Extreem koude ozonlaag
Extreem koude ozonlaag
Tussen 10 en 35 kilometer hoogte bevindt zich de ozonlaag, die het leven op aarde beschermt tegen ultraviolet zonlicht. De hoeveelheid ozon is sterk afhankelijk van het weer: hogedrukgebieden gaan samen met relatief weinig ozon, depressies met veel ozon. Door menselijke activiteiten kan de ozonlaag verdunnen. Schadelijk zijn bijvoorbeeld CFK's, stoffen die chloor bevatten en onder meer als koelmiddelen worden gebruikt. Uit onderzoek is gebleken dat deze stoffen het ozongat boven de Zuidpool veroorzaken dat zich in oktober en november ontwikkelt. Ook de ozonlaag boven het noordelijk halfrond wordt constant in de gaten gehouden. Zo laat het KNMI regelmatig ballonnen met ozonsondes waarmee de hoeveelheid ozon wordt gemeten. Dat gebeurt ook met het Fins-Nederlandse Ozone Monitoring Instrument OMI.
Het gebied met verminderd ozon boven de Noordpool was goed waarneembaar in de waarnemingen van het Fins-Nederlandse Ozone Monitoring Instrument OMI. De afbeelding toont de hoeveelheid ozon gemiddeld over de maand maart
De afgelopen weken zijn, anders dan in voorgaande jaren geruime tijd bijzonder lage temperaturen gemeten in de ozonlaag boven de Noordpool. Op zo'n 20 kilometer hoogte in de stratosfeer zijn zelfs kouderecords gevestigd. De temperatuur in de stratosfeer op 20 kilometer hoogte was vorige maand zo laag dat zich polaire ijswolken konden vormen. Hierin worden chloorverbindingen gevormd die de ozon in de ozonlaag boven de Noordpool afbreken. De ijswolken helpen om het chloor uit de chloorverbindingen vrij te maken waarna het vrije chloor met ozon kan reageren en ozon afbreekt.
De lage ozonwaarden boven de Noordpool kwamen niet alleen door ozonafbraak, maar ook doordat de aanvoer van ozonrijkere lucht vanuit de tropen afweek van het patroon in de afgelopen jaren. De ozonlaag boven de Noordpool was de afgelopen maand nog wel veel dikker dan het ozongat boven de Zuidpool dat jaarlijks in september-november optreedt. In tegenstelling tot de Zuidpool varieert de dikte van de ozonlaag boven de Noordpool in het voorjaar sterk van jaar tot jaar. Ook de temperatuur op 20 km hoogte boven de Noordpool kent jaarlijks sterke wisselingen. Een situatie zoals begin maart, met aanhoudende kou in de ozonlaag, komt weinig voor. Normaal loopt de temperatuur in de ozonlaag in de loop van het voorjaar op en is het snel gedaan is met de ozonafbraak. Dat proces lijkt inmiddels ingezet te zijn zodat de kou geleidelijk verdwijnt. Wel zal de relatief grote ozonafbraak dit voorjaar leiden tot een wat minder dikke ozonlaag op het noordelijk halfrond. Het duurt een tijd voordat de verdwenen ozon weer is aangevuld.
Bron KNMI
Tussen 10 en 35 kilometer hoogte bevindt zich de ozonlaag, die het leven op aarde beschermt tegen ultraviolet zonlicht. De hoeveelheid ozon is sterk afhankelijk van het weer: hogedrukgebieden gaan samen met relatief weinig ozon, depressies met veel ozon. Door menselijke activiteiten kan de ozonlaag verdunnen. Schadelijk zijn bijvoorbeeld CFK's, stoffen die chloor bevatten en onder meer als koelmiddelen worden gebruikt. Uit onderzoek is gebleken dat deze stoffen het ozongat boven de Zuidpool veroorzaken dat zich in oktober en november ontwikkelt. Ook de ozonlaag boven het noordelijk halfrond wordt constant in de gaten gehouden. Zo laat het KNMI regelmatig ballonnen met ozonsondes waarmee de hoeveelheid ozon wordt gemeten. Dat gebeurt ook met het Fins-Nederlandse Ozone Monitoring Instrument OMI.
Het gebied met verminderd ozon boven de Noordpool was goed waarneembaar in de waarnemingen van het Fins-Nederlandse Ozone Monitoring Instrument OMI. De afbeelding toont de hoeveelheid ozon gemiddeld over de maand maart
De afgelopen weken zijn, anders dan in voorgaande jaren geruime tijd bijzonder lage temperaturen gemeten in de ozonlaag boven de Noordpool. Op zo'n 20 kilometer hoogte in de stratosfeer zijn zelfs kouderecords gevestigd. De temperatuur in de stratosfeer op 20 kilometer hoogte was vorige maand zo laag dat zich polaire ijswolken konden vormen. Hierin worden chloorverbindingen gevormd die de ozon in de ozonlaag boven de Noordpool afbreken. De ijswolken helpen om het chloor uit de chloorverbindingen vrij te maken waarna het vrije chloor met ozon kan reageren en ozon afbreekt.
De lage ozonwaarden boven de Noordpool kwamen niet alleen door ozonafbraak, maar ook doordat de aanvoer van ozonrijkere lucht vanuit de tropen afweek van het patroon in de afgelopen jaren. De ozonlaag boven de Noordpool was de afgelopen maand nog wel veel dikker dan het ozongat boven de Zuidpool dat jaarlijks in september-november optreedt. In tegenstelling tot de Zuidpool varieert de dikte van de ozonlaag boven de Noordpool in het voorjaar sterk van jaar tot jaar. Ook de temperatuur op 20 km hoogte boven de Noordpool kent jaarlijks sterke wisselingen. Een situatie zoals begin maart, met aanhoudende kou in de ozonlaag, komt weinig voor. Normaal loopt de temperatuur in de ozonlaag in de loop van het voorjaar op en is het snel gedaan is met de ozonafbraak. Dat proces lijkt inmiddels ingezet te zijn zodat de kou geleidelijk verdwijnt. Wel zal de relatief grote ozonafbraak dit voorjaar leiden tot een wat minder dikke ozonlaag op het noordelijk halfrond. Het duurt een tijd voordat de verdwenen ozon weer is aangevuld.
Bron KNMI
