Wind maakt wolken
_{26.04.07 16:31}

Donderdagochtend was het bijna overal in Nederland alweer heel snel  warm, alleen langs de kust was het (soms flink) koeler. Toch waren ook boven land tegenstellingen aanwezig. De verschillen waren weliswaar subtiel, maar van belang voor de weersontwikkeling gedurende de rest van de dag.

In de ochtend bevonden zich vooral boven de grote rivieren enkele wolkenvelden die gaandeweg de ochtend steeds verder oplosten. Het dikste gedeelte lost pas rond het middaguur op en lag op een lijn van Friesland, via Flevoland tot over Utrecht. Deze lijn markeerde de overgang tussen drogere lucht ten oosten ervan en wat vochtiger lucht ten westen. Juist op de overgang ertussen bleef de bewolking het langst hangen. In feite liep de grens verder vanaf Utrecht tot over het West-Brabant, maar daar was minder bewolking aanwezig.

In de loop van de middag kwamen boven het grensgebied, dat zich geleidelijk iets naar het oosten verplaatste, nieuwe wolken tot stand. Hoe kwam dit? De reden hiervoor was dat de drogere lucht werd aangevoerd met een oostenwind die vochtige lucht steeds verder naar het westen drukt. Ten westen van de grens tussen de droge lucht in het oosten en de vochtige lucht in het westen, waaide de wind echter uit het noorden en noordoosten. De lucht verplaatste zich daar globaal gezien dus van noord naar zuid. De lucht die uit het oosten werd aangevoerd, duwde daardoor tegen de lucht die in het westen van noord naar zuid stroomde.

Precies op de grens tussen beide windrichtingen (en luchtsoorten) ontstond daardoor een overschot aan lucht, die werd samengedrukt. Dat overschot kon niet naar onderen…….. maar wèl naar boven. En dat gebeurde dan ook. De (door de zon flink opgewarmde) lucht uit het oosten werd dus gedwongen op te stijgen, door het verschil in windrichting. Het is net als bij een A4-tje (op een vlakke tafel) dat je aan de ene kant tegenhoudt, terwijl je er aan de andere kant tegenaan duwt. Het papier zal in het midden omhoog worden gedrukt.

Op de overgang tussen de verschillende windrichtingen wordt de lucht dus gedwongen op te stijgen. Bij het opstijgen van lucht koelt deze af. En omdat koudere lucht minder water in gasvorm kan bevatten dan warmere lucht, gaat – indien er voldoende vocht aanwezig is -, een overschot aan water in gasvorm in de lucht ontstaan. Het gevolg: condensatie en wolkvorming.

Hierdoor bleven de wolken vanochtend juist op de grens tussen de oosten- en noordenwind het langst in stand. De consequenties waren echter groter dan dat. Juist op die grens ontstonden vanmiddag ook weer nieuwe wolken. Het verschil in windrichting, en daarmee de extra opstuwing van lucht daartussenin, bleef namelijk intact. Bovendien werd de lucht aan het aardoppervlak in het binnenland gedurende de middag warmer en warmer door de warmte die de zon afgeeft.

De warme luchtbellen die zo gevormd werden, stegen op (omdat ze lichter zijn dan de koudere lucht erboven). Daarbij speelde hetzelfde proces als bij het opduwen van de lucht op de grens tussen de windrichtingen: de lucht steeg op, koelde af en condenseerde: wolkvorming.

Het proces van de opstijgende luchtbellen door opwarming (thermiek) en het proces van het samen geduwd worden en opstijgen van lucht door verschil in windrichting (convergentie) waren daarbij op de grens tussen de windrichting tegelijkertijd aanwezig. Ze versterkten elkaar en versnellen het proces van wolkvorming daardoor.

De grens tussen de noorden- en oostenwind schoof in de middag steeds meer naar het oosten op. De meest wolken waren vanmiddag dan ook in het oosten en noordoosten van het land te vinden. Tot een bui kwam het echter niet.

Vrijdag wordt de zon nergens een strobreed in de weg gelegd en wordt het, met uitzondering van het noordwesten en dichtbij grote wateroppervlakten, overal zomers warm. De Wadden komen niet verder dan een graad of 17. Ook in het weekeinde en richting Koninginnedag blijft het landinwaarts zeer warm voor de tijd van het jaar, al gaan vanaf zondag de aller-scherpste kantjes er naar verwachting wat vanaf.

[img width=426 height=320]http://www.weer.nl/typo3temp/pics/c624cb1c07.jpg[/img]
_{Een stapelwolk. Donderdagmiddag onstonden boven de grens tussen een noordenwind in het westen en midden, en een oostenwind in het oosten, stapelwolken. Foto: Gerard Kiewiet.}

[img width=455 height=320]http://www.weer.nl/typo3temp/pics/6f7bcd5652.gif[/img]
_{Donderdagochtend lag de grens tussen oosten- en noordenwind nog boven het midden van het land met daarboven, vooral ten noorden van de grote rivieren, de dikste bewolking. In de middag kwam de overgang zo'n 50 kilometer oostelijker te liggen. In het oosten en noordoosten ontstonden toen stapelwolken.}

[img width=426 height=320]http://www.weer.nl/typo3temp/pics/06bab56a31.jpg[/img]
_{Een dorstlessende bui moest dan ook handmatig gefabriceerd worden. Foto: Martha Kivits.}

©weer.nl