science, 30 november).De meeste astronomen denken dat de grote vier manen van Jupiter zijn geboren uit de grote schijf van gas en stof die de planeet kort na zijn ontstaan omringde. Ook zijn er sterke aanwijzingen dat de allerkleinste manen ingevangen planetoïden zijn. Maar hoe zit het met de overige manen?Aurélien Crida en Sébastien Charnoz opperen de mogelijkheid dat de meeste manen zijn geboren uit de massarijke ringenstelsels die de planeten kort na hun ontstaan kunnen hebben gehad. De vorming van manen zou op gang zijn gekomen als zo'n ringenstelsel zich wist uit te breiden tot voorbij de zogeheten Roche-straal – de grens waarbuiten de getijdenkrachten van de planeet niet sterk genoeg zijn om het samenklonteren van materie tegen te gaan.Bij grote planeten, zoals Saturnus, Uranus en Neptunus, zou de uitbreiding van de ring geleidelijk zijn verlopen, waardoor een hele reeks manen kon ontstaan – kleine en middelgrote, maar ook een grote maan als Titan. Bij een kleine planeet als de aarde, kon de ring zich sneller uitbreiden en vormde zich maar één grote maan. Dat laatste zou het veelgebruikte botsingsmodel, dat zegt dat onze maan is voortgekomen uit een botsing tussen de aarde en een kleinere planeer, overbodig maken. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Astronomen komen ogen tekort
Europese en Amerikaanse astronomen zoeken vrijwilligers die het naburige Andromedastelsel willen helpen verkennen. Bij dit Andromeda-project moet op duizenden opnamen van de Hubble-ruimtetelescoop worden gezocht naar sterrenhopen die meer kunnen vertellen over de evolutie van sterrenstelsels als deze. Voor die klus zijn duizenden paren ogen nodig. Sterrenhopen zijn verzamelingen van honderden, vele duizenden of zelfs miljoenen sterren die groepsgewijs zijn ontstaan. Alle sterren in zo'n sterrenhoop zijn dus even oud. Bij het onderzoek van de ontwikkeling van sterrenstelsels spelen deze groepen sterren een belangrijke rol, omdat hun leeftijden zich relatief gemakkelijk laten bepalen.Door de grote afstand van 2,4 miljoen lichtjaar valt het opsporen van sterrenhopen in het Andromedastelsel nog niet mee. De acht astronomen die de Hubble-opnamen begonnen af te speuren, hadden na een maand ploeteren nog maar twintig procent van het beeldmateriaal bekeken. Gemiddeld vond elk van hen een handjevol sterrenhopen per dag.Omdat de speurtocht zo veel te veel tijd gaat kosten, wordt nu de hulp van het grote publiek ingeschakeld. Voor deelname is geen inschrijving nodig, en ook sterrenkundige kennis is geen vereiste. In een eenvoudige tutorial wordt uitgelegd wat de bedoeling is.Ondertussen gaat 'Hubble' gewoon verder met de opdracht waar hij al in 2010 mee is begonnen: het fotograferen van het complete Andromedastelsel. Dat gebeurt stukje bij beetje, omdat het beeldveld van de ruimtetelescoop veel te klein is om het stelsel in één keer te bekijken. Als alles goed gaat, zullen de laatste opnamen in de zomer van 2013 worden gemaakt. (EE).
Bron: Astronieuws
Europese en Amerikaanse astronomen zoeken vrijwilligers die het naburige Andromedastelsel willen helpen verkennen. Bij dit Andromeda-project moet op duizenden opnamen van de Hubble-ruimtetelescoop worden gezocht naar sterrenhopen die meer kunnen vertellen over de evolutie van sterrenstelsels als deze. Voor die klus zijn duizenden paren ogen nodig. Sterrenhopen zijn verzamelingen van honderden, vele duizenden of zelfs miljoenen sterren die groepsgewijs zijn ontstaan. Alle sterren in zo'n sterrenhoop zijn dus even oud. Bij het onderzoek van de ontwikkeling van sterrenstelsels spelen deze groepen sterren een belangrijke rol, omdat hun leeftijden zich relatief gemakkelijk laten bepalen.Door de grote afstand van 2,4 miljoen lichtjaar valt het opsporen van sterrenhopen in het Andromedastelsel nog niet mee. De acht astronomen die de Hubble-opnamen begonnen af te speuren, hadden na een maand ploeteren nog maar twintig procent van het beeldmateriaal bekeken. Gemiddeld vond elk van hen een handjevol sterrenhopen per dag.Omdat de speurtocht zo veel te veel tijd gaat kosten, wordt nu de hulp van het grote publiek ingeschakeld. Voor deelname is geen inschrijving nodig, en ook sterrenkundige kennis is geen vereiste. In een eenvoudige tutorial wordt uitgelegd wat de bedoeling is.Ondertussen gaat 'Hubble' gewoon verder met de opdracht waar hij al in 2010 mee is begonnen: het fotograferen van het complete Andromedastelsel. Dat gebeurt stukje bij beetje, omdat het beeldveld van de ruimtetelescoop veel te klein is om het stelsel in één keer te bekijken. Als alles goed gaat, zullen de laatste opnamen in de zomer van 2013 worden gemaakt. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Eerste sterren verschenen 750 miljoen jaar na oerknal
Met behulp van het licht van de verst bekende quasar – de heldere kern van een actief sterrenstelsel – is het Amerikaanse astronomen gelukt om de chemische samenstelling van het prille heelal te bepalen. Uit hun onderzoek blijkt dat het kosmische gas 750 miljoen jaar na de oerknal weinig of geen zware elementen bevatte. Dat wijst erop dat er toen nog niet veel sterren bestonden (Nature, 6 december).Astronomen kunnen terug in de tijd kijken door het licht van verre objecten te analyseren. En in bijna alle gevallen vertonen die objecten sporen van elementen die zwaarder zijn dan de elementen waterstof en helium. Volgens de huidige inzichten bestonden die zware elementen kort na de oerknal nog niet: daar waren sterren voor nodig. Maar wanneer verschenen die op het toneel?Onderzoek van het licht van de extreem verre quasar ULAS J1120 laat zien dat het ontstaan van sterren niet eerder dan ongeveer 13 miljard jaar geleden op gang kan zijn gekomen. Het licht van de quasar, dat er iets meer dan 13 miljard jaar over heeft gedaan om ons te bereiken, vertoont namelijk geen 'vingerafdrukken' van zware elementen. Dat betekent dat het gas rond de quasar vrijwel geheel uit waterstof en helium moet bestaan. (EE).
Bron: Astronieuws
Met behulp van het licht van de verst bekende quasar – de heldere kern van een actief sterrenstelsel – is het Amerikaanse astronomen gelukt om de chemische samenstelling van het prille heelal te bepalen. Uit hun onderzoek blijkt dat het kosmische gas 750 miljoen jaar na de oerknal weinig of geen zware elementen bevatte. Dat wijst erop dat er toen nog niet veel sterren bestonden (Nature, 6 december).Astronomen kunnen terug in de tijd kijken door het licht van verre objecten te analyseren. En in bijna alle gevallen vertonen die objecten sporen van elementen die zwaarder zijn dan de elementen waterstof en helium. Volgens de huidige inzichten bestonden die zware elementen kort na de oerknal nog niet: daar waren sterren voor nodig. Maar wanneer verschenen die op het toneel?Onderzoek van het licht van de extreem verre quasar ULAS J1120 laat zien dat het ontstaan van sterren niet eerder dan ongeveer 13 miljard jaar geleden op gang kan zijn gekomen. Het licht van de quasar, dat er iets meer dan 13 miljard jaar over heeft gedaan om ons te bereiken, vertoont namelijk geen 'vingerafdrukken' van zware elementen. Dat betekent dat het gas rond de quasar vrijwel geheel uit waterstof en helium moet bestaan. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Baby'-zonnestelsel ontdekt én gewogen
CREDIT: Bill Saxton, NRAO/AUI/NSF
Astronomen hebben het jongste zonnestelsel-in-wording ontdekt dat ooit is waargenomen. De ontdekking betreft een kleine ster op 450 lichtjaar van de aarde, die omgeven is door een kolkende schijf van gas en stof (Nature, 6 december).De jonge ster, die L1527 IRS wordt genoemd, heeft nu nog vijf keer zo weinig massa als de zon, maar is nog bezig om gas uit zijn omgeving aan te trekken. Volgens de astronomen zal hij uiteindelijk ongeveer net zo zwaar zijn als de zon. En de schijf die hem omringt bevat genoeg materie voor de vorming van zeven planeten ter grootte van Jupiter.Het zonnestelsel-in-wording is hooguit 300.000 jaar oud. Ter vergelijking: het onze is ongeveer 4,6 miljard jaar geleden ontstaan. (EE).
Bron: Astronieuws
CREDIT: Bill Saxton, NRAO/AUI/NSF
Astronomen hebben het jongste zonnestelsel-in-wording ontdekt dat ooit is waargenomen. De ontdekking betreft een kleine ster op 450 lichtjaar van de aarde, die omgeven is door een kolkende schijf van gas en stof (Nature, 6 december).De jonge ster, die L1527 IRS wordt genoemd, heeft nu nog vijf keer zo weinig massa als de zon, maar is nog bezig om gas uit zijn omgeving aan te trekken. Volgens de astronomen zal hij uiteindelijk ongeveer net zo zwaar zijn als de zon. En de schijf die hem omringt bevat genoeg materie voor de vorming van zeven planeten ter grootte van Jupiter.Het zonnestelsel-in-wording is hooguit 300.000 jaar oud. Ter vergelijking: het onze is ongeveer 4,6 miljard jaar geleden ontstaan. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
NASA-satelliet let vanaf nu beter op aardse gammaflitsen
Dankzij een software-upgrade is de Gamma-ray Burst Monitor van de gammasatelliet Fermi nu tien keer zo gevoelig voor het registreren van gammaflitsjes op aarde. Deze korte uitbarstingen van energierijke straling ontstaan boven onweerswolken.De aardse gammaflitsen, die maar een paar duizendsten van een seconde duren, zijn veel zwakker dan hun kosmische tegenhangers. Aanvankelijk werden alleen de helderste van deze flitsjes volledig geregistreerd. Maar tests lieten zien dat op die manier veel informatie over dit nog niet helemaal begrepen verschijnsel verloren ging. Dankzij de nieuwe software, die eind november werd geïnstalleerd, kan de Gamma-ray Burst Monitor nu veel meer aardse gammaflitsen registeren dan voorheen. Werden er eerder ongeveer driehonderd van die flitsjes per jaar waargenomen, vanaf nu zullen dat er ongeveer 850 zijn. Dat is overigens nog steeds maar een fractie van het totale aantal aardse gammaflitsen, dat op meer dan duizend per dag wordt geschat.Wetenschappers vermoeden dat de bron van de aardse gammaflitsen moet worden gezocht bij de sterke elektrische velden bovenin onweerswolken. Onder bepaalde omstandigheden wordt zo'n veld dermate sterk, dat er een lawine van elektronen omhoog wordt geschoten. De gammastraling komt vrij bij botsingen tussen deze snelle elektronen en luchtmoleculen. Dezelfde lawine van elektronen zou ook de bron kunnen zijn van de laagfrequente radiostraling die vrijwel gelijktijdig met de gammaflitsjes wordt waargenomen. (EE).
Bron: Astronieuws
Dankzij een software-upgrade is de Gamma-ray Burst Monitor van de gammasatelliet Fermi nu tien keer zo gevoelig voor het registreren van gammaflitsjes op aarde. Deze korte uitbarstingen van energierijke straling ontstaan boven onweerswolken.De aardse gammaflitsen, die maar een paar duizendsten van een seconde duren, zijn veel zwakker dan hun kosmische tegenhangers. Aanvankelijk werden alleen de helderste van deze flitsjes volledig geregistreerd. Maar tests lieten zien dat op die manier veel informatie over dit nog niet helemaal begrepen verschijnsel verloren ging. Dankzij de nieuwe software, die eind november werd geïnstalleerd, kan de Gamma-ray Burst Monitor nu veel meer aardse gammaflitsen registeren dan voorheen. Werden er eerder ongeveer driehonderd van die flitsjes per jaar waargenomen, vanaf nu zullen dat er ongeveer 850 zijn. Dat is overigens nog steeds maar een fractie van het totale aantal aardse gammaflitsen, dat op meer dan duizend per dag wordt geschat.Wetenschappers vermoeden dat de bron van de aardse gammaflitsen moet worden gezocht bij de sterke elektrische velden bovenin onweerswolken. Onder bepaalde omstandigheden wordt zo'n veld dermate sterk, dat er een lawine van elektronen omhoog wordt geschoten. De gammastraling komt vrij bij botsingen tussen deze snelle elektronen en luchtmoleculen. Dezelfde lawine van elektronen zou ook de bron kunnen zijn van de laagfrequente radiostraling die vrijwel gelijktijdig met de gammaflitsjes wordt waargenomen. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Röntgensatelliet ingeschakeld voor Nederlands onderzoek
Onderzoekers van het Netherlands Institute for Space Research (SRON) gaan de komende jaren gebruik maken van de Europese XMM-Newton-röntgensatelliet om clusters van sterrenstelsels en zwarte gaten te bestuderen. Clusters zijn verzamelingen van honderden sterrenstelsels die door de zwaartekracht bij elkaar worden gehouden. Daartussen zit vaak een ijl, heet gas dat röntgenstraling uitzendt. De astronomen hopen met hun metingen uit te vinden in welke concentraties elementen als zuurstof, silicium en ijzer daarin voorkomen en waar ze van afkomstig zijn. Daarnaast gaan de astronomen inzoomen op een zeer zwaar zwart gat in het centrum van het sterrenstelsel NGC 5548. Om preciezer te zijn op de snel draaiende gaswolk die het zwarte gat omhult. Door de zeer sterke röntgenstraling van invallend gas, wordt een deel van deze ring steeds weggeblazen. Met XMM-Newton kan men meer te weten te komen over dit explosieve proces. De metingen worden als het goed is in 2013 en 2014 gedaan en nemen in totaal vier weken in beslag. XMM-Newton werd in 1999 gelanceerd. Aan boord heeft het 3800 kilo zware gevaarte drie röntgentelescopen. Hoewel de officiële missie van de satelliet maar twee jaar duurde is hij nog steeds operatief. (Roel van der Heijden).
Bron: Astronieuws
Onderzoekers van het Netherlands Institute for Space Research (SRON) gaan de komende jaren gebruik maken van de Europese XMM-Newton-röntgensatelliet om clusters van sterrenstelsels en zwarte gaten te bestuderen. Clusters zijn verzamelingen van honderden sterrenstelsels die door de zwaartekracht bij elkaar worden gehouden. Daartussen zit vaak een ijl, heet gas dat röntgenstraling uitzendt. De astronomen hopen met hun metingen uit te vinden in welke concentraties elementen als zuurstof, silicium en ijzer daarin voorkomen en waar ze van afkomstig zijn. Daarnaast gaan de astronomen inzoomen op een zeer zwaar zwart gat in het centrum van het sterrenstelsel NGC 5548. Om preciezer te zijn op de snel draaiende gaswolk die het zwarte gat omhult. Door de zeer sterke röntgenstraling van invallend gas, wordt een deel van deze ring steeds weggeblazen. Met XMM-Newton kan men meer te weten te komen over dit explosieve proces. De metingen worden als het goed is in 2013 en 2014 gedaan en nemen in totaal vier weken in beslag. XMM-Newton werd in 1999 gelanceerd. Aan boord heeft het 3800 kilo zware gevaarte drie röntgentelescopen. Hoewel de officiële missie van de satelliet maar twee jaar duurde is hij nog steeds operatief. (Roel van der Heijden).
Bron: Astronieuws
there can be only one
