Het Groningse Waddeneiland Rottumeroog verdwijnt mogelijk in zee als er niet snel wordt ingegrepen. Daarvoor waarschuwt de Stichting Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat. Door een storm is afgelopen winter een deel van de duinen weggeslagen waardoor het eiland in tweeën dreigt te breken.
Paul Paris
Een groep vrijwilligers van de stichting ontdekte vorige week dat een duinenrij van ruim honderd meter is weggeslagen aan de noordwestkant van Rottumeroog. Daardoor loopt een deel van het eiland onder bij hoogwater en kan bij een volgende storm de schade nog verder oplopen.
Onbewoond
Bestuurslid Jaap Nienhuis maakt zich ernstig zorgen. "Rottumeroog wordt al een aantal jaren kleiner maar dit is een zeer slechte situatie. Er moet wat gebeuren", zegt hij woensdag. Volgens hem moeten de duinen snel versterkt worden. "Het is geen vijf voor twaalf maar een voor twaalf."
Rottumeroog is sinds 1965 onbewoond. Tot begin jaren negentig werd het eiland onderhouden door Rijkswaterstaat, maar sindsdien is Rottumeroog aan zijn lot overgelaten. De stichting gaat twee keer per jaar naar het eiland om zwerfvuil op te ruimen.
Bron: NU.nl
Op veel plaatsen was het de afgelopen dagen te lezen: Rottumeroog dreigt door de zee verzwolgen te worden. Het zevende Nederlandse Waddeneiland is de winter niet goed doorgekomen. Vanaf de noordwestkust is een diepe geul ontstaan waar doorheen het hoge water het eiland op kan komen. Eerst was er sprake van dat Rottumeroog helemaal in tweeën zou zijn gesplitst door de geul, maar Staatsbosbeheer bestrijdt dit. De ‘Vrienden van Rottumeroog’ hebben de noodklok geluid. Er moet dringend iets gebeuren.
Het Nederlandse Waddengebied.
Hoewel voor sommigen alarmerend, is wat nu met Rottumeroog gebeurt heel natuurlijk in een Waddengebied. Het systeem van eilanden, zeegaten, wadplaten, geulen en kreken is niet statisch, maar dynamisch en dus voortdurend aan veranderingen onderhevig. In een Waddengebied, waarin geen plaats zou zijn voor zeeweringen en andere maatregelen die de invloed van de zee tegenhouden, zouden de eilanden wandelen en voortdurend van vorm veranderen, zoals nu ook met Rottumeroog gebeurt. In een land als Nederland, dat bestaat bij gratie van zee- en waterwerende werken en maatregelen, worden we daar alleen wel wat onrustig van.
Strandwallen
Voordat Nederland de vorm had zoals we die nu kennen, was er aan de Noordzee een vlakke, ondiepe kust, die niet – zoals nu wel – tegen de invloeden van de zee beschermd was. De zee had er feitelijk vrij spel. De Rijn en de Maas waren er toen ook. Ze brachten veel zand mee, afkomstig van het Europese vasteland. En dat zand werd – jaar in jaar uit – langs die ondiepe zeekust afgezet. Ongeveer 5000 jaar geleden ontstonden door het samenspel van zee en wind strandwallen waarop duinen begonnen te groeien. Die waren er de oorzaak van dat het land erachter min of meer het hele jaar droog kwam te vallen. En bewoonbaar werd.
Rottum, vanuit de lucht. Mensen wonen er niet meer. Er is nog wel een baken en een wachtpost. Foto: beeldbank RWS.
Lange tijd later, toen gedurende de middeleeuwen een paar grote stormvloeden Nederland troffen, brak de strandwal in stukken en ontstond in het noorden van het land het Waddengebied zoals we dat nu ook nog steeds kennen. De resten van de vroegere strandwal zijn de Waddeneilanden, de zeegaten ertussen de plekken waar die wal doorbrak. De vroegere Zuiderzee – het huidige IJsselmeer – was een grote doorbraak die oorspronkelijk ook tot het Waddengebied werd gerekend. Delen van de eilanden konden door de bewoners met dijken tegen de zee worden beschermd, andere delen worden dagelijks door de zee overstroomd. Zo is het Waddengebied voortdurend aan veranderingen onderhevig, wordt steeds opgebouwd en afgebroken.
Niet vanzelfsprekend
Ook al zijn de huidige Waddeneilanden, door alle maatregelen die inmiddels zijn genomen om ze te beschermen, voor ons feiten die min of meer vastliggen, je hoeft op elk van de eilanden niet eens zo heel lang door te vragen om erachter te komen dat het voortbestaan ervan in een min of meer vaste vorm helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Op Texel is De Slufter bij voorbeeld het nog zichtbare resultaat van een duindoorbraak in het jaar 1858. Bij vloed loopt een deel van het gebied onder, bij eb loopt het water door geulen weer terug in zee. Aan de zuidkant van Texel ontstaan op een strandvlakte juist nieuwe duinen. Daar wordt het eiland groter.
Op Rottum bevinden zich diverse geulen waardoor het water tijdens stormen naar binnen en naar buiten kan. Foto: beeldbank RWS.
Op de plaats waar Vlieland in tweeën leek te breken, bevinden zich de Kroon’s polders. Ooit bedoeld als landwinningproject is dit gebied bij hoog water nu een belangrijke foerageerplaats voor allerlei vogelsoorten. De polders scheiden het bewoonde deel van Vleiland en de enorme Vliehors van elkaar, een uitgestrekte strandvlakte die vooral tijdens hoogwater als gevolg van stormen vrijwel helemaal onder water komt te staan. Op de Vliehors houdt Defensie nog steeds oefeningen met jachtvliegtuigen. Eigenlijk is het een Nederlandse woestijn.
Verzwolgen
Op Vlieland is de dynamiek van een Waddengebied wel heel erg tastbaar. Vroeger was er op het eiland een tweede dorp: West-Vlieland. Door het oprukken van de Noordzee werd het in de 17e en 18e eeuw stukje bij beetje verlaten. In 1736 werden de laatste twee huizen ontruimd en niet lang daarna door de zee verzwolgen. Vanaf toen bestond als dorp alleen Oost-Vlieland.
Er heeft zich de afgelopen winter op Rottum een grote duindoorbraak voorgedaan. Foto: beeldbank RWS.
Het vogeleiland Griend, tussen Terschelling en het vasteland van Friesland, is ook een mooi voorbeeld van wat er met een eiland in een dynamisch gebied als het Waddengebied kan gebeuren. In de middeleeuwen was Griend nog zo groot dat er een ommuurde nederzetting was met een klooster. Door kustafslag werd het eiland echter steeds kleiner en verplaatste zich met een snelheid van 7 meter per jaar naar het zuidoosten. Rond 1800 was het toen onbewoonde Griend nog 25 hectare groot. In 1988 is aan de noordzijde een zanddijk aangelegd. Sindsdien is het proces van afkalving van het eiland omgezet in weer een gestage aangroei.
Nieuwe toekomst Rottum?
Terschelling, Ameland en ook Schiermonnikoog hebben aan hun oostzijde uitgestrekte natuurgebieden waar de zee deels ongehinderd kan binnendringen, vooral tijdens de stormen. Bij rustiger weer zijn de plekken waar dit gebeurt terug te vinden aan de hand van de vele geulen die zich daar in het landschap beginnen. Aan de noordzijde van de Boschplaat op Terschelling is de vorming van nieuwe duinen te volgen. De Boschplaat is ontstaan toen Terschelling aan een zandplaat vastgroeide, die eerst door een zeegat van het eiland was gescheiden.
Het Waddengebied vanaf de grond. Foto: archief.
En zo kan het ook met Rottumeroog gaan, hebben sommige kenners van het Waddengebied al aangegeven. Zo wordt het zeegat tussen de Rottumerplaat en Rottumeroog steeds smaller en ondieper. En ook het Simonszand, een klein Waddeneiland tussen Rottumeroog en Rottumerplaat, kan op tijd van duur aan het eiland groeien. Gebeurt dit inderdaad, dan ontstaat een volwaardig Waddeneiland. En ziet de toekomst van Rottum er ineens veel beter uit.
Jonge duinen op Terschelling. Foto: archief.
De geul waardoorheen het water op Texel de Sluftervallei in en uit kan. Foto: archief.
Bron: Meteo Consult | Gewijzigd: 22 februari 2017, 10:28 uur, door Joyce.s