Activerende straalstroom

Een belangrijke graadmeter voor het Nederlandse weer en het verwachten daarvan is de zogeheten straalstroom. De richting en plaats van deze “snelstromende rivier van lucht” op grote hoogte in de atmosfeer maakt in deze tijd van het jaar bijvoorbeeld het al dan niet invallen van eventueel winterweer duidelijk kenbaar. Deze sterke wind op hoogte wordt binnen de meteorologie gezien als de motor achter verschillende weersystemen. Met de activering ervan krijgt het weer momenteel niet alleen in Nederland en Europa het typische herfst- of winterkarakter. Ook in de Verenigde Staten is dat nu het geval. Door een hevige storm in het zuidwesten van de Verenigde Staten is afgelopen donderdag veel schade ontstaan. Door omgevallen bomen en elektriciteitsmasten zaten duizenden huishoudens zonder stroom en sommige gebieden kwamen zonder water te zitten. Het gaat volgens de Amerikaanse weerdiensten om de zwaarste oostelijke wind in jaren en omdat de zogeheten ‘Santa Ana wind’ ook vandaag nog blijft doorrazen wordt ook in andere staten op grote schaal nog schade verwacht.


_{De straalstroom is de motor achter de verschillende weersystemen. Deze sterke wind waait op ongeveer 10 kilometer hoogte in de atmosfeer. Bron: Wikipedia}

Santa Ana wind
Deze storm is ook mede het gevolg van de activerende straalstroom. De ‘warme’ Santa Ana wind ontstaat na van het afkoelen van de hoger liggende (woestijn)oppervlaktes, waaronder de Rocky Mountains en de Sierra Nevada. Door de koude luchtlaag ontstaat gemakkelijk een hogedrukgebied, waarna de straalstroom iets begint de kronkelen en vanuit het noorden nog meer koude lucht wordt aangevoerd. Omdat koude lucht zwaarder is dan warme lucht dendert die lucht langs de randen van deze oppervlaktes omlaag en kan in de nabij gelegen en vooral ook lager gelegen gebieden soms ‘orkaanwaardige’ windsnelheden bereiken.


<sub>Ook de storm in het zuidwesten van de VS is mede ontstaan door het aanwakkeren van de straalstroom. Door het opsteken van de zogeheten Santa Ana winds waaide het donderdag en vrijdag erg hard in onder andere Los Angeles. Bron: Wikipedia


Vanuit de ruimte zijn deze stevige winden langs de westkust van de VS goed te zien. Ze kunnen soms 'orkaanwaardige' snelheden bereiken. Bron: Wikipedia</sub>

Eigen land
Ook in ons eigen land heeft de sterker wordende straalstroom een duidelijk effect op het weer. De straalstroom bepaalt namelijk de koers van lagedrukgebieden en bijbehorende storingen. November verliep erg rustig en bovendien recorddroog door zeer standvastige hogedrukgebieden boven de centrale delen van Europa. Door deze hogedrukzone ontstond er op grotere hoogte in de atmosfeer een blokkade, waardoor de straalstroom begon te kronkelen. De storingen werden hierdoor steeds ten westen van ons gehouden.

Blokkade doorbroken
Nu deze blokkade is doorbroken, is de straalstroom weer iets ‘rechter’ geworden en dat betekent dat hij nu een tamelijk strakke west-oost oriëntatie heeft, ofwel: er zitten minder kronkels in de straalstroom. Met het afkoelen van de noordelijke streken en het nog maar langzaam afkoelen van vooral het oceaanwater in de zuidelijkere gebieden worden de temperatuursverschillen nu snel groter. Op ongeveer 5 kilometer hoogte, het 500 hPa vlak, is het verschil tussen Groenland en de Azoren -50 om -17 op dit moment, dus 33 graden. Op ongeveer 10 kilometer hoogte, waar de straalstroom actief is, zijn de verschillen nog groter.


_{Deze wind op hoogte bepaalt de koers van lagedrukgebieden en bijbehorende storingen.}

Grens tussen koude en warme lucht
De grens tussen de koudere lucht in het noorden en de warmere lucht in het zuiden vormt een belangrijk onderdeel van de straalstroom en deze ligt nu grotendeels boven onze pet. Met een westelijke stroming worden de komende dagen dan ook om de haverklap depressies bij ons aangevoerd en met het overtrekken van de bijbehorende storingen levert dat ons een vrij onstuimig weekeinde op. Vooral zaterdag en maandag kan de wind langs de noordkust tijdelijk aantrekken tot stormachtig, ofwel windkracht 8, met daarbij ook zware windstoten. Ook valt op alle dagen een flinke plens regen en wordt de lucht geleidelijk kouder. Vooral na het weekend komen bij de buien dan ook regelmatig onweer en hagel voor.

_{Bron: Meteo Consult}