Op de Kilimanjaro is nog maar een fractie over van de sneeuw en ijslaag die de top ooit bedekte. Toch lijkt het nog even te duren voordat alles weg is.
Het ijs op de Kilimanjaro, Afrika’s bekendste berg in het noorden van Tanzania, blijft waarschijnlijk toch langer behouden dan tot nu toe werd verwacht. Dat blijkt uit de eerste resultaten van een onderzoek van de Universiteit van Innsbruck, die sinds 2000 drie meetstations heeft op het deel van de Kilimanjaro waar de laatste ijsplateaus zich bevinden. Sinds 1900 is de totale hoeveelheid ijs op de top afgenomen van 12 vierkante kilometer tot om en nabij 2,5 vierkante kilometer nu. Overvloedige regenval in het gebied (sneeuwval op de top waar het altijd rond 7 graden vriest) tussen oktober 2006 en december 2006 hebben echter voor een lichte toename van de ijsmassa op de Kilimanjaro gezorgd.
Samen met de niet ver weg gelegen Mt. Neru maakt de Kilimanjaro deel uit van een vulkanische bergrug, in het noorden van Tanzania. Is Mt. Neru ongeveer 4500 meter hoog, met zijn 5895 meter hoogte is de Kilimanjaro de hoogste berg van Afrika. Omdat het afsmelten van het ijs de sneeuw op de top van de Kilimanjaro, die net ten zuiden van de evenaar ligt en (met zijn ijs) een toeristische trekpleister van jewelste is zo tot de verbeelding spreken, is er de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar het weer op de berg. Zo staan daar sinds 2000 dus weerstations, dat het hele jaar door metingen doen.
[img width=480 height=292]http://www.weer.nl/typo3temp/pics/771c90b256.jpg[/img]
De Kilimanjaro ligt in het noorden van Tanzania, vlakbij de grens met Kenia. Afgelopen herfst werd het gebied getroffen door overstromingen als gevolg van de overvloedige regenval.
Op deze foto, in de rode cirkel, is een van de weerstations te zien die de Universiteit van Innsbruck op het ijs van de Kilimanjaro heeft geplaatst.
Opvallende resultaten van dat onderzoek de afgelopen jaren waren dat het op de top (hoewel velen anders vermoeden) eigenlijk het hele jaar door gewoon vriest. Meestentijds schommelt het kwik er rond -7 graden. De sneeuw en het ijs op de top smelten dan ook niet weg, maar verdampen voor het grootste gedeelte in de zon, die er overdag vrijwel voortdurend schijnt. Een ander interessant gegeven is dat er op de top jaarlijks gemiddeld niet meer dan 250 millimeter neerslag valt, goed voor een totaal van ongeveer 2 meter sneeuw. Deze neerslaghoeveelheid staat in schril contrast met de regen die in het op rond 2000 meter hoogte op de zuidflank van de berg gelegen bos valt. Daar komt jaarlijks ongeveer 2000 millimeter omlaag. Het grootste deel van die neerslag bereikt de top dus niet.
Voor veel deskundigen is het nu duidelijk dat het verdwijnen van sneeuw en ijs op de Kilimanjaro niet eens zo zeer met hoge temperaturen op de top te maken hebben, als wel met het feit dat er in het gebied veel te weinig neerslag valt. Dit is een proces wat mogelijk al de hele vorige eeuw bezig is geweest, maar door de vrij snelle opwarming van de aarde op dit moment mogelijk wordt versterkt. Tot nog toe werd gedacht dat het ijs, op basis van het huidige smelttempo, binnen 10, hooguit 20 jaar wel zou zijn verdwenen.
Volgens de Oostenrijkse onderzoekers ligt het allemaal nog iets ingewikkelder. Zij hebben hun in de afgelopen 6 jaar verzamelde gegevens in een model gestopt en dat model laat zien dat het ijs op de top waarschijnlijk ‘pas’ rond het jaar 2040 verdwenen zal zijn. Het resterende ijs op de hellingen houdt het wellicht ook nadien nog een tijdje vol. De onderzoekers bevestigen dat het ijs op de Kilimanjaro niet zozeer smelt, door een gestegen temperatuur, als wel verdampt. Een gebrek aan neerslag is dan ook veel meer de oorzaak van het verdwijnen van het ijs dan het stijgen van de mondiale temperaturen door het broeikaseffect.
[img width=480 height=290]http://www.weer.nl/typo3temp/pics/b8c2982993.gif[/img]
In de Hoorn van Afrika was de afgelopen herfst warmer dan normaal. In het gebied ten zuiden hiervan, waar ook de Kilimanjaro ligt, weken de temperaturen weinig af van de normaal. In de hele regio viel in de vochtige lucht, afkomstig van de Indische Oceaan, erg veel neerslag, op de top van de Kilimanjaro in de vorm van sneeuw.
Voor zijn neerslag is de Kilimanjaro helemaal afhankelijk van het binnenkomen van porties vochtige lucht vanaf de Indische Oceaan. Afgelopen herfst gebeurde dit weer eens, resulterend in een periode met veel meer neerslag dan normaal. In de grafiek, naast dit verhaal, van de Tanzaniaanse plaats Mombasa is duidelijk te zien hoe dat overschot zich opbouwde. Door de jaren heen lijkt de frequentie van het binnendringen van deze pulsen met vochtige en warme lucht wel duidelijk te zijn afgenomen. Het gebied, waarin de Kilimanjaro ligt, is daardoor nu veel droger dan vroeger. Dat verklaart voor het belangrijkste deel ook het snelle verdwijnen van de gletsjers, aldus de onderzoekers. De veranderingen in het neerslagpatroon zijn mogelijk wel een gevolg van de mondiale klimaatverandering.
[img width=400 height=320]http://www.weer.nl/typo3temp/pics/f956acc093.gif[/img]
Hoe dit neerslagoverschot tot stand kwam, laat deze grafiek voor Mombasa mooi zien. Mombasa ligt enkele honderden kilometers ten oosten van de Kilimanjaro aan de kust, maar is wel representatief voor het weer op de berg.
Dat het vorig jaar herfst ineens tot extra neerslag kwam, heeft mogelijk te maken gehad met de El Nino die toen in het gebied van de Stille Oceaan kwam opzetten. Omdat er mogelijk een verband is tussen El Nino en een vergrote neerslagactiviteit in het Oost-Afrikaanse laagland waarin de Kilimanjaro zich bevindt, verwachten de onderzoekers dat het de komende tientallen jaren vaker kan voorkomen dat het ijs op de top weer even wat aangroeit. Het gaat daarbij wel steeds om een tijdelijk effect dat de trend van afname niet doorbreekt, maar er wel voor zorgt dat het afsmelten van het ijs langer duurt dan we tot nu toe dachten. De komende tientallen jaren is de Kilimanjaro dan ook nog niet ijsvrij, verwachten zij.
In eigen land houdt de droogte onverminderd aan. We staan in Nederland aan de vooravond van een zonovergoten Koninginnedag. Kan het daarbij vanmiddag in het zuiden nog 25 graden worden, tijdens de festiviteiten wordt het op de meeste plaatsen met 20-23 graden iets minder warm. Daarbij voelt de straffe oostelijke tot noordoostelijke wind, die aan zee en in het Waddengebied vaak windkracht 5 en soms windkracht 6 haalt vooral gedurende de ochtenduren erg fris aan. Oorzaak hiervan is de lage luchtvochtigheid, die morgen plaatselijk tot beneden 20 procent daalt. Behalve een staalblauwe hemel en perfecte vergezichten levert dit een weertype op dat nog steeds sterk drogend is. En dat is weer slecht nieuws voor de natuur en voor de boeren, die steeds meer last krijgen van de droogte.
©weer.nl