Hoe bewegen de oceanen?
Prachtig filmpje van zeestromingen
Het dagelijkse weer bestaat voor de meesten uit niet meer dan dat wat zich in hun eigen omgeving afspeelt. In de dagelijkse praktijk hebben we daar hier in de weerkamer steeds mee te maken. Zelfs in een klein land als Nederland moet je verwachtingen regionaliseren, omdat ze anders te algemeen worden. En dan nog krijgen we van mensen aan onze landsgrenzen meer dan eens te horen dat ze liever naar de ‘Duitser’ of de ‘Belg’ luisteren, omdat die beter op het weer in die uithoeken van ons land zitten dan de meteorologen hier. Aan de andere kant van de grens gaat het misschien wel precies hetzelfde.
Het begint met de zon die de aarde beschijnt. Op 1 jaar van het zonnevlekkenmaximum, volgend jaar, was die zon vanochtend overigens vrijwel vlekloos. Bron: Soho.
De blik vernauwen, daarom draait het als je weersverwachtingen maakt. Een klein stukje uit het grote systeem dat ‘weer’ heet lichten en dan hopen dat je het goed beschrijft en dat iedereen de boodschap ook oppikt op de manier zoals je die bedoeld hebt. Bekijk je het van wat meer afstand, dan zie je snel hoe moeilijk dat is. In het weer hangt alles met elkaar samen. Een goede verwachting voor Nederland kun je niet maken als je niet ook weet hoe het weer op andere plaatsen – en feitelijk moet je dan aan het hele Noordelijke Halfrond denken – eruit ziet.
De zon beschijnt de aarde, waardoor zowel in de atmosfeer als in de zeeen stromingen ontstaan.
Het begint bij de zon
Mensen die bij Meteo Consult deelnemen aan de cursus algemene meteorologie, die met enige regelmaat in Wageningen gegeven wordt, krijgen als eerste plaatje steevast een dia met het zonnestelsel te zien, waarin de aarde om de zon draait. Daar begint alles. Omdat de zon niet alle plekken op aarde even hard beschijnt, tussen de keerkringen staat hij delen van het jaar vrijwel loodrecht boven je, maar bij ons nooit, wordt het niet overal even warm.
Soms stroomt het water met een snelheid van ongeveer 6 kilometer per uur.
En dan begint het al. Warme lucht is lichter dan koude lucht en zal opstijgen. De koudere, zwaardere lucht heeft de neiging om de plaats van die stijgende, warme lucht in te nemen. Zo steekt op allerlei plaatsen op aarde en dan ook nog op vele hoogten in de atmosfeer de wind op die luchtmassa’s gaat verplaatsen. Hoewel al die winden er zo op het eerste erg chaotisch uitzien, zit er bij een nauwkeurigere beschouwing wel een patroon in. Koude lucht, afkomstig vanaf de polen, wordt via allerlei omwegen richting de evenaar gestuurd. En de warme lucht, afkomstig van de evenaar, gaat richting de polen. Zo vormen al die winden samen een soort warmtewisselaar die ervoor zorgt dat de gebieden rond de evenaar niet te warm en de gebieden rond de polen niet te koud worden. Daarmee heeft het weer op aarde een groter doel.
Weer komt voort uit chaos
Uit die chaos aan winden komt veel meer voort. Bij voorbeeld de verdeling tussen gebieden waar de zon schijnt en de plekken waar wolken de overhand hebben. Of groter: de plekken waar het droog is en de plaatsen waar neerslag valt. Verder kun je denken aan de verdeling van warmte en kou op aarde en ook de manier waarop die elkaar, bij voorbeeld op de gematigde breedten waar Nederland ook bij hoort, steeds weer afwisselen. Als je de manier waarop de chaos zich gedraagt, begrijpt en in kaart weet te brengen, kun je weersverwachtingen maken. En inmiddels is die wetenschap zo ver door ontwikkeld dat meteorologen dat heel aardig kunnen.
In het Noordpoolgebied zorgt de Warme Golfstroom ervoor dat het zeewater ten noorden van Scandinavie niet bevriest.
Zeestromingen
Nu is ‘het weer’ voor de meeste mensen zichtbaar. Dat er in de oceanen die ongeveer 70 procent van het aardoppervlak bedekken stromingen zitten, weten we wel, maar zien we eigenlijk niet. Afgezien van de dagelijkse eb- en vloedbeweging, de golven door de wind en vandaag in het gebied van de Indische Oceaan waar een zware aardbeving is geweest mogelijk ook een Tsunami, zien de meeste mensen die enorme watervlakten waaruit onze zeeën bestaan toch vooral als een redelijk statisch geheel. De werkelijkheid is een stuk ingewikkelder. Feitelijk bevindt zich in het water van de zeeën een net zo chaotisch stromingspatroon als in de atmosfeer.
De Agulhasstroom transporteert warm water van de Indische naar de Atlantische Oceaan bij Zuid-Afrika.
Filmpje van NASA (Het filmpje staat vermeld in het eerste bericht.)
De NASA heeft, aan de hand van berekeningen van een model en waarnemingen, een filmpje gemaakt waarin te zien is hoe het water in de zeeën op aarde in de periode van juni 2005 tot en met december 2007 bewoog. Het filmpje, in dit verhaal te zien, levert een fascinerend plaatje op van een aantal van de grote stromingen in de zeeën op aarde. Een paar belangrijke, zoals de Warme Golfstroom in de Atlantische Oceaan (die warm water vanuit de Golf van Mexico naar het noorden transporteert) en de Kuroshiostroom in de Grote Oceaan, zijn duidelijk terug te zien. Het warme water verplaatst zich in die stromingen met ongeveer 6 kilometer per uur.
Draaikolkjes in zee zijn kleine eddies.
Een andere stroming is de Agulhasstroom die tussen het Afrikaanse continent en Madagaskar door gaat. De interactie van het land en de zeestroom daar zorgt ervoor dat het water op weg vanuit de Indische Oceaan naar de Atlantische Oceaan zich in draaikolken verzamelt, die langzaam langs de kust zuidwestwaarts schuiven. Zulke wervelingen worden eddies genoemd en komen niet alleen bij Afrika, maar op veel meer plaatsen in de oceanen en zeeën voor.
Hier een voorbeeld van een grote eddy in de Golf van Mexico.
Realistisch beeld
Het filmpje geeft volgens de NASA een behoorlijk realistisch beeld van wat er aan stromingen in de oceanen allemaal voorkomt. Alleen de grootste stromingen konden aan de hand van waarnemingen ook min of meer worden geverifieerd, bij de kleinere kon het model zijn gang gaan. Een gevolg hiervan is dat de eddies er veel regelmatiger uitzien dan dat ze in werkelijkheid zijn. Maar voor het algemene beeld maakt dat niet veel uit. Onderzoek als dit is erg belangrijk bij het leren begrijpen van de manier waarop warmte op aarde wordt uitgewisseld. En dat is weer van belang om een ingewikkeld proces als de opwarming van de aarde te beschrijven.
Bron: Meteo Consult
| Gewijzigd: 11 april 2012, 14:15 uur, door Bronk
Het dagelijkse weer bestaat voor de meesten uit niet meer dan dat wat zich in hun eigen omgeving afspeelt. In de dagelijkse praktijk hebben we daar hier in de weerkamer steeds mee te maken. Zelfs in een klein land als Nederland moet je verwachtingen regionaliseren, omdat ze anders te algemeen worden. En dan nog krijgen we van mensen aan onze landsgrenzen meer dan eens te horen dat ze liever naar de ‘Duitser’ of de ‘Belg’ luisteren, omdat die beter op het weer in die uithoeken van ons land zitten dan de meteorologen hier. Aan de andere kant van de grens gaat het misschien wel precies hetzelfde.
Het begint met de zon die de aarde beschijnt. Op 1 jaar van het zonnevlekkenmaximum, volgend jaar, was die zon vanochtend overigens vrijwel vlekloos. Bron: Soho.
De blik vernauwen, daarom draait het als je weersverwachtingen maakt. Een klein stukje uit het grote systeem dat ‘weer’ heet lichten en dan hopen dat je het goed beschrijft en dat iedereen de boodschap ook oppikt op de manier zoals je die bedoeld hebt. Bekijk je het van wat meer afstand, dan zie je snel hoe moeilijk dat is. In het weer hangt alles met elkaar samen. Een goede verwachting voor Nederland kun je niet maken als je niet ook weet hoe het weer op andere plaatsen – en feitelijk moet je dan aan het hele Noordelijke Halfrond denken – eruit ziet.
De zon beschijnt de aarde, waardoor zowel in de atmosfeer als in de zeeen stromingen ontstaan.
Het begint bij de zon
Mensen die bij Meteo Consult deelnemen aan de cursus algemene meteorologie, die met enige regelmaat in Wageningen gegeven wordt, krijgen als eerste plaatje steevast een dia met het zonnestelsel te zien, waarin de aarde om de zon draait. Daar begint alles. Omdat de zon niet alle plekken op aarde even hard beschijnt, tussen de keerkringen staat hij delen van het jaar vrijwel loodrecht boven je, maar bij ons nooit, wordt het niet overal even warm.
Soms stroomt het water met een snelheid van ongeveer 6 kilometer per uur.
En dan begint het al. Warme lucht is lichter dan koude lucht en zal opstijgen. De koudere, zwaardere lucht heeft de neiging om de plaats van die stijgende, warme lucht in te nemen. Zo steekt op allerlei plaatsen op aarde en dan ook nog op vele hoogten in de atmosfeer de wind op die luchtmassa’s gaat verplaatsen. Hoewel al die winden er zo op het eerste erg chaotisch uitzien, zit er bij een nauwkeurigere beschouwing wel een patroon in. Koude lucht, afkomstig vanaf de polen, wordt via allerlei omwegen richting de evenaar gestuurd. En de warme lucht, afkomstig van de evenaar, gaat richting de polen. Zo vormen al die winden samen een soort warmtewisselaar die ervoor zorgt dat de gebieden rond de evenaar niet te warm en de gebieden rond de polen niet te koud worden. Daarmee heeft het weer op aarde een groter doel.
Weer komt voort uit chaos
Uit die chaos aan winden komt veel meer voort. Bij voorbeeld de verdeling tussen gebieden waar de zon schijnt en de plekken waar wolken de overhand hebben. Of groter: de plekken waar het droog is en de plaatsen waar neerslag valt. Verder kun je denken aan de verdeling van warmte en kou op aarde en ook de manier waarop die elkaar, bij voorbeeld op de gematigde breedten waar Nederland ook bij hoort, steeds weer afwisselen. Als je de manier waarop de chaos zich gedraagt, begrijpt en in kaart weet te brengen, kun je weersverwachtingen maken. En inmiddels is die wetenschap zo ver door ontwikkeld dat meteorologen dat heel aardig kunnen.
In het Noordpoolgebied zorgt de Warme Golfstroom ervoor dat het zeewater ten noorden van Scandinavie niet bevriest.
Zeestromingen
Nu is ‘het weer’ voor de meeste mensen zichtbaar. Dat er in de oceanen die ongeveer 70 procent van het aardoppervlak bedekken stromingen zitten, weten we wel, maar zien we eigenlijk niet. Afgezien van de dagelijkse eb- en vloedbeweging, de golven door de wind en vandaag in het gebied van de Indische Oceaan waar een zware aardbeving is geweest mogelijk ook een Tsunami, zien de meeste mensen die enorme watervlakten waaruit onze zeeën bestaan toch vooral als een redelijk statisch geheel. De werkelijkheid is een stuk ingewikkelder. Feitelijk bevindt zich in het water van de zeeën een net zo chaotisch stromingspatroon als in de atmosfeer.
De Agulhasstroom transporteert warm water van de Indische naar de Atlantische Oceaan bij Zuid-Afrika.
Filmpje van NASA (Het filmpje staat vermeld in het eerste bericht.)
De NASA heeft, aan de hand van berekeningen van een model en waarnemingen, een filmpje gemaakt waarin te zien is hoe het water in de zeeën op aarde in de periode van juni 2005 tot en met december 2007 bewoog. Het filmpje, in dit verhaal te zien, levert een fascinerend plaatje op van een aantal van de grote stromingen in de zeeën op aarde. Een paar belangrijke, zoals de Warme Golfstroom in de Atlantische Oceaan (die warm water vanuit de Golf van Mexico naar het noorden transporteert) en de Kuroshiostroom in de Grote Oceaan, zijn duidelijk terug te zien. Het warme water verplaatst zich in die stromingen met ongeveer 6 kilometer per uur.
Draaikolkjes in zee zijn kleine eddies.
Een andere stroming is de Agulhasstroom die tussen het Afrikaanse continent en Madagaskar door gaat. De interactie van het land en de zeestroom daar zorgt ervoor dat het water op weg vanuit de Indische Oceaan naar de Atlantische Oceaan zich in draaikolken verzamelt, die langzaam langs de kust zuidwestwaarts schuiven. Zulke wervelingen worden eddies genoemd en komen niet alleen bij Afrika, maar op veel meer plaatsen in de oceanen en zeeën voor.
Hier een voorbeeld van een grote eddy in de Golf van Mexico.
Realistisch beeld
Het filmpje geeft volgens de NASA een behoorlijk realistisch beeld van wat er aan stromingen in de oceanen allemaal voorkomt. Alleen de grootste stromingen konden aan de hand van waarnemingen ook min of meer worden geverifieerd, bij de kleinere kon het model zijn gang gaan. Een gevolg hiervan is dat de eddies er veel regelmatiger uitzien dan dat ze in werkelijkheid zijn. Maar voor het algemene beeld maakt dat niet veel uit. Onderzoek als dit is erg belangrijk bij het leren begrijpen van de manier waarop warmte op aarde wordt uitgewisseld. En dat is weer van belang om een ingewikkeld proces als de opwarming van de aarde te beschrijven.
Bron: Meteo Consult
| Gewijzigd: 11 april 2012, 14:15 uur, door Bronk
