Terwijl het in de noordelijke helft van Europa al maanden lang nat en koel is, is het in het zuiden van Europa droog en heet. Dagelijks zien we in het binnenland van Spanje en Portugal en in het zuiden van Turkije maximumtemperaturen boven de 40 graden. In deze omstandigheden kan 1 brandend peukje al voldoende zijn om honderden hectares natuurgebied in vuur en vlam te zetten.
De eerste vakantieweken voor regio zuid en midden zijn letterlijk in het water gevallen. Nu regio noord vakantie krijgt, knapt het weer op. Volgende week is een prima kampeerweer in eigen land! Foto: Jannes Wiersema
Nat en koel Nederland
Tot nu toe verloopt de zomer in Nederland nat en koel. Bij gebrek aan hogedruk en een dominante westelijke stroming viel er tot nu toe vrijwel elke dag regen. Juni verliep met een gemiddelde temperatuur van 14.9 graden tegen 15.6 graden normaal koel, gemiddeld over het land nat en vrij somber. Ook de tweede zomermaand juli is hard op weg met dezelfde bewoordingen de klimaatboeken in te gaan. Met nog 12 dagen te gaan, ligt de gemiddelde temperatuur bijna een graad onder normaal, heeft de zon tot nu toe maar 88 uur geschenen tegen 206 uur normaal en is het uitgesproken nat, vooral het zuiden van Zuid-Holland. Amsterdam is de natste plaats met 183.8 mm regen in de meter, omgerekend meer dan 18 emmers water per vierkante meter!
Neerslag juli tot en met gisteren. Vooral in het zuiden van Noord-Holland is extreem veel regen gevallen, in Amsterdam 183,8 mm tot en met gisteren. Bron: KNMI
Neerslagoverschot
Het natte weer in deze zomer is bijzonder. Normaal wordt door de zon en door de vegetatie meer vocht verdampt dan dat er bijkomt en bouwt zich tussen april en september (het groeiseizoen) een neerslagtekort op. De afgelopen jaren liep dat tekort in het voorjaar al flink op. Vorig jaar liep dat tekort in juni zelf op naar waarden die vergelijkbaar zijn met de droogte tijdens het recordjaar 1976. Tijdens de wisselvallig julimaand werd het tekort weer teruggedrongen. In 2010 liep het neerslagtekort door een droge julimaand alleen maar verder op en werd pas tijdens de kletsnatte augustusmaand teruggedrongen. Tijdens langdurige droge periode in de zomer is het tekort aan water vooral vervelend voor de landbouw en soms ook voor de scheepvaart als stroomopwaarts in Europa ook droogte voorkomt. Het neerslagtekort in het groeiseizoen van 2012 liep tijdens de droge dagen in mei op tot normaal. Door het natte weer in juni en juli is er op dit moment op heel veel plaatsen geen sprake van een neerslagtekort maar van een neerslagoverschot.
Het neerslagtkort in 2012 is dit groeiseizoen nog niet boven normaal (blauwe lijn) uitgekomen. Bron: KNMI
Droge week
Maar, de laatste week van juli wordt een droge! Tijdelijk bouwt het Azorenhogedrukgebied zich uit naar onze omgeving. De komende dagen komt er steeds meer ruimte voor de zon. Vooral na het weekeinde, maandag en dinsdag worden zonovergoten dagen met temperaturen die dan oplopen naar 23 graden op maandag en tot 25 graden op dinsdag. Waarschijnlijk zijn ook woensdag en donderdag nog droge en warme dagen met mogelijk wat meer bewolking voor het noorden van het land. Vanaf vrijdag trekt het hogedrukgebied zich terug naar de Oceaan en zakt een actieve depressie naar Scandinavië. Tussen deze druksystemen in draait de stroming naar noordwest en wordt er koele lucht aangevoerd waarin af en toe een storing zal meetrekken. Van tijd tot tijd kan een beetje regen of een bui vallen. Zo nat als juli tot nu toe is verlopen wordt het niet.
Op veel plaatsen in Nederland is er op dit moment geen neerslagtekort (verschil tussen hoeveelheid gevallen neerslag en de verdamping) maar een neerslagoverschot. In het westen van Brabant is er op sommige plaatsen een overschot van 120-150 mm. Bron: KNMI
Zuid-Europa
Ten zuiden van het Alpenmassief is de zomer tot nu toe droog verlopen met veel zon en hoge temperaturen. Doordat de grond op sommige plaatsen kurkdroog is en er weinig kan verdampen wordt de hitte versterkt. De droogte in Spanje is al van langere duur. Tijdens de afgelopen winter is op het Iberisch schiereiland veel te weinig regen gevallen en waren al vroeg in het voorjaar problemen voor de landbouw. Ook waren er in maart al bosbranden. Tijdens de afgelopen weken is de situatie alleen maar verergerd en zijn er dagelijks wel ergens branden. Tot nu toe is in Spanje al meer dan 10.000 hectare natuurgebied afgebrand, een gebied ter grootte van de Veluwe.
Felle branden aangewakkerd door de stevige wind dichtbij de hoofdstad Funchal op Madeira.
Portugal
Ook elders in de landen van de Middellandse zee is op dit moment het bosbrandgevaar hoog en wordt het blussen ernstig belemmerd door de hoge temperaturen en door de soms stevige locale winden. De meeste bosbranden komen op dit moment voor in het zuiden en midden van Portugal. Toeristen in de Algarve zullen de zwarte rookpluimen van de diverse branden wel zien. Ook op de Canarische eilanden is de situatie nijpend. Op Tenerife en sinds gisteren ook op het Portugese eiland Madeira komen wel honderden brandjes en branden voor. Honderden hecatares natuurgebied zijn al in vuur en vlam op gegaan. Op diverse plaatsen zijn huizen en auto’s in brand gevlogen en zijn mensen gewond geraakt. De locale brandweer kan het niet aan en heeft van de Portugese regering hulp gekregen. Honderend brandweerlieden zijn van het vasteland op weg naar het eiland om de branden te blussen.
Op de site van Effis kun je dagelijks het gevaar voor bosbrand in Europa bekijken. Opvallend is de tweedeling. In de noordelijke helft van Europa is er geen gevaar doordat er de afgelopen maanden veel regen is gevallen. In de zuidelijke helft van Europa is het al maandenlang droog en neemt het bosbrandgevaar steeds verder toe. In Spanje, Portugal, in het zuiden van Frankrijk, Italie, op de Balkan en in Griekenland en Turkije is het bosbrandgevaar zeer groot en zijn de afgelopen dagen branden uitgebroken. Bron: Effis.
Pyromanen
Het bosbrandgevaar in Portugal is een jaarlijks terugkerend probleem. Portugal bestaat voor een groot deel uit slecht onderhouden bos- en heidegebied. Het sprokkelhout wordt niet geruimd en wordt in de zomermaand kurkdroog. Deze “aanmaakhoutjes” kunnen snel vlam vatten. Helaas gebeurt dat ook met opzet. Het schijnt dat in Portugal veel pyromanen voorkomen die bewust brand stichten. Tegen deze pyromanen wordt door de overheid veel te slap opgetreden. Er zijn voorbeelden van pyromanen die nadat ze waren opgepakt een paar erna op een anders plek weer brand stichtten.
Bronnen: Meteo Consult, KNMI, Jose da Silva (correspondent NOS).