De meimaand is to dusver uitermate groeizaam verlopen. Vooral de afgelopen week zijn er lokaal zware buien gevallen en voor de komende week staan er ook een paar fikse ‘jongens’ op het programma, vooral in de zuidoostelijke helft van het land. Met dit verhaaltje maken we duidelijk dat de ene stortbui de andere niet is.
De neerslagradar
Met behulp van de neerslagradar kan men zien waar de neerslag valt, in welke richting deze trekt en of de neerslagintensiteit daarbij toe- of afneemt. De radarbundel die door de vallende neerslag wordt teruggekaatst, geeft hiervan een goed beeld, echter met wat mitsen en maren. Soms regent het terwijl het volgens de rader droog is, en ook het omgekeerde komt voor. Motregen die valt uit lage bewolking wordt de radar moeizaam, of zelfs helemaal niet opgepikt. Aan de andere kant valt er soms neerslag uit middelbare bewolking die op het radarbeeld een flinke echo kan veroorzaken. Toch blijft het dan soms droog of vrijwel droog aan de grond. In dat geval is de lucht onder de bewolking droog en verdampen de regendruppels alvorens de grond te bereiken. Tot slot komen er soms zogeheten ‘valse echo’s’ voor. De radarbundel wordt dan teruggekaatst, zonder dat er sprake is van neerslag. Een hoog object, bijvoorbeeld een flatgebouw kan de oorzaak zijn, of de aanwezigheid van een zogenaamde inversie (een luchtlaag waarin de temperatuur bij toenemende hoogte stijgt, in plaats van daalt). Bij gebruik van meerdere radars die tot één beeld worden samengevoegd, gecombineerd met een computerprogramma, worden tegenwoordig de meeste valse echo’s er wel uitgefilterd.
De neerslagintensiteit
Voor veel leken is het moeilijk in te schatten hoeveel neerslag er eigenlijk valt tijdens motregen, een regenbui, een echte gietbui of een wolkbreuk. De klassieke weergave van de rader is dat in kleuren een indruk van de neerslagintensiteit wordt gegeven, waarbij één pixel een oppervlakte bestrijkt van twee vierkante kilometer. De neerslagintensiteit loopt dan in vijf schalen van 0,1 tot 0,3 mm per uur, 0,3 tot 1,0 mm; 1,0 tot 3,0 mm, 3,0 tot 10,0 mm, 10,0 tot 30,0 mm en meer dan 30,0 mm per uur; dus in dat laatste geval minimaal een halve mm per minuut. Soms loopt die laatste klasse van 30,0 tot 100,0 mm en zit daarboven nog een klasse waarin het écht los gaat, meer dan 100 mm per uur, zeg maar iets meer dan anderhalve mm per minuut (bij precies 1,5 mm kom je in een uur op 90 mm uit).
Tegenwoordig is de neerslagradar nog verfijnder geworden. Iedere vijf minuten krijgen we een beeld en de klassen van ‘bijna droog’ tot een ‘wolkbreuk’ worden in nog meer stapjes opgedeeld. Het beeld hiernaast, van 10 mei, geeft daarvan een indruk. Maar hoe hard kan het nu eigenlijk regenen?
De onderstaande foto’s zijn allemaal genomen tijdens de wolkbreuk die viel op 10 mei in Bennekom, tegen de avond. De intensiteit lag tussen 2 en 3 mm per minuut.
De wolkbreuk van woensdag 9 mei boven Bennekom
De gemiddelde hoeveelheden neerslag die in Nederland in een maand valt, varieert grofweg tussen 30 mm in de droogste maand in de droogste gebieden, tot ruim 100 mm in de natste maand op de natste plaatsen. De records liggen tussen 0 en iets meer dan 300 mm. Het moge duidelijk zijn dat een échte wolkbreuk, waarbij er in korte tijd zeer veel neerslag valt, een plaatselijke aangelegenheid moet zijn. Op woensdag 9 mei kreeg Bennekom en omgeving zo’n wolkbreuk te verwerken. De foto’s hiernaast geven hiervan een indruk. Probeert u eens te schatten hoeveel hemelwater er viel op het moment dat deze plaatjes (screenshots van een filmpje) werden geschoten. De intensiteit lag op 3 mm per minuut en het is niet onredelijk om aan te nemen dat dit hier en daar zelfs 4 mm per minuut was. Op een van de foto’s, waarop die grote brede boom zeer wazig in de verte is te zien, valt af te lezen dat het zicht toen terugliep tot tussen 300 en 500 meter. Op andere plekken in de nabijheid liep het zicht tijdens de zwaarste regen zelfs terug tot minder dan 200 meter.
Op het hoogtepunt lag deze intensiteit wellicht zelfs tussen 3 en 4 mm per minuut.
De wolkbreuk leverde in totaal zo’n 14 mm neerslag op, met een totale etmaalaftapping van 28,1 mm. De hoogste neerslagintensiteit die mogelijk lijkt in ons land, ligt ongeveer op 1 mm in vijf seconden (!), maar die intensiteit houdt het korter dan een minuut vol. Een hoeveelheid van 10 mm is in het meest extreme geval binnen drie minuten bereikt, de wolkbreuk van Bennekom zat daar dus niet heel ver vanaf. Voor zover bekend is de hoogst gemeten neerslagintensiteit geregistreerd in Maryland in de USA, waar in één minuut ooit eens bijna 32 mm werd gemeten. Dat is met recht geen regen, maar een spreekwoordelijke douche… Overigens is een regentje vanaf ongeveer 3 mm per uur al behoorlijk stevig, waar je als fietser niet graag in terecht wilt komen. Op een doorsnee radarbeeld zit de neerslagintensiteit dan op de grens van niveau ‘3’ en ‘4’; in de volksmond is dat al een gietregen…
Tijdens de wolkbreuk was de wind nogal vlagerig en liep ook het zicht sterk terug. De grote, brede boom op de achtergrond is nog net te zien, maar bevindt zich op minder dan 500 meter afstand. In het hart van de wolkbreuk liep het zicht zelfs tot minder dan 200 meter terug.
Bron: Meteo Consult | Gewijzigd: 7 februari 2017, 12:50 uur, door Joyce.s