IJs noordpoolgebied in vrije val

Schreven we in mei nog dat de ijsbedekking van de zeeën in het Noordpoolgebied vooral gedurende de aprilmaand wat hoger was dan in voorgaande jaren, in mei zette de smelt al in en inmiddels is het zeeijs in het noorden bijna in een vrije val geraakt.

De oppervlakte van het gebied dat voor tenminste 15 procent met zeeijs is bedekt, de totale oppervlakte van het ijs die je krijgt als je dat ijs in elkaar schuift en het volume van het totaal aan ijs zijn intussen recordlaag voor de tijd van het jaar, het 15 procentgebied samen met dat van vorig jaar. De smelt voltrekt zich vooral in de kustgebieden van Rusland, Alaska en Canada.


_{Het gebied dat voor minimaal 15 procent met zeeijs is bedekt is duidelijk kleiner dan in deze tijd van het jaar gebruikelijk is. Onder meer in het gebied van de Barentszzee zijn de verschillen groot. Bron: NSIDC.}

Begin was er in mei al
Het begin van de snelle achteruitgang op de Beaufortzee tegen Canada en Alaska was er in mei al, toen sterke winden het pakijs op zee van de kusten wegdreven en er een groot stuk open water ontstond. Hetzelfde gebeurt nu op de Oost-Siberische zee, de Laptevzee en de Karazee, alledrie tegen het noorden van Rusland aan. Hoge temperaturen in het gebied versnellen de ijssmelt in al die regio’s en dat is in het totaal van de metingen goed terug te vinden. In de Barentszzee was in de winter al nauwelijks ijs ontstaan, dus daar hoefde ook niet veel meer te smelten.


_{De grafiek laat de laatste tijd een vrije val zien. Bron: NSIDC.}

Helemaal onverwacht kwam de snelle smelt niet. Terwijl de cijfers van april en in mindere mate mei er nog wel gunstig uitzagen, wezen deskundigen van de diverse universiteiten die de ontwikkeling van het poolijs intensief volgen er al op dat het vooral om heel dun ijs ging dat erg gevoelig leek voor de hogere temperaturen die er gedurende het smeltseizoen in het Noordpoolgebied nu eenmaal altijd zijn. En dat blijkt nu dus ook maar al te duidelijk. Uit gegevens over voorgaande jaren is komen vast te staan dat er nauwelijks een verband is tussen de ijsbedekking in april en mei en de hoeveelheid zeeijs die de zomer uiteindelijk overleeft.


_{Vergelijk je de daling van dit jaar met die van voorgaande jaren, dan zitten we nu ongeveer op het niveau van vorig jaar om deze tijd. Dat niveau was wel recordlaag. Bron: IARC-JAXA.}

Noordpool zelf nog winters
Opvallend is dat het op de Noordpool zelf nog steeds winters is. De temperaturen liggen er nog steeds overwegend rond of zelfs beneden het vriespunt. Elk jaar worden op het ijs in de buurt van de geografische Noordpool diverse plaatsen meetinstrumenten geplaatst, waaronder twee webcams. De gegevens van deze instrumenten en webcams zijn via een speciale site te volgen. Op basis van de foto’s kun je zeggen dat het er op de Noordelijke IJszee nog winters uitziet. Verder bij de kusten vandaan en ten noorden van de Groenlandse kust is de ijsbedekking over het algemeen nog 100 procent en ligt ook sneeuw op ijs. Het vriest er ook nog vaak.


_{Het totale volume aan zeeijs in het Noordpoolgebied was al in mei recordlaag. Dat zal nu alleen maar verder zijn teruggelopen. Bron: PIOMAS.}

Een verwachting geven voor hoe het dit jaar met het zeeijs in het poolgebied zal aflopen, is bijna niet mogelijk. Veel zal afhangen van het weer gedurende de komende weken. Blijft de windrichting zo dat voordturend warme lucht vanaf het land het poolgebied inkomt, schijnt de zon of is het bewolkt en wat doet de wind met het ijs? Nog belangrijker bijna dan de temperaturen in het gebied is hoe de wind ijsvelden verplaatst. Wordt het ijs uiteengedreven en ontstaan veel open plekken, dan gaat de smelt sneller dan in het geval dat het ijs opeengepakt ligt en je van een groot, aangesloten gebied met ijsbedekking kunt spreken. We zullen zien.

Bij ons vlot het niet met de zomer
In Nederland wil het intussen nog niet vlotten met de zomer. Vandaag passeerde een gebied met regen, vanaf en de komende nacht worden nieuwe buien verwacht die vooral in het westen en noorden van het land met onweer gepaard kunnen gaan en plaatselijk veel regen achterlaten. Ook het weekend verloopt licht wisselvallig, Morgen (zaterdag) begint bewolkt en met het wegtrekken van de buien die vanuit de nacht nog over zijn. In de middag komt de zon er steeds beter door, maar later kunnen in het binnenland opnieuw een paar flinke regen- en onweersbuien ontstaan, met een voorkeur voor het zuidoosten van het land. Het wordt tussen 18 en 21 graden.

Zondag verandert in de temperaturen weinig. In het noorden is het met 17 graden net een tikkeltje frisser dan zaterdag, Limburg krijgt het met 22 graden juist iets warmer. Verder wisselen ook zondag stapelwolken en de zon elkaar af met in de middag een lokale bui. Het gaat om lichtere buien dan zaterdag en er zullen ook plaatsen zijn die het helemaal droog houden.

Maandag speciale dag
Maandag is een dag die al een tijdje met speciale aandacht wordt gevolgd. In de overgangszone tussen erg warme lucht die de centrale delen van Europa verovert en de koelere in onze omgeving vormt zich boven Frankrijk een klein lagedrukgebied dat in de heersende (sterke) zuidwestelijke bovenstroming naar het noordoosten trekt. Iedere modelrun behandelt deze storing op een andere manier. De crux is dat als het laagje ten westen van Nederland langs naar het noorden trekt we een tijdje in de warme lucht terechtkomen, volgt het een wat oostelijkere koers dan gebeurt dit niet. In beide gevallen krijgen we in Nederland wel de neerslag die erbij hoort.

Spannende ontwikkelingen voor de maandag dus. En ook al lijken de temperaturen na maandag volgende week op een iets hoger niveau dan nu terecht te komen, een doorbraak naar de zomer wordt ons door de weerkaarten nog steeds niet voorgespiegeld. Dat duurt nog even.

_{Bron: Meteo Consult}