Eerste vorst

De eerste vorst na de zomer wordt in het binnenland meestal in oktober en vlak langs de kust niet eerder dan november waargenomen. In de de afgelopen 110 jaar werd de eerste vorstdag in De Bilt drie keer al in september geregistreerd, het vroegst op 16 september in 1971. In het jaar 2000 daalde de temperatuur in De Bilt op 17 december het eerst onder nul. Zo'n lange vorstvrije periode in een jaar is sinds het begin van de metingen in 1854 niet eerder voorgekomen. Het record van de laatste vorstdatum stond op naam van 1970 toen het in De Bilt op 11 december begon te vriezen. Landelijk staat het gedateerd op 16 december 2000 toen in het zuiden van ons land de eerste vorst geregistreerd. Onder extreme omstandigheden zijn in ons land ooit september minima gemeten tussen -2 en -4 graden.


_{De Bilt registreerde dit jaar op 9 oktober zijn eerste vorstdag van van het seizoen. De komende dagen komen er een aantal bij (foto: Jannes Wiersema).}

Van een vorstdag is sprake wanneer de temperatuur op de standaard waarnemingshoogte van anderhalve meter boven het maaiveld onder het vriespunt daalt. De uiterste minima in oktober liggen tussen -6 en ruim -8 graden. Oktober telt normaal (gemiddeld over het tijdvak 1981-2010) landinwaarts een of twee vorstdagen. In november worden in het binnenland gemiddeld vijf tot zeven vorstdagen genoteerd, maar soms wordt in die maand al het dubbele aantal gehaald. Het jaartotaal varieert van 40 vorstdagen aan de kust tot ongeveer 65 vorstdagen in het oosten en noorden.

Vlak boven de grond, op een waarnemingshoogte van 10 centimeter, daalt de temperatuur veel vaker onder het vriespunt. Vorst aan de grond, ook wel nachtvorst genoemd, kan zelfs midden in de zomer voorkomen. In het oosten en noorden van ons land daalt de temperatuur vlak boven het aardoppervlak in oktober op gemiddeld ongeveer vijf dagen onder nul, maar soms wordt dat aantal in september al overschreden.

De vliegbasis Twente registreerde dit jaar op 9 oktober met -0,5 graden de eerste vorstdag van van het seizoen in ons land. Aan de grond werd -3,8 graden gemeten.

_{Bron KNMI} | Gewijzigd: 12 oktober 2011, 09:59 uur, door Verwijderde_gebruiker_01

Citaat van wappy, woensdag 12 oktober 2011, 9:09 uur Volgens mij staat er een foutje in text onder foto?

"De Bilt registreerde dit jaar op 17 oktober zijn eerste vorstdag van van het seizoen. De komende dagen komen er een aantal bij (foto: Jannes Wiersema)." toch knap als het pas de 12de is

Het kan mij niet snel genoeg beginnen met vriezen, vorst betekend vaak ook helder zonnig weer,.. Dus kom maar op met die vorst!!! en het liefst een elfstedentocht in dec.

in twenthe heeft het wel gevroren deze maand,maar in de bilt nog niet deze maand.bron knmi daggevens

Citaat van Tyshane, woensdag 12 oktober 2011, 14:33 uur Ja maar toch is het wel zo dat het 'vaak' kouder is als het zonnig (in de nacht helder dus) is. Als het in de winter van 1979 in de nacht vaker helder was geweest, was de temperatuur waarschijnlijk nog verder onderuit gegaan. Maar goed; let goed op de woorden 'vaak' en 'waarschijnlijk'... Inderdaad. En dan met de combinatie sneeuw maakt het ideaal. Zoals in 1942...

http://www.weer.nl/weer-in-het-nieuws/weer...274_graden.html

De eerste vorstnachten van het najaar

We zien het vaak in/vanaf dit jaargetijde: vorst in de 'thermometerhut' en vorst aan het gras en op platte daken. Vorige week zondagochtend was dat al zeer lokaal in het oosten van het land het geval, gisterochtend vroeg en vanochtend vroeg op iets meer plekken dan vorige week. Dit is heel gebruikelijk in deze fase van de herfst.


_{Ria Luttikhold, De Heurne (Gld.): "Wát een koude start deze morgen. Veel kouder dan gisteren. Dikke vorst en zelfs een laagje ijs. Zo ongeveer 1 mm maar in de close- up lijkt het wel 1 cm. Tegen het licht in waar de zon prachtige schitteringen geeft en het ijs snel doet smelten." En de internetredactie van Meteo Consult geniet met haar mee!}

Ditmaal plaatselijk in Overijssel en Gelderland
Vorige week zondagochtend vroeg was het het officiële meetpunt Twenthe dat op de normale waarnemingshoogte van 1,5 meter lichte vorst noteerde (minimum van -0,5 graad), vanochtend vroeg was het de beurt aan de officiële weerstations Heino in Overijssel met minimaal -0,2 graad en Woensdrecht in het zuidwesten van Brabant met -0,4 graad. En van de weerstations die aangesloten zijn bij het waarnemersnetwerk hetweeractueel.nl - waar Meteo Consult mee samenwerkt - waren het Gelderse Vaassen en Dieren het koudst. Vaassen noteerde een minimum van -1,5 graden en Dieren -0,7 graad. Verder was er op meer plekken sprake van vorst aan de grond/aan het gras en op platte daken, net als gisternacht en gisterochtend vroeg.


_{Winterswijk Meddo had afgelopen nacht een minimumtemperatuur van 1,8 graden in de weerhut. Aan de grond heeft het plaatselijk wel gevroren. Goed zichtbaar was dit op het plastic van de voerkuil voor de koeien, aldus Ans Prinsen.}

Wat is normaal
De eerste vorst na het zomerseizoen treedt meestal rond deze tijd van het jaar op. Soms wordt de eerste vorst op 1,5 meter al eind september een feit. Omdat het water van de Noordzee nog relatief warm is, wordt de eerste vorst over het algemeen gemeten op beschutte plekken in het binnenland en volgen de kustplaatsen in november. Oktober telt in het midden van het land normaal (volgens de klimaatnorm over de periode 1971-2000) één vorstdag en in november loopt dat aantal op tot zes dagen. Kijken we naar het aantal dagen met vorst aan de grond, dat wil zeggen minimumtemperaturen onder het vriespunt op 10 centimeter (het zogeheten grasminimum), dan telt oktober in Midden-Nederland normaal 5 dagen. In november is dat alweer 11 dagen en december 15. Overigens kan het in oktober in de duinen boven zandgrond ook vrij makkelijk tot vorst aan de grond komen. Dat is nu (nog) niet gebeurd.


_{In het zuiden van Noorwegen is deze maand al sneeuw gevallen. Een prachtige foto van Rondane gemaakt door Karin Broekhuijsen}

Nog één koude nacht
Ook komende nacht pakt koud uit, waarschijnlijk nog iets kouder dan de afgelopen paar nachten met op grote schaal minimumtemperaturen omstreeks het vriespunt. We zitten immers nog in heldere, droge en frisse lucht waarin de nachttemperatuur bij weinig wind alle gelegenheid heeft om ver te zakken. Maar tegelijkertijd tekenen zich vannacht ook alweer veranderingen af. Op de weerkaart zien we een hogedrukgebied dat over ons land is getrokken en met het zwaartepunt boven Polen arriveert. Samen met een grote depressie boven IJsland komt een zuidzuidwestelijke stroming op gang. Daarmee wordt geleidelijk zachte lucht aangevoerd, waarin de middagtemperatuur uiteindelijk op maandag tot rond 16 graden oploopt. Dat is echter tijdelijk.


_{Nog een fraaie foto van Karin Broekhuijsen uit Noorwegen: Tijdens koude nachten verdampt het water van de nog redelijk warme meren in Noorwegen en ontstaat direct een wolk.}

Zachte nacht naar dinsdag
Dinsdag schuift het lagedrukgebied richting Noorwegen op, is de invloed van het eerdervermelde hogedrukgebied er niet meer en krijgen wij te maken met een stevige naar west tot zuidwest draaiende wind. Daarmee wordt achter een koufront met enige tijd regen alweer vrij koude, onstabiele lucht aangevoerd. Maar aangezien het stevig waait en regent kan de temperatuur 's nachts ditmaal niet goed wegzakken. Sterker nog, de minimumtemperatuur in de nacht naar dinsdag is ongeveer 9 graden hoger dan die van komende nacht.....


_{Nevel en mist in IJsselmuiden. Foto: Diederich Maurer.}

Bladkleuring
De combinatie van (zon)licht en koude nachten versnelt overigens het bladkleuringsproces. De eerste verkleuring in de herfst is vaak bij berken zichtbaar. Al in augustus worden de eerste bladeren van de berk geel. Bij de verkleuring spelen daglengte en lichtintensiteit een grote rol. Dit effect is goed te zien bij berken die in de buurt van een straatlantaarn staan. Net rond de lamp blijven de bladeren veel langer groen. Ook populieren en lindes beginnen vroeg met verkleuring en bladval, terwijl beuken en zomereiken wat langer op zich laten wachten.


_{De herfstkleuren in Landgraaf, Zuid-Limburg. Foto van Helga Kobben.}

Peak foliage
Langs de oostkust van de Verenigde Staten komen eerdergenoemde ideale omstandigheden voor de bladverkleuring tijdens het najaar veel voor en worden er natuurreizen georganiseerd om de gekleurde esdoorns en Amerikaanse eiken in de staat Virginia te bewonderen (Peak Foliage). Hoe dit alles precies doorwerkt op de ontwikkeling is niet helemaal duidelijk. Het moment waarop bladeren verkleuren én van de bomen vallen, wordt door de wetenschap nog steeds niet goed begrepen en blijft moeilijk te voorspellen.


_{Bron: Meteo Consult}